RECHT EN DEONTOLOGIE
1. WAT IS RECHT?
1. Objectief en subjectief recht
Objectief recht: geheel v regels en normen dat in een bepaalde samenleving op een bep
tijdstip v kracht is
→ Door overheid opgelegd (via wetten, decreten, besluiten, verdragen, …)
→ Doel = Maatschappij ordenen
- Verbodsbepalingen (bv niet aanzetten tot haat)
- Gebodsbepalingen (bv als je kind krijgt aangifte doen v een geboorte)
- Verlofbepalingen (het mag maar moet niet, bv je mag trouwen maar het is niet
verplicht, maar ze hebben bv wel andere fiscale gevolgen.)
Subjectief recht: recht waarop ik aanspraak kan maken (“mijn recht”)
→ Politieke rechten: rechten waar ik gebruik van kan maken en aan overheid kan vragen ik
heb daar recht op, mag ik … (op te eisen vd overheid)
- Politieke vrijheden: vrijheid van meningsuiting, vrijheid v onderwijs, ..
- Participatierechten: gaan stemmen, kandidaat zijn bij verkiezingen, ..
- Sociaal-economische rechten: recht op een uitkering (werkloos, ziek), gratis onderwijs
(lagere school), ..
→ Burgerlijke rechten: uit te oefenen tegenover medeburger
- Persoonlijkheidsrechten: je hebt recht op het eigen lichaam (bv tegen prostitutie),
goede naam en eer (bv bij zaak v acid, de ouders met restaurant hebben klacht
ingediend), privacy,..
- Familierechten: rechten die voorvloeien uit huwelijk, ouderschap, voogdij, ..
- Zakelijke rechten: eigendomsrecht, vruchtgebruik, erfdienstbaarheid
- Vorderingsrechten: het recht om van iemand de uitvoeding v een verbintenis te eisen
(bv de andere contractant als jullie een overeenkomst hebben en die niet juist w
uitgevoerd)
- Intellectuele rechten: auteursrecht, merkenrecht, ..
2. Privaat en publiek recht
,Privaat recht
→Regelt de verhouding tussen burgers onderling
- Burgerlijk recht (burgerlijk wetboek)
Statuut persoon (naam, woonplaats), huwelijk, eigendom, overeenkomsten, ..
- Economisch recht
Regels voor ondernemingen, vrije beroepen, ..
- Arbeidsrecht
Betreft verhouding (privé)werkgever
- Privaatrechtelijk procesrecht
Regelt de organisatie en bevoegdheid van privaatrechtelijke rechtscolleges
Publiekrecht (burger vs overheid)
→ Regelt verhouding tussen burger en overheid
→ Regelt de interne organisatie vd overheid
- Grondwettelijk recht (grondwet)
Inrichting vd staat
Organisatie rechterlijke macht
Grondrechten (vrijheid eredienst, meningsuiting, deelname verkiezingen)
- Administratief recht
Onteigening, ruimtelijke ordening, stedenbouw,..
- Fiscaal recht
Betreft de belastingen
- Socialezekerheidsrecht
Regels voor ziekte, arbeidsongevallen, werkloosheid, kinderbijslag, pensioen
- Strafrecht
Bepaalt wat strafbaar is (misdrijf) en welke straf daarop v toepassing is
- Strafprocesrecht
Waar wordt een strafprocedure gevoerd: politierechtbank, correctionele rechtbank,
het hof van assisen)
3. Nationaal en internationaal recht
Nationaal recht
→ Binnen 1 staat
Belgische wet is v toepassing op alle Belgen, een Vlaams discreet is een wet die gemaakt is in
het Vlaams parlement is v toepassing binnen de grenzen vd staat (in België) maar enkel op
,degene die in het Vlaams gewest wonen of die deel uit maken v Vlaamse gemeenschap. Dus
niet v toepassing op walen of Duitstaligen
DUS: Nationaal recht is van toepassing binnen de grenzen van een staat. Een wet die
gestemd wordt in de kamer van volksvertegenwoordigers heeft betrekken op het hele
grondgebied of iedereen die zich daar bevindt.
Soms is het enkel van toepassing binnen één regio. Een Brusselse ordonnantie bijvoorbeeld is
enkel van toepassing in het Brussels Hoofdstedelijk gewest.
