Samenvatting methodisch handelen 1
Hoofdstuk 1 – Werken met groepen in de Sociaal Juridische Dienstverlening
- We leven in een samenleving die constant in beweging is
De samenleving bestaat uit mensen die zelf functioneren
Mensen bij elkaar zijn samen verantwoordelijk voor hoe een samenleving in elkaar steekt en hoe deze
vorm krijgt
Binnen onze huidige maatschappij is zelfredzaamheid van de burger een belangrijk streven.
Zelfredzaamheid = de mate waarin een persoon in staat is om zijn eigen problemen op te lossen
zonder de hulp van anderen
De mate waarin de overheid zorgt voor haar burgers bepaalt in wat voor een samenleving je leeft:
verzorgingsstaat en participatiestaat
Verzorgingsstaat: de overheid verzorgt veel
Participatiestaat: burgers zijn zelf verantwoordelijk voor hun eigen zorg. Het doel van de overheid
hierbij is om burgers zoveel mogelijk zelfstandig te laten leven en zelf verantwoordelijk te laten zijn
voor hun zaken en alleen bij springen als dit echt nodig is zelfredzaamheid
- Een SJD’er heeft verschillende beroepsrollen
Belangenbehartiger: cliënt zo goed mogelijk helpen om het juridische probleem op te lossen
Wetsuitvoerder: je helpt de cliënt ook maar dan vanuit een wettelijke kader. Hierbij kijk je of de cliënt
aan de juridische normen en kaders voldoet
Toetser: controleren of het werk van de wetsuitvoerder goed is gedaan. Klopt het juridisch allemaal?
Outreachend werker: cliënten worden door anderen aangemeld en de outreachend werker gaat dan
op deze cliënten af en biedt zijn hulp-dienstverlening aan om de problemen te helpen oplossen
Je hebt bij elke rol te maken met een juridisch kader
Door discretionaire ruimte heeft de SJD’er de mogelijkheid om soms een uitzondering voor een cliënt
te maken of juist niet, afhankelijk van de situatie van de cliënt
Discretionaire ruimte= ruimte die de wet aan de dienstverlener biedt om eigen beslissingen te nemen
Ook de hoeveelheid tijd en energie je in de cliënt steekt heeft te maken met discretionaire ruimte
Hoeveel gebruik wordt gemaakt van de discretionaire ruimte heeft te maken met de attitude van de
SJD’er
Attitude= een houding of mening die je hebt als mens over jezelf en over anderen
- SJD’ers krijgen steeds meer te maken met cliënten die complexe problemen hebben en bij wie een
eenvoudig antwoord op een juridische vraag onvoldoende is
Een SJD’er is geen hulpverlener die aan de slag gaat met psychische of andere (gedrags)problematiek
van de cliënt
Een SJD’er is een dienstverlener die als doel heeft om de cliënt zo goed mogelijk te helpen met een
juridische vraag of een juridisch probleem
In de opleiding SJD moet meer aandacht komen voor cliënten met psychische problemen,
verstandelijke beperkingen en verslavingsproblematiek
- Mensen die een kenmerk gemeenschappelijk hebben, worden gecategoriseerd in een doelgroep
Groeperen maakt het veel makkelijker om te bedenken wat er met en voor de mensen in de
afzonderlijke doelgroepen gedaan kan worden
Pas op voor generalisatie: mensen zijn meer dan dat ene kenmerk
- Kruispuntdenken= het benaderen van mensen vanuit meerdere kenmerken die tegelijk voorkomen
(wekker, 2005)
Zoekt naar overeenkomsten tussen mensen, ondanks alle variaties die wij als individu hebben
We maken onderscheid tussen mensen op basis van hun verschillen (OF-OF-denken), maar
kruispuntdenken propageert EN-EN-denken: de overeenkomsten leiden tot begrip tussen mensen, zo
kan men verder komen
Gebieden voor het kruispuntdenken zijn o.a: sekse, gender, etniciteit, klasse, seksualiteit en leeftijd
Hoofdstuk 2 – Methodisch werken
- Methodisch werken= bewust doelgericht, systematisch en procesmatig werken
Bewust: je doet niet zomaar iets, je houdt je hoofd erbij
Doelgericht: je bent gericht op een concreet doel
Systematisch: je werkt volgens bepaalde systematiek, je hebt een bepaalde aanpak
, Procesmatig: je dient rekening te houden met de ontwikkelingen die zich voordoen tijdens het werken
met de cliënt
Het fasemodel zorgt ervoor dat de SJD’er systematisch en gestructureerd kan onderzoeken welke
vragen er bij de cliënten zijn en dat hij deze vervolgens kan uitwerken
Het vijf fasen model:
1. Oriëntatie
2. Analyse
3. Planning
4. Uitvoering
5. Evaluatie
- Oriëntatie
Kennismaking met de cliënt: beeld van de cliënt krijgen en informatie geven over de mogelijkheden en
de werkwijze van de organisatie
Ordening van het verhaal: hoofd- en bijzaken scheiden (welke is het belangrijkst en/of het urgentst) en
ordenen naar leefgebieden
Leefgebieden:
Wonen: wat is de woonsituatie van de cliënt?
