Sociaal recht
Deel 1: arbeidsrecht
Collectief arbeidsrecht
Is het deel van arbeidsrecht dat betrekking heeft op de collectieve aspecten van
arbeid.
CAO: collectieve arbeidsovereenkomst
- Hieruit putten de werknemers jun rechten en worden er verplichtingen
opgelegd aan de werkgevers.
- Bron van rechten die NIET ontstaat door wetgeving.
- Deze regelingen hebben enkel betrekking op de private sector
(overheidssector heeft een andere regeling rond sociaal overleg en
besluitvorming).
Sociale partners: partijen bij het collectief overleg.
- Staking (WN) en lock-out (WG): drukkingsmiddelen bij collectief overleg
Collectieve arbeidsovereenkomst: resultaat collectief overleg.
Representatieve werknemers- en werkgeversorganisaties
Werknemers en werkgeversorganisaties hebben belangrijke bevoegdheden
binnen het sociaal recht.
- Ze spelen slechts een rol indien ze representatief zijn.
3 voorwaarden:
1) Werknemers verenigen uit verschillende sectoren en beroepen
(interprofessioneel)
2) Opgericht voor het hele land
3) Vertegenwoordig in de centrale raad voor het bedrijfsleven en in de nationale
arbeidsraad (KB beslist wie er vertegenwoordigd is in deze organen).
Werknemersorganisaties:
4) Ten minste 50.000 leden.
Voorwaarden voldaan kan je rechten uitoefenen
- Sluiten van cao’s (kan enkel door representatieve werknemers en
werkgeversorganisaties).
- Deel uitmaken van paritair comité / voor de rechtbanken optreden in
geschillen / …
Kaderleden: hebben een arbeidsovereenkomst, en voeren de hogere functie uit
1
, (managers, directeurs,…).
- Geen bedienden, aparte positie want overuren hierbij bestaan niet. Het maakt
deel uit van de job.
- Vakbond hiervan is niet representatief, want het heeft geen zitje in de raden.
Werknemerszijde Werkgeverszijde
- Drie representatieve vakbonden - Meerdere representatieve
verenigingen
- Geen rechtspersoonlijkheid - Vaak rechtspersoonlijkheid
- ACV (koepelorganisaties) - Verbond belgische ondernemingen
- ACLVB (VBO, koepelorganisatie)
- ABVV - Unie van zelfstandige
ondernemers (UNIZO)
- Boerenbond
- Geen rechtspersoonlijkheid: aansprakelijkheidsvorderingen (eis tegen
een vakbond), indien je rechtspersoonlijkheid hebt en geen feitelijke
vereniging kan je makkelijker de rechtspersoon dagvaardingen.
Hierdoor kan niemand terechtstaan voor de schade bij een staking,…
Moeten ook geen ledenlijsten voorleggen doordat ze geen
rechtspersoonlijkheid hebben (WG heeft hier minder problemen mee dus
wel rechtspersoonlijkheid).
Geen rechtspersoonlijkheid = geen rechten (normaal)
- Uitzondering voor vakbonden, ze kunnen toch collectieve
arbeidsovereenkomsten sluiten (ondanks ze een feitelijke vereniging zijn).
Groep van 10: toplui van de representatieve werknemers- en
werkgeversorganisatie (voorgezeten door de voorzitter van het VBO).
- Akkoorden sluiten over belangrijke onderwerpen in het sociaal recht
(overheid omzet in wetgeving).
- Overheid vraagt ook advies aan de groep van 10.
Instellingen van sociaal overleg
1) Nationaal
- Nationaal arbeidsraad (sociaal overlegorgaan)
- Interprofessioneel, dus bevoegd voor alle bedrijfstakken
2
, Adviserende bevoegdheid
- Op eigen initiatief of op vraag advies geven of voorstellen doen.
- Adviezen zijn niet bindend (grote morele waarden, mening van wn en wg).
- Evaluatie van bestaande wetgeving
CAO’s sluiten
- Gelden voor gans België, over belangrijke onderwerpen (motivering bij
ontslag, tijdskrediet,…)
- Algemeen verbindend verklaard bij KB.
Instellingen van sociaal overleg per bedrijfstak.
Paritair comité: sociale overlegorganen tussen werknemers- en
werkgeversorganisaties op niveau van een bepaalde bedrijfstak.
- Subcomités: beperkt tot gedeelte van de bedrijfstak.
- Opgericht bij KB (KB bepaalt waarvoor comité bevoegd is).
Doel:
- Ondernemingen met gelijkaardige activiteiten groeperen, zodat de
regelgeving is aangepast aan de arbeidsvoorwaarden van een bepaalde
bedrijfstak.
Onderscheid tussen arbeiders en bedienden (onderscheid vervaagt).
Opdrachten
- Sluiten van cao’s (die arbeidsvoorwaarden van werknemers vastleggen)
- Bemiddelen in geschillen (verzoening)
- Adviezen geven (niet-bindend)
- Uitvoeren van de taken die de wet hen heeft gegeven.
