Samenvatting - Verpleegkundige Zorg en Communicatie 3a

SAMENVATTING VERPLEEGKUNDIGE ZORG EN COMMUNICATIE 3A

UROLOGIE : ELS VERSTRAETE

1. De verpleging van patiënten met een nieroperatie
1.1. Ingrepen
1.1.1. Chirurgische benaderingen

Minimaal invasief (voorkeur)
 Operaties aan de nier gebeuren bij voorkeur laparoscopisch, eventueel
robot-geassisteerd.
 Twee laparoscopische benaderingen:
o Transperitoneaal
o Retroperitoneaal
 Indien dit niet mogelijk is (bv. door grote tumoren) → klassieke open
chirurgie.

Robotchirurgie
 In België meest gebruikte methode voor veel urologische ingrepen:
o Prostatectomie (radicaal en robot-geassisteerd)
o Chirurgie voor lithiasis
o Distale ureterreconstructie
o Retroperitoneale lymfeklierdissectie
o Radicale cystectomie
o Aanleggen van urinaire derivaties
o Urinaire sfincteroperaties
 Voordelen t.o.v. open en klassieke laparoscopie:
o Lagere morbiditeit
o Minder bloedverlies
o Kortere hospitalisatieduur
o Even goede klinische resultaten
 Techniek: 3–5 insteekopeningen voor instrumenten via poorten.
 Nieuwe ontwikkeling: single-port robotchirurgie (slechts één incisie).

Open benaderingen (indien noodzakelijk)
 Lumbodorsale incisie (tussen 11e en 12e rib, extraperitoneaal) → meest
gebruikt.
 Alternatieven:
o Mediane bovenbuiksincisie (abdominotransperitoneale
benadering)
o Dwarse bovenbuiksincisie
o Subcostale incisie
o Verlengde subcostale incisie

1.1.2. Partiële nefrectomie
Indicaties:
 Bilaterale niertumoren
 Tumor in een getransplanteerde nier
 Niercelcarcinoom ≤ 4–7 cm, goed bereikbaar
Ingreep:
 Tumor + klein deel gezond nierweefsel verwijderd
 Meestal laparoscopisch, eventueel robotchirurgie

1.1.3. Nefrectomie

,  Meestal bij maligne niertumoren, minder vaak bij goedaardige
aandoeningen
 Indicaties:
o Maligne:
1. Niercelcarcinoom/adenocarcinoom (vroeger:
Grawitztumor)
2. Urotheel-/pyelum-uretercarcinoom (overgangsepitheel
hogere urinewegen)
3. Niersarcoom/Wilmstumor (uit nefroblasten)
o Goedaardig/anders:
 Cystenier
 Uitgebluste hydronefrose
 Schrompelnier
 Pusnier
 Chronische pyelonefritis zonder herstelmogelijkheid

1.1.4. Nefro-ureterectomie
 Indicatie:
o Pyelumtumor
o Uretertumor
 Ingreep:
o Verwijdering van nier én ureter

1.2. Preoperatieve zorgen
Opname
 Dag vóór of dag zelf van de ingreep.
Vooronderzoeken
 Meestal al geregeld door huisarts/polikliniek (bloed, EKG, RX-thorax).
 Verpleegkundige: controleren of resultaten aanwezig zijn in het dossier.
Medicatie
 Thuismedicatie goed navragen.
 Extra aandacht voor antistollingsmedicatie.
Voorbereiding patiënt
 In sommige instellingen: ontharen sternum → pubis.
 Darmvoorbereiding meestal niet meer nodig.
 Nuchter blijven dag van ingreep.
 Tot 2u preoperatief: vaak heldere dranken toegestaan (navragen).
 Soms: koolhydraatrijke drankjes → stabielere bloedglucose perioperatief.

1.3. Postoperatieve zorgen
Pijnbestrijding
 PCEA/PCIA pomp.
 Partiële nefrectomie: pijnlijker dan totale nefrectomie.
 Robotchirurgie: schouderpijn en ademhalingsproblemen mogelijk door
pneumoperitoneum en prikkeling nervus phrenicus.
 Let op: mogelijke pneumothorax bij diafragmaperforatie → symptomen:
ademnood + angst.

Mobilisatie & complicatiepreventie
 Vroege mobilisatie tegen trombo-embolie.
 LMWH wordt toegediend (soms al avond vóór ingreep).

Katheters en infusen
1. Blaaskatheter:

, 1.1. 1–3 dagen
2.1. 4–5 dagen indien ureterectomie
1. Infusen: 1–2 perifere lijnen tot patiënt voldoende kan drinken.
1. Voeding: snel opklimmend.