Werk en inkomen?: heeft de cliënt werk, volgt hij of zij een opleiding, heeft hij/zij een uitkering?
Financiën: wat is de financiële situatie, zijn er schulden?
Gezondheid/Welzijn: het welbevinden van de cliënt, zowel fysiek als psychisch en diens sociale contacten
Leven: hoe ziet de levensinvulling eruit? Is de cliënt in aanraking gekomen met justitie?
Wat zijn de feiten?
- Analyse
Bij simpele vragen is het antwoord na fase 1 meteen duidelijk en kan tot de fase van uitvoering
overgegaan worden
Het probleem beschrijven: uitgangssituatie en de beoogde situatie, welk doel wilt men bereiken: het
uiteindelijke doel moet in smart -> materieel/immaterieel en juridisch/niet juridisch
Het probleem analyseren: welke belemmerende en welke bevorderende factoren spelen er mee
Bevorderende factoren= factoren die meehelpen de beoogde situatie te bereiken
Belemmerende factoren= factoren die het bereiken van de beoogde situatie tegenwerken
Een oplossingsrichting bepalen
- Planning
Doel is dat de SJD’er een overzicht maakt van wat er precies gedaan moet worden en om de beoogde
situatie te bereiken, hoe dat gedaan wordt en door wie
Doelen en middelen weergeven: om het doel te bereiken heb je vaak tussendoelen nodig/een middel
is datgene wat nodig is om een (tussen)doel te bereiken. Als de doelen en middelen bekend zijn, wordt
bepaald wie de uitvoering van elk doel voor zijn rekening neemt en wanneer het doel bereikt moet
zijn.
Warme doorverwijzing= als dienstverlener bel je de instantie op waar je de cliënt naar wilt doorverwijzen om
deze te informeren (met goedkeuring van de cliënt) over de situatie van de cliënt
Prioriteiten vaststellen: wat moet er eerst gebeuren? termijnen bepalen en taakverdeling
Plan van aanpak opstellen: alle voorliggende activiteiten monden uiteindelijk in het plan van aanpak.
De volgende taken zijn dan verricht
*belemmerende factoren zijn omgezet in operationele tussendoelen
*de middelen zijn bepaald
*er is een prioritering aangegeven
*de termijnen zijn bepaald
*er is een taakverdeling opgesteld
- Uitvoering
Plan van aanpak uitvoeren: de cliënt neemt een deel van de uitvoering voor zijn rekening, afhankelijk
van de taakverdeling
De cliënt informeren en adviseren: de cliënt kan ook doorverwezen worden
Keuze maken voor de passende technieken: bijvoorbeeld advies-of informatiegesprek of een
bemiddelingsgesprek
De rechtsregels toepassen: juridische vragen of bijvoorbeeld een bezwaarschrift opstellen
- Evaluatie
Nagaan of en zo ja hoe doelen zijn gerealiseerd
Hoofdstuk 1 – Werken met groepen in de Sociaal Juridische Dienstverlening
- We leven in een samenleving die constant in beweging is
De samenleving bestaat uit mensen die zelf functioneren
Mensen bij elkaar zijn samen verantwoordelijk voor hoe een samenleving in elkaar steekt en hoe deze
vorm krijgt
Binnen onze huidige maatschappij is zelfredzaamheid van de burger een belangrijk streven.
