2020-2021
Examenvragen sociale
agogiek doorheen de jaren
UGENT BACHELOR PEDAGOGIEK, SCHAKEL KLINISCHE
ORTHOPEDAGOGIEK, SCHAKEL ONDERWIJSKUNDE
PROF. LIEVE BRADT
, Deel 1 = Pedagogisch handelen
Leg het sociaal werk als beroep uit
SW kent sinds einde 19de maar vooral begin 20ste eeuw een professionalisering. In 1945 werd de tittel
maatschappelijk werkster erkend en sinds 1960 ontstaat het sociaal agogiek werk als academische
discipline.
Als we kijken naar sociaal werk als een beroep dan zien we veel debat rond het feit of het sociaal werk een
professie moet zijn.
We zien ook debat rond het feit of wij sociaal werkers moeten opleiden tot generalisten die van alle
markten thuis moeten zijn of tot specialisten die heel erg veel kennis hebben rond één specifiek domein.
Ook is er debat over SW als technische professionaliteit waar de focus ligt op heel goede kennis van de
verschillende methodieken en goed zijn in het papierwerk en het handelen ( = de dingen goed doen) en
de Normatieve professionaliteit waar de focus ligt op kritisch en reflectief te gaan handelen ( de goede
dingen doen)
Wat is een sociale interventie bespreek de definitie aan de hand van een voorbeeld
Een sociale interventie is de arbeid van het initieel tussenkomen in een situatie waar men verandering
teweeg wil brengen in een wenselijke richting. Een voorbeeld hiervan is een brugfiguur op school die ziet
dat er een kindje al 3 dagen met een lege boterhamdoos naar school komt en de jongen en zijn ouders
daarop aanspreekt en hen toeleidt naar plaatsen waar ze ondersteuning kunnen krijgen zoals het OCMW,
De voedselbank of zelfs de sociale kruidenier.
Wat is pedagogisch handelen ?
Pedagogisch handelen is het initieel tussenkomen in een socialisatieproces met als doel deze te
veranderen.
Het pedagogisch handelen heeft een duidelijke visie en opvattingen over de SL. En over haar opvoeding
Het pedagogisch handelen is tussenkomen op de scheidingslijn van het private en het publieke dwz. Dat
men rekening moet houden met de individuele waarden van de mensen als ook met hoe en wat de
samenleving van haar burgers verwacht.
Het pedagogisch handelen vertaald sociale problemen naar pedagogische vraagstukken.
Het pedagogisch handelen is niet neutraal of waardenvrij en is ook niet altijd een positieve verandering
( = Mattheus effect)
Wat is het sociaal pedagogisch perspectief op het sociaal werk
Dit is het onderzoeken van de rol, de positie en de functie van sociaal werkpraktijken in de samenleving en
onderzoek doen naar de leefwereld van de mensen binnen onze maatschappij.
1
, Deel 2 = de sociale orde
Verschillen tussen liefdadigheid en verzorgingsstaat
De liefdadigheid is eigenlijk een voorloper van hoe wij het sociaal werk van vandaag kennen. In de
middeleeuwen en verder in het humanisme begon het liefdadigheidsprincipe op te komen. Dit was vooral
vanuit het caritasprincipe en de filantropie. Men ging een gunst verlenen aan de minderbedeelden. Ze
deden dit vooral vanuit eigen belang, zo hoopten ze om een ticketje te verzilveren voor de toegang tot de
hemel.
Later in de industriële revolutie en onder de vleugels van één van onze “founding mothers” Mary Richmond
groeide de liefdadigheid uit tot een geïnstitutionaliseerde zorg. Zo groeide de arbeidersbewegingen uit tot
de mutualiteiten en de vakbonden en het systeem van de sociale zekerheid zoals wij deze vandaag nog
steeds kennen. Dit zijn kenmerken van onze verzorgingsstaat van vandaag.
Het grote verschil zit hem dus in het feit dat het liefdadigheidsprincipe vertrekt vanuit het caritas principe
en selectief zal gaan handelen binnen de private sfeer met een zeer hoog disciplinerend en assimilatief
karakter. Waar de verzorgingsstaat vanuit de publieke sfeer, universeel zal handelen op een
empowerende manier samen met de burgers en vanuit hun krachten en hun mogelijkheden.
