H1
Gemarkeerd: onderwerp is in de les behandeld. Dikgedrukt: begrippen.
Cursief: betekenis uit het boek. Toets: gebruik voorbeelden!
1.1
Sociologie: systematisch onderzoek van de menselijke samenleving. Dit bestaat uit het sociologisch
perspectief.
De samenleving beïnvloed beslissingen en ervaringen. Zo is het zo, dat mensen met sterke, sociale
banden minder gauw tot zelfdoding overgaan dan meer individualistische mensen. In het gedrag van
afzonderlijke individuen, kunnen algemene sociologische patronen ontdekt worden.
2 verschijnselen die helpen vanuit het sociologisch perspectief te kijken:
- Bestaan van marges in de samenleving: verschillende groeperingen, bijvoorbeeld vrouwen,
LHBTI’ers en gehandicapten leiden hun bestaan in de marge van de samenleving.
- Perioden van veel verandering in een samenleving/crisis: werkloosheid werd beschouwd als
‘eigen schuld’. Crisis: werkloosheid werd gezien als gevolg van een ingestorte economie.
1.2
Mondiaal/ globaal perspectief: het bestuderen van de wereld in zijn geheel en de plaats die onze
samenleving daarin inneemt.
Hierbij zijn 3 categorieën:
- Hoge-inkomenslanden: landen met de hoogste algemene levensstandaard.
- Middeninkomenslanden: landen met een levensstandaard, die we als we de wereld in zijn
geheel bekijken, gemiddeld kunnen noemen. Hierbij bestaat grote sociale ongelijkheid:
sommigen zijn extreem rijk, anderen leven onder slechte omstandigheden.
- Lage-inkomenslanden: landen met een lage levensstandaard, waarvan de meeste inwoners
arm zijn. De mensen hebben vaak weinig mogelijkheden om de situatie te verbeteren.
Waarom worden rijke westerse landen vergeleken met andere landen:
1
, 1. Het leven dat we leiden wordt gevormd door het land waarin we leven.
2. De contacten tussen samenlevingen zijn zeer sterk toegenomen. Bijvoorbeeld relatief
goedkope vliegvakanties.
3. Veel sociale problemen waarmee de westerse wereld geconfronteerd wordt, zijn elders veel
ernstiger. Bijvoorbeeld armoede.
4. Globaal denken helt ons om meer inzicht in onszelf te krijgen. Bijvoorbeeld liefde en steun vs
kwaad en eenzaam.
1.3
Positieve effecten van sociologie:
1. Aan de hand van het sociologisch perspectief kunnen we nagaan wat er wel en niet klopt aan
het ‘alledaags denken’. Bijvoorbeeld het idee dat we zelf verantwoordelijk zijn voor het leven
dat we leiden.
2. Het sociologisch perspectief geeft ons een beter inzicht in de mogelijkheden en hindernissen
die we in het dagelijks leven tegenkomen. Bijvoorbeeld de keuze van een opleiding in het
hoger onderwijs.
3. Het sociologisch perspectief geeft ons de mogelijkheid een actieve rol te spelen in de
samenleving waarvan we deel uitmaken.
4. De sociologie helpt ons om in een wereld te leven die zich kenmerkt door diversiteit.
1.4
Belangrijke veranderingen die een transformatie van de samenleving teweegbrachten (meer
aandacht voor de samenleving):
- Industrialisering: er ontstond een scheiding tussen werk en privé. Tradities kwamen in het
gedrang. Van hechte, kleine groep naar groot, anoniem leger van arbeidskrachten
- Groei van steden: kleine pachters trokken naar steden doordat landeigenaren het platteland
‘overnamen’.
- Politieke veranderingen: van morele verplichtingen tegenover God en de koning naar
nastreven van eigenbelang.
Positivisme: inzicht verwerven op basis van wetenschappelijk onderzoek.
1.5
Moderniteit: sociale patronen die het resultaat zijn van industrialisering
Modernisering: het sociale veranderingsproces dat in gang is gezet door de industrialisering.
2
,Belangrijke kenmerken van modernisering:
- Verdwijnen van kleine, traditionele gemeenschappen. Bijvoorbeeld auto’s, internet.
- Uitbreiding van persoonlijke keuzemogelijkheden. Dit heet individualisering, maar kan leiden
tot keuzestress.
- Grotere sociale diversiteit. De combinatie van verstedelijking, bureaucratisering en
toenemende contacten tussen mensen met verschillende achtergronden stimuleren de
ontwikkeling van diverse opvattingen en gedragspatronen.
- Oriëntatie op de toekomst en een groeiend tijdsbewustzijn. Bijvoorbeeld het dragen van een
horloge.
Ferdinand Tönnies:
Gemeinschaft: kleine menselijke gemeenschap.
Gesellschaft: mensen zijn vreemden voor elkaar en negeren elkaar op straat. De meeste sociale
betrekkingen zijn op eigenbelang gebaseerd.
