Materialenleer
Hoofdstuk 1: Hout en plaatmaterialen
1. Materialen en milieu
Duurzaamheid en ecodesign
De beslissingen die in de ontwerpfase van een product, meubel of interieur
worden genomen, zijn bepalend voor de materiaalkeuze. Vaak komt deze keuze
aan bod bij de technische uitwerking. Het hergebruiken, herstellen of recycleren
van meubels vermindert de impact van de ontginning van materialen en hun
verwerking tot halffabricaten.
Het LiDS-wiel is een hulpmiddel dat ontwerpers ondersteunt om de impact van
producten te analyseren en te verminderen. Het model is opgebouwd rond de
volledige levenscyclus van een product, van grondstofwinning tot afdanking.
1. Selecteer materialen met lage milieu-impact:
Niet giftige materialen, niet schaarse materialen, lage energie-inhoud,
gerecycleerde en recycleerbare materialen.
2. Reduceer materiaalgebruik:
Zowel in gewicht als in volume (alles nodig van product, of gedeelte genoeg?)
3. Optimaliseer de productie:
Milieuvriendelijke productieprocessen, minder productieprocessen, efficiënt
gebruik/duurzame energie, weinig afval en uitval, efficiënt gebruik/duurzame
hulpmiddelen
4. Optimaliseer de distributie:
Minder/schone verpakking, efficiënt transportmiddel, efficiënte logistiek.
5. Reduceer de impact tijdens het gebruik:
Laag energiegebruik, milieuvriendelijke energiebron, weinig benodigde
hulpmaterialen (water, wasmiddel, filters, navulcassettes), milieuvriendelijke
hulpmaterialen, geen verspilling
6. Optimaliseer de levensduur van het product:
Hoge bedrijfszekerheid, makkelijk onderhoud/reparatie, modulaire opbouw,
lage modegevoeligheid, sterke gebruiker product relatie.
7. Optimaliseer de productafdanking:
Hergebruik van hele product, hergebruik van onderdelen, hergebruik van
materialen, veilige verbranding, veilige stort
8. (of 0) Ontwikkel nieuwe concepten – optimaliseer functievervulling:
Dematerialisatie, gezamenlijk productgebruik, integratie functie in product.
,Circulair ontwerpen
De Europese Green Deal: klimaatneutraal en circulair tegen 2050
Bedrijven verantwoordelijk maken voor hun hele productieketen
Circulaire producten, diensten en businessmodellen normeren
Consumenten empoweren voor betere keuzes
Afval verminderen en recyclingpercentages verhogen
Vlaanderen en Nederland willen tegen 2050 naar een volledig circulaire economie
overgestapt zijn. De bouwsector heeft door haar omvang een grote impact op het
ontginnen van grondstoffen, het verbruik van water en energie, de uitstoot van
broeikasgassen en de afvalstromen.
Het gebruik van primaire grondstoffen en materialen moet zoveel mogelijk
worden beperkt.
Levensduur van producten en materialen moet zoveel mogelijk worden
verlengd.
Grondstoffen en materialen moeten zo veel mogelijk worden hergebruikt.
De wereldwijde vraag naar grondstoffen groeit, wat schaarste, milieudruk en
hogere prijzen veroorzaakt. Daarom stimuleren overheid, bedrijfsleven en
maatschappelijke organisaties zuiniger en slimmer gebruik van grondstoffen. Ook
ontwerpers hebben hierbij een belangrijke taak.
Het circulaire systeem kent twee kringlopen van materialen: een biologische
kringloop waarbij reststoffen veilig terugkeren naar de natuur, en een
technische kringloop waarin producten en onderdelen hergebruikt worden om
economische waarde te behouden. Gebouwen en materialen worden zo lang
mogelijk gebruikt, hergebruikt, aangepast en herbouwd om afval te verminderen
en nieuwe grondstoffen te besparen.