Wondzorg
 Laparoscopie: 3–5 kleine wondjes, meestal geen drain.
 Open ingreep: 1 grote incisie, vaak drain (verwijderen bij weinig
wondvocht).

Bloedingen
 Opletten eerste uren:
o Uit trocartopening → verband sterk bebloed.
o Uit wondgebied → bloed in drain.
 Controle: pols, bloeddruk, drainage-inhoud.

Nierfunctie
 Vochtbalans opvolgen.
 Overblijvende nier moet functie overnemen.
 Bij nefro-ureterectomie: lichte hematurie kan, maar hevige/aanhoudende
hematurie → arts verwittigen.

Infectiepreventie
 Risico gelijk aan andere operaties.
 Profylactisch antibioticum.

Open bovenbuikincisie
 Verhoogde intra-abdominale druk vermijden (braken, hoesten).
 Risico: littekenbreuk in latere fase.

Ontslag
 Meestal na 2–5 dagen.




2. De verpleging van patiënten met een blaasoperatie
2.1. Ingrepen

Benadering van de blaas
 Minimaal invasief: transurethraal (cystoscoop/resectoscoop), (robot-
geassisteerde) laparoscopie.
 Klassiek: via pfannenstielincisie of mediane onderbuikincisie.

2.2. Oncologische blaasoperaties
2.2.1. Etiologie

 Komt vaker voor bij mannen > 60 jaar.
 Risicofactoren: roken (belangrijkste), contact met chemische stoffen
(kleurstoffen-, rubber-, plasticindustrie), meer in stedelijke gebieden.
 Twee hoofdvormen:
1. Oppervlakkig urotheelcelcarcinoom (niet-invasief, meest
voorkomend).

, 2. Invasieve tumor (groeit in spierwand en kan doorgroeien naar
omliggende organen).
 Histologisch onderscheid:
o Urotheelcarcinoom (90%)
o Plaveiselcelcarcinoom (6–8%)
o Adenocarcinoom (2%).

2.2.2. Symptomen en diagnostiek
 Belangrijkste symptoom: pijnloze hematurie.
 Onderzoeken: urineanalyse, urinecytologie, cystoscopie, echo, CT-IVP;
soms botscan of PET-scan.

2.2.3. Behandeling
 Afhankelijk van stadium, gradering, leeftijd en algemene toestand.
 Laag stadium (Ta–T1, lage gradering): transurethrale resectie (TUR).
 T2–T4a: radicale cystectomie (soms vooraf chemotherapie). Alternatief:
chemoradiatie.
 Recidieven/multipele tumoren/hoge gradering: TUR +
blaasspoelingen met cytostatica (mitomycine) of immunotherapie (BCG).
Radicale cystectomie
 Bij mannen: verwijdering blaas, prostaat, vesiculae seminales.
 Bij vrouwen: blaas, uterus, ovaria.
 Soms uitbreiding met urethrectomie.
 Vaak laparoscopisch of met robot uitgevoerd.
 Steeds vaker volgens ERAS-protocol: preoperatieve voeding,
koolhydraatrijke drank, epidurale analgesie, vroege mobilisatie → minder
hospitalisatiedagen en lager risico op paralytische ileus.
Partiële cystectomie + brachytherapie
 Voor solitaire tumoren < 5 cm.
 Brachytherapie: radioactief iridium via holle draden → hoge dosis lokaal,
sparing gezond weefsel.
 Resultaten: goede lokale controle, 90% behoudt goed functionerende
blaas, overleving gelijkwaardig aan cystectomie.

2.3. Urinaire derivaties
 Worden gecreëerd na totale cystectomie (blaas verwijderd).
 Twee hoofdgroepen:
o Incontinente derivaties → patiënt is incontinent.
o Continente derivaties → patiënt blijft continent.

2.3.1. Incontinente derivaties
2.3.1.1. Nefrostomie en ureterocutaneostomie
 Nefrostomie: katheter rechtstreeks in de nier.
 Ureterocutaneostomie: ureter mondt via de huid uit.
 Voorwaarde: patiënt moet akkoord zijn met urostomazakje.
 Voordelen: minst invasieve therapie, GI-stelsel blijft intact.
 Nadelen: stoma, incontinentie, opstijgende infecties, terminale
ureterstenose.

2.3.1.2. Uretero-ileocutaneostomie (Bricker)
 Ileumsegment wordt gebruikt, ureters geïmplanteerd, distaal ileum als
stoma.
 Urine loopt continu in stomazakje.
 Voorwaarde: patiënt moet akkoord zijn met urostomazakje.