Deel 3 – Fiscale procedures
Inhoudsopgave
FASE 1 - taxatieprocedure .......................................................................................................................... 1
I. Algemeen ............................................................................................................................................. 1
0. Inleiding .................................................................................................................................................1
1. Begrip taxatieprocedure ...........................................................................................................................1
2. Algemene beginselen van behoorlijk bestuur ...............................................................................................1
2.1. Het redelijkheidsbeginsel ...................................................................................................................1
2.2. Rechten van verdediging: hoorrecht en inzagerecht, onpartijdigheid .......................................................2
2.3. Motiveringsplicht ..............................................................................................................................2
2.4. Zorgvuldigheidsbeginsel ....................................................................................................................2
2.5. Fair play...........................................................................................................................................2
2.6. Verbod van machtsafwending ............................................................................................................2
2.7. Rechtszekerheidsbeginsel ..................................................................................................................2
2.8. Gelijkheidsbeginsel ...........................................................................................................................2
II. aangifteverplichtingen ........................................................................................................................... 3
0. Inleiding .................................................................................................................................................3
1. Algemeen ...............................................................................................................................................3
2. De aangifteverplichting in de inkomstenbelastingen .....................................................................................3
2.1. Algemeen ........................................................................................................................................3
2.2 De jaarlijkse aangifteverplichting .........................................................................................................3
III. De onderzoeksbevoegdheden ................................................................................................................ 9
0. Inleiding .................................................................................................................................................9
1. Algemeen ...............................................................................................................................................9
2. De onderzoeksbevoegdheden in de inkomstenbelastingen .............................................................................9
2.1 De contolerende ambtenaren..............................................................................................................9
2.2. De onderzoekstermijnen .................................................................................................................. 10
2.3. Onderzoeksbevoegdheden ............................................................................................................... 13
IV. bewijsmiddelen ................................................................................................................................. 18
0. Inleiding ............................................................................................................................................... 18
1. De bewijsmiddelen in de inkomstenbelasting ............................................................................................. 18
1.1 Aangifte als uitgangspunt.................................................................................................................. 18
1.2. Schriftelijke bewijzen....................................................................................................................... 18
1.3. Vermoedens .................................................................................................................................. 22
V. De aanslagprocedure ........................................................................................................................... 26
0. Inleiding ............................................................................................................................................... 26
1. De aanslagprocedure in de inkomstenbelastingen ...................................................................................... 26
1.1. De aanslagprocedures ..................................................................................................................... 27
1.2. De aanslagtermijnen ....................................................................................................................... 30
FASE 2 - geschillenprocedure .................................................................................................................... 37
0. Inleiding ............................................................................................................................................... 37
1. Het bezwaar ......................................................................................................................................... 37
1.1 Administratief beroep/bezwaar (art. 366 WIB) .................................................................................... 37
1.2 Ambtshalve ontheffing ..................................................................................................................... 42
2. De gerechtelijke procedure...................................................................................................................... 44
2.1. Inleiding ........................................................................................................................................ 44
2.2. De inleiding vd vordering - termijn (art. 1385undecies Ger.W.) ............................................................. 44
2.3. De wijze van inleiding vd vordering ................................................................................................... 44
2.4. Het verloop vd gerechtelijke procedure ............................................................................................. 45
2.5. De vertegenwoordiging vd belastingplichtige en vd overheid ................................................................ 45
2. 6. Het vonnis en de beroepsmogelijkheden ........................................................................................... 45
, FASE 1 - taxatieprocedure
I. Algemeen
0. Inleiding
Taxatieprocedure omvat de rechtsregels van vestiging vd belastingen
Admin bij uitoefening van deze rechtsregels gebonden door de wet (fiscaal legaliteitsbeginsel).
In een aantal gevallen beschikt de administratie evenwel over een discretionaire bevoegdheid (zekere
speelruimte). In dit geval admin gebonden door de beginselen van behoorlijk bestuur.
Vooraleer over te gaan tot de bespreking vd eigenlijke fiscale procedure wordt dan ook stilgestaan bij de
beginselen van behoorlijk bestuur van toepassing ih fiscaal recht.
1. Begrip taxatieprocedure
De taxatieprocedure bevat de rechtsregels van vestiging van belastingen, gaande vd aangifte tot het vestigen
vd aanslag.
Ingevolge het fiscaal legaliteitsbeginsel en het feit dat het fiscaal recht de openbare orde raakt, beschikt de
fiscale administratie over GEEN andere bevoegdheden en middelen dan die welke haar door de wet zijn
toegekend om belastingen te vestigen.
Fiscaal legaliteitsbeginsel
Het fiscaal legaliteitsbeginsel (art. 170, §1 G.W.) bepaalt dat GEEN belasting ten behoeve vd staat kan worden
ingevoerd dan door een wet. Gelijkaardige bepalingen gelden voor de andere belastingheffende overheden
(art. 170, § 2 tot 4 G.W.).
