Meubelconstructie
Hoofdstuk 1: Basisbegrippen meubelconstructie
1. Definitie
Meubelconstructie bespreekt hoe een meubel is opgebouwd. De werkwijze en de
onderdelen zijn typerend.
De verbinding
Bij een meubel wordt een verbinding gevormd door 2 of
meer onderdelen die aan elkaar bevestigd zijn. Hoe meer
onderdelen verbonden worden, hoe complexer de
constructie. De elementen kunnen uit hetzelfde materiaal
bestaan of uit verschillende materialen, waarbij identieke
materialen doorgaans makkelijker te verbinden zijn. Het
materiaal zelf en de gewenste functie bepalen samen
welke verbindingen mogelijk zijn.
De tekening
De 1ste stap bij het ontwerpen van een meubel is het maken
van tekeningen, waaronder aanzichten, doorsneden en
details, en een werktekening op ware grootte waarin de
aanzichten over elkaar heen zijn getekend. De 2de stap is het
analyseren van alle bewerkingen die nodig zijn om de juiste
constructie te realiseren. Voor de verbindingen worden
specifieke schetsen gemaakt om de bewerkingsvolgorde te
ondersteunen, waarbij het productieproces, ambachtelijk,
machinaal of een combinatie, de volgorde van bewerkingen
en tekeningen bepaalt.
2. Courante constructiemethoden
Massief hout en plaatmateriaal kunnen verbonden worden met afzonderlijke
verbindingselementen zoals drevel, lamel, losse pen, losse veer en losse
zwaluwstaartelement. De soort lijm en persmethode zijn bepalend voor de
kwaliteit van de verbinding. Naast houten verbindingselementen worden ook
nagels, schroeven en bouten veel gebruikt. De afmetingen van de werkstukken
en de functie van het meubel beïnvloeden de keuze van het geschikte element.
Verbindingsmiddelen
Uit hout: drevel, lamel, losse pen, losse veer en losse zwaluwstaartelement
Uit metaal: nagel, schroef, bout en blindklinknagel
Uit kunststof: losse zwaluwstaartelement
Lijm wordt koud tegen elkaar aangebracht bij houtverbindingen en vormt een
niet-demonteerbare verbinding
Koud tegen elkaar
Koud tegen elkaar is geen echte verbinding
omdat de planken niet in elkaar zijn verwerkt.
Het is belangrijk dat de vlakken perfect haaks
en recht zijn.
,Drevel
Een drevel of deuvel is een ronde houten pen van massief
hardhout zoals beuk met de houtvezel in de lengte. De
uiteinden hebben een afschuining en groeven die de
weerstand bij draaiing verhogen, overtollige lijm laten
wegvloeien en het lijmoppervlak vergroten. Voor een sterke
constructie worden minstens twee drevels gebruikt en de
corresponderende gaten moeten perfect geboord zijn.
Drevels zijn verkrijgbaar in verschillende diameters en
lengtes, bijvoorbeeld 6x30, 8x40 en 10x15, en ook als stok
van 1000mm.
Lamel
Een lamel of verbindingsplaatje is een platte, ovale schijf
uit massief beukenhout. De houtdraad loopt onder een
hoek van 45° voor hoge breukvastheid. De afgeronde
kanten vergemakkelijken het inschuiven en de
wafelstructuur verbetert de verlijming. Voor de plaatsing
worden 2 corresponderende groeven gefreesd. Na het
aanbrengen van lijm kan het hout nog verplaatst worden
om een gelijk vlak te verkrijgen.
De dikte van de lamel wordt gekozen op basis van de werkstukdikte:
Voor werkstukken van 8 – 12 mm wordt een lamel van 3 mm
gebruikt
Voor werkstukken van 12 tot 15 mm wordt een lamel van 4 mm
gebruikt.
Voor werkstukken dikker dan 15 mm, gebruikt men een lamel van
4 mm.
Losse pen
Een losse pen is een rechthoekige pen van massief
beukenhout of sipo voor buitengebruik. De houtvezel
loopt in de lengte en de pen is afgerond en voorzien van
een structuur.
Er worden 2 corresponderende gaten in de werkstukken gefreesd. Losse pennen
zijn standaard verkrijgbaar in verschillende diktes en lengtes, bijvoorbeeld 4x20
mm tot 10x50 mm, en kunnen op maat worden gemaakt door de meubelmaker.
