FAMILIAAL VERMOGENSRECHT
INHOUDSOPGAVE
Relatievermogensrecht ................................................................................................................ 3
Inleiding........................................................................................................................................... 3
Huwelijksvermogensrecht ................................................................................................................ 3
inleiding ........................................................................................................................................ 3
primair huwelijksstelsel ................................................................................................................. 4
secundair huwelijksvermogensstelsel ............................................................................................ 6
wettelijk huwelijksvermogensrecht ............................................................................................. 7
Statuut van de goederen/schulden .......................................................................................... 7
De residuaire gemeenschapskwalificatie als uitgangspunt ................................................... 8
De baten............................................................................................................................. 8
De schulden ..................................................................................................................... 12
Het definitief en voorlopig passief ............................................................................................. 12
Het definitief passief: eigen en gemeenschappelijk schulden ..................................................... 12
eigen schulden ..................................................................................................................... 12
gemeenschappelijke schulden.............................................................................................. 13
Het voorlopig passief ............................................................................................................... 14
eigen schulden ..................................................................................................................... 15
gemeenschappelijke schulden.............................................................................................. 16
Bewijsregels ..................................................................................................................... 16
Het bestuur van de vermogens .............................................................................................. 18
begrip ............................................................................................................................... 18
Bestuur eigen vermogen .................................................................................................... 18
Bestuur gemeenschappelijk vermogen .............................................................................. 19
Ontbinding, vereffening en verdeling ..................................................................................... 21
ontbinding ........................................................................................................................ 21
Vereffening en verdeling van het huwelijksvermogensstelsel............................................... 22
conventioneel huwelijksvermogensrecht .................................................................................. 25
Huwelijksovereenkomst ....................................................................................................... 25
De conventionele stelsels ..................................................................................................... 27
gemeenschapsstelsels ..................................................................................................... 27
stelsel scheiding van goederen .......................................................................................... 27
Samenwoningsvermogensrecht .......................................................................................................28
wettelijk samenwoning ................................................................................................................ 28
het primair wettelijk samenwoningsrecht .................................................................................. 28
het secundair wettelijk samenwoningsvermogensrecht ............................................................. 29
feitelijk samenwoning .................................................................................................................. 29
Erfrecht....................................................................................................................................... 31
Erven ..............................................................................................................................................31
basisbegrippen ........................................................................................................................... 31
1
, openvallen van de nalatenschap .................................................................................................. 32
Erfbekwaamheid .............................................................................................................................32
bestaan op het moment van het openvallen van de nalatenschap ................................................. 32
niet onwaardig zijn ....................................................................................................................... 34
Wettelijke erfgerechtigden ...............................................................................................................35
erfrechtelijke situaties of ordes .................................................................................................... 35
Lijnen, graden en plaatsvervulling ................................................................................................ 36
Aanwezigheid van afstammelingen .............................................................................................. 37
Aanwezigheid van broers en zussen, vaders en moeders ............................................................... 38
Geen afstammelingen en geen nauwe zijverwanten ...................................................................... 39
Langstlevende echtgenoot...............................................................................................................41
Plaats van de LLE in de devolutie .................................................................................................. 41
Voorwaarden voor wettelijk erfrecht van de LLE ............................................................................ 41
Welk wettelijk erfrecht voor de LLE ............................................................................................... 43
Regels voor het erfrechtelijk vruchtgebruik van de LLE................................................................... 44
Langstlevende wettelijke samenwonende partner.............................................................................44
Voorwaarden voor wettelijk erfrecht van de LLWS (of LLP) ............................................................. 44
Welk wettelijk erfrecht voor de LLP ............................................................................................... 45
Hoe de nalatenschap verkregen wordt .............................................................................................45
positie erfgerechtigde .................................................................................................................. 45
het bezit van de nalatenschap ...................................................................................................... 46
erfkeuze ...................................................................................................................................... 46
bewijs van erfrechtelijke hoedanigheid ......................................................................................... 49
conventionele devolutie ..................................................................................................................49
A. INSTRUMENTEN VAN DE CONVENTIONELE DEVOLUTIE : TESTAMENT ................................ 49
Vereffening en verdeling van de nalatenschap ..................................................................................51
basisbegrippen ........................................................................................................................... 51
Omzetting van erfrechtelijk vruchtgebruik ..................................................................................... 51
Vereffening en verdeling van de nalatenschap .............................................................................. 54
Inbreng van giften ........................................................................................................................ 55
wat is inbreng?......................................................................................................................... 55
wie is gehouden tot inbreng? .................................................................................................... 55
wie kan de inbreng vragen ........................................................................................................ 58
hoe gebeurt de inbreng? ........................................................................................................... 58
Gevolgen van de verdeling ........................................................................................................... 59
reserve en beschikbaar deel ............................................................................................................59
De reserve................................................................................................................................... 59
Wie geniet de reservebescherming? ............................................................................................. 60
Onder welke voorwaarden geniet een erfgenaam de reservebescherming? .................................... 60
Waartegen is de reservataire erfgenaam beschermd? ................................................................... 60
Hoe wordt de reservataire erfgenaam beschermd? ....................................................................... 61
Afstand van de reservebescherming? ........................................................................................... 69
De reserve van de langstlevende echtgenote ................................................................................ 70
Giften.......................................................................................................................................... 71
inleiding ..........................................................................................................................................71
2
, Schenkingen ...................................................................................................................................71
testamenten ...................................................................................................................................72
RELATIEVERMOGENSRECHT
= de tak van het recht die de vermogensrechtelijke verhouding tussen partners regelt (eigendom, beheer,
aansprakelijkheid, verdeling bij einde relatie,..)