Zelfredzaamheid = de mate waarin een persoon in staat is om zijn eigen problemen op te lossen
zonder de hulp van anderen
De mate waarin de overheid zorgt voor haar burgers bepaalt in wat voor een samenleving je leeft:
verzorgingsstaat en participatiestaat
Verzorgingsstaat: de overheid verzorgt veel
Participatiestaat: burgers zijn zelf verantwoordelijk voor hun eigen zorg. Het doel van de overheid
hierbij is om burgers zoveel mogelijk zelfstandig te laten leven en zelf verantwoordelijk te laten zijn
voor hun zaken en alleen bij springen als dit echt nodig is zelfredzaamheid
- Een SJD’er heeft verschillende beroepsrollen
Belangenbehartiger: cliënt zo goed mogelijk helpen om het juridische probleem op te lossen
Wetsuitvoerder: je helpt de cliënt ook maar dan vanuit een wettelijke kader. Hierbij kijk je of de cliënt
aan de juridische normen en kaders voldoet
Toetser: controleren of het werk van de wetsuitvoerder goed is gedaan. Klopt het juridisch allemaal?
Outreachend werker: cliënten worden door anderen aangemeld en de outreachend werker gaat dan
op deze cliënten af en biedt zijn hulp-dienstverlening aan om de problemen te helpen oplossen
Je hebt bij elke rol te maken met een juridisch kader
Door discretionaire ruimte heeft de SJD’er de mogelijkheid om soms een uitzondering voor een cliënt
te maken of juist niet, afhankelijk van de situatie van de cliënt
Discretionaire ruimte= ruimte die de wet aan de dienstverlener biedt om eigen beslissingen te nemen
Ook de hoeveelheid tijd en energie je in de cliënt steekt heeft te maken met discretionaire ruimte
Hoeveel gebruik wordt gemaakt van de discretionaire ruimte heeft te maken met de attitude van de
SJD’er
Attitude= een houding of mening die je hebt als mens over jezelf en over anderen
- SJD’ers krijgen steeds meer te maken met cliënten die complexe problemen hebben en bij wie een
eenvoudig antwoord op een juridische vraag onvoldoende is
Een SJD’er is geen hulpverlener die aan de slag gaat met psychische of andere (gedrags)problematiek
van de cliënt
Een SJD’er is een dienstverlener die als doel heeft om de cliënt zo goed mogelijk te helpen met een
juridische vraag of een juridisch probleem
In de opleiding SJD moet meer aandacht komen voor cliënten met psychische problemen,
verstandelijke beperkingen en verslavingsproblematiek
- Mensen die een kenmerk gemeenschappelijk hebben, worden gecategoriseerd in een doelgroep
Groeperen maakt het veel makkelijker om te bedenken wat er met en voor de mensen in de
afzonderlijke doelgroepen gedaan kan worden
Pas op voor generalisatie: mensen zijn meer dan dat ene kenmerk
- Kruispuntdenken= het benaderen van mensen vanuit meerdere kenmerken die tegelijk voorkomen
(wekker, 2005)
Zoekt naar overeenkomsten tussen mensen, ondanks alle variaties die wij als individu hebben
We maken onderscheid tussen mensen op basis van hun verschillen (OF-OF-denken), maar
kruispuntdenken propageert EN-EN-denken: de overeenkomsten leiden tot begrip tussen mensen, zo
kan men verder komen
Gebieden voor het kruispuntdenken zijn o.a: sekse, gender, etniciteit, klasse, seksualiteit en leeftijd
Hoofdstuk 2 – Methodisch werken
- Methodisch werken= bewust doelgericht, systematisch en procesmatig werken
Bewust: je doet niet zomaar iets, je houdt je hoofd erbij
Doelgericht: je bent gericht op een concreet doel
Systematisch: je werkt volgens bepaalde systematiek, je hebt een bepaalde aanpak
, Procesmatig: je dient rekening te houden met de ontwikkelingen die zich voordoen tijdens het werken
met de cliënt
Het fasemodel zorgt ervoor dat de SJD’er systematisch en gestructureerd kan onderzoeken welke
vragen er bij de cliënten zijn en dat hij deze vervolgens kan uitwerken
Het vijf fasen model:
1. Oriëntatie
2. Analyse
3. Planning
4. Uitvoering
5. Evaluatie
- Oriëntatie
Kennismaking met de cliënt: beeld van de cliënt krijgen en informatie geven over de mogelijkheden en
de werkwijze van de organisatie
Ordening van het verhaal: hoofd- en bijzaken scheiden (welke is het belangrijkst en/of het urgentst) en
ordenen naar leefgebieden
Leefgebieden:
Wonen: wat is de woonsituatie van de cliënt?