Losse veer
Een losse veer wordt op maat gemaakt van
massief hout of tri- of multiplex zoals berk of
beuk. De hoeken worden afgeschuind en in elke
plank wordt een groef gefreesd waarin de veer
gelijmd wordt. De veer is 1 mm smaller dan de
groef zodat de naden goed sluiten.
,Losse zwaluwstaartelement
Dit element bestaat uit kunststof of gelamineerd
hout. In beide werkstukken wordt een
zwaluwstaartvormige groef gefreesd waarin het
element gelijmd wordt. Het element is
achteraan zichtbaar en verkrijgbaar in
verschillende afmetingen.
Nagel
Nagels zijn van staaldraad en verbinden werkstukken eenvoudig omdat ze
rechtstreeks in het materiaal gedreven worden. De uitgevoerde constructie is een
vaste constructie.
Draadnagels met platte kop, verkrijgbaar in
verschillende afmetingen en toegepast bij
schrijnwerkerij.
Draadnagels zonder kop, ze kunnen in het hout
gedreven worden waarna de gaatjes bijvoorbeeld met
polyester opgevuld worden.
Draadnagels voor gebruik in een pneumatisch
nagelpistool, ze maken het mogelijk werkstukken
eenvoudig en snel te verbinden.
Schroef
Houtschroeven worden veel gebruikt en zijn verkrijgbaar in verschillende
materialen zoals staal en messing. De kop is het enige zichtbare deel en kan deel
uitmaken van het uitzicht.
Verzonken kop houtschroef met kruisgleuf
Deze schroef vereist voorboren en soevereinen zodat de
kop verzonken ligt en niet boven het oppervlak uitsteekt.
Voor schilderwerken wordt dieper gesoevereind zodat de
kop dieper verzonken is en daarna opgevuld, bijvoorbeeld
met polyester. Houtboren met een hulpstukje kunnen het
gat boren en conisch frezen.
Bol verzonken- of lenskop houtschroef met zaaggleuf
Deze schroef wordt toegepast wanneer de kop zichtbaar is
en deel uitmaakt van het uitzicht, bijvoorbeeld bij
afdekplaatjes of demonteerbare delen.
Bolkop houtschroef met zaaggleuf
Deze variant heeft een bolvormige kop met zaaggleuf en
wordt gebruikt wanneer de kop zichtbaar blijft.
Verzonken kop spaanplaatschroef met kruisgleuf
Specifiek voor spaan- en MDF-platen omdat deze
schroeven een diepe en scherpe schroefdraad hebben die
doorloopt tot aan de kop.
, Systeemschroef
Wordt gebruikt voor het monteren van meubelbeslag in bestaande
rijboringen met een boorgatdiameter van vijf millimeter. De
boringen volgen het 32 mm-systeem. De schroef heeft
houtschroefdraad maar geen punt en is verkrijgbaar in vernikkeld
staal in verschillende lengtes, bv. 10 of 13 mm.
Principe van het 32 millimeter-systeem
Voor een rijboring worden gaten op voorhand geboord met een
verticale afstand van 32 mm of een veelvoud daarvan.
Horizontaal is de afstand 37 mm vanaf de voorzijde gemeten,
gemeten van center tot center. De diameter van het boorgat is
5 mm.
Bout
Bouten zijn onderverdeeld in constructie-, slot- en cilinderbouten. Elke bout
bestaat uit twee delen, een cilindrische staaf en een moer, beide voorzien van
metrische schroefdraad met een bepaalde diameter zoals M6. Voorboren in beide
werkstukken is noodzakelijk. Deze verbinding is zeer stevig en kan meerdere
keren gedemonteerd worden.
Constructiebout met zeskantmoer
Deze bout heeft een breed toepassingsgebied voor
verschillende materialen. De moer kan om esthetische of
praktische redenen vervangen worden door een dopmoer
of vleugelmoer.
Slotbout met zeskantmoer
Wordt gebruikt voor het bevestigen van hout op hout.
Het vierkante gedeelte onder de kop voorkomt
meedraaien en een vlakke sluitring voorkomt dat de
moer in het hout dringt.
Cilinderbout met binnenzeskant
De binnenzeskant maakt het mogelijk de kop diep in het
hout te draaien zodat alleen de voorzijde zichtbaar is. De
moer kan vervangen worden door een insert.
Inserts voor hout
Een kunststof mof heeft buitenzijde weerhaken voor
verankering en binnenzijde een metrische schroefdraad.
Een indraaimoer van metaal draait in
het hout met schroefdraad aan de
binnenzijde voor bevestiging van een
bout.
Een inslagmoer van staal heeft weerhaken en een metrische
schroefdraad.