INLEIDING
Relatie
- Persoonsrechterlijke gevolgen
- Vermogensrechtelijke gevolgen
Relatievermogensrecht
- Vermogensrechterlijke gevolgen
o Huwelijksvermogensrecht
o Samenwoningsvermogensrecht
- Vermogen
à tijdens de relatie
à bij de beëndiging
o Tussen de partners onderling
o Tegenover derden
Analyse 3 vragen:
- Wat als de koppels niets geregeld hebben?
- Over welke contractvrijheid beschikken de koppels om hun vermogensrechtelijke verhoudingen zelf te
regelen?
- Zijn er beperkingen van de contractvrijheid wanneer koppels hun vermogensrechtelijke verhoudingen
wensen te regelen?
HUWELIJKSVERMOGENSRECHT
INLEIDING
- Het huwelijk à gevolgen voor echtgenoten
o Primaire gevolgen: Iedere getrouwde hebben dezelfde primaire gevolgen
§ art. 212 - 224 OBW
§ = primair huwelijksstelsel
§ Bevat persoonlijke maar ook vermogensrechtelijke bepalingen
§ Dwingend recht: geldt onverkort voor élk huwelijk à NIET van afwijken
o Secundaire gevolgen: de secundaire gevolgen kunnen voor het ene koppel anders zijn dan
een ander koppel
§ Boek 2, titel 3 BW: art. 2.3.1. – 2.3.88. BW
§ = secundair huwelijksstelsel
3
, § Bevat enkel vermogensrechtelijke regels
• Je moet een huwelijkscontract/ huwelijksovereenkomst opmaken als je van
de regels wilt afwijken
• !! als je gaat trouwen à moet je iets ondertekenen à huwelijksakte =
louter alleen het bewijs dat je gehuwd bent (≠ huwelijkscontract)
§ Aanvullend recht: vrije keuze van echtgenoten
PRIMAIR HUWELIJKSSTELSEL
Gezien tijdens PWF (RE1)
- Basisbeginselen: minimum minimorum (basisprincipes te beschermen)
o Rechten:
§ Autonomie van de echtgenoten
§ Gelijkheid tussen echtgenoten
• Vroeger mocht de man veel meer dan de vrouw à nu aangepast in de wet
o Plichten:
§ Solidariteit
§ Gezinsbelang
- Aard van de bepalingen:
o Zuiver persoonlijke bepalingen
o Gemengde bepalingen
o Vermogensrechtelijke bepalingen
Persoonlijke gevolgen
- Art. 213 oud BW
- Plicht tot samenwonen
o Gezamenlijk verblijf houden
o Levensgemeenschap
o Geslachtsverkeer
- Plicht tot getrouwheid: binnen een huwelijk mag je enkel een relatie behouden met je man en vrouw
waarmee je getrouwd bent en niet met een ander persoon
o Polygamie/ open relatie? Als het tussen de echtgenoten goedgekeurd is, dan is het geen
probleem
- Plicht tot bijstand: je moet je partner geen geld geven maar steun bieden
o Eerbied
o Affectie
o Morele hulp
Vermogensrechtelijke gevolgen: (zie verder)
- Artt. 214-222 oud BW
- Handelingsbekwaamheid
- Eigen beroep
- Eigen inkomsten
- Eigen bankzaken
- Eigen woonplaats
- Aantal onbekwaamheden
- Plicht hulp en bijdrage (materieel)
- Bescherming gezinswoning
4
INHOUDSOPGAVE
Relatievermogensrecht ................................................................................................................ 3
Inleiding........................................................................................................................................... 3
Huwelijksvermogensrecht ................................................................................................................ 3
inleiding ........................................................................................................................................ 3
primair huwelijksstelsel ................................................................................................................. 4
secundair huwelijksvermogensstelsel ............................................................................................ 6
wettelijk huwelijksvermogensrecht ............................................................................................. 7
Statuut van de goederen/schulden .......................................................................................... 7
De residuaire gemeenschapskwalificatie als uitgangspunt ................................................... 8
De baten............................................................................................................................. 8
De schulden ..................................................................................................................... 12
Het definitief en voorlopig passief ............................................................................................. 12
Het definitief passief: eigen en gemeenschappelijk schulden ..................................................... 12
eigen schulden ..................................................................................................................... 12
gemeenschappelijke schulden.............................................................................................. 13
Het voorlopig passief ............................................................................................................... 14
eigen schulden ..................................................................................................................... 15
gemeenschappelijke schulden.............................................................................................. 16
Bewijsregels ..................................................................................................................... 16
Het bestuur van de vermogens .............................................................................................. 18
begrip ............................................................................................................................... 18
Bestuur eigen vermogen .................................................................................................... 18
Bestuur gemeenschappelijk vermogen .............................................................................. 19
Ontbinding, vereffening en verdeling ..................................................................................... 21
ontbinding ........................................................................................................................ 21
Vereffening en verdeling van het huwelijksvermogensstelsel............................................... 22
conventioneel huwelijksvermogensrecht .................................................................................. 25
Huwelijksovereenkomst ....................................................................................................... 25
De conventionele stelsels ..................................................................................................... 27
gemeenschapsstelsels ..................................................................................................... 27
stelsel scheiding van goederen .......................................................................................... 27
Samenwoningsvermogensrecht .......................................................................................................28
wettelijk samenwoning ................................................................................................................ 28
het primair wettelijk samenwoningsrecht .................................................................................. 28
