Stap 1: is er sprake van ondernemerschap?
Hoofdstuk 10.1 t/m 10.3
Wat is de omzetbelasting?
De omzetbelasting is een algemene, niet cumulatieve, indirecte verbruiksbelasting in de lidstaten van de
Europese Unie (Europees gezien zijn er afspraken gemaakt). Verbruiksbelasting wil zeggen dat de
belasting worden geheven over het verbruik door consumenten. De term ‘algemeen’ wil zeggen dat de
belasting niet op een specifiek goed drukt. Bijzondere verbruiksbelastingen zoals accijnzen die drukken
specifiek op een bepaald goed, zoals bijvoorbeeld wijn. De term ‘indirect’ wil zeggen dat de belasting niet
wordt voldaan door de verbruiker (de consument), maar door een ander, namelijk de ondernemer. Niet
cumulatief betekent dat het niet uitmaakt hoe vaak het goed aan een iemand wordt verkocht totdat het bij
de consument is. Uiteindelijk is de consument de eindgebruiker en betaalt dus de omzetbelasting.
Consument
Een consument betaalt uiteindelijk de omzetbelasting. De ondernemer – een uitzondering daargelaten – is
degene die de omzetbelasting moet innen en voldoen aan de Belastingdienst. Ook de term
belastingplichtige wordt gebruikt voor de consument. Dit is volgens de Hoge Raad bepaald.
Wie is een ondernemer? (art. 7 lid 1 OB)
Ieder (natuurlijke- en rechtspersonen: in NL gevestigd of als buitenlandse onderneming in NL belaste
prestaties verrichten) die een bedrijf (duurzaam, organisatie van kapitaal en arbeid en deelnemen aan het
economisch verkeer tegen een vergoeding in geld/ruiling) zelfstandig (niet in loondienst) uitoefent.
Toelichting deelname aan het economisch verkeer:
- Prestaties ‘om niet’ (=gratis) geen deelname aan het economisch verkeer.
- Niet voor geld, maar wel geruild wel een deelname aan het economisch verkeer.
- Zowel ‘om niet’ als tegen vergoeding, dus zij verrichten beide. Hangen ze met elkaar samen, dan
verricht de ondernemer ze wel in het kader van zijn onderneming en zijn ze dus belastingplichtig.
In tegenstelling tot de inkomstenbelasting hoeft er geen sprake te zijn van een winstoogmerk. Een persoon
die de intentie (serieuze onderzoeken, aanschaf van middelen) heeft om een bedrijf te starten, mag ook
gezien worden als ondernemer.
Een bedrijf: het winststreven is hierbij niet van belang.
- Het moet een rechtsbetrekking zijn (denk hierbij aan een juridische verhouding)
Er moet sprake zijn van een rechtstreeks verband tussen de prestatie en de tegenwaarde daarvan.
- De prestatie verrichten uitsluitend om niet (gratis) is geen ondernemer.
Je moet dus een vergoeding krijgen.
- De prestatie verrichten tegen een symbolische vergoeding (= een vergoeding uit vrijgevigheid). Om te
bepalen of hiervan sprake is, kan van belang zijn welke vergoeding wordt gevraagd voor soortgelijke in
het maatschappelijke verkeer verrichte prestaties. Let op dat het hierbij niet altijd van belang is of de
vergoeding al dan niet kostendekkend is. Maar een niet-kostendekkende vergoeding leidt in elk geval
niet per definitie tot de conclusie date r geen belastbare prestaties worden verricht.
- Combinatie prestaties om niet en prestaties tegen vergoeding
- Regelmatige deelname aan het economische verkeer
Quasi-ondernemerschap
Sub a (art. 7 lid 2 sub a OB)
beroep: advocaat, accountant, artsen. Deze worden gelijkgesteld met een bedrijf.
Sub b: exploitatie vermogensbestanddeel (art. 7 lid 2 sub b OB)
- Lichamelijke zaak (=vermogensbestanddeel): de verhuur van onroerende of roerende zaken zoals
machines, auto’s of gebouwen.
- Onlichamelijke zaak (=vermogensbestanddeel): het exploiteren van bijvoorbeeld de verhuur van een
auteursrecht.
