De Geowijzer
Hoofdstuk 11:
Kerndoelen:
- De kerndoelen vormen de minimumeisen voor het onderwijsaanbod en
bepalen het niveau van kennis en vaardigheden. De kerndoelen beslaan
een bepaald leergebied. Het vak aardrijkskunde is ondergebracht bij het
leergebied 'oriëntatie op jezelf en de wereld' bij het onderdeel 'ruimte'. Er
zijn echter ook kerndoelen die een duidelijke aardrijkskundige component
hebben, maar niet bij het onderdeel ruimte zijn ondergebracht.
- Een leerlijn geeft voor een bepaald leergebied aan hoe een leerling van
een bepaald beginniveau tot het kerndoel komt. Een tussendoel is een
moment in die leerlijn; een stap in de ontwikkeling van kinderen.
- Bij vaardigheidsdoelen moeten de kinderen leren om iets te doen; ze
moeten vaardig worden.
- Een attitude uit zich in bepaald gedrag of een bepaalde houding. Het gaat
over normen en waarden waarop je je mening en gedrag baseert.
Attitudedoelen zijn daarom altijd subjectief.
- Voor aanvang van de les stelt een docent vast wat de leerlingen tijdens de
les zouden moeten leren. Een goed geformuleerd lesdoel is SMART en
bevat in ieder geval een handelingswerkwoord, een minimumeis en een
onderwerp.
- Een school bepaalt zelf hoe leerlingen het niveau van deze doelen behalen.
Lesopbouw van een aardrijkskunde les:
Directe instructie: is een model om een les op te bouwen. Bij directe instructie
heeft de docent een centrale rol. De docent overziet het leerproces en stelt de
doelen voor de les vast.
De aardrijkskunde les:
1. De lesstart
2. De leskern
3. De afsluiting
Lesfasen zijn: start intro orientatie onderzoek uitleg verwerking evaluatie
Start: de eerste 5 minuten zijn misschien wel het belangrijkst. Je wilt de aandacht
van de leerlingen pakken. Nieuwsgierig, enthousiast, gemotiveerd maken.
De oriëntatie: in deze lesfasen krijgen de leerlingen de tijd om zich gericht voor
te bereiden op de komende les. In sommige gevallen kunnen de introductie en de
oriëntatie een geheel vormen. Ook doe je hier al actief onderzoek, beschrijven en
herkennen.
De uitleg: Nadat zei zich een idee hebben gevormd over het onderwerp wordt het
tijd deze informatie te koppelen aan een uitleg.
Tijdens de uitleg kan de docent verschillende middelen gebruiken zoals het
lesboek, digitale content, schooltv of youtube.
, De verwerking: in deze fase wordt de link gelegd tussen de ervaringen die zijn
opgedaan in de drie voorafgaande fasen. Hierbij komen kennis en
vaardigheidsdoelen samen. Hier wordt zichtbaar of de uitleg is begrepen. Hierbij
kan de docent opdrachten toevoegen of overslaan voor de volgende les.
Breinleren:
Een recente ontwikkeling is de aandacht voor de manier waarop onze hersenen
werken en de invloed die dit heeft op de manier waarop leerlingen kennis en
vaardigheden verwerven. Men spreekt over breinvriendelijk onderwijs als het
onderwijs aansluit op een manier waarop hersenen van nature leren. Wanneer
verbindingen tussen hersencellen worden gevormd en versterkt beginnen
mensen te leren. Het brein vindt het prettig wanneer zaken herhaald worden.
Voor hersenontwikkeling zijn nieuwe werkvormen en uitdagingen van groot
belang. Dit vraagt van leraren de lesmethode wellicht vaker anders in te zetten
om zo samen met kinderen op onderzoek te gaan. Bij aardrijkskunde kan de
docent uitdagende vragen stellen.