De circulaire economie is een economisch systeem dat bedoeld is om
herbruikbaarheid van producten en grondstoffen mogelijk te maken; zonder dat
ze aan kwaliteit inboeten.
,Hoe hoger een strategie op de R-Ladder staat (R1 is de hoogste), hoe meer
grondstoffen er bespaard worden en hoe meer circulair de strategie is.
R1: Refuse en Rethink
Aankoop van product/grondstof vermijden om materialen en grondstoffen te
besparen.
Gebruik herdenken, bv. delen of multifunctionele producten.
R2: Reduce
Efficiënter gebruik van grondstoffen tijdens productie en gebruik.
R3: Re-use
Hergebruik van afgedankte, nog goede producten in dezelfde functie door een
andere gebruiker.
R4: Repair, Refurbish, Remanufacture en Repurpose
Repareren en onderhouden voor verder gebruik in oude functie.
Opknappen/moderniseren van oud product.
Onderdelen hergebruiken in nieuw product, zelfde of andere functie.
R5: Recycling
Materialen verwerken tot grondstoffen van dezelfde of lagere kwaliteit.
R6: Recover
Verbranden van materialen met energieterugwinning.
De plaats van materialen in het bouwsysteem
Circulair bouwen gaat verder dan hergebruik en recyclage van bouwmaterialen.
Het begint bij het ontwerp van een gebouw. Dit moet een lang en duurzaam
gebruik garanderen en gemakkelijk aanpasbaar zijn aan toekomstige noden.
De keuze van een materiaal is even belangrijk als de plek die het krijgt in een
systeem. Het materiaal moet milieuvriendelijk en gezond zijn en zijn waarde
kunnen behouden. Materialen met verschillende levensduur zouden apart moeten
kunnen worden onderhouden en vervangen. Bij de keuze van materialen is het
belangrijk om voor ogen te hebben hoe het materiaal kan worden toegepast:
eenvoudig te monteren, goed te onderhouden en omkeerbaar.
, Veranderingsgericht ontwerpen
Gebruikerswensen en maatschappelijke behoeften veranderen voortdurend. Door
weloverwogen keuzes op lange termijn te maken, kunnen materialen en
gebouwen langer in de keten blijven. Veranderingsgerichte bouwconcepten
spelen hierbij een sleutelrol.
A. Ontwerp in modules
Circowall MOD is een systeem van houten modules voor niet-
dragende binnenwanden. De modules zijn onderling verbonden met
houtbouten en kunnen worden afgewerkt met platen van 50x50
cm. Er kunnen interieurelementen in de wanden worden
geïntegreerd en de afwerking kan eindeloos variëren. Zo kan een
scheidingswand makkelijk een voorzetwand of meubel worden.
Circowall MOD is circulair door zijn aanpasbaarheid en demontage. Het systeem
gebruikt verschillende houtsoorten, waaronder recuphout en PEFC-gelabeld
vurenhout. En de afwerking bestaat uit natuurlijke, hernieuwbare of biologisch
afbreekbare materialen.
B. Ontwerp met omkeerbare verbindingen
JuuNoo bewijst dat circulair bouwen het hergebruik van
materialen vergemakkelijkt. Hun herbruikbare
interieurwanden worden op het einde van hun ‘leven’
gedemonteerd en herplaatst.
C. Ontwerp voor aanpasbaarheid
Bao Living is gespecialiseerd in Slimme Aanpasbare Modules (SAM) die alle
nutsvoorzieningen van een ruimte op één plek bundelen. SAM integreert
verwarming, elektriciteit, water, ventilatie, domotica, keuken en badkamer in één
centrale, aanpasbare eenheid, wat leidt tot een besparing van 5 ton CO2-
uitstoot.
D. Ontwerp voor hergebruik
Circulair ontwerp hergebruikt materialen en faciliteert hergebruik na demontage.
House Plus verhuurt modules die gemakkelijk in- en uitgebouwd kunnen worden,
gericht op ouderen.