Het is soms ook alleen maar voor één bepaalde bevolkingsgroep van toepassing. Denk aan
een Vlaams decreet, dat enkel gevolgen heeft voor wie deel uitmaakt van de Vlaamse
Gemeenschap (Vlamingen dus).
Internationaal recht
→ Grens overschrijdend, het overschrijdt nationale grenzen.
-Volkenrecht
Internationale verdragen tussen meerdere staten (en/of internationale instellingen)
-Europees recht
Regels EU zijn bindend voor de lidstaten
(VAKJARGON= Derde landen: alle landen die geen deel uitmaken van de Europese unie.)
Nieuw strafwetbroek
Oude strafwetboek: als de feiten gebeurd zijn voor het nieuwe strafwetboek dan wordt er
gehandeld met het strafwetboek op het moment van de feiten. (Je kan dus niet veroordeeld
worden voor iets dat je x aantal jaar gedaan hebt en die wet toen nog niet bestond.)
Nieuw seksueel strafrecht
- Geen toestemming = misdrijf
- <16 jaar niet mogelijk
- Uitzondering tussen 14 en 16 (geen drie jaar verschil, tussen 14 en 17 kan het wel
verkrachting zijn)
- Sneller sprake v verkrachting
- Strengere straffen
- Sekswerk gedecriminaliseerd
- Strenger optreden tegen misbruik
2. BRONNEN VH RECHT
1) Trias politica’s en staatsstructuur
Trias politica (=scheiding der machten, ontwikkeld door Montesquieu)
Wetgevende macht (parlement)
Maakt de wetten (opstellen, herzien en goedkeuren)
Uitvoerende macht (door regering, staatshoofd, bestuur)
Uitvoering van de wetten, die door wetgevende macht zijn aangenomen.
Rechterlijke macht (Rechtbanken en gerechtshoven)
, Lost geschillen op, is verantwoordelijk voor interpretatie van wetten, toetst ze
aan grondwet en neemt juridische beslissingen)
Door de machtsuitoefening te verdelen over deze drie takken, wordt beoogd te voorkomen dat één enkele entiteit te veel
macht vergaart en daardoor misbruik maakt van die macht. Het systeem is bedoeld om checks and balances (checks en
evenwicht) te creëren, waarbij elke tak de andere controleert en in balans houdt.
Concept van scheiding der machten is in belgie wat complexer door de staatsstructuur.
→ Belgie is een federaal land, met federaal parlement (Kamer van volksvertegenwoordigers
en senaat) en federale regering.
→ Daarnaast zijn er drie gemeenschappen met een focus op wie mensen zijn (bv: cultuur,
onderwijs, sport, welzijn, ..)
1) Vlaamse gemeenschap
2) Franse gemeenschap
3) Duitstalige gemeenschap
Zaken als cultuur, media, onderwijs, … beleven we als Vlaming, Franstalige of
duitstalige gemeenschap.
→ Er zijn drie gewesten, met een focus op waar mensen wonen
1) Vlaams Gewest
2) Waals Gewest
3) Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Onderwerpen als ruimtelijke ordening, stedenbouw, openbare werken, vervoer, ...
hebben steeds te maken met één welbepaalde regio (Vlaanderen, Wallonië, Brussel),
ongeacht wie er woont.
Er is overlap => Brusselaars wonen in het Brussels Gewest, maar maken deel uit van de
Vlaamse of de Franse Gemeenschap
Duitstaligen maken deel uit van de Duitstalige Gemeenschap, maar wonen in het
Waals Gewest.
De drie gemeenschappen en de drie gewesten hebben elk hun eigen parlement en regering.
(Je denkt: naast het federale parlement en de federale regering heeft ons land nog zes kleinere parlementen en regeringen,
maar dit is niet zo. In vlaanderen zijn het parlement en de regering van het gewest en gemeenschap samengevoegd tot één
vlaams parlement en één vlaamse regering. De andere gemeenschappen en gewesten hebben dat niet gedaan.)
→ Volgens de logica van de trias politica is er dus een Vlaamse wetgevende macht en een
Vlaamse uitvoerende macht.
