STRAFRECHT
,Inhoud
INLEIDING........................................................................................................................... 5
Van feit tot het hof: Kritisch nadenken over bestraffing..................................................5
Sanda Dia, meer dan die noodlottige dag.....................................................................5
Sanda Dia, de noodlottige dag......................................................................................6
Onderzoek door de onderzoeksrechter.........................................................................6
De uitspraak................................................................................................................. 7
Acid, rechtstreeks gedagvaard door de ex-reuzegommer............................................7
1. Algemene Oriëntatie: Wat is strafrecht in het kort..........................................................8
1.1. Omschrijving Strafrecht............................................................................................8
1.1.1. Materieel strafrecht............................................................................................ 9
1.1.2. Formeel strafrecht.............................................................................................. 9
1.1.3. Definitie van strafrecht in ruime zin..................................................................10
Oefenvragen.................................................................................................................. 10
2. Historiek strafrecht....................................................................................................... 11
2.1. Archaïsche stelsels................................................................................................. 11
2.2. De Middeleeuwen................................................................................................... 12
2.2.1. De late ME........................................................................................................ 12
2.3. De Verlichting, het revolutionair strafrecht.............................................................13
2.4. Naar een strafwetboek en het strafrecht in België..................................................14
3. De instrumentele doelstellingen van de straffen..........................................................15
3.1. Vergelding.............................................................................................................. 15
3.2. De preventie........................................................................................................... 16
3.2.1. Algemene of generale preventie.......................................................................16
3.2.2. Speciale preventie............................................................................................ 16
3.2.3. De opkomst van re-integratie en rehabilitatie..................................................16
3.3. De herstelbenadering............................................................................................. 17
3.3.1. Kernprincipes van de herstelbenadering..........................................................18
Voorbeeldvragen........................................................................................................... 18
4. Chronologisch overzicht van de strafrechtketen...........................................................19
5. Het misdrijf................................................................................................................... 22
5.1. Elementen van de definitie.....................................................................................22
5.2. Wat met poging tot …?........................................................................................... 22
5.3. Wat met strafbare deelneming?.............................................................................23
5.4. De wettelijke indeling van de misdrijven................................................................23
5.5. De puzzelstrukken om over een misdrijf te kunnen spreken...................................23
5.5.1. Een delictstypische gedraging – puzzelstuk 1...................................................24
1
Rhune Goossens
, 5.5.2. Wederrecchtelijkheid – puzzelstuk 2.................................................................25
5.5.3. Strafrechtelijke schuld - puzzelstuk 3...............................................................26
5.5.4. Strafwaardigheid – puzzelstruk 4......................................................................28
5.5.5. Besluit puzzelstukken.......................................................................................29
Oefenvragen.................................................................................................................. 30
6. De actoren in het strafproces – van pv tot de vonnisrechtbank....................................30
Recap De puzzelstukken................................................................................................ 32
6.1. De verdachte.......................................................................................................... 32
6.1.1. De Salduzwet.................................................................................................... 33
6.2. De benadeelde – het slachtoffer.............................................................................33
6.2.1. Hulp voor slachtoffers.......................................................................................34
6.2.2. het slachtofferfonds.......................................................................................... 35
6.2.3 Het verhoor van slachtoffers..............................................................................35
6.3. De geïntegreerde politie......................................................................................... 36
6.3.1. De structuur van de politie...............................................................................36
6.3.2. Hoe start een strafprocedure dan op................................................................38
6.4. Het openbaar ministerie (= OM = Parket)..............................................................39
6.4.1. Het opsporingsonderzoek.................................................................................40
6.4.2. Beslissingen na het opsporingsonderzoek........................................................41
6.5. De onderzoeksrechter............................................................................................. 42
6.5.1. De voorlopige hechtenis...................................................................................43
6.6. De onderzoeksgerechten........................................................................................44
6.6.1. De raadkamer................................................................................................... 44
6.6.2. De kamer van inbeschuldigingstelling (beroepsinstantie van de raadkamer)...46
Oefenvraag.................................................................................................................... 46
6.7. De vonnisgerechten................................................................................................ 46
6.7.1. Algemene principes en fundamentele waarborgen...........................................46
6.7.2. De taak van de vonnisgerechten......................................................................47
6.7.3. Welke vonnisgerechten?...................................................................................47
7. Strafrechtelijke sancties of straffen..............................................................................51
7.1. Kenmerken van een straf........................................................................................ 51
7.2. Hoofdstraffen en bijkomende straffen.....................................................................52
7.2.1. De straffen: wettelijke / juridische indeling.......................................................52
7.2.2. De straffen: autonoom karakter / autonome indeling.......................................52
7.3. Belangrijke bedenkingen bij het begrip straffen.....................................................53
8. De straffen.................................................................................................................... 53
8.1. De doodstraf........................................................................................................... 54
8.1.1. De doodstraf in Europa en België.....................................................................55
2
Rhune Goossens
, 8.1.2. De doodstraf in de VS.......................................................................................55