Hoofdstuk 1: Hout en plaatmaterialen
1. Materialen en milieu
Duurzaamheid en ecodesign
De beslissingen die in de ontwerpfase van een product, meubel of interieur
worden genomen, zijn bepalend voor de materiaalkeuze. Vaak komt deze keuze
aan bod bij de technische uitwerking. Het hergebruiken, herstellen of recycleren
van meubels vermindert de impact van de ontginning van materialen en hun
verwerking tot halffabricaten.
Het LiDS-wiel is een hulpmiddel dat ontwerpers ondersteunt om de impact van
producten te analyseren en te verminderen. Het model is opgebouwd rond de
volledige levenscyclus van een product, van grondstofwinning tot afdanking.
1. Selecteer materialen met lage milieu-impact:
Niet giftige materialen, niet schaarse materialen, lage energie-inhoud,
gerecycleerde en recycleerbare materialen.
2. Reduceer materiaalgebruik:
Zowel in gewicht als in volume (alles nodig van product, of gedeelte genoeg?)
3. Optimaliseer de productie:
Milieuvriendelijke productieprocessen, minder productieprocessen, efficiënt
gebruik/duurzame energie, weinig afval en uitval, efficiënt gebruik/duurzame
hulpmiddelen
4. Optimaliseer de distributie:
Minder/schone verpakking, efficiënt transportmiddel, efficiënte logistiek.
5. Reduceer de impact tijdens het gebruik:
Laag energiegebruik, milieuvriendelijke energiebron, weinig benodigde
hulpmaterialen (water, wasmiddel, filters, navulcassettes), milieuvriendelijke
hulpmaterialen, geen verspilling
6. Optimaliseer de levensduur van het product:
Hoge bedrijfszekerheid, makkelijk onderhoud/reparatie, modulaire opbouw,
lage modegevoeligheid, sterke gebruiker product relatie.
7. Optimaliseer de productafdanking:
Hergebruik van hele product, hergebruik van onderdelen, hergebruik van
materialen, veilige verbranding, veilige stort
8. (of 0) Ontwikkel nieuwe concepten – optimaliseer functievervulling:
Dematerialisatie, gezamenlijk productgebruik, integratie functie in product.
,Circulair ontwerpen
De Europese Green Deal: klimaatneutraal en circulair tegen 2050
Bedrijven verantwoordelijk maken voor hun hele productieketen
Circulaire producten, diensten en businessmodellen normeren
Consumenten empoweren voor betere keuzes
Afval verminderen en recyclingpercentages verhogen
Vlaanderen en Nederland willen tegen 2050 naar een volledig circulaire economie
overgestapt zijn. De bouwsector heeft door haar omvang een grote impact op het
ontginnen van grondstoffen, het verbruik van water en energie, de uitstoot van
broeikasgassen en de afvalstromen.
Het gebruik van primaire grondstoffen en materialen moet zoveel mogelijk
worden beperkt.
Levensduur van producten en materialen moet zoveel mogelijk worden
verlengd.
Grondstoffen en materialen moeten zo veel mogelijk worden hergebruikt.
De wereldwijde vraag naar grondstoffen groeit, wat schaarste, milieudruk en
hogere prijzen veroorzaakt. Daarom stimuleren overheid, bedrijfsleven en
maatschappelijke organisaties zuiniger en slimmer gebruik van grondstoffen. Ook
ontwerpers hebben hierbij een belangrijke taak.
Het circulaire systeem kent twee kringlopen van materialen: een biologische
kringloop waarbij reststoffen veilig terugkeren naar de natuur, en een
technische kringloop waarin producten en onderdelen hergebruikt worden om
economische waarde te behouden. Gebouwen en materialen worden zo lang
mogelijk gebruikt, hergebruikt, aangepast en herbouwd om afval te verminderen
en nieuwe grondstoffen te besparen.