Voorbeelden ondernemer:
Verhuur o.g. (onroerend goed), gelegenheid geven tot sportbeoefening (6%), levering bouwterrein,
exploitatie openbaar vervoer, exploitatie haven, detachering personeel en parkeergarages.
, Publiekrechtelijke lichamen (art. 7 lid 3 OB)
Denk hierbij aan de rijksoverheid, provincies, gemeenten, waterschappen etc.
- Wanneer de overheid in concurrentie treedt met andere ondernemers, dan worden zij aangemerkt als
ondernemer voor de omzetbelasting. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het verkopen van grond.
- Een specifieke overheidstaak: het uitgeven van een paspoort is bijvoorbeeld echt iets wat alleen de
overheid uit kan geven. Bij zulke taken zijn zij niet als ondernemer aan te merken voor de
omzetbelasting.
Fiscale eenheid (art. 7 lid 4 OB)
Het ontstaan van de fiscale eenheid
Bij het ontstaan van een fiscale eenheid is een beschikking vereist. Het kan op aanvraag of ambtshalve
door de inspecteur.
De vereisten
Ten eerste: ondernemer zijn en in Nederland wonen of daar gevestigd zijn.
1. Financiële verwevenheid
Er is sprake van financiële verwevenheid tussen personen of lichamen wanneer de een de ander(en)
financieel overheerst. Bij aandelenvennootschappen is dit enorm eenvoudig om vast te stellen.
Wanneer bijvoorbeeld een vennootschap meer dan 50% (direct of indirect) van de aandelen van de
ander heeft, is er sprake van de vereiste verwevenheid in financieel opzicht.
2. Organisatorische verwevenheid
Er is sprake van organisatorische verwevenheid indien de verschillende groepsmaatschappijen (of
stichtingen) onder één leiding vallen. Het is derhalve van belang te beoordelen of de verschillende
personen of lichamen onder één leiding staan. Er kan mede worden gelet op de samenstelling van de
directie en/of de raad van commissarissen.
3. Economische verwevenheid
De gevallen waarin van een economische verwevenheid tussen personen of lichamen sprake is (zelfde
economische doel), kunnen blijkens vroegere jurisprudentie worden onderscheiden in:
Gevallen waarin de personen of lichamen zich richten op dezelfde categorie afnemers (= dezelfde
klantenkring).
Gevallen waarin de personen of lichamen handelingen verrichten die elkaar aanvullen.
Gevallen waarin een persoon of lichaam vrijwel uitsluitend handelingen verricht ten behoeve van
andere personen of lichamen binnen hetzelfde concern.
In latere jurisprudentie komt de nadruk met name te liggen op de derde vorm van verwevenheid, ook wel
'complementariteit' genaamd. De Hoge Raad neemt economische verwevenheid aan als de activiteiten van
de vennootschappen in hoofdzaak strekken tot verwezenlijking van eenzelfde economisch doel (bijv. de
bediening van een gemeenschappelijke klantenkring en wanneer de activiteiten van de ene vennootschap
in hoofdzaak ten behoeve van de andere worden uitgeoefend).
Gevolgen van de fiscale eenheid
De fiscus merkt de eenheid aan als één ondernemer. Het gevolg is bijvoorbeeld dat:
- De prestaties tussen de eenheden als interne prestaties worden beschouwd; deze prestaties vallen niet
onder de wet omzetbelasting.
- De fiscale eenheid één aangifte omzetbelasting moet indienen.
- Alle ondernemers binnen de fiscale eenheid hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de omzetbelastingschuld
van de eenheid.
- De fiscale eenheid één nieuw btw-nummer krijgt; onder dit nummer wordt alles van de fiscale eenheid
geregistreerd bij de Belastingdienst. De individuele ondernemers kunnen op hun facturen hun eigen
btw-nummers blijven gebruiken.
Einde van de fiscale eenheid
Er is een einde van de fiscale eenheid bij het ontbreken van verwevenheid, dit wordt gemeld aan de
inspecteur. Wanneer er geen sprake is van een melding, maar er wel verwevenheid ontbreekt, is er
juridisch eigenlijk ook al geen sprake meer van een fiscale eenheid omdat er gewoon simpelweg niet aan
de voorwaarden wordt voldaan.
Probleem: de aansprakelijkheid voor de omzetbelastingschuld van de onderdelen van de fiscale
eenheid blijft bestaan totdat de melding is gedaan bij de inspecteur.
