2019
2020
Bouwpathologie,
renovatie & onderhoud
EXAMENPERIODE II
JANA DESCHUYFFELEER
,Bouwpathologie, renovatie &
onderhoud
Deel 1 Het renovatie- en restauratieproces
1. Inleiding
Tegenwoordig meer renovatie van woningen dan nieuwbouw stijgende bouwgrondprijzen.
NIS = statistiek over gebouwen en woningen
Aanbod bouwgronden is schaars
Overheden stimuleren renovatie (subsidies en fiscale voordelen) leegstand, verkrotting en
stadsvlucht tegen gaan.
Stapsgewijze financiering mogelijk
Steden en dorpskernen aangename leefomstandigheden door stadsvernieuwingsprojecten.
Mobiliteitsproblemen mensen wonen en werken in stad.
Veel vraag naar betrouwbare adviezen bij vastgoedmakelaar i.v.m. renovatie
Bouwrenovatie belangrijk voor makelaar om 2 redenen:
- Renovatiesector groeit aan belang
- Vastgoedmakelaar moet inzicht hebben in renovatieacties en prijsconsequenties
inschatten. Zo een juist beeld van economische potentie van pand,
investeringsbeslissingen en betrouwbaar advies geven aan klant.
Renovatie = vernieuwen, aanpassen aan nieuwe noden en wensen.
Restauratie = herstellen in oorspronkelijke toestand met cultuurhistorische, esthetische of
maatschappelijke waarde of met een zeker belang voor milieu.
1.1. Renovatie
Omvormen oude fabriek tot lofts (herbestemmen). Oorspronkelijke architectuur in ere
herstellen
Waar nodig nieuwe technieken toepassen. (EPB regelgeving)
Uitvoeren redelijk verregaande werken.
Niet onderhouds- of schoonmaakwerken (enkel door dubbel glas vervangen).
Oude elementen bewaren, dan vertel je verhaal. Ze accentueren door combinatie nieuw en
oud
1.2. Restauratie
Gebouw herstellen in originele, historische toestand.
Harde of zachte restauratie.
, Harde volledig of gedeeltelijk verdwenen elementen reconstrueren met nieuw materiaal.
Zachte bestaande, verweerde elementen bewaren maar niet vermaken.
Restauratie vooral voor kunsthistorici en gespecialiseerde architecten en studiebureaus.
Basisprincipes: Charter van Venetië
Charter van Venetië
Dit is internationaal handvest voor behoud en restauratie van monumenten en stads- en
dorpsgezichten. Goedgekeurd op 2 e internationaal congres architecten en technici op gebied
monumentenzorg in 1964 in Venetië. Aanvaard door ICOMOS in 1965.
Historische monumenten en stads- en dorpsgezichten dragen info uit verleden
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
Plicht om deze over te dragen naar volgende generatie
Internationaal verband: elk land verantwoordelijk voor toepassing van beginselen in eigen
cultuur en traditie.
Artikels in PowerPoint lezen !!
1.3. Voorbereidend proces
Omvat 4 belangrijke stappen:
- Bronnenstudie
- Fotografisch verslag
- Opmeting
- Renovatie- of restauratiestudie
1. Bronnenstudie
Onderzoek binnen verzameling alle mogelijke bronnen.
Bij renovatie wordt dit niet altijd gedaan. In geval van restauratie is het essentieel.
Moet toelaten zo nauwkeurig mogelijk overzicht te construeren van oorspronkelijke toestand en
geschiedenis.
4 specifieke domeinen:
1.1. Materiele bronnen
Aflezen en interpreteren van zichtbare of onzichtbare onderdelen van gebouw vergt ervaring
en kennis. Wanneer onzichtbaar dan voorafgaand destructief onderzoek en archeologisch.
Aandacht vestigen op info die bij verbouwing verloren zou kunnen gaan.
Afwerkingslagen vertellen veel. laag per laag strippen.
Bouwjaar voorgevel bepaald ouderdom. Of de voorgevel met de rest werd gebouwd kan
achterhaald worden door archiefonderzoek.
Volgend overzicht geeft bedenkingen over materiele resten, voorgevels, zijluren, deuren, …
1.1.1. Materiele relicten en archeologisch onderzoek
, Relicten = verschijnsel uit vroegere tijden = iets waaraan je ziet dat het uit verleden
komt.
