ADMINISTRATIEF RECHT
INHOUDSOPGAVE
leerstuk 1: AFBAKENING en bronnen van het ADMINISTRATIEF RECHT ........................................................... 6
afbakening .......................................................................................................................................................... 6
administratief recht, wat is dat? ..................................................................................................................... 6
Administratief recht is een uitzonderingsrecht ............................................................................................... 7
Administratief recht is beheerst uitvoerbare beslissingen.............................................................................. 7
administratieef recht beheerst administratieve sancties ............................................................................... 8
administratief recht legt eisen op voor bestuurshandelen ............................................................................. 9
bronnen ............................................................................................................................................................. 10
leerstuk 2: Algemene Beginselen van Behoorlijk Bestuur (ABBB) .................................................................. 12
soorten .............................................................................................................................................................. 12
indeling .......................................................................................................................................................... 12
1ste beginsel: hoorplicht............................................................................................................................. 12
2de beginsel: motiveringsplicht .................................................................................................................. 13
3de beginsel: onpartijdigheidsbeginsel ...................................................................................................... 14
4de beginsel: fair play beginsel................................................................................................................... 15
5de beginsel: gelijkheidsbeginsel ............................................................................................................... 15
6de beginsel: Rechtszekerheids- en vertrouwensbeginsel ......................................................................... 16
7de beginsel: Redelijkheidsbeginsel ........................................................................................................... 17
8ste beginsel: Zorgvuldigheidsbeginsel ...................................................................................................... 18
besluitvormingsproces .............................................................................................................................. 18
leerstuk 3: gastcollege – lokale besturen ....................................................................................................... 19
Gemeenteraad .................................................................................................................................................. 19
HOE KOMT EEN GEMEENTERAAD TOT STAND? ............................................................................................ 19
HOE WORDT EEN GEMEENTE BESTUURD? ................................................................................................... 19
WAT ZIJN DE SPELREGELS? ............................................................................................................................ 20
Raad voor maatschappelijk welzijn (“OCMW-raad”) ........................................................................................ 20
DE POLITIEKE ORGANISATIE VAN EEN GEMEENTE EN OCMW ...................................................................... 20
DE GEMEENTE EN OCMW-RAAD: BEVOEGDHEDEN ...................................................................................... 21
De gemeente en OCMW-raad: werking ........................................................................................................ 22
DE ROL VAN DE RAADSLEDEN: ...................................................................................................................... 22
PLICHTEN VAN HET RAADSLID....................................................................................................................... 23
College van burgemeester en schepenen .......................................................................................................... 23
Vast Bureau ....................................................................................................................................................... 24
college van burgemeester en schepenen & vast bureau: bevoegdheden ......................................................... 24
Bijzonder comité voor de sociale dienst (BCSD)................................................................................................. 25
1
, voorzitter BSCD.................................................................................................................................................. 25
deel 2 ................................................................................................................................................................. 25
de gemeente ................................................................................................................................................. 25
college burgemeester en schepenen ............................................................................................................ 26
burgemeester ................................................................................................................................................ 26
OCMW-raad .................................................................................................................................................. 28
vast bureau.................................................................................................................................................... 29
bijzonder comite voor de sociale dienst ....................................................................................................... 29
de provincie ................................................................................................................................................... 29
de provincieraad ........................................................................................................................................... 29
deputatie ....................................................................................................................................................... 30
de gouverneur ............................................................................................................................................... 30
lokale politie .................................................................................................................................................. 30
de hulpverleningszones ................................................................................................................................. 30
leerstuk 4: openbare diensten en ambtenaren.............................................................................................. 32
administratieve sancties.................................................................................................................................... 32
openbare dienst................................................................................................................................................. 33
