100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten 4.2 TrustPilot
logo-home
Samenvatting

Samenvatting Leerkracht-leerling interactie

Beoordeling
-
Verkocht
4
Pagina's
34
Geüpload op
05-12-2025
Geschreven in
2025/2026

Volledige samenvatting van alle artikelen van het vak 'leerkracht-leerling interactie'. De samenvatting is aangevuld met aantekeningen van alle hoorcolleges.

Instelling
Vak











Oeps! We kunnen je document nu niet laden. Probeer het nog eens of neem contact op met support.

Geschreven voor

Instelling
Studie
Vak

Documentinformatie

Geüpload op
5 december 2025
Aantal pagina's
34
Geschreven in
2025/2026
Type
Samenvatting

Onderwerpen

Voorbeeld van de inhoud

Leerling-Leerkracht Interactie
Samenvatting

Week 1 – Zelfdeterminatietheorie
Literatuur college 1
Hornstra et al., 2022
Doel: Onderzoeken in welke setting hoogbegaafde leerlingen meer tevreden zijn over hun
basisbehoeften volgens de zelfdeterminatietheorie en hoe dit hun motivatie beïnvloedt.

Resultaten:
 Hoogbegaafde leerlingen rapporteerden meer vervulling van hun basisbehoeften in de
verrijking/plusklas dan in de reguliere klas.
 Hierdoor hadden zij meer intrinsieke motivatie en gedragsmatige betrokkenheid.
 Zowel in de reguliere klas als in de verrijking/plusklas zorgde meer behoeftebevrediging voor meer
motivatie.
 Leerlingen ervaren de verrijking/plusklas leerkrachten als meer ondersteunend
 Competentiebevrediging werkte positief in de pull-out klas, maar negatief of neutraal in de
reguliere klas.
Suggestie: te weinig uitdaging in de reguliere klas kan leiden tot overmoed en verveling.
 Verbondenheid met leraren had positief effect, maar verbondenheid met klasgenoten was minder
voorspellend.
 Meer keuzevrijheid en respect in verrijking/plusklas (autonomie)
 Meer uitdaging, duidelijkheid, begeleiding en hoge verwachtingen in verrijking/plusklas
(competentie)
 Leerkrachten waren aardiger, begripvoller en meer afgestemd op hun behoeften (verbondenheid)
 De reguliere klas is niet slecht, maar minder optimaal.
 Autonomie had effect in verrijking/plusklas en in reguliere klas op intrinsieke motivatie, amotivatie
en gedragsmatige betrokkenheid
 Competentie had negatief effect in reguliere klas op intrinsieke motivatie en positief effect op
amotivatie in reguliere klas. Verder goede effecten.

Need satisfaction = Het ervaren van vervulling van de drie basisbehoeften
Need support = De omstandigheden die helpen bij het vervullen van de drie basisbehoeften

Need-supportive teacher:
- Biedt autonomie; keuze, uitleg van relevantie, respect, informatieve taal
- Bied structuur; duidelijke verwachtingen, begeleiding, uitleggen, richting geven, uitdagen
- Toont betrokkenheid; warmte, aandacht, meeleven, beschikbaar zijn
Structuur en betrokkenheid zijn de belangrijkste kenmerken van goede leerkracht volgens de
leerlingen.

Behoeften hoogdbegaafde leerlingen
 Autonomie  Onafhankelijk leren, zelf keuzes maken, leren over hun interesses
 Competentie  Uitdaging, abstracte en complexe opdrachten
 Verbondenheid  Relaties met leraren en klasgenoten zijn cruciaal. Want vaak voelen ze zich
anders of niet begrepen. In verrijking/plusklas voelen ze zich geaccepteerd bij gelijkgestemden.