Emile Durkheim:
Mechanische solidariteit: in de pre-industriële samenlevingen werden samenlevingen
bijeengehouden door gedeelde morele waarden. Mensen zien elkaar als gelijken, verrichten dezelfde
werkzaamheden.
Organische solidariteit: Modernisering zorgt voor een toenemende arbeidsverdeling. Dit is een
gespecialiseerde economische activiteit. Iedereen is afhankelijk van elkaar. Moderne samenlevingen
worden niet bijeengehouden door overeenkomsten, maar door verschillen.
Durkheim was bang dat moderne samenlevingen tot anomie zouden vervallen: een situatie waarin
een samenleving het individu weinig morele richtlijnen te bieden heeft.
Durkheim was optimistischer dan Tönnies.
Max Weber:
Traditionele samenlevingen hebben een remmend effect op sociale veranderingen. Een traditioneel
wereldbeeld wordt vervangen door een rationelere denkwijze. Het rationele denken heeft mensen
aan het twijfelen gebracht over vaststaande waarheden, bijvoorbeeld goden.
Weber was kritischer dan Tönnies en Durkheim over de moderne samenleving.
Karl Marx:
De moderne samenleving staat gelijk aan kapitalisme. Marx zag een toekomst voor zich die
gekenmerkt wordt door vrijheid, creativiteit en gemeenschapszin.
Marx onderschatte de invloed van bureaucratie op de moderne samenleving.
3
, Marx is vrij positief, doordat hij dacht dat de arbeiders in opstand zouden komen. De rijkdom zou
meer verdeeld worden over de samenleving. Dit resulteerde in de sociale wetgeving.
Hoofdvragen van sociologie:
1. Hoe is sociale (on)gelijkheid mogelijk?
2. Hoe is sociale (wan)orde mogelijk?
3. Hoe werkt het proces van rationalisering (modernisering) van
wereld? (van geloof naar efficiëntie)
Maatschappelijke veranderingen
- Wederopbouw
- Industrialisatie
- Ruimtelijke ordening
- Opbouw en uitbouw verzorgingsstaat
- Geleide loonpolitiek: lonen laag houden om concurrentiepositie te behouden en
werkloosheid tegen te gaan
- Groeiende belang van wetenschappelijk onderbouwd beleid
1.6: samenvatting uit het boek
H2
2.1
Theorie: een stelsel van uitspraken die met elkaar samenhangen.
Theoretische benadering/ theoretisch perspectief/ paradigma: fundamenteel beeld van de
samenleving dat als richtsnoer dient voor theorie en onderzoek.
4
Gemarkeerd: onderwerp is in de les behandeld. Dikgedrukt: begrippen.
Cursief: betekenis uit het boek. Toets: gebruik voorbeelden!
1.1
Sociologie: systematisch onderzoek van de menselijke samenleving. Dit bestaat uit het sociologisch
perspectief.
De samenleving beïnvloed beslissingen en ervaringen. Zo is het zo, dat mensen met sterke, sociale
banden minder gauw tot zelfdoding overgaan dan meer individualistische mensen. In het gedrag van
afzonderlijke individuen, kunnen algemene sociologische patronen ontdekt worden.
2 verschijnselen die helpen vanuit het sociologisch perspectief te kijken:
- Bestaan van marges in de samenleving: verschillende groeperingen, bijvoorbeeld vrouwen,
LHBTI’ers en gehandicapten leiden hun bestaan in de marge van de samenleving.
- Perioden van veel verandering in een samenleving/crisis: werkloosheid werd beschouwd als
‘eigen schuld’. Crisis: werkloosheid werd gezien als gevolg van een ingestorte economie.
1.2
Mondiaal/ globaal perspectief: het bestuderen van de wereld in zijn geheel en de plaats die onze
samenleving daarin inneemt.
Hierbij zijn 3 categorieën:
- Hoge-inkomenslanden: landen met de hoogste algemene levensstandaard.
- Middeninkomenslanden: landen met een levensstandaard, die we als we de wereld in zijn
geheel bekijken, gemiddeld kunnen noemen. Hierbij bestaat grote sociale ongelijkheid:
sommigen zijn extreem rijk, anderen leven onder slechte omstandigheden.
- Lage-inkomenslanden: landen met een lage levensstandaard, waarvan de meeste inwoners
arm zijn. De mensen hebben vaak weinig mogelijkheden om de situatie te verbeteren.
Waarom worden rijke westerse landen vergeleken met andere landen:
1
, 1. Het leven dat we leiden wordt gevormd door het land waarin we leven.
2. De contacten tussen samenlevingen zijn zeer sterk toegenomen. Bijvoorbeeld relatief
goedkope vliegvakanties.
3. Veel sociale problemen waarmee de westerse wereld geconfronteerd wordt, zijn elders veel
ernstiger. Bijvoorbeeld armoede.
4. Globaal denken helt ons om meer inzicht in onszelf te krijgen. Bijvoorbeeld liefde en steun vs
kwaad en eenzaam.
1.3
Positieve effecten van sociologie:
1. Aan de hand van het sociologisch perspectief kunnen we nagaan wat er wel en niet klopt aan
het ‘alledaags denken’. Bijvoorbeeld het idee dat we zelf verantwoordelijk zijn voor het leven
dat we leiden.
2. Het sociologisch perspectief geeft ons een beter inzicht in de mogelijkheden en hindernissen
die we in het dagelijks leven tegenkomen. Bijvoorbeeld de keuze van een opleiding in het
hoger onderwijs.
3. Het sociologisch perspectief geeft ons de mogelijkheid een actieve rol te spelen in de
samenleving waarvan we deel uitmaken.
4. De sociologie helpt ons om in een wereld te leven die zich kenmerkt door diversiteit.
1.4
Belangrijke veranderingen die een transformatie van de samenleving teweegbrachten (meer
aandacht voor de samenleving):
- Industrialisering: er ontstond een scheiding tussen werk en privé. Tradities kwamen in het
gedrang. Van hechte, kleine groep naar groot, anoniem leger van arbeidskrachten
- Groei van steden: kleine pachters trokken naar steden doordat landeigenaren het platteland
‘overnamen’.
- Politieke veranderingen: van morele verplichtingen tegenover God en de koning naar
nastreven van eigenbelang.
Positivisme: inzicht verwerven op basis van wetenschappelijk onderzoek.
1.5
Moderniteit: sociale patronen die het resultaat zijn van industrialisering
Modernisering: het sociale veranderingsproces dat in gang is gezet door de industrialisering.
2
,Belangrijke kenmerken van modernisering:
- Verdwijnen van kleine, traditionele gemeenschappen. Bijvoorbeeld auto’s, internet.
- Uitbreiding van persoonlijke keuzemogelijkheden. Dit heet individualisering, maar kan leiden
tot keuzestress.
- Grotere sociale diversiteit. De combinatie van verstedelijking, bureaucratisering en
toenemende contacten tussen mensen met verschillende achtergronden stimuleren de
ontwikkeling van diverse opvattingen en gedragspatronen.
- Oriëntatie op de toekomst en een groeiend tijdsbewustzijn. Bijvoorbeeld het dragen van een
horloge.
Ferdinand Tönnies:
Gemeinschaft: kleine menselijke gemeenschap.
Gesellschaft: mensen zijn vreemden voor elkaar en negeren elkaar op straat. De meeste sociale
betrekkingen zijn op eigenbelang gebaseerd.
Emile Durkheim:
Mechanische solidariteit: in de pre-industriële samenlevingen werden samenlevingen
bijeengehouden door gedeelde morele waarden. Mensen zien elkaar als gelijken, verrichten dezelfde
werkzaamheden.
Organische solidariteit: Modernisering zorgt voor een toenemende arbeidsverdeling. Dit is een
gespecialiseerde economische activiteit. Iedereen is afhankelijk van elkaar. Moderne samenlevingen
worden niet bijeengehouden door overeenkomsten, maar door verschillen.
Durkheim was bang dat moderne samenlevingen tot anomie zouden vervallen: een situatie waarin
een samenleving het individu weinig morele richtlijnen te bieden heeft.
Durkheim was optimistischer dan Tönnies.
Max Weber:
Traditionele samenlevingen hebben een remmend effect op sociale veranderingen. Een traditioneel
wereldbeeld wordt vervangen door een rationelere denkwijze. Het rationele denken heeft mensen
aan het twijfelen gebracht over vaststaande waarheden, bijvoorbeeld goden.
Weber was kritischer dan Tönnies en Durkheim over de moderne samenleving.
Karl Marx:
De moderne samenleving staat gelijk aan kapitalisme. Marx zag een toekomst voor zich die
gekenmerkt wordt door vrijheid, creativiteit en gemeenschapszin.
Marx onderschatte de invloed van bureaucratie op de moderne samenleving.
3
, Marx is vrij positief, doordat hij dacht dat de arbeiders in opstand zouden komen. De rijkdom zou
meer verdeeld worden over de samenleving. Dit resulteerde in de sociale wetgeving.
Hoofdvragen van sociologie:
1. Hoe is sociale (on)gelijkheid mogelijk?
2. Hoe is sociale (wan)orde mogelijk?
3. Hoe werkt het proces van rationalisering (modernisering) van
wereld? (van geloof naar efficiëntie)
Maatschappelijke veranderingen
- Wederopbouw
- Industrialisatie
- Ruimtelijke ordening
- Opbouw en uitbouw verzorgingsstaat
- Geleide loonpolitiek: lonen laag houden om concurrentiepositie te behouden en
werkloosheid tegen te gaan
- Groeiende belang van wetenschappelijk onderbouwd beleid
1.6: samenvatting uit het boek
H2
2.1
Theorie: een stelsel van uitspraken die met elkaar samenhangen.
Theoretische benadering/ theoretisch perspectief/ paradigma: fundamenteel beeld van de
samenleving dat als richtsnoer dient voor theorie en onderzoek.
4