wat is een openbare dienst? ......................................................................................................................... 33
Aan welke beginselen is een openbare dienst gebonden? ........................................................................... 34
Welke beheersvorm kent een openbare dienst? .......................................................................................... 35
onder welk toezicht valt de openbare dienst? .............................................................................................. 36
ambtenaren ....................................................................................................................................................... 38
Een ambtenaar is? ......................................................................................................................................... 38
statutair vs contractueel tewerkgesteld? ...................................................................................................... 38
en beheerst door een bijzondere rechtspositie ............................................................................................ 39
ambtenaren ook beheerst door een tuchtstatuut ........................................................................................ 40
Leerstuk 8: (passieve) openbaarheid van bestuur ......................................................................................... 41
openbaarheid van bestuur en Preventieve rechtsbescherming......................................................................... 41
wat is preventieve rechtsbescherming?........................................................................................................ 41
openbaarheid van bestuur: begrip en draagwijdte ........................................................................................... 41
welke regelgeving is van toepassing op passieve openbaarheid van bestuur? ................................................. 42
de procedure van de passieve openbaarheid van bestuur ................................................................................ 44
aanvraag en registratie ................................................................................................................................. 44
onderzoek...................................................................................................................................................... 45
beslissing – uitvoering – beroep .................................................................................................................... 48
praktische toepassing .................................................................................................................................... 49
communicatie overheid-burger. ........................................................................................................................ 49
klachten en ombudsdienst ............................................................................................................................ 50
Leerstuk 9: besluitvorming (in een lokaal bestuur) ........................................................................................ 51
Wat is een besluit – het besluitvormingsproces? .............................................................................................. 51
hoe wordt een besluit voorbereid en welke soorten besluiten zijn er?.............................................................. 52
de structuur van een besluit .............................................................................................................................. 52
2
, de motivering van een besluit ........................................................................................................................... 54
het besluit als instrument voor communicatie .................................................................................................. 54
actieve openbaarheid van het bestuur .............................................................................................................. 55
besluiten als instrument voor participatie......................................................................................................... 55
Leerstuk 10: curatieve rechtsbescherming .................................................................................................... 56
wat wordt bedoeld met curatieve rechtsbescherming? .................................................................................... 57
Wat is een administratief beroep? .................................................................................................................... 57
wat is een jurisdictioneel beroep? ..................................................................................................................... 58
gastcollege – preventieve rechtsbescherming .................................................................................................. 63
begrip preventieve rechtsbescherming ........................................................................................................ 63
begrip openbaarheid van bestuur ................................................................................................................. 64
begrippen .......................................................................................................................................................... 64
POB van aanvraag tot uitvoering ...................................................................................................................... 65
communicatie OH-burger: 2de preventieve rechtsmiddel .................................................................................. 68
leerstuk 6: inleiding tot de ruimtelijke ordening............................................................................................ 70
Wat houdt dit in: ruimtelijke ordening? ............................................................................................................ 74
Wie staat in voor het beleid?............................................................................................................................. 75
Wat is nu (de historiek van) dat wettelijk kader binnen hetwelk de overheid kan handelen? .......................... 76
Welke (plannings)instrumenten heeft de overheid om aan ruimtelijke ordening te doen? .............................. 79
inleiding ......................................................................................................................................................... 79
overzicht ........................................................................................................................................................ 79
1) gewestplan ........................................................................................................................................ 79
2) apa: algemeen plan van aanleg ......................................................................................................... 80
3) BPA: beperkt plan van aanleg............................................................................................................ 80
1) naar structuurplanning: ruimtelijk structuurplan.............................................................................. 80
1) beleidsplan: ruimtelijk beleidsplan.................................................................................................... 81
die moeten worden uitgevoerd via een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP’s) ................................................. 81
stedenbouwkundige verorderingen op te maken ......................................................................................... 82