Hoofdstuk 10.1 t/m 10.3
Wat is de omzetbelasting?
De omzetbelasting is een algemene, niet cumulatieve, indirecte verbruiksbelasting in de lidstaten van de
Europese Unie (Europees gezien zijn er afspraken gemaakt). Verbruiksbelasting wil zeggen dat de
belasting worden geheven over het verbruik door consumenten. De term ‘algemeen’ wil zeggen dat de
belasting niet op een specifiek goed drukt. Bijzondere verbruiksbelastingen zoals accijnzen die drukken
specifiek op een bepaald goed, zoals bijvoorbeeld wijn. De term ‘indirect’ wil zeggen dat de belasting niet
wordt voldaan door de verbruiker (de consument), maar door een ander, namelijk de ondernemer. Niet
cumulatief betekent dat het niet uitmaakt hoe vaak het goed aan een iemand wordt verkocht totdat het bij
de consument is. Uiteindelijk is de consument de eindgebruiker en betaalt dus de omzetbelasting.
Consument
Een consument betaalt uiteindelijk de omzetbelasting. De ondernemer – een uitzondering daargelaten – is
degene die de omzetbelasting moet innen en voldoen aan de Belastingdienst. Ook de term
belastingplichtige wordt gebruikt voor de consument. Dit is volgens de Hoge Raad bepaald.
Wie is een ondernemer? (art. 7 lid 1 OB)
Ieder (natuurlijke- en rechtspersonen: in NL gevestigd of als buitenlandse onderneming in NL belaste
prestaties verrichten) die een bedrijf (duurzaam, organisatie van kapitaal en arbeid en deelnemen aan het
economisch verkeer tegen een vergoeding in geld/ruiling) zelfstandig (niet in loondienst) uitoefent.
Toelichting deelname aan het economisch verkeer:
- Prestaties ‘om niet’ (=gratis) geen deelname aan het economisch verkeer.
- Niet voor geld, maar wel geruild wel een deelname aan het economisch verkeer.
- Zowel ‘om niet’ als tegen vergoeding, dus zij verrichten beide. Hangen ze met elkaar samen, dan
verricht de ondernemer ze wel in het kader van zijn onderneming en zijn ze dus belastingplichtig.
In tegenstelling tot de inkomstenbelasting hoeft er geen sprake te zijn van een winstoogmerk. Een persoon
die de intentie (serieuze onderzoeken, aanschaf van middelen) heeft om een bedrijf te starten, mag ook
gezien worden als ondernemer.
Een bedrijf: het winststreven is hierbij niet van belang.
- Het moet een rechtsbetrekking zijn (denk hierbij aan een juridische verhouding)
Er moet sprake zijn van een rechtstreeks verband tussen de prestatie en de tegenwaarde daarvan.
- De prestatie verrichten uitsluitend om niet (gratis) is geen ondernemer.
Je moet dus een vergoeding krijgen.
- De prestatie verrichten tegen een symbolische vergoeding (= een vergoeding uit vrijgevigheid). Om te
bepalen of hiervan sprake is, kan van belang zijn welke vergoeding wordt gevraagd voor soortgelijke in
het maatschappelijke verkeer verrichte prestaties. Let op dat het hierbij niet altijd van belang is of de
vergoeding al dan niet kostendekkend is. Maar een niet-kostendekkende vergoeding leidt in elk geval
niet per definitie tot de conclusie date r geen belastbare prestaties worden verricht.
- Combinatie prestaties om niet en prestaties tegen vergoeding
- Regelmatige deelname aan het economische verkeer
Quasi-ondernemerschap
Sub a (art. 7 lid 2 sub a OB)
beroep: advocaat, accountant, artsen. Deze worden gelijkgesteld met een bedrijf.
Sub b: exploitatie vermogensbestanddeel (art. 7 lid 2 sub b OB)
- Lichamelijke zaak (=vermogensbestanddeel): de verhuur van onroerende of roerende zaken zoals
machines, auto’s of gebouwen.
- Onlichamelijke zaak (=vermogensbestanddeel): het exploiteren van bijvoorbeeld de verhuur van een
auteursrecht.
Voorbeelden ondernemer:
Verhuur o.g. (onroerend goed), gelegenheid geven tot sportbeoefening (6%), levering bouwterrein,
exploitatie openbaar vervoer, exploitatie haven, detachering personeel en parkeergarages.