Vlaams Gewest + Vlaamse Gemeenschap
- Wetgevende macht: vlaams parlement
- Uitvoerende macht: vlaamse regering
Waals gewest
- WM (Wetgevende macht): Waals parlement
- UM (Uitvoerende macht): Waalse regering
1. WAT IS RECHT?
1. Objectief en subjectief recht
Objectief recht: geheel v regels en normen dat in een bepaalde samenleving op een bep
tijdstip v kracht is
→ Door overheid opgelegd (via wetten, decreten, besluiten, verdragen, …)
→ Doel = Maatschappij ordenen
- Verbodsbepalingen (bv niet aanzetten tot haat)
- Gebodsbepalingen (bv als je kind krijgt aangifte doen v een geboorte)
- Verlofbepalingen (het mag maar moet niet, bv je mag trouwen maar het is niet
verplicht, maar ze hebben bv wel andere fiscale gevolgen.)
Subjectief recht: recht waarop ik aanspraak kan maken (“mijn recht”)
→ Politieke rechten: rechten waar ik gebruik van kan maken en aan overheid kan vragen ik
heb daar recht op, mag ik … (op te eisen vd overheid)
- Politieke vrijheden: vrijheid van meningsuiting, vrijheid v onderwijs, ..
- Participatierechten: gaan stemmen, kandidaat zijn bij verkiezingen, ..
- Sociaal-economische rechten: recht op een uitkering (werkloos, ziek), gratis onderwijs
(lagere school), ..
→ Burgerlijke rechten: uit te oefenen tegenover medeburger
- Persoonlijkheidsrechten: je hebt recht op het eigen lichaam (bv tegen prostitutie),
goede naam en eer (bv bij zaak v acid, de ouders met restaurant hebben klacht
ingediend), privacy,..
- Familierechten: rechten die voorvloeien uit huwelijk, ouderschap, voogdij, ..
- Zakelijke rechten: eigendomsrecht, vruchtgebruik, erfdienstbaarheid
- Vorderingsrechten: het recht om van iemand de uitvoeding v een verbintenis te eisen
(bv de andere contractant als jullie een overeenkomst hebben en die niet juist w
uitgevoerd)
- Intellectuele rechten: auteursrecht, merkenrecht, ..
2. Privaat en publiek recht
,Privaat recht
→Regelt de verhouding tussen burgers onderling
- Burgerlijk recht (burgerlijk wetboek)
Statuut persoon (naam, woonplaats), huwelijk, eigendom, overeenkomsten, ..
- Economisch recht
Regels voor ondernemingen, vrije beroepen, ..
- Arbeidsrecht
Betreft verhouding (privé)werkgever
- Privaatrechtelijk procesrecht
Regelt de organisatie en bevoegdheid van privaatrechtelijke rechtscolleges
Publiekrecht (burger vs overheid)
→ Regelt verhouding tussen burger en overheid
→ Regelt de interne organisatie vd overheid
- Grondwettelijk recht (grondwet)
Inrichting vd staat
Organisatie rechterlijke macht
Grondrechten (vrijheid eredienst, meningsuiting, deelname verkiezingen)
- Administratief recht
Onteigening, ruimtelijke ordening, stedenbouw,..
- Fiscaal recht
Betreft de belastingen
- Socialezekerheidsrecht
Regels voor ziekte, arbeidsongevallen, werkloosheid, kinderbijslag, pensioen
- Strafrecht
Bepaalt wat strafbaar is (misdrijf) en welke straf daarop v toepassing is
- Strafprocesrecht
Waar wordt een strafprocedure gevoerd: politierechtbank, correctionele rechtbank,
het hof van assisen)
3. Nationaal en internationaal recht
Nationaal recht
→ Binnen 1 staat
Belgische wet is v toepassing op alle Belgen, een Vlaams discreet is een wet die gemaakt is in
het Vlaams parlement is v toepassing binnen de grenzen vd staat (in België) maar enkel op
,degene die in het Vlaams gewest wonen of die deel uit maken v Vlaamse gemeenschap. Dus
niet v toepassing op walen of Duitstaligen
DUS: Nationaal recht is van toepassing binnen de grenzen van een staat. Een wet die
gestemd wordt in de kamer van volksvertegenwoordigers heeft betrekken op het hele
grondgebied of iedereen die zich daar bevindt.
Soms is het enkel van toepassing binnen één regio. Een Brusselse ordonnantie bijvoorbeeld is
enkel van toepassing in het Brussels Hoofdstedelijk gewest.