Instellingen van sociaal overleg op ondernemingsvlak:
- 3 overlegorganen (naargelang de personeelssterkte)
1. De ondernemingsraad:
Verplicht in ondernemingen met minstens 100 werknemers (wordt
gecontroleerd bij de verkiezingen)
De ondernemingsraad is paritair samengesteld: evenveel
vertegenwoordigers van de werknemers en de werkgevers.
De werknemersvertegenwoordigers worden om de 4 jaar verkozen bij de
sociale verkiezingen. Werkgeversvertegenwoordigers worden aangeduid
3
, door de werkgever en zijn leidinggevenden.
Taak:
- Vergadert minstens 1 keer per maand.
- Informeren: financieel-economische gegevens, tewerkstelling
(jaarrekening en resultaatrekening besproken), indien je wilt collectief
ontslaan moet je dat laten weten aan de ondernemingsraad.
- Adviseren: arbeidsorganisatie, arbeidsvoorwaarden,…
- Beslissingen nemen: beperkte mate (collectieve vakantie)
2. Het comité voor preventie en bescherming op het werk
- Verplicht in ondernemingen met minsten 50 werknemers
Het CPBW is paritair samengesteld: evenveel vertegenwoordigers van
de werknemers en de werkgevers. De werknemersvertegenwoordigers
worden om de 4 jaar verkozen bij de sociale verkiezingen.
Werkgeversvertegenwoordigers worden aangeduid door de werkgever en
zijn leidinggevenden (beide zijn met evenveel en bij verkiezingen wordt
aantal nagegaan).
Taak: adviseren en geïnformeerd worden, welzijn op het werk (hoe dit
verbeteren en middelen / maatregelen onderzoeken en voorstellen) en
indien er geen ondernemingsraad is ook financiële en economische
informatie verstrekken.
3. Vakbondsafvaardiging:
De voorwaarden tot het oprichten van een vakbondsafvaardiging verschillen
per sector ook hoe deze persoon wordt aangeduid verschilt per sectorale cao.
De vakbondsafvaardiging bestaat enkel uit werknemers die aangeduid zijn
door de representatieve werknemersorganisaties (=vakbonden) of
verkozen zijn door de werknemers (= geen paritair orgaan).
Geen wetgeving die dit regelt, wel een cao (niet verbindend verklaard),
maar in de paritaire comités werden sectorale cao’s gesloten die statuut
van vakbondsafvaardiging regelen en algemeen verbindend zijn.
4
Deel 1: arbeidsrecht
Collectief arbeidsrecht
Is het deel van arbeidsrecht dat betrekking heeft op de collectieve aspecten van
arbeid.
CAO: collectieve arbeidsovereenkomst
- Hieruit putten de werknemers jun rechten en worden er verplichtingen
opgelegd aan de werkgevers.
- Bron van rechten die NIET ontstaat door wetgeving.
- Deze regelingen hebben enkel betrekking op de private sector
(overheidssector heeft een andere regeling rond sociaal overleg en
besluitvorming).
Sociale partners: partijen bij het collectief overleg.
- Staking (WN) en lock-out (WG): drukkingsmiddelen bij collectief overleg
Collectieve arbeidsovereenkomst: resultaat collectief overleg.
Representatieve werknemers- en werkgeversorganisaties
Werknemers en werkgeversorganisaties hebben belangrijke bevoegdheden
binnen het sociaal recht.
- Ze spelen slechts een rol indien ze representatief zijn.
3 voorwaarden:
1) Werknemers verenigen uit verschillende sectoren en beroepen
(interprofessioneel)
2) Opgericht voor het hele land
3) Vertegenwoordig in de centrale raad voor het bedrijfsleven en in de nationale
arbeidsraad (KB beslist wie er vertegenwoordigd is in deze organen).
Werknemersorganisaties:
4) Ten minste 50.000 leden.
Voorwaarden voldaan kan je rechten uitoefenen
- Sluiten van cao’s (kan enkel door representatieve werknemers en
werkgeversorganisaties).
- Deel uitmaken van paritair comité / voor de rechtbanken optreden in
geschillen / …
Kaderleden: hebben een arbeidsovereenkomst, en voeren de hogere functie uit
1
, (managers, directeurs,…).
- Geen bedienden, aparte positie want overuren hierbij bestaan niet. Het maakt
deel uit van de job.
- Vakbond hiervan is niet representatief, want het heeft geen zitje in de raden.
Werknemerszijde Werkgeverszijde
- Drie representatieve vakbonden - Meerdere representatieve
verenigingen
- Geen rechtspersoonlijkheid - Vaak rechtspersoonlijkheid
- ACV (koepelorganisaties) - Verbond belgische ondernemingen
- ACLVB (VBO, koepelorganisatie)
- ABVV - Unie van zelfstandige
ondernemers (UNIZO)
- Boerenbond
- Geen rechtspersoonlijkheid: aansprakelijkheidsvorderingen (eis tegen
een vakbond), indien je rechtspersoonlijkheid hebt en geen feitelijke
vereniging kan je makkelijker de rechtspersoon dagvaardingen.