Hoofdstuk 1: Basisbegrippen meubelconstructie
1. Definitie
Meubelconstructie bespreekt hoe een meubel is opgebouwd. De werkwijze en de
onderdelen zijn typerend.
De verbinding
Bij een meubel wordt een verbinding gevormd door 2 of
meer onderdelen die aan elkaar bevestigd zijn. Hoe meer
onderdelen verbonden worden, hoe complexer de
constructie. De elementen kunnen uit hetzelfde materiaal
bestaan of uit verschillende materialen, waarbij identieke
materialen doorgaans makkelijker te verbinden zijn. Het
materiaal zelf en de gewenste functie bepalen samen
welke verbindingen mogelijk zijn.
De tekening
De 1ste stap bij het ontwerpen van een meubel is het maken
van tekeningen, waaronder aanzichten, doorsneden en
details, en een werktekening op ware grootte waarin de
aanzichten over elkaar heen zijn getekend. De 2de stap is het
analyseren van alle bewerkingen die nodig zijn om de juiste
constructie te realiseren. Voor de verbindingen worden
specifieke schetsen gemaakt om de bewerkingsvolgorde te
ondersteunen, waarbij het productieproces, ambachtelijk,
machinaal of een combinatie, de volgorde van bewerkingen
en tekeningen bepaalt.
2. Courante constructiemethoden
Massief hout en plaatmateriaal kunnen verbonden worden met afzonderlijke
verbindingselementen zoals drevel, lamel, losse pen, losse veer en losse
zwaluwstaartelement. De soort lijm en persmethode zijn bepalend voor de
kwaliteit van de verbinding. Naast houten verbindingselementen worden ook
nagels, schroeven en bouten veel gebruikt. De afmetingen van de werkstukken
en de functie van het meubel beïnvloeden de keuze van het geschikte element.
Verbindingsmiddelen
Uit hout: drevel, lamel, losse pen, losse veer en losse zwaluwstaartelement
Uit metaal: nagel, schroef, bout en blindklinknagel
Uit kunststof: losse zwaluwstaartelement
Lijm wordt koud tegen elkaar aangebracht bij houtverbindingen en vormt een
niet-demonteerbare verbinding
Koud tegen elkaar
Koud tegen elkaar is geen echte verbinding
omdat de planken niet in elkaar zijn verwerkt.
Het is belangrijk dat de vlakken perfect haaks
en recht zijn.
,Drevel
Een drevel of deuvel is een ronde houten pen van massief
hardhout zoals beuk met de houtvezel in de lengte. De
uiteinden hebben een afschuining en groeven die de
weerstand bij draaiing verhogen, overtollige lijm laten
wegvloeien en het lijmoppervlak vergroten. Voor een sterke
constructie worden minstens twee drevels gebruikt en de
corresponderende gaten moeten perfect geboord zijn.
Drevels zijn verkrijgbaar in verschillende diameters en
lengtes, bijvoorbeeld 6x30, 8x40 en 10x15, en ook als stok
van 1000mm.
Lamel
Een lamel of verbindingsplaatje is een platte, ovale schijf
uit massief beukenhout. De houtdraad loopt onder een
hoek van 45° voor hoge breukvastheid. De afgeronde
kanten vergemakkelijken het inschuiven en de
wafelstructuur verbetert de verlijming. Voor de plaatsing
worden 2 corresponderende groeven gefreesd. Na het
aanbrengen van lijm kan het hout nog verplaatst worden
om een gelijk vlak te verkrijgen.
De dikte van de lamel wordt gekozen op basis van de werkstukdikte:
Voor werkstukken van 8 – 12 mm wordt een lamel van 3 mm
gebruikt
Voor werkstukken van 12 tot 15 mm wordt een lamel van 4 mm
gebruikt.
Voor werkstukken dikker dan 15 mm, gebruikt men een lamel van
4 mm.
Losse pen
Een losse pen is een rechthoekige pen van massief
beukenhout of sipo voor buitengebruik. De houtvezel
loopt in de lengte en de pen is afgerond en voorzien van
een structuur.
Er worden 2 corresponderende gaten in de werkstukken gefreesd. Losse pennen
zijn standaard verkrijgbaar in verschillende diktes en lengtes, bijvoorbeeld 4x20
mm tot 10x50 mm, en kunnen op maat worden gemaakt door de meubelmaker.