beroepsmogelijkheden tegen planningsinstrumenten ................................................................................. 82
de omgevingsvergunning .................................................................................................................................. 83
Wat is de omgevingsvergunning? ................................................................................................................. 83
Vergunningsaanvraag voor welke stedenbouwkundige handelingen? ......................................................... 83
Beoordelingsgronden vergunningsaanvraag ................................................................................................. 85
Afwijking op normale stedenbouwkundige voorschriften ............................................................................ 85
Procedure vergunningsaanvraag................................................................................................................... 86
Beroepsmogelijkheden ................................................................................................................................. 87
Leerstuk 7: Goederen van de overheid .......................................................................................................... 88
domeingoederen van de overheid ..................................................................................................................... 88
behoren de goederen tot openbaar of privaat domein? .............................................................................. 88
het specifieke rechtsregime van de goederen van het openbaar domein .................................................... 89
3
, Onteigening ....................................................................................................................................................... 91
wat is onteigening? ....................................................................................................................................... 91
WELKE OVERHEID HEEFT DE BEVOEGDHEID OM TOT ONTEIGENING OVER TE GAAN? ................................ 91
WAT ZIJN DE VOORWAARDEN WAARAAN EEN ONTEIGENING MOET VOLDOEN? ....................................... 91
hoe verloopt de Vlaamse onteigeningsProcedure? ...................................................................................... 92
Hoe verlopen de federale onteigeningsProcedures? .................................................................................... 93
rechterlijke toezicht op de onteigeningsprocedure ...................................................................................... 94
Leerstuk 5: Administratieve contracten en overheidsopdrachten .................................................................. 96
administratieve contracten ............................................................................................................................... 96
overheidsopdrachten......................................................................................................................................... 97
gastles overheidsopdrachten ........................................................................................................................ 97
wat zijn overheidsopdrachten? ..................................................................................................................... 97
De verschillende procedures waarop een overheidsopdracht kan worden geplaatst ................................ 100
het verloop van de plaatsing van een opdracht: van begin tot einde ......................................................... 102
de beroepsmogelijkheid bij de overheidsopdrachten................................................................................. 104
Leerstuk 11: de administratieve rechtscolleges ........................................................................................... 106
situering van de administratieve rechtscolleges ............................................................................................. 106
de raad van state ............................................................................................................................................ 107
afdeling wetgeving ...................................................................................................................................... 108
afdeling bestuursrechtspraak ...................................................................................................................... 108
wie kan een beslissing aanvechten bij de Rvs? ....................................................................................... 108
Welke beslissing kunnen aangevochten worden bij RvS? ....................................................................... 109
Binnen welke termijn moet men een beslissing aanvechten? ................................................................ 109
Voor welke onwettigheden kan men een vordering instellen? .............................................................. 109
Hoe verloopt de procedure? ................................................................................................................... 109
Welke soorten vorderingen kan men instellen bij de Rvs? ..................................................................... 110
Het vernietigingsberoep ...................................................................................................................... 110
Het schorsingsberoep (kort geding) .................................................................................................... 111
Het cassatieberoep.............................................................................................................................. 111
Het beroep tot toekennen van schadevergoeding tot herstel ............................................................ 112
de raad voor vergunningsbetwistingen ........................................................................................................... 112
wie kan een beslissing aanvechten bij de rvVB? ......................................................................................... 112
welke beslissingen kunnen aangevochten worden? ................................................................................... 113
binnen welke termijn moet men de beslissing aanvechten voor de RvVb? ................................................ 114
voor welke onwettigheden kan men een vordering instellen bij de RvVb? ................................................ 114
hoe verloopt de procedure bij de RvVb?..................................................................................................... 115
welke soorten vorderingen kan men instellen bij de RvVb? ....................................................................... 115
het vernietgingsberoep bij de RvVb ........................................................................................................ 115
Het schorsingsberoep bij de RvVb ........................................................................................................... 116
de DBRC ...................................................................................................................................................... 118
deel 1: DBRC: introductie................................................................................................................................. 118
DBRC in perspectief ..................................................................................................................................... 118
de 4 vlaamse bestuursrechscolleges onder DBRC-koepel ........................................................................... 118
De raad voor vergunningsbetwistingen (RvVb) ....................................................................................... 119