, Publiekrechtelijke lichamen (art. 7 lid 3 OB)
Denk hierbij aan de rijksoverheid, provincies, gemeenten, waterschappen etc.
- Wanneer de overheid in concurrentie treedt met andere ondernemers, dan worden zij aangemerkt als
ondernemer voor de omzetbelasting. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het verkopen van grond.
- Een specifieke overheidstaak: het uitgeven van een paspoort is bijvoorbeeld echt iets wat alleen de
overheid uit kan geven. Bij zulke taken zijn zij niet als ondernemer aan te merken voor de
omzetbelasting.
Fiscale eenheid (art. 7 lid 4 OB)
Het ontstaan van de fiscale eenheid
Bij het ontstaan van een fiscale eenheid is een beschikking vereist. Het kan op aanvraag of ambtshalve
door de inspecteur.
De vereisten
Ten eerste: ondernemer zijn en in Nederland wonen of daar gevestigd zijn.
1. Financiële verwevenheid
Er is sprake van financiële verwevenheid tussen personen of lichamen wanneer de een de ander(en)
financieel overheerst. Bij aandelenvennootschappen is dit enorm eenvoudig om vast te stellen.
Wanneer bijvoorbeeld een vennootschap meer dan 50% (direct of indirect) van de aandelen van de
ander heeft, is er sprake van de vereiste verwevenheid in financieel opzicht.
2. Organisatorische verwevenheid
Er is sprake van organisatorische verwevenheid indien de verschillende groepsmaatschappijen (of
stichtingen) onder één leiding vallen. Het is derhalve van belang te beoordelen of de verschillende
personen of lichamen onder één leiding staan. Er kan mede worden gelet op de samenstelling van de
directie en/of de raad van commissarissen.
3. Economische verwevenheid
De gevallen waarin van een economische verwevenheid tussen personen of lichamen sprake is (zelfde
economische doel), kunnen blijkens vroegere jurisprudentie worden onderscheiden in:
Gevallen waarin de personen of lichamen zich richten op dezelfde categorie afnemers (= dezelfde
klantenkring).
Gevallen waarin de personen of lichamen handelingen verrichten die elkaar aanvullen.
Gevallen waarin een persoon of lichaam vrijwel uitsluitend handelingen verricht ten behoeve van
andere personen of lichamen binnen hetzelfde concern.
In latere jurisprudentie komt de nadruk met name te liggen op de derde vorm van verwevenheid, ook wel
'complementariteit' genaamd. De Hoge Raad neemt economische verwevenheid aan als de activiteiten van
de vennootschappen in hoofdzaak strekken tot verwezenlijking van eenzelfde economisch doel (bijv. de
bediening van een gemeenschappelijke klantenkring en wanneer de activiteiten van de ene vennootschap
in hoofdzaak ten behoeve van de andere worden uitgeoefend).
Gevolgen van de fiscale eenheid
De fiscus merkt de eenheid aan als één ondernemer. Het gevolg is bijvoorbeeld dat:
- De prestaties tussen de eenheden als interne prestaties worden beschouwd; deze prestaties vallen niet
onder de wet omzetbelasting.
- De fiscale eenheid één aangifte omzetbelasting moet indienen.
- Alle ondernemers binnen de fiscale eenheid hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de omzetbelastingschuld
van de eenheid.
- De fiscale eenheid één nieuw btw-nummer krijgt; onder dit nummer wordt alles van de fiscale eenheid
geregistreerd bij de Belastingdienst. De individuele ondernemers kunnen op hun facturen hun eigen
btw-nummers blijven gebruiken.
Einde van de fiscale eenheid
Er is een einde van de fiscale eenheid bij het ontbreken van verwevenheid, dit wordt gemeld aan de
inspecteur. Wanneer er geen sprake is van een melding, maar er wel verwevenheid ontbreekt, is er
juridisch eigenlijk ook al geen sprake meer van een fiscale eenheid omdat er gewoon simpelweg niet aan
de voorwaarden wordt voldaan.
Probleem: de aansprakelijkheid voor de omzetbelastingschuld van de onderdelen van de fiscale
eenheid blijft bestaan totdat de melding is gedaan bij de inspecteur.