het secundair wettelijk samenwoningsvermogensrecht ............................................................. 29
feitelijk samenwoning .................................................................................................................. 29
Erfrecht....................................................................................................................................... 31
Erven ..............................................................................................................................................31
basisbegrippen ........................................................................................................................... 31
1
, openvallen van de nalatenschap .................................................................................................. 32
Erfbekwaamheid .............................................................................................................................32
bestaan op het moment van het openvallen van de nalatenschap ................................................. 32
niet onwaardig zijn ....................................................................................................................... 34
Wettelijke erfgerechtigden ...............................................................................................................35
erfrechtelijke situaties of ordes .................................................................................................... 35
Lijnen, graden en plaatsvervulling ................................................................................................ 36
Aanwezigheid van afstammelingen .............................................................................................. 37
Aanwezigheid van broers en zussen, vaders en moeders ............................................................... 38
Geen afstammelingen en geen nauwe zijverwanten ...................................................................... 39
Langstlevende echtgenoot...............................................................................................................41
Plaats van de LLE in de devolutie .................................................................................................. 41
Voorwaarden voor wettelijk erfrecht van de LLE ............................................................................ 41
Welk wettelijk erfrecht voor de LLE ............................................................................................... 43
Regels voor het erfrechtelijk vruchtgebruik van de LLE................................................................... 44
Langstlevende wettelijke samenwonende partner.............................................................................44
Voorwaarden voor wettelijk erfrecht van de LLWS (of LLP) ............................................................. 44
Welk wettelijk erfrecht voor de LLP ............................................................................................... 45
Hoe de nalatenschap verkregen wordt .............................................................................................45
positie erfgerechtigde .................................................................................................................. 45
het bezit van de nalatenschap ...................................................................................................... 46
erfkeuze ...................................................................................................................................... 46
bewijs van erfrechtelijke hoedanigheid ......................................................................................... 49
conventionele devolutie ..................................................................................................................49
A. INSTRUMENTEN VAN DE CONVENTIONELE DEVOLUTIE : TESTAMENT ................................ 49
Vereffening en verdeling van de nalatenschap ..................................................................................51
basisbegrippen ........................................................................................................................... 51
Omzetting van erfrechtelijk vruchtgebruik ..................................................................................... 51
Vereffening en verdeling van de nalatenschap .............................................................................. 54
Inbreng van giften ........................................................................................................................ 55
wat is inbreng?......................................................................................................................... 55
wie is gehouden tot inbreng? .................................................................................................... 55
wie kan de inbreng vragen ........................................................................................................ 58
hoe gebeurt de inbreng? ........................................................................................................... 58
Gevolgen van de verdeling ........................................................................................................... 59
reserve en beschikbaar deel ............................................................................................................59
De reserve................................................................................................................................... 59
Wie geniet de reservebescherming? ............................................................................................. 60
Onder welke voorwaarden geniet een erfgenaam de reservebescherming? .................................... 60
Waartegen is de reservataire erfgenaam beschermd? ................................................................... 60
Hoe wordt de reservataire erfgenaam beschermd? ....................................................................... 61
Afstand van de reservebescherming? ........................................................................................... 69
De reserve van de langstlevende echtgenote ................................................................................ 70
Giften.......................................................................................................................................... 71
inleiding ..........................................................................................................................................71
2
, Schenkingen ...................................................................................................................................71
testamenten ...................................................................................................................................72
RELATIEVERMOGENSRECHT
= de tak van het recht die de vermogensrechtelijke verhouding tussen partners regelt (eigendom, beheer,
aansprakelijkheid, verdeling bij einde relatie,..)