4
INHOUDSOPGAVE
leerstuk 1: AFBAKENING en bronnen van het ADMINISTRATIEF RECHT ........................................................... 6
afbakening .......................................................................................................................................................... 6
administratief recht, wat is dat? ..................................................................................................................... 6
Administratief recht is een uitzonderingsrecht ............................................................................................... 7
Administratief recht is beheerst uitvoerbare beslissingen.............................................................................. 7
administratieef recht beheerst administratieve sancties ............................................................................... 8
administratief recht legt eisen op voor bestuurshandelen ............................................................................. 9
bronnen ............................................................................................................................................................. 10
leerstuk 2: Algemene Beginselen van Behoorlijk Bestuur (ABBB) .................................................................. 12
soorten .............................................................................................................................................................. 12
indeling .......................................................................................................................................................... 12
1ste beginsel: hoorplicht............................................................................................................................. 12
2de beginsel: motiveringsplicht .................................................................................................................. 13
3de beginsel: onpartijdigheidsbeginsel ...................................................................................................... 14
4de beginsel: fair play beginsel................................................................................................................... 15
5de beginsel: gelijkheidsbeginsel ............................................................................................................... 15
6de beginsel: Rechtszekerheids- en vertrouwensbeginsel ......................................................................... 16
7de beginsel: Redelijkheidsbeginsel ........................................................................................................... 17
8ste beginsel: Zorgvuldigheidsbeginsel ...................................................................................................... 18
besluitvormingsproces .............................................................................................................................. 18
leerstuk 3: gastcollege – lokale besturen ....................................................................................................... 19
Gemeenteraad .................................................................................................................................................. 19
HOE KOMT EEN GEMEENTERAAD TOT STAND? ............................................................................................ 19
HOE WORDT EEN GEMEENTE BESTUURD? ................................................................................................... 19
WAT ZIJN DE SPELREGELS? ............................................................................................................................ 20
Raad voor maatschappelijk welzijn (“OCMW-raad”) ........................................................................................ 20
DE POLITIEKE ORGANISATIE VAN EEN GEMEENTE EN OCMW ...................................................................... 20
DE GEMEENTE EN OCMW-RAAD: BEVOEGDHEDEN ...................................................................................... 21
De gemeente en OCMW-raad: werking ........................................................................................................ 22
DE ROL VAN DE RAADSLEDEN: ...................................................................................................................... 22
PLICHTEN VAN HET RAADSLID....................................................................................................................... 23
College van burgemeester en schepenen .......................................................................................................... 23
Vast Bureau ....................................................................................................................................................... 24
college van burgemeester en schepenen & vast bureau: bevoegdheden ......................................................... 24
Bijzonder comité voor de sociale dienst (BCSD)................................................................................................. 25
1
, voorzitter BSCD.................................................................................................................................................. 25
deel 2 ................................................................................................................................................................. 25
de gemeente ................................................................................................................................................. 25
college burgemeester en schepenen ............................................................................................................ 26
burgemeester ................................................................................................................................................ 26
OCMW-raad .................................................................................................................................................. 28
vast bureau.................................................................................................................................................... 29
bijzonder comite voor de sociale dienst ....................................................................................................... 29
de provincie ................................................................................................................................................... 29
de provincieraad ........................................................................................................................................... 29
deputatie ....................................................................................................................................................... 30
de gouverneur ............................................................................................................................................... 30
lokale politie .................................................................................................................................................. 30
de hulpverleningszones ................................................................................................................................. 30
leerstuk 4: openbare diensten en ambtenaren.............................................................................................. 32
administratieve sancties.................................................................................................................................... 32
openbare dienst................................................................................................................................................. 33