Werk en inkomen?: heeft de cliënt werk, volgt hij of zij een opleiding, heeft hij/zij een uitkering?
Financiën: wat is de financiële situatie, zijn er schulden?
Gezondheid/Welzijn: het welbevinden van de cliënt, zowel fysiek als psychisch en diens sociale contacten
Leven: hoe ziet de levensinvulling eruit? Is de cliënt in aanraking gekomen met justitie?
Wat zijn de feiten?
- Analyse
Bij simpele vragen is het antwoord na fase 1 meteen duidelijk en kan tot de fase van uitvoering
overgegaan worden
Het probleem beschrijven: uitgangssituatie en de beoogde situatie, welk doel wilt men bereiken: het
uiteindelijke doel moet in smart -> materieel/immaterieel en juridisch/niet juridisch
Het probleem analyseren: welke belemmerende en welke bevorderende factoren spelen er mee
Bevorderende factoren= factoren die meehelpen de beoogde situatie te bereiken
Belemmerende factoren= factoren die het bereiken van de beoogde situatie tegenwerken
Een oplossingsrichting bepalen
- Planning
Doel is dat de SJD’er een overzicht maakt van wat er precies gedaan moet worden en om de beoogde
situatie te bereiken, hoe dat gedaan wordt en door wie
Doelen en middelen weergeven: om het doel te bereiken heb je vaak tussendoelen nodig/een middel
is datgene wat nodig is om een (tussen)doel te bereiken. Als de doelen en middelen bekend zijn, wordt
bepaald wie de uitvoering van elk doel voor zijn rekening neemt en wanneer het doel bereikt moet
zijn.
Warme doorverwijzing= als dienstverlener bel je de instantie op waar je de cliënt naar wilt doorverwijzen om
deze te informeren (met goedkeuring van de cliënt) over de situatie van de cliënt
Prioriteiten vaststellen: wat moet er eerst gebeuren? termijnen bepalen en taakverdeling
Plan van aanpak opstellen: alle voorliggende activiteiten monden uiteindelijk in het plan van aanpak.
De volgende taken zijn dan verricht
*belemmerende factoren zijn omgezet in operationele tussendoelen
*de middelen zijn bepaald
*er is een prioritering aangegeven
*de termijnen zijn bepaald
*er is een taakverdeling opgesteld
- Uitvoering
Plan van aanpak uitvoeren: de cliënt neemt een deel van de uitvoering voor zijn rekening, afhankelijk
van de taakverdeling
De cliënt informeren en adviseren: de cliënt kan ook doorverwezen worden
Keuze maken voor de passende technieken: bijvoorbeeld advies-of informatiegesprek of een
bemiddelingsgesprek
De rechtsregels toepassen: juridische vragen of bijvoorbeeld een bezwaarschrift opstellen
- Evaluatie
Nagaan of en zo ja hoe doelen zijn gerealiseerd