De circulaire economie is een economisch systeem dat bedoeld is om
herbruikbaarheid van producten en grondstoffen mogelijk te maken; zonder dat
ze aan kwaliteit inboeten.
,Hoe hoger een strategie op de R-Ladder staat (R1 is de hoogste), hoe meer
grondstoffen er bespaard worden en hoe meer circulair de strategie is.
R1: Refuse en Rethink
Aankoop van product/grondstof vermijden om materialen en grondstoffen te
besparen.
Gebruik herdenken, bv. delen of multifunctionele producten.
R2: Reduce
Efficiënter gebruik van grondstoffen tijdens productie en gebruik.
R3: Re-use
Hergebruik van afgedankte, nog goede producten in dezelfde functie door een
andere gebruiker.
R4: Repair, Refurbish, Remanufacture en Repurpose
Repareren en onderhouden voor verder gebruik in oude functie.
Opknappen/moderniseren van oud product.
Onderdelen hergebruiken in nieuw product, zelfde of andere functie.
R5: Recycling
Materialen verwerken tot grondstoffen van dezelfde of lagere kwaliteit.
R6: Recover
Verbranden van materialen met energieterugwinning.
De plaats van materialen in het bouwsysteem
Circulair bouwen gaat verder dan hergebruik en recyclage van bouwmaterialen.
Het begint bij het ontwerp van een gebouw. Dit moet een lang en duurzaam
gebruik garanderen en gemakkelijk aanpasbaar zijn aan toekomstige noden.
De keuze van een materiaal is even belangrijk als de plek die het krijgt in een
systeem. Het materiaal moet milieuvriendelijk en gezond zijn en zijn waarde
kunnen behouden. Materialen met verschillende levensduur zouden apart moeten
kunnen worden onderhouden en vervangen. Bij de keuze van materialen is het
belangrijk om voor ogen te hebben hoe het materiaal kan worden toegepast:
eenvoudig te monteren, goed te onderhouden en omkeerbaar.
, Veranderingsgericht ontwerpen
Gebruikerswensen en maatschappelijke behoeften veranderen voortdurend. Door
weloverwogen keuzes op lange termijn te maken, kunnen materialen en
gebouwen langer in de keten blijven. Veranderingsgerichte bouwconcepten
spelen hierbij een sleutelrol.
A. Ontwerp in modules
Circowall MOD is een systeem van houten modules voor niet-
dragende binnenwanden. De modules zijn onderling verbonden met
houtbouten en kunnen worden afgewerkt met platen van 50x50
cm. Er kunnen interieurelementen in de wanden worden
geïntegreerd en de afwerking kan eindeloos variëren. Zo kan een
scheidingswand makkelijk een voorzetwand of meubel worden.
Circowall MOD is circulair door zijn aanpasbaarheid en demontage. Het systeem
gebruikt verschillende houtsoorten, waaronder recuphout en PEFC-gelabeld
vurenhout. En de afwerking bestaat uit natuurlijke, hernieuwbare of biologisch
afbreekbare materialen.
B. Ontwerp met omkeerbare verbindingen
JuuNoo bewijst dat circulair bouwen het hergebruik van
materialen vergemakkelijkt. Hun herbruikbare
interieurwanden worden op het einde van hun ‘leven’
gedemonteerd en herplaatst.
C. Ontwerp voor aanpasbaarheid
Bao Living is gespecialiseerd in Slimme Aanpasbare Modules (SAM) die alle
nutsvoorzieningen van een ruimte op één plek bundelen. SAM integreert
verwarming, elektriciteit, water, ventilatie, domotica, keuken en badkamer in één
centrale, aanpasbare eenheid, wat leidt tot een besparing van 5 ton CO2-
uitstoot.
D. Ontwerp voor hergebruik
Circulair ontwerp hergebruikt materialen en faciliteert hergebruik na demontage.
House Plus verhuurt modules die gemakkelijk in- en uitgebouwd kunnen worden,
gericht op ouderen.