wat is een openbare dienst? ......................................................................................................................... 33
Aan welke beginselen is een openbare dienst gebonden? ........................................................................... 34
Welke beheersvorm kent een openbare dienst? .......................................................................................... 35
onder welk toezicht valt de openbare dienst? .............................................................................................. 36
ambtenaren ....................................................................................................................................................... 38
Een ambtenaar is? ......................................................................................................................................... 38
statutair vs contractueel tewerkgesteld? ...................................................................................................... 38
en beheerst door een bijzondere rechtspositie ............................................................................................ 39
ambtenaren ook beheerst door een tuchtstatuut ........................................................................................ 40
Leerstuk 8: (passieve) openbaarheid van bestuur ......................................................................................... 41
openbaarheid van bestuur en Preventieve rechtsbescherming......................................................................... 41
wat is preventieve rechtsbescherming?........................................................................................................ 41
openbaarheid van bestuur: begrip en draagwijdte ........................................................................................... 41
welke regelgeving is van toepassing op passieve openbaarheid van bestuur? ................................................. 42
de procedure van de passieve openbaarheid van bestuur ................................................................................ 44
aanvraag en registratie ................................................................................................................................. 44
onderzoek...................................................................................................................................................... 45
beslissing – uitvoering – beroep .................................................................................................................... 48
praktische toepassing .................................................................................................................................... 49
communicatie overheid-burger. ........................................................................................................................ 49
klachten en ombudsdienst ............................................................................................................................ 50
Leerstuk 9: besluitvorming (in een lokaal bestuur) ........................................................................................ 51
Wat is een besluit – het besluitvormingsproces? .............................................................................................. 51
hoe wordt een besluit voorbereid en welke soorten besluiten zijn er?.............................................................. 52
de structuur van een besluit .............................................................................................................................. 52
2
, de motivering van een besluit ........................................................................................................................... 54
het besluit als instrument voor communicatie .................................................................................................. 54
actieve openbaarheid van het bestuur .............................................................................................................. 55
besluiten als instrument voor participatie......................................................................................................... 55
Leerstuk 10: curatieve rechtsbescherming .................................................................................................... 56
wat wordt bedoeld met curatieve rechtsbescherming? .................................................................................... 57
Wat is een administratief beroep? .................................................................................................................... 57
wat is een jurisdictioneel beroep? ..................................................................................................................... 58
gastcollege – preventieve rechtsbescherming .................................................................................................. 63
begrip preventieve rechtsbescherming ........................................................................................................ 63
begrip openbaarheid van bestuur ................................................................................................................. 64
begrippen .......................................................................................................................................................... 64
POB van aanvraag tot uitvoering ...................................................................................................................... 65
communicatie OH-burger: 2de preventieve rechtsmiddel .................................................................................. 68
leerstuk 6: inleiding tot de ruimtelijke ordening............................................................................................ 70
Wat houdt dit in: ruimtelijke ordening? ............................................................................................................ 74
Wie staat in voor het beleid?............................................................................................................................. 75
Wat is nu (de historiek van) dat wettelijk kader binnen hetwelk de overheid kan handelen? .......................... 76
Welke (plannings)instrumenten heeft de overheid om aan ruimtelijke ordening te doen? .............................. 79
inleiding ......................................................................................................................................................... 79
overzicht ........................................................................................................................................................ 79
1) gewestplan ........................................................................................................................................ 79
2) apa: algemeen plan van aanleg ......................................................................................................... 80
3) BPA: beperkt plan van aanleg............................................................................................................ 80
1) naar structuurplanning: ruimtelijk structuurplan.............................................................................. 80
1) beleidsplan: ruimtelijk beleidsplan.................................................................................................... 81
die moeten worden uitgevoerd via een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP’s) ................................................. 81
stedenbouwkundige verorderingen op te maken ......................................................................................... 82