Voorbereidingsvraag: In hoeverre ervaarden leerlingen verschillen tussen de plusklas (pull-out class) en
hun reguliere klas in de mate waarin hun basisbehoeften ondersteund werden? In hoeverre waren er
verschillen tussen de plusklas en de reguliere klas in de sterkte van de verbanden tussen need
satisfaction en motivatie?
Leerlingen ervaarden duidelijke verschillen tussen beide klassen. In de verrijking/plusklas voelden zij meer
ondersteuning van hun basisbehoeften.
Meer ondersteuning zorgden in beide klassen voor meer motivatie. Alleen bij de competentiebehoefte verschilden
de verbanden: die had een positief effect in de plusklas, maar geen of zelfs een negatief verband in de reguliere
klas.

,Howard et al., 2024
Zelfdeterminatietheorie  Drie universele psychologische basisbehoeften:
- Autonomie = De behoefte om eigen keuzes te kunnen maken en zich eigen te voelen van eigen
gedrag.
Bijv. kiezen hoe je een opdracht uitvoert.
- Competentie = De behoefte om zich bekwaam te voelen en succes te ervaren in wat men doet.
Verwachtingen zijn helder. En leerlingen hebben het gevoel dat ze voldoende in huis hebben om
aan verwachtingen te voldoen.
Bijv. werk dat moeilijk genoeg is om te leren, maar niet té moeilijk.
Bijv. de leraar zorgt ervoor dat de kinderen het begrijpen, voordat hij verder gaat met de les.
- Verbondenheid/relatie = De behoefte om zich geaccepteerd, verzorgd en verbonden te voelen
met anderen. Je relaties zijn goed. Je hebt zoveel contact met anderen als gewenst.
Bijv. een leraar die oprecht interesse toont en peers die je begrijpen.
Als leerkrachten ouders hieraan voldoen, verbeteren de (intrinsieke) motivatie, prestaties (groei) en
welzijn van het kind.
Als het wordt belemmerd ontstaat spanning, verminderde motivatie en psychische klachten.

Belangrijkste bevindingen:
 Ondersteunend gedrag van docenten en ouders hangt sterk samen met betere leerprestaties,
motivatie, betrokkenheid en welbevinden van studenten.
 Belemmerend gedrag vertoont het tegenovergestelde patroon: slechtere prestaties, meer stress
en minder welzijn.

3 vormen van controlerend onderwijs:
- Opleggen van regels
- Gebruik van straf/beloning
- Beperken van keuzevrijheid

Autonomie ondersteuning door Autonomie belemmering door middel van:
middel van: - Controlerend gedrag
- Keuzes geven - Druk uitoefenen
- Perspectief van kind erkennen - Intimidatie
- Uitleg geven over regels - Straffen of belonen om gedrag af te dwingen
- Niet te veel externe beloningen
gebruiken

Competentie ondersteuning door Competentie belemmering door middel van:
middel van: - Kritiek zonder constructieve feedback
- Duidelijke structuur - Onduidelijke verwachtingen
- Feedback - Chaos
- Realistische doelen - Ongestructureerd
- Begeleiding op maat

Relatie ondersteuning door middel Relatie belemmering door middel van:
van: - Afstandelijk
- Warmte tonen - Kil
- Empathie - Voorwaardelijke waardering = Genegenheid enkel
- Oprechte interesse tonen bij goed presteren



Resultaten:
 De drie ondersteunende categorieën correleren sterk positief (r ≈ .64–.68).
 De drie belemmerende categorieën ook onderling sterk positief (r ≈ .56–.66).
 Ondersteunen en belemmeren hangen negatief samen (r ≈ –.32).