Het is belangrijk om in iedere les tijdens de introductie of oriëntatiefase van de
les voorkennis op te roepen. Aan de hand van de voorkennis kunnen kinderen
kennis koppelen aan nieuwe lesstof waardoor de verbindingen tussen de
hersencellen worden versterkt.
Onderzoekend en ontwerpend leren geeft mogelijkheden om vanuit
onderzoeksvragen te leren en te ontdekken terwijl leerlingen samenwerken.
Buitenonderwijs geeft binnen de aardrijkskundelessen ook veel mogelijkheden
om het onderwijs breinvriendelijk in te richten.
De toekomst van aardrijkskunde:
Naar aanleiding van het werk van de commissie 'Onderwijs 2032' is een groep
docenten en schoolleiders aan de slag gegaan met het inrichten van een nieuw
curriculum. Hoe de nieuwe kerndoelen eruit gaan zien is afwachten. Het lijkt erop
dat in het nieuwe curriculum schoolvakken meer in samenhang aangeboden
gaan worden in de toekomst. Het vak aardrijkskunde is ingedeeld in drie
domeinen: mens en natuur, mens en maatschappij en burgerschap.
Hoofdstuk 12: Kaartlezen
Een kaart is een blad met een voorstelling van de aarde of van een gedeelte
ervan. Er zijn verschillende soorten kaarten. Kinderen komen op zeer diverse
plaatsen kaarten tegen: een plattegrond van een attractiepark, een
stadsplattegrond, een navigatiesysteem in de auto of een weerkaart op de
televisie. Kaartlezen is een essentieel onderdeel van de aardrijkskundeles. Maar
kinderen leren niet vanzelf kaartlezen. Daarvoor hebben ze kennis en
vaardigheden nodig.
12.1 Kaartvaardigheden
Kaarten zijn belangrijk omdat je hiermee de weg kunt vinden. Kaarten maken dat
kinderen een beeld van de wereld kunnen ontwikkelen. Ook geven kaarten
namelijk in één oogopslag veel informatie en laten de spreiding van
verschijnselen zien. er zijn zes kaartvaardigheden namelijk:
Hoofdstuk 11:
Kerndoelen:
- De kerndoelen vormen de minimumeisen voor het onderwijsaanbod en
bepalen het niveau van kennis en vaardigheden. De kerndoelen beslaan
een bepaald leergebied. Het vak aardrijkskunde is ondergebracht bij het
leergebied 'oriëntatie op jezelf en de wereld' bij het onderdeel 'ruimte'. Er
zijn echter ook kerndoelen die een duidelijke aardrijkskundige component
hebben, maar niet bij het onderdeel ruimte zijn ondergebracht.
- Een leerlijn geeft voor een bepaald leergebied aan hoe een leerling van
een bepaald beginniveau tot het kerndoel komt. Een tussendoel is een
moment in die leerlijn; een stap in de ontwikkeling van kinderen.
- Bij vaardigheidsdoelen moeten de kinderen leren om iets te doen; ze
moeten vaardig worden.
- Een attitude uit zich in bepaald gedrag of een bepaalde houding. Het gaat
over normen en waarden waarop je je mening en gedrag baseert.
Attitudedoelen zijn daarom altijd subjectief.
- Voor aanvang van de les stelt een docent vast wat de leerlingen tijdens de
les zouden moeten leren. Een goed geformuleerd lesdoel is SMART en
bevat in ieder geval een handelingswerkwoord, een minimumeis en een
onderwerp.
- Een school bepaalt zelf hoe leerlingen het niveau van deze doelen behalen.
Lesopbouw van een aardrijkskunde les:
Directe instructie: is een model om een les op te bouwen. Bij directe instructie
heeft de docent een centrale rol. De docent overziet het leerproces en stelt de
doelen voor de les vast.
De aardrijkskunde les:
1. De lesstart
2. De leskern
3. De afsluiting
Lesfasen zijn: start intro orientatie onderzoek uitleg verwerking evaluatie
Start: de eerste 5 minuten zijn misschien wel het belangrijkst. Je wilt de aandacht
van de leerlingen pakken. Nieuwsgierig, enthousiast, gemotiveerd maken.