Dubbel karakter van het sociaal werk
Het sociaal werk heeft een dubbel karakter hiermee wordt er bedoeld dat het sociaal werk interventies doet
met een empowering als doel maar hier vaak ook disciplinerend te werk gaat. Dat wil zeggen dat ze de
mensen graag vanuit hun eigen krachten sterker willen maken maar hier aan gekoppeld ook vaak een
disciplinering hangt. Vb. Wanneer iemand aanspraak wil maken op een sociale huurwoning ( empowerend)
maar hiervoor wel de Nederlandse taal machtig moet zijn ( Disciplinerend). Wanneer iemand een
werkloosheidsuitkering (empowerend) krijgt maar hiervoor ook moet aantonen dat men tot werken bereid is
( disciplinerend)
Wat is een sociale kwestie en wat is de rol van het SW hierbij
De sociale kwestie begon met de industriële revolutie, de mensen trokken naar de stad en gingen aan het
werk in fabrieken. De grote verstedelijking zorgde voor enorm erbarmelijke leefomstandigheden. Terwijl in
de fabrieken zeer slechte werkomstandigheden waren. Hierboven op gingen kinderen ook aan de slag in
de fabrieken en kreeg iedereen zeer lage lonen voor gevaarlijk werk. Er was ook veel last van alcoholisme.
Al deze omstandigheden zorgde ervoor dat het arbeidersvolk in opstand wou komen. De burgerij en het
proletariaat waren bang voor deze opstanden en wilden die graag vermijden om zo de sociale orde intact te
houden.
Zo kwam er antwoord op de sociale kwestie vanuit twee hoeken
1. De arbeidersbeweging. De arbeiders gingen zich gaan verenigen en eisten betere
werkomstandigheden en hoger lonen aan de hand van stakingen en protestacties. Ook gingen ze
gezamenlijk opzoek naar oplossingen voor problemen en zo ontstonden er uitkeringen voor als
mensen ziek waren, werkloos of op pensioen. Dit was eigenlijk de start van de sociale zekerheid
zoals we deze nog steeds kennen.
2. De Morele heropvoeding. De rijker burgerij die was er van overtuigd dat de sociale problemen
gingen verminderen wanneer ze de arbeiders gingen heropvoeden aan de hand van onderwijs en
vormingen. Hier zien we dus de eerste vertaling van sociale problemen naar pedagogische
vraagstukken.
2
Examenvragen sociale
agogiek doorheen de jaren
UGENT BACHELOR PEDAGOGIEK, SCHAKEL KLINISCHE
ORTHOPEDAGOGIEK, SCHAKEL ONDERWIJSKUNDE
PROF. LIEVE BRADT
, Deel 1 = Pedagogisch handelen
Leg het sociaal werk als beroep uit
SW kent sinds einde 19de maar vooral begin 20ste eeuw een professionalisering. In 1945 werd de tittel
maatschappelijk werkster erkend en sinds 1960 ontstaat het sociaal agogiek werk als academische
discipline.
Als we kijken naar sociaal werk als een beroep dan zien we veel debat rond het feit of het sociaal werk een
professie moet zijn.
We zien ook debat rond het feit of wij sociaal werkers moeten opleiden tot generalisten die van alle
markten thuis moeten zijn of tot specialisten die heel erg veel kennis hebben rond één specifiek domein.
Ook is er debat over SW als technische professionaliteit waar de focus ligt op heel goede kennis van de
verschillende methodieken en goed zijn in het papierwerk en het handelen ( = de dingen goed doen) en
de Normatieve professionaliteit waar de focus ligt op kritisch en reflectief te gaan handelen ( de goede
dingen doen)
Wat is een sociale interventie bespreek de definitie aan de hand van een voorbeeld
Een sociale interventie is de arbeid van het initieel tussenkomen in een situatie waar men verandering
teweeg wil brengen in een wenselijke richting. Een voorbeeld hiervan is een brugfiguur op school die ziet
dat er een kindje al 3 dagen met een lege boterhamdoos naar school komt en de jongen en zijn ouders
daarop aanspreekt en hen toeleidt naar plaatsen waar ze ondersteuning kunnen krijgen zoals het OCMW,
De voedselbank of zelfs de sociale kruidenier.
Wat is pedagogisch handelen ?
Pedagogisch handelen is het initieel tussenkomen in een socialisatieproces met als doel deze te
veranderen.
Het pedagogisch handelen heeft een duidelijke visie en opvattingen over de SL. En over haar opvoeding
Het pedagogisch handelen is tussenkomen op de scheidingslijn van het private en het publieke dwz. Dat
men rekening moet houden met de individuele waarden van de mensen als ook met hoe en wat de
samenleving van haar burgers verwacht.