,  Leerlingen met autonome causale oriëntatie (= geneigd om zelf richting te geven aan gedrag)
ervaren meer steun.
 Ouders en leraren met meer eigen welbevinden en behoeftevervulling bieden meer steun
 Ouders met hogere opleiding gaven meer autonomie-ondersteuning
 Oudere leerlingen rapporteren iets minder autonomie-ondersteuning (r = -.04)
 Autonomieondersteuning hangt samen met hogere kwaliteit van relatie, onderwijs, gezondheid
en levensstijl.
 Autonomie heeft effect op prestaties, maar competentie heeft geen effect op prestaties.
 Sterke positieve relaties tussen autonomie-, competentie-, en verbondenheidssteun en
emotionele en cognitieve betrokkenheid (r ≈ .39–.45). Belemmering zorgt voor lagere
betrokkenheid.
 Autonomie en relatie ondersteuning zorgen voor beter welbevinden (r ≈ .38).
Autonomie ondersteuning is het sterkst onderbouwd en meest effectief. Daarnaast is
autonomie belemmering de schadelijkste vorm. Autonomie belemmering slecht voor prestaties
en gemiddelde cijfer.
Alle drie de basisbehoeften hebben significant effect op de soorten betrokkenheid.
Competentie ondersteuning is het sterkst voor algemene betrokkenheid en emotionele
betrokkenheid
Autonomie ondersteuning is het sterkst voor gedragsmatige betrokkenheid en cognitieve
betrokkenheid.
Competentie belemmering heeft meest effect op emotionele betrokkenheid.
Relatie heeft ook effect op betrokkenheid, maar minst groot.

Dual process model van zelfdeterminatietheorie:
 “Bright pathway”: need-supportive (ondersteuning)  motivatie  welzijn
 “Dark pathway”: need-thwarting (belemmering)  frustratie  stress/uitval

Voorbereidingsvraag: Welke need supportive en/of need twarting leerkrachtgedragingen vind jij meest
belangrijk voor het functioneren van leerlingen? Motiveer je antwoord op basis van de resultaten uit
het artikel.
Autonomie ondersteuning zorgt voor meest positieve effecten, dus dat is het meest belangrijk.
Daarnaast is autonomie belemmering de schadelijkste vorm, dus die moet worden vermeden.

Simoes & Alarcao, 2014
School-Based Mentoring (SBM) = School gebaseerde mentoring = Programma’s waarin leerlingen
begeleiding krijgen van eigen leerkracht als mentor. Hierbij bouwt de mentor een persoonlijke en
ondersteunende relatie op met de leerling. Met als doel het versterken van competentie, autonomie en
verbondenheid. Dyadische interventie.

Resultaten  “Heeft een leraar die óók mentor is, meer invloed op schoolprestaties dan een gewone
leraar?”
 Leerlingen met leraar als mentor waren minder ongeoorloofd afwezig
 Leerlingen met leraar als mentor haalden betere cijfers in Portugees en wiskunde
 Leerlingen met leraar als mentor hadden een hoger gemiddeld cijfer
 Gedragsproblemen bleven gelijk
 Geen effect op eruit gestuurd worden
 Leerlingen met mentor EN ondersteuning basisbehoeften deden het beter dan leerlingen zonder
mentoring.
 Leerlingen met een leraar-mentor voelden zich meer gesteund in hun ontwikkeling en motivatie.
 Leerlingen zonder mentoring of met lage ondersteuning van basisbehoeften presteerden minder
goed.

De effectiviteit hangt af van: duur van programma, kenmerken leerling, kwaliteit van match en
achtergrond van mentor.
Mentoren met ervaring in zorg of onderwijs blijken succesvoller.

Kwetsbare situaties zorgen voor:

, - Slechte - Vroegtijdig schoolverlaten
schoolprestaties - Werkloosheid
- Veel afwezigheid - Slechtere zelfwaardering
- Gedragsproblemen

Mentoring kent twee soorten relaties:
1. Asymmetrische interacties = De mentor helpt gericht bij tekortkomingen
2. Symmetrische interacties = Gebaseerd op groei, vertrouwen en empathie
Een goede mentoringrelatie combineert beide.