Losse veer
Een losse veer wordt op maat gemaakt van
massief hout of tri- of multiplex zoals berk of
beuk. De hoeken worden afgeschuind en in elke
plank wordt een groef gefreesd waarin de veer
gelijmd wordt. De veer is 1 mm smaller dan de
groef zodat de naden goed sluiten.
,Losse zwaluwstaartelement
Dit element bestaat uit kunststof of gelamineerd
hout. In beide werkstukken wordt een
zwaluwstaartvormige groef gefreesd waarin het
element gelijmd wordt. Het element is
achteraan zichtbaar en verkrijgbaar in
verschillende afmetingen.
Nagel
Nagels zijn van staaldraad en verbinden werkstukken eenvoudig omdat ze
rechtstreeks in het materiaal gedreven worden. De uitgevoerde constructie is een
vaste constructie.
Draadnagels met platte kop, verkrijgbaar in
verschillende afmetingen en toegepast bij
schrijnwerkerij.
Draadnagels zonder kop, ze kunnen in het hout
gedreven worden waarna de gaatjes bijvoorbeeld met
polyester opgevuld worden.
Draadnagels voor gebruik in een pneumatisch
nagelpistool, ze maken het mogelijk werkstukken
eenvoudig en snel te verbinden.
Schroef
Houtschroeven worden veel gebruikt en zijn verkrijgbaar in verschillende
materialen zoals staal en messing. De kop is het enige zichtbare deel en kan deel
uitmaken van het uitzicht.
Verzonken kop houtschroef met kruisgleuf
Deze schroef vereist voorboren en soevereinen zodat de
kop verzonken ligt en niet boven het oppervlak uitsteekt.
Voor schilderwerken wordt dieper gesoevereind zodat de
kop dieper verzonken is en daarna opgevuld, bijvoorbeeld
met polyester. Houtboren met een hulpstukje kunnen het
gat boren en conisch frezen.
Bol verzonken- of lenskop houtschroef met zaaggleuf
Deze schroef wordt toegepast wanneer de kop zichtbaar is
en deel uitmaakt van het uitzicht, bijvoorbeeld bij
afdekplaatjes of demonteerbare delen.
Bolkop houtschroef met zaaggleuf
Deze variant heeft een bolvormige kop met zaaggleuf en
wordt gebruikt wanneer de kop zichtbaar blijft.
Verzonken kop spaanplaatschroef met kruisgleuf
Specifiek voor spaan- en MDF-platen omdat deze
schroeven een diepe en scherpe schroefdraad hebben die
doorloopt tot aan de kop.
, Systeemschroef
Wordt gebruikt voor het monteren van meubelbeslag in bestaande
rijboringen met een boorgatdiameter van vijf millimeter. De
boringen volgen het 32 mm-systeem. De schroef heeft
houtschroefdraad maar geen punt en is verkrijgbaar in vernikkeld
staal in verschillende lengtes, bv. 10 of 13 mm.
Principe van het 32 millimeter-systeem
Voor een rijboring worden gaten op voorhand geboord met een
verticale afstand van 32 mm of een veelvoud daarvan.
Horizontaal is de afstand 37 mm vanaf de voorzijde gemeten,
gemeten van center tot center. De diameter van het boorgat is
5 mm.
Bout
Bouten zijn onderverdeeld in constructie-, slot- en cilinderbouten. Elke bout
bestaat uit twee delen, een cilindrische staaf en een moer, beide voorzien van
metrische schroefdraad met een bepaalde diameter zoals M6. Voorboren in beide
werkstukken is noodzakelijk. Deze verbinding is zeer stevig en kan meerdere
keren gedemonteerd worden.
Constructiebout met zeskantmoer
Deze bout heeft een breed toepassingsgebied voor
verschillende materialen. De moer kan om esthetische of
praktische redenen vervangen worden door een dopmoer
of vleugelmoer.
Slotbout met zeskantmoer
Wordt gebruikt voor het bevestigen van hout op hout.
Het vierkante gedeelte onder de kop voorkomt
meedraaien en een vlakke sluitring voorkomt dat de
moer in het hout dringt.
Cilinderbout met binnenzeskant
De binnenzeskant maakt het mogelijk de kop diep in het
hout te draaien zodat alleen de voorzijde zichtbaar is. De
moer kan vervangen worden door een insert.
Inserts voor hout
Een kunststof mof heeft buitenzijde weerhaken voor
verankering en binnenzijde een metrische schroefdraad.
Een indraaimoer van metaal draait in
het hout met schroefdraad aan de
binnenzijde voor bevestiging van een
bout.
Een inslagmoer van staal heeft weerhaken en een metrische
schroefdraad.