Relicten zijn basisgegevens. (zichtbare sporen)1
Eerst bouw archeologisch onderzoek² en archeologisch bodemonderzoek³ (duur,
arbeidsintensief (enkel professionelen) en tijdrovend) enkel bij zeer waardevolle
gebouwen.
a.d.h.v. sporen, resten, onderdelen en samenhang.
Elke generatie een bouwfase heeft. Elementen bemoeilijken:
o Soms geen sporen
o Jonge activiteiten kunnen oude uitwissen
o Materialen bewaren niet in milieu.
1.1.1. Voorgevels
15e tot 17e Toppen werden vaak gesloopt. Torens en kantelen waren te hoog.
eeuw Maakte plaats voor opengewerkte en elegante façade van hout of
steen
Houten werden gesloopt en vervangen door steen brandgevaar.
Uitkragende zijmuren. Gering aantal hechtingen met gemene muur
(loskomende bouwnaad)
Vooral baksteen. En witte natuursteen (draagvermogen)
Veel ramen naast elkaar met daartussen een stenen kruis.
Bovenaan glas-in-lood.
Smeedijzer raamwerk van eenvoudig rechte stang naar sierlijke
staaltjes. In 17e eeuw bouwjaar in ankers.
17e eeuw Verbod bouwen houten gevel. Gevel met gekleurde,
waterbestendige kalkverf afgewerkt.
e
18 eeuw Bepleisterd
Ornamenten door heersende stijl bepaald.
Venster omlijst met profiel.
Bel-etage
Gelijkvloerse verdieping als hoge plint in geblokt stucwerk.
Uitzonderlijk volledige gevel uit blauwe steen.
19e eeuw Bepleisterd
Hollandse periode sober
Italiaanse renaissance gebaseerd
Tweede helft eeuw industrialisatie (giet en smeedijzer, zink, grote
schaal)
Gelijkvormige woningen voor arbeiders (baksteen)
Aan einde eeuw geen bepleistering meer
e
20 eeuw Veelvoud van stijlen.
Veel materiaalsoorten
1.1.2. Achtergevels, achterhuisgevels, zijmuren en binnenmuren
Minder versierd.
2020
Bouwpathologie,
renovatie & onderhoud
EXAMENPERIODE II
JANA DESCHUYFFELEER
,Bouwpathologie, renovatie &
onderhoud
Deel 1 Het renovatie- en restauratieproces
1. Inleiding
Tegenwoordig meer renovatie van woningen dan nieuwbouw stijgende bouwgrondprijzen.
NIS = statistiek over gebouwen en woningen
Aanbod bouwgronden is schaars
Overheden stimuleren renovatie (subsidies en fiscale voordelen) leegstand, verkrotting en
stadsvlucht tegen gaan.
Stapsgewijze financiering mogelijk
Steden en dorpskernen aangename leefomstandigheden door stadsvernieuwingsprojecten.
Mobiliteitsproblemen mensen wonen en werken in stad.
Veel vraag naar betrouwbare adviezen bij vastgoedmakelaar i.v.m. renovatie
Bouwrenovatie belangrijk voor makelaar om 2 redenen:
- Renovatiesector groeit aan belang
- Vastgoedmakelaar moet inzicht hebben in renovatieacties en prijsconsequenties
inschatten. Zo een juist beeld van economische potentie van pand,
investeringsbeslissingen en betrouwbaar advies geven aan klant.
Renovatie = vernieuwen, aanpassen aan nieuwe noden en wensen.
Restauratie = herstellen in oorspronkelijke toestand met cultuurhistorische, esthetische of
maatschappelijke waarde of met een zeker belang voor milieu.
1.1. Renovatie
Omvormen oude fabriek tot lofts (herbestemmen). Oorspronkelijke architectuur in ere
herstellen
Waar nodig nieuwe technieken toepassen. (EPB regelgeving)
Uitvoeren redelijk verregaande werken.
Niet onderhouds- of schoonmaakwerken (enkel door dubbel glas vervangen).
Oude elementen bewaren, dan vertel je verhaal. Ze accentueren door combinatie nieuw en
oud
1.2. Restauratie
Gebouw herstellen in originele, historische toestand.
Harde of zachte restauratie.
, Harde volledig of gedeeltelijk verdwenen elementen reconstrueren met nieuw materiaal.
Zachte bestaande, verweerde elementen bewaren maar niet vermaken.
Restauratie vooral voor kunsthistorici en gespecialiseerde architecten en studiebureaus.
Basisprincipes: Charter van Venetië
Charter van Venetië
Dit is internationaal handvest voor behoud en restauratie van monumenten en stads- en
dorpsgezichten. Goedgekeurd op 2 e internationaal congres architecten en technici op gebied
monumentenzorg in 1964 in Venetië. Aanvaard door ICOMOS in 1965.
Historische monumenten en stads- en dorpsgezichten dragen info uit verleden
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
Plicht om deze over te dragen naar volgende generatie
Internationaal verband: elk land verantwoordelijk voor toepassing van beginselen in eigen
cultuur en traditie.
Artikels in PowerPoint lezen !!
1.3. Voorbereidend proces
Omvat 4 belangrijke stappen:
- Bronnenstudie
- Fotografisch verslag
- Opmeting
- Renovatie- of restauratiestudie
1. Bronnenstudie
Onderzoek binnen verzameling alle mogelijke bronnen.
Bij renovatie wordt dit niet altijd gedaan. In geval van restauratie is het essentieel.
Moet toelaten zo nauwkeurig mogelijk overzicht te construeren van oorspronkelijke toestand en
geschiedenis.
4 specifieke domeinen:
1.1. Materiele bronnen
Aflezen en interpreteren van zichtbare of onzichtbare onderdelen van gebouw vergt ervaring
en kennis. Wanneer onzichtbaar dan voorafgaand destructief onderzoek en archeologisch.
Aandacht vestigen op info die bij verbouwing verloren zou kunnen gaan.
Afwerkingslagen vertellen veel. laag per laag strippen.
Bouwjaar voorgevel bepaald ouderdom. Of de voorgevel met de rest werd gebouwd kan
achterhaald worden door archiefonderzoek.
Volgend overzicht geeft bedenkingen over materiele resten, voorgevels, zijluren, deuren, …
1.1.1. Materiele relicten en archeologisch onderzoek
, Relicten = verschijnsel uit vroegere tijden = iets waaraan je ziet dat het uit verleden
komt.
Relicten zijn basisgegevens. (zichtbare sporen)1
Eerst bouw archeologisch onderzoek² en archeologisch bodemonderzoek³ (duur,
arbeidsintensief (enkel professionelen) en tijdrovend) enkel bij zeer waardevolle
gebouwen.
a.d.h.v. sporen, resten, onderdelen en samenhang.
Elke generatie een bouwfase heeft. Elementen bemoeilijken:
o Soms geen sporen
o Jonge activiteiten kunnen oude uitwissen
o Materialen bewaren niet in milieu.
1.1.1. Voorgevels
15e tot 17e Toppen werden vaak gesloopt. Torens en kantelen waren te hoog.
eeuw Maakte plaats voor opengewerkte en elegante façade van hout of
steen
Houten werden gesloopt en vervangen door steen brandgevaar.
Uitkragende zijmuren. Gering aantal hechtingen met gemene muur
(loskomende bouwnaad)
Vooral baksteen. En witte natuursteen (draagvermogen)
Veel ramen naast elkaar met daartussen een stenen kruis.
Bovenaan glas-in-lood.
Smeedijzer raamwerk van eenvoudig rechte stang naar sierlijke
staaltjes. In 17e eeuw bouwjaar in ankers.
17e eeuw Verbod bouwen houten gevel. Gevel met gekleurde,
waterbestendige kalkverf afgewerkt.
e
18 eeuw Bepleisterd
Ornamenten door heersende stijl bepaald.
Venster omlijst met profiel.
Bel-etage
Gelijkvloerse verdieping als hoge plint in geblokt stucwerk.
Uitzonderlijk volledige gevel uit blauwe steen.
19e eeuw Bepleisterd
Hollandse periode sober
Italiaanse renaissance gebaseerd
Tweede helft eeuw industrialisatie (giet en smeedijzer, zink, grote
schaal)
Gelijkvormige woningen voor arbeiders (baksteen)
Aan einde eeuw geen bepleistering meer
e
20 eeuw Veelvoud van stijlen.
Veel materiaalsoorten
1.1.2. Achtergevels, achterhuisgevels, zijmuren en binnenmuren
Minder versierd.