Voorbereidingsvraag: Op welke theorie(ën) is deze interventie gebaseerd en hoe zie je dat terug in de
opzet van de interventie? Wat is het verklarende mechanisme van de interventie (= reden waarom de
interventie werkt)? Vind je dit een effectieve interventie? Waarom wel/niet?
De interventie is gebaseerd op de zelfdeterminatietheorie. Dit is terug te zien, want de mentoren
(leraren) hielpen leerlingen bij schoolwerk (competentie), praatten over persoonlijke dingen
(verbondenheid) en leerden ze zelf keuzes maken (autonomie). De leerlingen voelen zich hierdoor meer
gemotiveerd en meer betrokken. Hierdoor minder afwezig en betere cijfers. Het is alleen een
effectieve interventie als de mentor alle drie de basisbehoeften in balans ondersteunt.



Aantekeningen hoorcollege 1

Domeinen binnen leerkracht handelen:
 Instructie/didactiek
 Klasorganisatie / gedragsmanagement
 Emotionele ondersteuning / affectieve relatie
Niveaus:
 Leerkrachtstijl (t.o.v. groep)  Klasklimaat bijv. warm, ondersteunend, controle, structuur
 Dyadisch (1-op-1) (t.o.v. individueel kind)  Aardiger tegen sommige kinderen

Kern zelfdeterminatietheorie = “Waarom leer je?”
- Extrinsieke motivatie = “Omdat het moet”
- Intrinsieke motivatie = “Omdat ik het wil”

Drie soorten betrokkenheid:
1. Gedragsmatige betrokkenheid = Het gedrag dat je laat zien t.o.v. je schoolwerk  Je best
doen, aantekeningen maken, uit het raam staren, spijbelen (gebrek aan gedragsmatige
betrokkenheid)
2. Emotionele betrokkenheid = Je gevoel en emoties t.o.v. je schoolwerk  Saai, verveeld, trots,
geïnspireerd
3. Cognitieve betrokkenheid = Je wil ten volle investeren in je schoolwerk  Uitdaging zoeken, je
best doen, niet opgeven
Als de drie basisbehoeften vervult zijn, wordt de betrokkenheid en motivatie verbeterd en hierdoor
betere prestaties.
Leerkracht kan aan de drie basisbehoeften voldoen door: autonomie ondersteuning, structuur bieden
en verbondenheid
Belemmering van de basisbehoeften is soms erger dan ondersteuning.

DISTAR – Model van Direct Instruction
- Amerikaans onderwijsmodel
- Ontwikkeld in jaren 60 om armoede tegen te gaan
- Taalachterstand als oorzaak van falen op school (hierdoor focus op taal)
- Structuur is optimaal en kinderen zitten in groepjes van eigen niveau dus hoge competentie
- Geen ruimte voor autonomie
- Vooral complimenten prestatiegericht.

Maak kennis met de verkoper

Seller avatar
De reputatie van een verkoper is gebaseerd op het aantal documenten dat iemand tegen betaling verkocht heeft en de beoordelingen die voor die items ontvangen zijn. Er zijn drie niveau’s te onderscheiden: brons, zilver en goud. Hoe beter de reputatie, hoe meer de kwaliteit van zijn of haar werk te vertrouwen is.
naomiover Universiteit van Amsterdam
Volgen Je moet ingelogd zijn om studenten of vakken te kunnen volgen
Verkocht
17
Lid sinds
1 jaar
Aantal volgers
0
Documenten
8
Laatst verkocht
1 dag geleden

3,0

1 beoordelingen

5
0
4
0
3
1
2
0
1
0

Recent door jou bekeken

Waarom studenten kiezen voor Stuvia

Gemaakt door medestudenten, geverifieerd door reviews

Kwaliteit die je kunt vertrouwen: geschreven door studenten die slaagden en beoordeeld door anderen die dit document gebruikten.

Niet tevreden? Kies een ander document

Geen zorgen! Je kunt voor hetzelfde geld direct een ander document kiezen dat beter past bij wat je zoekt.

Betaal zoals je wilt, start meteen met leren

Geen abonnement, geen verplichtingen. Betaal zoals je gewend bent via Bancontact, iDeal of creditcard en download je PDF-document meteen.

Student with book image

“Gekocht, gedownload en geslaagd. Zo eenvoudig kan het zijn.”

Alisha Student

Veelgestelde vragen