8.2. De vrijheidsberovende straffen...............................................................................55
8.2.1. De levenslange gevangenisstraf.......................................................................56
8.2.2. De gevangenis in België...................................................................................56
8.2.3. Soorten gevangenisstraffen in België...............................................................57
8.2.4. Vrijheidsberoving uitzonderingen.....................................................................58
8.3. Geldboete............................................................................................................... 59
8.4. Elektronisch toezicht............................................................................................... 59
8.5. De werkstraf........................................................................................................... 60
8.6. De (autonome) probatiestraf..................................................................................61
8.7. De verbeurdverklaring (VBV)..................................................................................62
8.8. De terbeschikkingsstelling......................................................................................62
8.9. UItstel..................................................................................................................... 62
8.10. Afzetting / ontzetting............................................................................................ 63
8.11. Beroepsverbod..................................................................................................... 63
8.12. Verval tot sturen / woonverbod / stadionverbod / beroepsverbod........................63
8.13. Bekendmaking vanissen en arresten....................................................................63
Oefenvragen.................................................................................................................. 64
9. De strafuitvoeringsrechtbank........................................................................................ 64
10. Verjaring..................................................................................................................... 65
11. Wat met mijn “strafblad”?.......................................................................................... 66
11.1. Uitwissing............................................................................................................. 66
11.2. Herstel in eer en rechten......................................................................................66
12. De straftoemeting en de strafuitvoering.....................................................................67
12.1. Modaliteiten van de strafoplegging: ‘effectief’, met uitstel, en de opschorting van
de uitspraak................................................................................................................... 67
1. mensonwaardige omstandigheden in de gevangenissen in België...............................69
1.1. De structurele overbevolking..................................................................................69
1.2. Psychosociale problemen........................................................................................ 69
1.3. Mensonterende leefomstandigheden......................................................................70
1.4. Re-integratietraject................................................................................................. 71
2. Internering.................................................................................................................... 71
2.1. Geschiedenis van de internering............................................................................72
2.2. De internering concreet.......................................................................................... 72
2.2.1. Het onderzoek.................................................................................................. 73
2.2.2. De beslissing tot internering.............................................................................73
2.2.3. De uitvoering.................................................................................................... 73
2.3. Cijfers..................................................................................................................... 74
3
Rhune Goossens
,Inhoud
INLEIDING........................................................................................................................... 5
Van feit tot het hof: Kritisch nadenken over bestraffing..................................................5
Sanda Dia, meer dan die noodlottige dag.....................................................................5
Sanda Dia, de noodlottige dag......................................................................................6
Onderzoek door de onderzoeksrechter.........................................................................6
De uitspraak................................................................................................................. 7
Acid, rechtstreeks gedagvaard door de ex-reuzegommer............................................7
1. Algemene Oriëntatie: Wat is strafrecht in het kort..........................................................8
1.1. Omschrijving Strafrecht............................................................................................8
1.1.1. Materieel strafrecht............................................................................................ 9
1.1.2. Formeel strafrecht.............................................................................................. 9
1.1.3. Definitie van strafrecht in ruime zin..................................................................10
Oefenvragen.................................................................................................................. 10
2. Historiek strafrecht....................................................................................................... 11
2.1. Archaïsche stelsels................................................................................................. 11
2.2. De Middeleeuwen................................................................................................... 12
2.2.1. De late ME........................................................................................................ 12
2.3. De Verlichting, het revolutionair strafrecht.............................................................13
2.4. Naar een strafwetboek en het strafrecht in België..................................................14
3. De instrumentele doelstellingen van de straffen..........................................................15
3.1. Vergelding.............................................................................................................. 15
3.2. De preventie........................................................................................................... 16
3.2.1. Algemene of generale preventie.......................................................................16
3.2.2. Speciale preventie............................................................................................ 16
3.2.3. De opkomst van re-integratie en rehabilitatie..................................................16
3.3. De herstelbenadering............................................................................................. 17
3.3.1. Kernprincipes van de herstelbenadering..........................................................18
Voorbeeldvragen........................................................................................................... 18
4. Chronologisch overzicht van de strafrechtketen...........................................................19
5. Het misdrijf................................................................................................................... 22
5.1. Elementen van de definitie.....................................................................................22
5.2. Wat met poging tot …?........................................................................................... 22
5.3. Wat met strafbare deelneming?.............................................................................23
5.4. De wettelijke indeling van de misdrijven................................................................23
5.5. De puzzelstrukken om over een misdrijf te kunnen spreken...................................23
5.5.1. Een delictstypische gedraging – puzzelstuk 1...................................................24
1
Rhune Goossens
, 5.5.2. Wederrecchtelijkheid – puzzelstuk 2.................................................................25