INLEIDING
Relatie
- Persoonsrechterlijke gevolgen
- Vermogensrechtelijke gevolgen
Relatievermogensrecht
- Vermogensrechterlijke gevolgen
o Huwelijksvermogensrecht
o Samenwoningsvermogensrecht
- Vermogen
à tijdens de relatie
à bij de beëndiging
o Tussen de partners onderling
o Tegenover derden
Analyse 3 vragen:
- Wat als de koppels niets geregeld hebben?
- Over welke contractvrijheid beschikken de koppels om hun vermogensrechtelijke verhoudingen zelf te
regelen?
- Zijn er beperkingen van de contractvrijheid wanneer koppels hun vermogensrechtelijke verhoudingen
wensen te regelen?
HUWELIJKSVERMOGENSRECHT
INLEIDING
- Het huwelijk à gevolgen voor echtgenoten
o Primaire gevolgen: Iedere getrouwde hebben dezelfde primaire gevolgen
§ art. 212 - 224 OBW
§ = primair huwelijksstelsel
§ Bevat persoonlijke maar ook vermogensrechtelijke bepalingen
§ Dwingend recht: geldt onverkort voor élk huwelijk à NIET van afwijken
o Secundaire gevolgen: de secundaire gevolgen kunnen voor het ene koppel anders zijn dan
een ander koppel
§ Boek 2, titel 3 BW: art. 2.3.1. – 2.3.88. BW
§ = secundair huwelijksstelsel
3
, § Bevat enkel vermogensrechtelijke regels
• Je moet een huwelijkscontract/ huwelijksovereenkomst opmaken als je van
de regels wilt afwijken
• !! als je gaat trouwen à moet je iets ondertekenen à huwelijksakte =
louter alleen het bewijs dat je gehuwd bent (≠ huwelijkscontract)
§ Aanvullend recht: vrije keuze van echtgenoten
PRIMAIR HUWELIJKSSTELSEL
Gezien tijdens PWF (RE1)
- Basisbeginselen: minimum minimorum (basisprincipes te beschermen)
o Rechten:
§ Autonomie van de echtgenoten
§ Gelijkheid tussen echtgenoten
• Vroeger mocht de man veel meer dan de vrouw à nu aangepast in de wet
o Plichten:
§ Solidariteit
§ Gezinsbelang
- Aard van de bepalingen:
o Zuiver persoonlijke bepalingen
o Gemengde bepalingen
o Vermogensrechtelijke bepalingen
Persoonlijke gevolgen
- Art. 213 oud BW
- Plicht tot samenwonen
o Gezamenlijk verblijf houden
o Levensgemeenschap
o Geslachtsverkeer
- Plicht tot getrouwheid: binnen een huwelijk mag je enkel een relatie behouden met je man en vrouw
waarmee je getrouwd bent en niet met een ander persoon
o Polygamie/ open relatie? Als het tussen de echtgenoten goedgekeurd is, dan is het geen
probleem
- Plicht tot bijstand: je moet je partner geen geld geven maar steun bieden
o Eerbied
o Affectie
o Morele hulp
Vermogensrechtelijke gevolgen: (zie verder)
- Artt. 214-222 oud BW
- Handelingsbekwaamheid
- Eigen beroep
- Eigen inkomsten
- Eigen bankzaken
- Eigen woonplaats
- Aantal onbekwaamheden
- Plicht hulp en bijdrage (materieel)
- Bescherming gezinswoning
4
