GEZONDHEIDSPROMOTIE
Introductie
Voorbeelden van impact leefstijl/gedrag op onze gezondheid:
- Roken - Dragen van help
- Gsm achter stuur - Brandalarm installeren
- Sociale media - Rookstop
- Alcohol drinken
Belang ziektepreventie en gezondheidspromotie in elke
levensfase
1-2-3 van gedragsveranderingen
Gezondheidspromotie
Wat is gezondheid?
= een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn en niet alleen de
afwezigheid van ziekte of gebreken
KRITISCHE BEDENKINGEN:
- “VOLLEDIG WELZIJN” = te hoog ideaal dat voor veel mensen onbereikbaar is
- Doel: “Volledige afwezigheid van ziekte?” Misschien in huidige context eerder focussen
op positieve toestand van welzijn en veerkracht?
- Sociale determinanten van gezondheid worden niet benadrukt… (SES, onderwijs,
werkgelegenheid, huisvesting, toegang tot gezondheidszorg…)
- Dynamische aard
“Holistische visie” belangrijk referentiepunt
- = biopsychosociaal model
- Lichaam, geest, sociale relaties…
- Meer dan ‘som van componenten’
- Complex en dynamisch
,Gezondheid als middel tot zelfrealisatie Hoe kunnen we mensen versterken om gezondheid
zelf in handen te nemen?
- Levensdoelen realiseren
- Hindernissen
- Impact op leven
- Gezondheid zelf in handen nemen? = empowerment!
Gezond ‘zijn’ en gezond ‘voelen’ Gezondheid = positief begrip
- Welbevinden is variabel - Meer dan afwezigheid van ziekte
- Wisselwerking tss welbevinden en - Beschermende factoren versterken
objectieve gezondheid gezondheid
Salutogenese Pathogenese
- Positieve invulling van gezondheid - Kijken naar hoe ziektes ontstaan en
- Versterken van determinanten van zich ontwikkelen
gezondheid - Curatief inspelen op risicofactoren
- = aanwezigheid van beschermende
factoren van gezondheid
6 HOOFDIMENSIES VAN GEZONDHEID
- Lichaamsfuncties:
o Medische feiten, waarnemingen, fysiek functioneren, klachten en pijn, ‘energie’
ervaren
- Mentaal welbevinden:
o Cognitief functioneren, emotionele toestand,
eigenwaarde, gevoel van controle hebben,
zelfmanagement, veerkracht
- Zingeving:
o Zingeving, doelen nastreven, toekomst
perspectief ervaren, acceptatie
- Kwaliteit van leven:
o Welbevinden, geluk beleven, genieten,
ervaren gezondheid, lekker in je vel zitten,
levenslust, balans
- Sociaal participeren:
o Sociale en communicatieve vaardigheden,
betekenisvolle relaties, sociale cc,
geaccepteerd worden, maatschappelijke
betrokkenheid, betekenisvol werk
- Dagelijks functioneren:
o Basis ADL, instrumentele ADL,
werkvermogen, health literacy
Transitie = noodzakelijk: ombouwen van zorglandschap
Nu gaat veel financiering nr ziekenhuizen…, minder nr
eerste lijn moet wisselen
, In 2021:
- 36,8% van totale gezondheidsuitgaven nr intramurale zorg
- 3,1% nr preventieve zorg
Wat zijn gezondheidsdeterminanten?
Determinant = beïnvloedende factor/element of omstandigheid die bepalend is
Wat heeft impact op gezondheid?
- Mensen de kennis/toegang geven tot
gezondheidszorg
- Werkomgeving (werkritme, veiligheid,
sfeer…)
- Thuissituatie (financieel, kwaliteit van huis
(schimmels), sociaal netwerk (ruzie)…)
- Opleiding (impact op werksituatie,
geletterdheid…)
Biologische factoren (endogeen):
- Biologisch bepaald of genetische aanleg
o Geslacht
o Genetische aanleg voor bepaalde ziekten (bv: mucoviscidose, sikkelcelanemie,
diabetes type 1…), familiale hartziekten, hartafwijkingen, allergieën, astma,
overmatige immuunreactie op stoffen…
- Verworven factoren: gewicht, BD, hoog cholesterolgehalte, longfunctie,
immuniteit, glucose-intolerantie, veroudering, hormonale factoren…
Fysieke, sociale, economische OMGEVING (exogeen):
- Chemische, fysische of biotische factoren
o Luchtkwaliteit, PFAS, straling, voedselveiligheid, m.o. …
- Samenstelling en vormgeving van woon-, werk- en schoolomgevingen en voorzieningen
daarbinnen
o Groenvoorzieningen, verkeerssituatie, aanwezigheid van industrie, fietspaden,
speelvoorzieningen…
- Sociale omgeving:
o Organisatie van sociale verbanden (gezin, familie, buren, vrienden, klasgenoten,
collega’s)
o Media, sociale- en culturele waarden en normen
- Economische omgeving: financiële middelen, arbeidsomstandigheden…
Leefstijl:
- Gedrag gerelateerd aan gezondheid
o Voedingsgewoonten, bewegingspatroon, slaapgedrag, omgaan met stress,
alcoholgebruik, tanden poetsen, seksueel gedrag, insmeren zonnecrème, dragen
van fietshelm…
Introductie
Voorbeelden van impact leefstijl/gedrag op onze gezondheid:
- Roken - Dragen van help
- Gsm achter stuur - Brandalarm installeren
- Sociale media - Rookstop
- Alcohol drinken
Belang ziektepreventie en gezondheidspromotie in elke
levensfase
1-2-3 van gedragsveranderingen
Gezondheidspromotie
Wat is gezondheid?