5.5.3. Strafrechtelijke schuld - puzzelstuk 3...............................................................26
5.5.4. Strafwaardigheid – puzzelstruk 4......................................................................28
5.5.5. Besluit puzzelstukken.......................................................................................29
Oefenvragen.................................................................................................................. 30
6. De actoren in het strafproces – van pv tot de vonnisrechtbank....................................30
Recap De puzzelstukken................................................................................................ 32
6.1. De verdachte.......................................................................................................... 32
6.1.1. De Salduzwet.................................................................................................... 33
6.2. De benadeelde – het slachtoffer.............................................................................33
6.2.1. Hulp voor slachtoffers.......................................................................................34
6.2.2. het slachtofferfonds.......................................................................................... 35
6.2.3 Het verhoor van slachtoffers..............................................................................35
6.3. De geïntegreerde politie......................................................................................... 36
6.3.1. De structuur van de politie...............................................................................36
6.3.2. Hoe start een strafprocedure dan op................................................................38
6.4. Het openbaar ministerie (= OM = Parket)..............................................................39
6.4.1. Het opsporingsonderzoek.................................................................................40
6.4.2. Beslissingen na het opsporingsonderzoek........................................................41
6.5. De onderzoeksrechter............................................................................................. 42
6.5.1. De voorlopige hechtenis...................................................................................43
6.6. De onderzoeksgerechten........................................................................................44
6.6.1. De raadkamer................................................................................................... 44
6.6.2. De kamer van inbeschuldigingstelling (beroepsinstantie van de raadkamer)...46
Oefenvraag.................................................................................................................... 46
6.7. De vonnisgerechten................................................................................................ 46
6.7.1. Algemene principes en fundamentele waarborgen...........................................46
6.7.2. De taak van de vonnisgerechten......................................................................47
6.7.3. Welke vonnisgerechten?...................................................................................47
7. Strafrechtelijke sancties of straffen..............................................................................51
7.1. Kenmerken van een straf........................................................................................ 51
7.2. Hoofdstraffen en bijkomende straffen.....................................................................52
7.2.1. De straffen: wettelijke / juridische indeling.......................................................52
7.2.2. De straffen: autonoom karakter / autonome indeling.......................................52
7.3. Belangrijke bedenkingen bij het begrip straffen.....................................................53
8. De straffen.................................................................................................................... 53
8.1. De doodstraf........................................................................................................... 54
8.1.1. De doodstraf in Europa en België.....................................................................55
2
Rhune Goossens
, 8.1.2. De doodstraf in de VS.......................................................................................55
8.2. De vrijheidsberovende straffen...............................................................................55
8.2.1. De levenslange gevangenisstraf.......................................................................56
8.2.2. De gevangenis in België...................................................................................56
8.2.3. Soorten gevangenisstraffen in België...............................................................57
8.2.4. Vrijheidsberoving uitzonderingen.....................................................................58
8.3. Geldboete............................................................................................................... 59
8.4. Elektronisch toezicht............................................................................................... 59
8.5. De werkstraf........................................................................................................... 60
8.6. De (autonome) probatiestraf..................................................................................61
8.7. De verbeurdverklaring (VBV)..................................................................................62
8.8. De terbeschikkingsstelling......................................................................................62
8.9. UItstel..................................................................................................................... 62
8.10. Afzetting / ontzetting............................................................................................ 63
8.11. Beroepsverbod..................................................................................................... 63
8.12. Verval tot sturen / woonverbod / stadionverbod / beroepsverbod........................63
8.13. Bekendmaking vanissen en arresten....................................................................63
Oefenvragen.................................................................................................................. 64
9. De strafuitvoeringsrechtbank........................................................................................ 64
10. Verjaring..................................................................................................................... 65
11. Wat met mijn “strafblad”?.......................................................................................... 66
11.1. Uitwissing............................................................................................................. 66
11.2. Herstel in eer en rechten......................................................................................66
12. De straftoemeting en de strafuitvoering.....................................................................67
12.1. Modaliteiten van de strafoplegging: ‘effectief’, met uitstel, en de opschorting van
de uitspraak................................................................................................................... 67
1. mensonwaardige omstandigheden in de gevangenissen in België...............................69
1.1. De structurele overbevolking..................................................................................69
1.2. Psychosociale problemen........................................................................................ 69
1.3. Mensonterende leefomstandigheden......................................................................70
1.4. Re-integratietraject................................................................................................. 71
2. Internering.................................................................................................................... 71
2.1. Geschiedenis van de internering............................................................................72
2.2. De internering concreet.......................................................................................... 72
2.2.1. Het onderzoek.................................................................................................. 73
2.2.2. De beslissing tot internering.............................................................................73
2.2.3. De uitvoering.................................................................................................... 73
2.3. Cijfers..................................................................................................................... 74
3
Rhune Goossens