Samenvatting Beginselen van Fiscaal recht

Beginselen van het fiscaal recht
1. Situering en definitie van belastingen
1.1 Situering
Belastingen = juridisch en economisch bestudeerd vanuit eigen finaliteit
Juridische studie:
 Regeling van de belastingheffing (door Grondwet en de wet)
 Materiële en formele regelgeving betreffende de verschillende belastingen
(bepalen welke rechten en plichten van het belastingsubject)
 Geschiedenis van het belastingrecht (beter begrip van het geldende
belastingrecht te komen)
Economische studie:
 Openbare financiën (belasting bestudeert als onderdeel van de financiering
van de overheidsuitgaven)
 Bedrijfseconomische belastingleer (onderzoekt wijze waarop
belastingplichtigen en ondernemingen door belastingen worden gevat ->
wat effect van belastingheffing op het gebeuren binnen en tussen
ondernemingen is)
Gevolg onderscheid juridische en economische benadering in sommige landen:
 Onderscheiden van wettenschappelijke disciplines
 Onderscheiden van opleidingen
Bij wie (subject) en uit welke bronnen (object) overheid haar
belastingopbrengsten zal halen en hoe hoog (tarief) deze belastingen zullen zijn
is afhankelijk van politieke en maatschappelijke inzichten



1.2 Definitie
= nergens in wetgeving of Grondwet, wordt begrip ‘belastingen’ omschreven
Rechtspraak Hof van Cassatie en Grondwettelijk Hof komt rechtsleer tot
omschrijving:
- Belasting is een heffing/bijdrage die krachtens algemene rechtsregels door
de overheid eigenmachtig wordt opgelegd op de middelen van de
belastingplichtige die een band hebben met het territorium waarop de
overheid gezag uitoefent, om voor de diensten van openbaar nut te
worden aangewend
Overheidsuitgaven in ons land
Principes:
- Onderscheid sociale uitkeringen en andere overheidsuitgaven
- Begrotingstekort
(actualiteit in presentatie bekijken)

1

, 1) Een heffing/bijdrage
= Belastingen worden meestal in geld betaald, maar in sommige gevallen kunnen
ze ook op een andere manier worden voldaan
 Bv: successierechten betalen met kunstwerken


2) Eigenmachtig door de overheid opgelegd
België = Grondwet bepaald wie bevoegd is om belastingen te heffen
Wie?:
- Federale staat
- Gewesten
- Gemeenschappen
- Provincies, gemeenten en de agglomeraties en federaties van gemeenten
Overheden mogen binnen hun grondgebied en wettelijke grenzen belastingen
heffen op basis van hun overheidsstatus


3) Krachtens algemene rechtsregels
Art 170 Gw bepaalt dat belastingen alleen opgelegd mogen worden als er een
wettelijke basis is. Enkel democratisch verkozen vertegenwoordigers mogen
belastingen invoeren, zodat de uitvoerende macht dit niet willekeurig kan doen.
4) Op de middelen van de belastingplichtige die een band hebben met het
territorium waarop de overheid gezag uitoefent
Territorialiteitsprincipe = overheden in België mogen alleen belastingen heffen op
personen/feiten met een voldoende nauwe band met hun grondgebied
5) Om voor de diensten van openbaar nut te worden aangewend
Belastingen dienen hoofdzakelijk om overheidsuitgaven te financieren en kunnen
voor elke overheidskost worden gebruikt (volgens de begrotingswetten), zonder
directe tegenprestatie.



2. Onderscheid belastingen en andere heffingen die door de
overheid worden opgelegd
2.1 Sociale zekerheidsbijdragen
= lijkt op belastingen omdat ze verplicht zijn, moeten onderscheiden worden.
Worden door overheid opgelegd en zijn verplicht
 Verschil:
o Sociale zekerheidsbijdragen hebben een specifieke bestemming en
dienen niet om vooraf onbepaalde algemene uitgaven van overheid
te dekken

2

, o Manier van invorderen (belastingen = onmiddellijk aanslagbiljet met
bevel tot betalen, sociale zekerheidsbijdragen = eerst uitnodiging
tot betaling en erna dwangbevel)
Doel en gebruik:
- Sociale zekerheidsbijdragen financieren specifieke uitgaven
 Bv: pensioenen, werkloosheidsuitkeringen en kinderbijslagen
Herverdeling binnen sociale zekerheid:
- Praktijk worden overschotten uit bepaalde sectoren doorgeschoven naar
andere sectoren met tekorten
 Bv: van kinderbijslag naar pensioenen
Verzekeringsprincipe:
- Werknemers betalen bijdragen om later zelf sociale uitkeringen te
ontvangen
Juridisch onderscheid met belastingen:
- Sociale bijdragen worden niet door federale overheid (FOD Financiën ->
uitvoerende macht) geïnd, maar door aparte parastatale instellingen (geen
uitvoerende macht)
- Vallen niet onder grondwettelijke principes van belastingen (bv: antliteits-
en gelijkheidsbeginsel)
Economische classificatie:
- In economische termen worden sociale bijdragen als belastingen
beschouwd
- In internationale statistieken (bv: OESO) worden ze meegeteld bij de totale
belastingdruk om de impact op arbeid te berekenen
Kwalificatie van belang voor de toepassing van Belgisch/Internationaal/Europees
recht



2.2 Retributies
= heffingen die door of namens de overheid worden gevorderd in ruil voor
specifieke prestaties die door de overheid worden geleverd in het persoonlijk
belang van de belastingplichtige
Verschil = retributies zijn vermijdbaar, belastingen niet
Karakter = prijs voor een overheidsdienst, belasting is een algemene heffing
Doel = kosten dekken van de verleende dienst
Moeilijkheid = onderscheid retributie en belastingen niet altijd duidelijk


 Bv: tolgelden bij tunnels, bruggen en overzetveren, rolrechten,
parkeergeld en gemeentetaks op begrafenisvervoer


3