De oriëntatie: in deze lesfasen krijgen de leerlingen de tijd om zich gericht voor
te bereiden op de komende les. In sommige gevallen kunnen de introductie en de
oriëntatie een geheel vormen. Ook doe je hier al actief onderzoek, beschrijven en
herkennen.
De uitleg: Nadat zei zich een idee hebben gevormd over het onderwerp wordt het
tijd deze informatie te koppelen aan een uitleg.
Tijdens de uitleg kan de docent verschillende middelen gebruiken zoals het
lesboek, digitale content, schooltv of youtube.
, De verwerking: in deze fase wordt de link gelegd tussen de ervaringen die zijn
opgedaan in de drie voorafgaande fasen. Hierbij komen kennis en
vaardigheidsdoelen samen. Hier wordt zichtbaar of de uitleg is begrepen. Hierbij
kan de docent opdrachten toevoegen of overslaan voor de volgende les.
Breinleren:
Een recente ontwikkeling is de aandacht voor de manier waarop onze hersenen
werken en de invloed die dit heeft op de manier waarop leerlingen kennis en
vaardigheden verwerven. Men spreekt over breinvriendelijk onderwijs als het
onderwijs aansluit op een manier waarop hersenen van nature leren. Wanneer
verbindingen tussen hersencellen worden gevormd en versterkt beginnen
mensen te leren. Het brein vindt het prettig wanneer zaken herhaald worden.
Voor hersenontwikkeling zijn nieuwe werkvormen en uitdagingen van groot
belang. Dit vraagt van leraren de lesmethode wellicht vaker anders in te zetten
om zo samen met kinderen op onderzoek te gaan. Bij aardrijkskunde kan de
docent uitdagende vragen stellen.
Het is belangrijk om in iedere les tijdens de introductie of oriëntatiefase van de
les voorkennis op te roepen. Aan de hand van de voorkennis kunnen kinderen
kennis koppelen aan nieuwe lesstof waardoor de verbindingen tussen de
hersencellen worden versterkt.
Onderzoekend en ontwerpend leren geeft mogelijkheden om vanuit
onderzoeksvragen te leren en te ontdekken terwijl leerlingen samenwerken.
Buitenonderwijs geeft binnen de aardrijkskundelessen ook veel mogelijkheden
om het onderwijs breinvriendelijk in te richten.
De toekomst van aardrijkskunde:
Naar aanleiding van het werk van de commissie 'Onderwijs 2032' is een groep
docenten en schoolleiders aan de slag gegaan met het inrichten van een nieuw
curriculum. Hoe de nieuwe kerndoelen eruit gaan zien is afwachten. Het lijkt erop
dat in het nieuwe curriculum schoolvakken meer in samenhang aangeboden
gaan worden in de toekomst. Het vak aardrijkskunde is ingedeeld in drie
domeinen: mens en natuur, mens en maatschappij en burgerschap.
Hoofdstuk 12: Kaartlezen
Een kaart is een blad met een voorstelling van de aarde of van een gedeelte
ervan. Er zijn verschillende soorten kaarten. Kinderen komen op zeer diverse
plaatsen kaarten tegen: een plattegrond van een attractiepark, een
stadsplattegrond, een navigatiesysteem in de auto of een weerkaart op de
televisie. Kaartlezen is een essentieel onderdeel van de aardrijkskundeles. Maar
kinderen leren niet vanzelf kaartlezen. Daarvoor hebben ze kennis en
vaardigheden nodig.
12.1 Kaartvaardigheden
Kaarten zijn belangrijk omdat je hiermee de weg kunt vinden. Kaarten maken dat
kinderen een beeld van de wereld kunnen ontwikkelen. Ook geven kaarten
namelijk in één oogopslag veel informatie en laten de spreiding van
verschijnselen zien. er zijn zes kaartvaardigheden namelijk:
