Persoonlijkheidspsychologie
Les 1: inleiding
1.1 Definitie persoonlijkheid
Persoonlijkheid
= kenmerkende trekken van iemand
= “Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische trekken en mechanismen binnen een
individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn, en die de interacties met en de aanpassingen aan
de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden.”
Gaat over een aantal interne eigenschappen, maar ook sociale eigenschappen
“Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische trekken en mechanismen binnen een
individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn, en die de interacties met en de aanpassingen
aan de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden.”
Worden ‘trekken’ genoemd
Trekken (traits) = eigenschappen die verschillen/gelijkenissen tussen mensen beschrijven
Worden gekenmerkt door gemiddelde neigingen
Gemiddelde neigingen = de eigenschap gaat niet altijd overal te zien zijn, maar gemiddeld
vertoond de persoon de eigenschap toch
Helpen je om (toekomstig) gedrag te beschrijven, verklaren en voorspellen
“Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische trekken en mechanismen binnen een
individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn, en die de interacties met en de aanpassingen
aan de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden.”
Hangt samen met cognitieve processen van informatieverwerking
Bv. in een wachtkamer gaan mensen die extravert zijn, sneller oogcontact maken met de andere
mensen die aanwezig zijn in de ruimte. Terwijl introverte mensen zich eerder in stilte gaan
bezighouden naargelang de situatie, ga je een bepaald gedrag stellen
1
,“Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische trekken en mechanismen binnen een
individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn, en die de interacties met en de aanpassingen
aan de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden.”
Persoonlijkheid is iets dat je intern meedraagt van situatie naar situatie
Persoonlijkheidstrekken :
o zijn heel duidelijk georganiseerd: ze gaan meestal op een georganiseerde manier
samen voorkomen (gecorreleerd)
o komen vaker voor dan anderen
o Zijn relatief stabiel
Bv. als je als 10-jarig relatief verlegen bent, dan ga je op 40 jarige leeftijd
waarschijnlijk ook nog steeds wat verlegen zijn ( het gaat niet volledig weg)
State ≠ trait:
o State = bv. Angst als toestand = toestand waarin angst voorkomt
o Trait = bv. angst als persoonlijkheidstrek = je bent gemiddelde gezien angstiger dan de
gemiddelde mens. deze trek komt dus vaker voor
“Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische trekken en mechanismen binnen een
individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn, en die de interacties met en de aanpassingen
aan de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden.”
Persoonlijkheidstrekken treden in interactie met bepaalde omgevingsinvloeden dit zorgt
voor een bepaalde reactie/ een bepaald gedrag: persoonlijkheidstrekken gaan…:
o … perceptie beïnvloeden
Bv. iemand die heel angstig is, gaat sneller bedreigingen in de omgeving zien dan
andere mensen
o … selectie van bepaalde situatie bepalen
Bv. als je sociaal bent, ga je als kind sneller voor iets kiezen waarbij je in contact kom
met andere mensen
o … bepaalde reacties bij anderen uitlokken
Bv. als je angstig bent, ga je over beschermend gedrag bij anderen uitlokken
o …omgeving manipuleren of aanpassen
Zodat de omgeving meer aansluit aan datgene wat wij graag doen, of past bij
jouw persoonlijkheid/jouw manier van doen
Adaptief functioneren = flexibel omgaan met de stress, uitdagingen en problemen die we
tegenkomen terwijl we onze levensdoelen trachten te realiseren (= aanpassen)
2
,“Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische trekken en mechanismen binnen een
individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn, en die de interacties met en de aanpassingen
aan de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden.”
Onze omgeving stelt ons voortduren voor uitdagingen:
o Fysieke omgeving
Bv. fysiek gevaar ( je verlangt naar overleving, veiligheid)
o Sociale omgeving
Bv. vrienden, collega’s, partner ( je verlangt naar liefde, respect, erbij horen)
o Intrapsychische omgeving = psychologische omgeving
Bv. herinneringen, dromen, verlangens ( je verlangt naar eigenwaarde)
Sommige trekken stellen ons in staat om beter over te komen en meer in aanmerking te komen
Bv. bij het solliciteren voor een job
1.2 Terminologie
Individuele verschillen
Persoonlijkheid
Temperament
Temperament = trekken die logisch bepaald worden
Bv. dat baby’s getroost kunnen worden
Persoonlijkheid = trekken die een biologische basis hebben, maar gevormd worden door de
omgeving
Temperamentstrekken zijn evenveel biologisch bepaald als persoonlijkheidstrekken
3
, 1.3 persoonlijkheidspsychologie
Persoonlijkheidspsychologie
= tak van de psychologie die zich bezighoudt met het bestuderen van persoonlijkheid
= begrijpen van individuele verschillen tussen mensen
bestudeert hoe mensen van elkaar verschillen en welk effect dat heeft op onze emoties,
cognities en gedragingen
Soorten persoonlijkheidstheorieën:
o impliciete persoonlijkheidstheorieën
o zijn intuïtief
o gaan selectief waarnemen
o zijn vaak evaluatief
o wetenschappelijke persoonlijkheidstheorieën
o gaan menselijke kenmerken beschrijven
o zien persoonlijkheid als een psychologisch construct
o zijn niet observeerbaar
o is bepalend voor gedrag
1.3.1 drie analyseniveaus
Iedereen is op een bepaalde manier…
o … zoals alle anderen
o … zoals sommige anderen
o … zoals niemand anders
… zoals alle anderen
Analyseniveau = ‘Human nature’ (universeel)
Bv. de behoefte ergens bij te horen
…zoals sommige anderen
Analyseniveau = individuele en groepsverschillen
Bv. variaties in de behoefte ergens bij te horen
Bv. variaties in dimensie
Bv. introversie vs. extraversie
Bv. verschillen tussen man en vrouw
4
Les 1: inleiding
1.1 Definitie persoonlijkheid
Persoonlijkheid
= kenmerkende trekken van iemand
= “Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische trekken en mechanismen binnen een
individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn, en die de interacties met en de aanpassingen aan
de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden.”
Gaat over een aantal interne eigenschappen, maar ook sociale eigenschappen
“Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische trekken en mechanismen binnen een
individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn, en die de interacties met en de aanpassingen
aan de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden.”
Worden ‘trekken’ genoemd
Trekken (traits) = eigenschappen die verschillen/gelijkenissen tussen mensen beschrijven
Worden gekenmerkt door gemiddelde neigingen
Gemiddelde neigingen = de eigenschap gaat niet altijd overal te zien zijn, maar gemiddeld
vertoond de persoon de eigenschap toch
Helpen je om (toekomstig) gedrag te beschrijven, verklaren en voorspellen
“Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische trekken en mechanismen binnen een
individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn, en die de interacties met en de aanpassingen
aan de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden.”
Hangt samen met cognitieve processen van informatieverwerking
Bv. in een wachtkamer gaan mensen die extravert zijn, sneller oogcontact maken met de andere
mensen die aanwezig zijn in de ruimte. Terwijl introverte mensen zich eerder in stilte gaan
bezighouden naargelang de situatie, ga je een bepaald gedrag stellen
1
,“Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische trekken en mechanismen binnen een
individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn, en die de interacties met en de aanpassingen
aan de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden.”
Persoonlijkheid is iets dat je intern meedraagt van situatie naar situatie
Persoonlijkheidstrekken :
o zijn heel duidelijk georganiseerd: ze gaan meestal op een georganiseerde manier
samen voorkomen (gecorreleerd)
o komen vaker voor dan anderen
o Zijn relatief stabiel
Bv. als je als 10-jarig relatief verlegen bent, dan ga je op 40 jarige leeftijd
waarschijnlijk ook nog steeds wat verlegen zijn ( het gaat niet volledig weg)
State ≠ trait:
o State = bv. Angst als toestand = toestand waarin angst voorkomt
o Trait = bv. angst als persoonlijkheidstrek = je bent gemiddelde gezien angstiger dan de
gemiddelde mens. deze trek komt dus vaker voor
“Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische trekken en mechanismen binnen een
individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn, en die de interacties met en de aanpassingen
aan de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden.”
Persoonlijkheidstrekken treden in interactie met bepaalde omgevingsinvloeden dit zorgt
voor een bepaalde reactie/ een bepaald gedrag: persoonlijkheidstrekken gaan…:
o … perceptie beïnvloeden
Bv. iemand die heel angstig is, gaat sneller bedreigingen in de omgeving zien dan
andere mensen
o … selectie van bepaalde situatie bepalen
Bv. als je sociaal bent, ga je als kind sneller voor iets kiezen waarbij je in contact kom
met andere mensen
o … bepaalde reacties bij anderen uitlokken
Bv. als je angstig bent, ga je over beschermend gedrag bij anderen uitlokken
o …omgeving manipuleren of aanpassen
Zodat de omgeving meer aansluit aan datgene wat wij graag doen, of past bij
jouw persoonlijkheid/jouw manier van doen
Adaptief functioneren = flexibel omgaan met de stress, uitdagingen en problemen die we
tegenkomen terwijl we onze levensdoelen trachten te realiseren (= aanpassen)
2
,“Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische trekken en mechanismen binnen een
individu, die georganiseerd en relatief stabiel zijn, en die de interacties met en de aanpassingen
aan de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden.”
Onze omgeving stelt ons voortduren voor uitdagingen:
o Fysieke omgeving
Bv. fysiek gevaar ( je verlangt naar overleving, veiligheid)
o Sociale omgeving
Bv. vrienden, collega’s, partner ( je verlangt naar liefde, respect, erbij horen)
o Intrapsychische omgeving = psychologische omgeving
Bv. herinneringen, dromen, verlangens ( je verlangt naar eigenwaarde)
Sommige trekken stellen ons in staat om beter over te komen en meer in aanmerking te komen
Bv. bij het solliciteren voor een job
1.2 Terminologie
Individuele verschillen
Persoonlijkheid
Temperament
Temperament = trekken die logisch bepaald worden
Bv. dat baby’s getroost kunnen worden
Persoonlijkheid = trekken die een biologische basis hebben, maar gevormd worden door de
omgeving
Temperamentstrekken zijn evenveel biologisch bepaald als persoonlijkheidstrekken
3
, 1.3 persoonlijkheidspsychologie
Persoonlijkheidspsychologie
= tak van de psychologie die zich bezighoudt met het bestuderen van persoonlijkheid
= begrijpen van individuele verschillen tussen mensen
bestudeert hoe mensen van elkaar verschillen en welk effect dat heeft op onze emoties,
cognities en gedragingen
Soorten persoonlijkheidstheorieën:
o impliciete persoonlijkheidstheorieën
o zijn intuïtief
o gaan selectief waarnemen
o zijn vaak evaluatief
o wetenschappelijke persoonlijkheidstheorieën
o gaan menselijke kenmerken beschrijven
o zien persoonlijkheid als een psychologisch construct
o zijn niet observeerbaar
o is bepalend voor gedrag
1.3.1 drie analyseniveaus
Iedereen is op een bepaalde manier…
o … zoals alle anderen
o … zoals sommige anderen
o … zoals niemand anders
… zoals alle anderen
Analyseniveau = ‘Human nature’ (universeel)
Bv. de behoefte ergens bij te horen
…zoals sommige anderen
Analyseniveau = individuele en groepsverschillen
Bv. variaties in de behoefte ergens bij te horen
Bv. variaties in dimensie
Bv. introversie vs. extraversie
Bv. verschillen tussen man en vrouw
4