beroepsmogelijkheden tegen planningsinstrumenten ................................................................................. 82
de omgevingsvergunning .................................................................................................................................. 83
Wat is de omgevingsvergunning? ................................................................................................................. 83
Vergunningsaanvraag voor welke stedenbouwkundige handelingen? ......................................................... 83
Beoordelingsgronden vergunningsaanvraag ................................................................................................. 85
Afwijking op normale stedenbouwkundige voorschriften ............................................................................ 85
Procedure vergunningsaanvraag................................................................................................................... 86
Beroepsmogelijkheden ................................................................................................................................. 87
Leerstuk 7: Goederen van de overheid .......................................................................................................... 88
domeingoederen van de overheid ..................................................................................................................... 88
behoren de goederen tot openbaar of privaat domein? .............................................................................. 88
het specifieke rechtsregime van de goederen van het openbaar domein .................................................... 89
3
, Onteigening ....................................................................................................................................................... 91
wat is onteigening? ....................................................................................................................................... 91
WELKE OVERHEID HEEFT DE BEVOEGDHEID OM TOT ONTEIGENING OVER TE GAAN? ................................ 91
WAT ZIJN DE VOORWAARDEN WAARAAN EEN ONTEIGENING MOET VOLDOEN? ....................................... 91
hoe verloopt de Vlaamse onteigeningsProcedure? ...................................................................................... 92
Hoe verlopen de federale onteigeningsProcedures? .................................................................................... 93
rechterlijke toezicht op de onteigeningsprocedure ...................................................................................... 94
Leerstuk 5: Administratieve contracten en overheidsopdrachten .................................................................. 96
administratieve contracten ............................................................................................................................... 96
overheidsopdrachten......................................................................................................................................... 97
gastles overheidsopdrachten ........................................................................................................................ 97
wat zijn overheidsopdrachten? ..................................................................................................................... 97
De verschillende procedures waarop een overheidsopdracht kan worden geplaatst ................................ 100
het verloop van de plaatsing van een opdracht: van begin tot einde ......................................................... 102
de beroepsmogelijkheid bij de overheidsopdrachten................................................................................. 104
Leerstuk 11: de administratieve rechtscolleges ........................................................................................... 106
situering van de administratieve rechtscolleges ............................................................................................. 106
de raad van state ............................................................................................................................................ 107
afdeling wetgeving ...................................................................................................................................... 108
afdeling bestuursrechtspraak ...................................................................................................................... 108
wie kan een beslissing aanvechten bij de Rvs? ....................................................................................... 108
Welke beslissing kunnen aangevochten worden bij RvS? ....................................................................... 109
Binnen welke termijn moet men een beslissing aanvechten? ................................................................ 109
Voor welke onwettigheden kan men een vordering instellen? .............................................................. 109
Hoe verloopt de procedure? ................................................................................................................... 109
Welke soorten vorderingen kan men instellen bij de Rvs? ..................................................................... 110
Het vernietigingsberoep ...................................................................................................................... 110
Het schorsingsberoep (kort geding) .................................................................................................... 111
Het cassatieberoep.............................................................................................................................. 111
Het beroep tot toekennen van schadevergoeding tot herstel ............................................................ 112
de raad voor vergunningsbetwistingen ........................................................................................................... 112
wie kan een beslissing aanvechten bij de rvVB? ......................................................................................... 112
welke beslissingen kunnen aangevochten worden? ................................................................................... 113
binnen welke termijn moet men de beslissing aanvechten voor de RvVb? ................................................ 114
voor welke onwettigheden kan men een vordering instellen bij de RvVb? ................................................ 114
hoe verloopt de procedure bij de RvVb?..................................................................................................... 115
welke soorten vorderingen kan men instellen bij de RvVb? ....................................................................... 115
het vernietgingsberoep bij de RvVb ........................................................................................................ 115
Het schorsingsberoep bij de RvVb ........................................................................................................... 116
de DBRC ...................................................................................................................................................... 118
deel 1: DBRC: introductie................................................................................................................................. 118
DBRC in perspectief ..................................................................................................................................... 118
de 4 vlaamse bestuursrechscolleges onder DBRC-koepel ........................................................................... 118
De raad voor vergunningsbetwistingen (RvVb) ....................................................................................... 119
4