Het pedagogisch handelen vertaald sociale problemen naar pedagogische vraagstukken.
Het pedagogisch handelen is niet neutraal of waardenvrij en is ook niet altijd een positieve verandering
( = Mattheus effect)
Wat is het sociaal pedagogisch perspectief op het sociaal werk
Dit is het onderzoeken van de rol, de positie en de functie van sociaal werkpraktijken in de samenleving en
onderzoek doen naar de leefwereld van de mensen binnen onze maatschappij.
1
, Deel 2 = de sociale orde
Verschillen tussen liefdadigheid en verzorgingsstaat
De liefdadigheid is eigenlijk een voorloper van hoe wij het sociaal werk van vandaag kennen. In de
middeleeuwen en verder in het humanisme begon het liefdadigheidsprincipe op te komen. Dit was vooral
vanuit het caritasprincipe en de filantropie. Men ging een gunst verlenen aan de minderbedeelden. Ze
deden dit vooral vanuit eigen belang, zo hoopten ze om een ticketje te verzilveren voor de toegang tot de
hemel.
Later in de industriële revolutie en onder de vleugels van één van onze “founding mothers” Mary Richmond
groeide de liefdadigheid uit tot een geïnstitutionaliseerde zorg. Zo groeide de arbeidersbewegingen uit tot
de mutualiteiten en de vakbonden en het systeem van de sociale zekerheid zoals wij deze vandaag nog
steeds kennen. Dit zijn kenmerken van onze verzorgingsstaat van vandaag.
Het grote verschil zit hem dus in het feit dat het liefdadigheidsprincipe vertrekt vanuit het caritas principe
en selectief zal gaan handelen binnen de private sfeer met een zeer hoog disciplinerend en assimilatief
karakter. Waar de verzorgingsstaat vanuit de publieke sfeer, universeel zal handelen op een
empowerende manier samen met de burgers en vanuit hun krachten en hun mogelijkheden.
Dubbel karakter van het sociaal werk
Het sociaal werk heeft een dubbel karakter hiermee wordt er bedoeld dat het sociaal werk interventies doet
met een empowering als doel maar hier vaak ook disciplinerend te werk gaat. Dat wil zeggen dat ze de
mensen graag vanuit hun eigen krachten sterker willen maken maar hier aan gekoppeld ook vaak een
disciplinering hangt. Vb. Wanneer iemand aanspraak wil maken op een sociale huurwoning ( empowerend)
maar hiervoor wel de Nederlandse taal machtig moet zijn ( Disciplinerend). Wanneer iemand een
werkloosheidsuitkering (empowerend) krijgt maar hiervoor ook moet aantonen dat men tot werken bereid is
( disciplinerend)
Wat is een sociale kwestie en wat is de rol van het SW hierbij
De sociale kwestie begon met de industriële revolutie, de mensen trokken naar de stad en gingen aan het
werk in fabrieken. De grote verstedelijking zorgde voor enorm erbarmelijke leefomstandigheden. Terwijl in
de fabrieken zeer slechte werkomstandigheden waren. Hierboven op gingen kinderen ook aan de slag in
de fabrieken en kreeg iedereen zeer lage lonen voor gevaarlijk werk. Er was ook veel last van alcoholisme.
Al deze omstandigheden zorgde ervoor dat het arbeidersvolk in opstand wou komen. De burgerij en het
proletariaat waren bang voor deze opstanden en wilden die graag vermijden om zo de sociale orde intact te
houden.
Zo kwam er antwoord op de sociale kwestie vanuit twee hoeken
1. De arbeidersbeweging. De arbeiders gingen zich gaan verenigen en eisten betere
werkomstandigheden en hoger lonen aan de hand van stakingen en protestacties. Ook gingen ze
gezamenlijk opzoek naar oplossingen voor problemen en zo ontstonden er uitkeringen voor als
mensen ziek waren, werkloos of op pensioen. Dit was eigenlijk de start van de sociale zekerheid
zoals we deze nog steeds kennen.
2. De Morele heropvoeding. De rijker burgerij die was er van overtuigd dat de sociale problemen
gingen verminderen wanneer ze de arbeiders gingen heropvoeden aan de hand van onderwijs en
vormingen. Hier zien we dus de eerste vertaling van sociale problemen naar pedagogische
vraagstukken.
2