Het is soms ook alleen maar voor één bepaalde bevolkingsgroep van toepassing. Denk aan
een Vlaams decreet, dat enkel gevolgen heeft voor wie deel uitmaakt van de Vlaamse
Gemeenschap (Vlamingen dus).
Internationaal recht
→ Grens overschrijdend, het overschrijdt nationale grenzen.
-Volkenrecht
Internationale verdragen tussen meerdere staten (en/of internationale instellingen)
-Europees recht
Regels EU zijn bindend voor de lidstaten
(VAKJARGON= Derde landen: alle landen die geen deel uitmaken van de Europese unie.)
Nieuw strafwetbroek
Oude strafwetboek: als de feiten gebeurd zijn voor het nieuwe strafwetboek dan wordt er
gehandeld met het strafwetboek op het moment van de feiten. (Je kan dus niet veroordeeld
worden voor iets dat je x aantal jaar gedaan hebt en die wet toen nog niet bestond.)
Nieuw seksueel strafrecht
- Geen toestemming = misdrijf
- <16 jaar niet mogelijk
- Uitzondering tussen 14 en 16 (geen drie jaar verschil, tussen 14 en 17 kan het wel
verkrachting zijn)
- Sneller sprake v verkrachting
- Strengere straffen
- Sekswerk gedecriminaliseerd
- Strenger optreden tegen misbruik
2. BRONNEN VH RECHT
1) Trias politica’s en staatsstructuur
Trias politica (=scheiding der machten, ontwikkeld door Montesquieu)
Wetgevende macht (parlement)
Maakt de wetten (opstellen, herzien en goedkeuren)
Uitvoerende macht (door regering, staatshoofd, bestuur)
Uitvoering van de wetten, die door wetgevende macht zijn aangenomen.
Rechterlijke macht (Rechtbanken en gerechtshoven)
, Lost geschillen op, is verantwoordelijk voor interpretatie van wetten, toetst ze
aan grondwet en neemt juridische beslissingen)
Door de machtsuitoefening te verdelen over deze drie takken, wordt beoogd te voorkomen dat één enkele entiteit te veel
macht vergaart en daardoor misbruik maakt van die macht. Het systeem is bedoeld om checks and balances (checks en
evenwicht) te creëren, waarbij elke tak de andere controleert en in balans houdt.
Concept van scheiding der machten is in belgie wat complexer door de staatsstructuur.
→ Belgie is een federaal land, met federaal parlement (Kamer van volksvertegenwoordigers
en senaat) en federale regering.
→ Daarnaast zijn er drie gemeenschappen met een focus op wie mensen zijn (bv: cultuur,
onderwijs, sport, welzijn, ..)
1) Vlaamse gemeenschap
2) Franse gemeenschap
3) Duitstalige gemeenschap
Zaken als cultuur, media, onderwijs, … beleven we als Vlaming, Franstalige of
duitstalige gemeenschap.
→ Er zijn drie gewesten, met een focus op waar mensen wonen
1) Vlaams Gewest
2) Waals Gewest
3) Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Onderwerpen als ruimtelijke ordening, stedenbouw, openbare werken, vervoer, ...
hebben steeds te maken met één welbepaalde regio (Vlaanderen, Wallonië, Brussel),
ongeacht wie er woont.
Er is overlap => Brusselaars wonen in het Brussels Gewest, maar maken deel uit van de
Vlaamse of de Franse Gemeenschap
Duitstaligen maken deel uit van de Duitstalige Gemeenschap, maar wonen in het
Waals Gewest.
De drie gemeenschappen en de drie gewesten hebben elk hun eigen parlement en regering.
(Je denkt: naast het federale parlement en de federale regering heeft ons land nog zes kleinere parlementen en regeringen,
maar dit is niet zo. In vlaanderen zijn het parlement en de regering van het gewest en gemeenschap samengevoegd tot één
vlaams parlement en één vlaamse regering. De andere gemeenschappen en gewesten hebben dat niet gedaan.)
→ Volgens de logica van de trias politica is er dus een Vlaamse wetgevende macht en een
Vlaamse uitvoerende macht.
Vlaams Gewest + Vlaamse Gemeenschap
- Wetgevende macht: vlaams parlement
- Uitvoerende macht: vlaamse regering
Waals gewest
- WM (Wetgevende macht): Waals parlement
- UM (Uitvoerende macht): Waalse regering