= een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn en niet alleen de
afwezigheid van ziekte of gebreken
KRITISCHE BEDENKINGEN:
- “VOLLEDIG WELZIJN” = te hoog ideaal dat voor veel mensen onbereikbaar is
- Doel: “Volledige afwezigheid van ziekte?” Misschien in huidige context eerder focussen
op positieve toestand van welzijn en veerkracht?
- Sociale determinanten van gezondheid worden niet benadrukt… (SES, onderwijs,
werkgelegenheid, huisvesting, toegang tot gezondheidszorg…)
- Dynamische aard
“Holistische visie” belangrijk referentiepunt
- = biopsychosociaal model
- Lichaam, geest, sociale relaties…
- Meer dan ‘som van componenten’
- Complex en dynamisch
,Gezondheid als middel tot zelfrealisatie Hoe kunnen we mensen versterken om gezondheid
zelf in handen te nemen?
- Levensdoelen realiseren
- Hindernissen
- Impact op leven
- Gezondheid zelf in handen nemen? = empowerment!
Gezond ‘zijn’ en gezond ‘voelen’ Gezondheid = positief begrip
- Welbevinden is variabel - Meer dan afwezigheid van ziekte
- Wisselwerking tss welbevinden en - Beschermende factoren versterken
objectieve gezondheid gezondheid
Salutogenese Pathogenese
- Positieve invulling van gezondheid - Kijken naar hoe ziektes ontstaan en
- Versterken van determinanten van zich ontwikkelen
gezondheid - Curatief inspelen op risicofactoren
- = aanwezigheid van beschermende
factoren van gezondheid
6 HOOFDIMENSIES VAN GEZONDHEID
- Lichaamsfuncties:
o Medische feiten, waarnemingen, fysiek functioneren, klachten en pijn, ‘energie’
ervaren
- Mentaal welbevinden:
o Cognitief functioneren, emotionele toestand,
eigenwaarde, gevoel van controle hebben,
zelfmanagement, veerkracht
- Zingeving:
o Zingeving, doelen nastreven, toekomst
perspectief ervaren, acceptatie
- Kwaliteit van leven:
o Welbevinden, geluk beleven, genieten,
ervaren gezondheid, lekker in je vel zitten,
levenslust, balans
- Sociaal participeren:
o Sociale en communicatieve vaardigheden,
betekenisvolle relaties, sociale cc,
geaccepteerd worden, maatschappelijke
betrokkenheid, betekenisvol werk
- Dagelijks functioneren:
o Basis ADL, instrumentele ADL,
werkvermogen, health literacy
Transitie = noodzakelijk: ombouwen van zorglandschap
Nu gaat veel financiering nr ziekenhuizen…, minder nr
eerste lijn moet wisselen
, In 2021:
- 36,8% van totale gezondheidsuitgaven nr intramurale zorg
- 3,1% nr preventieve zorg
Wat zijn gezondheidsdeterminanten?
Determinant = beïnvloedende factor/element of omstandigheid die bepalend is
Wat heeft impact op gezondheid?
- Mensen de kennis/toegang geven tot
gezondheidszorg
- Werkomgeving (werkritme, veiligheid,
sfeer…)
- Thuissituatie (financieel, kwaliteit van huis
(schimmels), sociaal netwerk (ruzie)…)
- Opleiding (impact op werksituatie,
geletterdheid…)
Biologische factoren (endogeen):
- Biologisch bepaald of genetische aanleg
o Geslacht
o Genetische aanleg voor bepaalde ziekten (bv: mucoviscidose, sikkelcelanemie,
diabetes type 1…), familiale hartziekten, hartafwijkingen, allergieën, astma,
overmatige immuunreactie op stoffen…
- Verworven factoren: gewicht, BD, hoog cholesterolgehalte, longfunctie,
immuniteit, glucose-intolerantie, veroudering, hormonale factoren…
Fysieke, sociale, economische OMGEVING (exogeen):
- Chemische, fysische of biotische factoren
o Luchtkwaliteit, PFAS, straling, voedselveiligheid, m.o. …
- Samenstelling en vormgeving van woon-, werk- en schoolomgevingen en voorzieningen
daarbinnen
o Groenvoorzieningen, verkeerssituatie, aanwezigheid van industrie, fietspaden,
speelvoorzieningen…
- Sociale omgeving:
o Organisatie van sociale verbanden (gezin, familie, buren, vrienden, klasgenoten,
collega’s)
o Media, sociale- en culturele waarden en normen
- Economische omgeving: financiële middelen, arbeidsomstandigheden…
Leefstijl:
- Gedrag gerelateerd aan gezondheid
o Voedingsgewoonten, bewegingspatroon, slaapgedrag, omgaan met stress,
alcoholgebruik, tanden poetsen, seksueel gedrag, insmeren zonnecrème, dragen
van fietshelm…