Hierdoor kan niemand terechtstaan voor de schade bij een staking,…
Moeten ook geen ledenlijsten voorleggen doordat ze geen
rechtspersoonlijkheid hebben (WG heeft hier minder problemen mee dus
wel rechtspersoonlijkheid).
Geen rechtspersoonlijkheid = geen rechten (normaal)
- Uitzondering voor vakbonden, ze kunnen toch collectieve
arbeidsovereenkomsten sluiten (ondanks ze een feitelijke vereniging zijn).
Groep van 10: toplui van de representatieve werknemers- en
werkgeversorganisatie (voorgezeten door de voorzitter van het VBO).
- Akkoorden sluiten over belangrijke onderwerpen in het sociaal recht
(overheid omzet in wetgeving).
- Overheid vraagt ook advies aan de groep van 10.
Instellingen van sociaal overleg
1) Nationaal
- Nationaal arbeidsraad (sociaal overlegorgaan)
- Interprofessioneel, dus bevoegd voor alle bedrijfstakken
2
, Adviserende bevoegdheid
- Op eigen initiatief of op vraag advies geven of voorstellen doen.
- Adviezen zijn niet bindend (grote morele waarden, mening van wn en wg).
- Evaluatie van bestaande wetgeving
CAO’s sluiten
- Gelden voor gans België, over belangrijke onderwerpen (motivering bij
ontslag, tijdskrediet,…)
- Algemeen verbindend verklaard bij KB.
Instellingen van sociaal overleg per bedrijfstak.
Paritair comité: sociale overlegorganen tussen werknemers- en
werkgeversorganisaties op niveau van een bepaalde bedrijfstak.
- Subcomités: beperkt tot gedeelte van de bedrijfstak.
- Opgericht bij KB (KB bepaalt waarvoor comité bevoegd is).
Doel:
- Ondernemingen met gelijkaardige activiteiten groeperen, zodat de
regelgeving is aangepast aan de arbeidsvoorwaarden van een bepaalde
bedrijfstak.
Onderscheid tussen arbeiders en bedienden (onderscheid vervaagt).
Opdrachten
- Sluiten van cao’s (die arbeidsvoorwaarden van werknemers vastleggen)
- Bemiddelen in geschillen (verzoening)
- Adviezen geven (niet-bindend)
- Uitvoeren van de taken die de wet hen heeft gegeven.
Instellingen van sociaal overleg op ondernemingsvlak:
- 3 overlegorganen (naargelang de personeelssterkte)
1. De ondernemingsraad:
Verplicht in ondernemingen met minstens 100 werknemers (wordt
gecontroleerd bij de verkiezingen)
De ondernemingsraad is paritair samengesteld: evenveel
vertegenwoordigers van de werknemers en de werkgevers.
De werknemersvertegenwoordigers worden om de 4 jaar verkozen bij de
sociale verkiezingen. Werkgeversvertegenwoordigers worden aangeduid
3
, door de werkgever en zijn leidinggevenden.
Taak:
- Vergadert minstens 1 keer per maand.
- Informeren: financieel-economische gegevens, tewerkstelling
(jaarrekening en resultaatrekening besproken), indien je wilt collectief
ontslaan moet je dat laten weten aan de ondernemingsraad.
- Adviseren: arbeidsorganisatie, arbeidsvoorwaarden,…
- Beslissingen nemen: beperkte mate (collectieve vakantie)
2. Het comité voor preventie en bescherming op het werk
- Verplicht in ondernemingen met minsten 50 werknemers
Het CPBW is paritair samengesteld: evenveel vertegenwoordigers van
de werknemers en de werkgevers. De werknemersvertegenwoordigers
worden om de 4 jaar verkozen bij de sociale verkiezingen.
Werkgeversvertegenwoordigers worden aangeduid door de werkgever en
zijn leidinggevenden (beide zijn met evenveel en bij verkiezingen wordt
aantal nagegaan).
Taak: adviseren en geïnformeerd worden, welzijn op het werk (hoe dit
verbeteren en middelen / maatregelen onderzoeken en voorstellen) en
indien er geen ondernemingsraad is ook financiële en economische
informatie verstrekken.
3. Vakbondsafvaardiging:
De voorwaarden tot het oprichten van een vakbondsafvaardiging verschillen
per sector ook hoe deze persoon wordt aangeduid verschilt per sectorale cao.
De vakbondsafvaardiging bestaat enkel uit werknemers die aangeduid zijn
door de representatieve werknemersorganisaties (=vakbonden) of
verkozen zijn door de werknemers (= geen paritair orgaan).
Geen wetgeving die dit regelt, wel een cao (niet verbindend verklaard),
maar in de paritaire comités werden sectorale cao’s gesloten die statuut
van vakbondsafvaardiging regelen en algemeen verbindend zijn.
4