In een aantal gevallen ECHTER beschikt de administratie over een ruimere bevoegdheid. Dit is bijvoorbeeld
het geval bij een taxatie van ambtswege, het begroten vd voordelen in natura, verwerpen van beroepskosten,
bepalen van fiscale boeten, enz. De administratie beschikt in deze gevallen over een zogenaamde
discretionaire bevoegdheid. Bij het uitoefenen van deze ruimere bevoegdheid door de administratie wordt
de belastingplichtige tegen mogelijke misbruiken beschermd door de beginselen van behoorlijk bestuur.
2. Algemene beginselen van behoorlijk bestuur
Beginselen van behoorlijk bestuur zijn alg. rechtsbeginselen zijnde fundamenteel zijn voor de samenleving &
DRM rechtsregels moeten zijn. WNR de fiscale admin. haar discretionaire bevoegdheid uitoefent dan zijn de
regels van behoorlijk bestuur van toepassing, dit werd bevestigd door het HvC (Cass. 27 maart 1992). ADHV
deze alg beginselen van behoorlijk bestuur kan de rechter oordelen of de admin. beslissing rechtsgeldig
genomen is, ZONDER dat hij zich hierbij in de plaats mag stellen vd admin..
De beginselen die van toepassingen zijn in de fiscale procedure zijn de volgende:
2.1. Het redelijkheidsbeginsel
de administratie, WNR zij beschikt over een discretionaire BVH, deze BVH op een redelijke wijze moet
uitoefenen. Wat neerkomt op een verbod op willekeur. Dit beginsel dient door de administratie in elke fase
vd procedure te worden gerespecteerd.
In de taxatiefase verbod van willekeur (vnl. bij aanslag van ambtswege). Er is sprake van willekeur
WNR de administratie bij de taxatie rekening houdt met onjuiste feiten, of op de juiste feiten
verkeerd recht toepast of aan de juiste feiten verkeerde gevolgen verbindt.
In de controlefase GEEN onredelijke eisen.
In de bezwaarprocedure GEEN onredelijke lange behandeling.
Bij de administratieve sanctionering GEEN onredelijke sanctie.
1
,2.2. Rechten van verdediging: hoorrecht en inzagerecht, onpartijdigheid
hoorrecht: art. 374,lid 3 WIB, enkel in bezwaarfase.
inzagerecht: onderdeel van hoorrecht/Wet Openbaarheid Bestuur/Behoorlijk bestuur.
onpartijdigheid: beginsel van behoorlijk bestuur en behoorlijke rechtsbedeling taxatieambtenaar #
ambtenaar die oordeelt over administratief bezwaar.
2.3. Motiveringsplicht
materiële motivering: beslissing moet worden gedragen door motieven die draagkrachtig, logisch en
consistent zijn en die in rechte en in feite aanvaardbaar zijn.
formele motivering, W. 29 juli 1991 administratieve handelingen van individuele strekking zijn aan
een formele motiveringsplicht onderworpen: motivering moet in beslissing worden opgenomen
o fiscale administratieve boetes en belastingverhogingen
o uitspraken van gewestelijk directeur mbt bezwaren
o fiscale bestuurshandelingen
2.4. Zorgvuldigheidsbeginsel
de overheid burgerrechtelijk aansprakelijk kan gesteld worden voor haar onrechtmatige daden (artt. 1382-
1383 BW), dit OBV een overtreding vd alg. zorgvuldigheidsnorm of een miskennen van gebods- of
verbodsbepaling.
2.5. Fair play
Het beginsel van fair play veronderstelt een zekere doelbewustheid en is nauw verwant met de beginselen
van onpartijdigheid, zorgvuldigheid en redelijkheid.
2.6. Verbod van machtsafwending
de fiscus de rechten en plichten die de wet haar toekent op een normale wijze moet uitoefenen.
2.7. Rechtszekerheidsbeginsel
de administratie het door haar gewekte vertrouwen moet eerbiedigen.
2.8. Gelijkheidsbeginsel
de administratie alle belastingplichtigen op vlak vd procedure gelijk moet behandelen.
zie ook cursus ondernemingsrecht in leerpad
2
, II. aangifteverplichtingen
0. Inleiding
Het bestaan ve belastingschuld dient bewezen te worden door de administratie. Voor het leveren van dit
bewijs wordt de administratie evenwel geholpen door de wetgever, in de meeste gevallen voorziet de wet
immers in een aangifteplicht voor de belastingplichten. De belastingplichtigen worden verplicht om de
administratie in kennis te stellen van alle gegevens die nodig zijn om de verschuldigde belasting te berekenen.
OBV de ingediende aangifte zal de administratie de belastingen berekenen.
1. Algemeen
Een basisprincipe ih fiscaal recht is dat de administratie de bewijslast draagt vh bestaan en het bedrag vd
fiscale schuld. Omdat het een onmogelijke taak zou zijn voor de administratie om zelf en ZONDER
medewerking vd belastingplichtige dit bewijs te leveren heeft de wetgever in bijna alle belastingen voorzien
in een aangifteplicht. Dit is de eerste stap in de wettelijk georganiseerde samenwerkingsplicht vd
belastingplichtige ten aanzien vd fiscus.
De aangifte is een geschrift waardoor de belastingplichtige aan de fiscus de gegevens meedeelt, die dienen
tot vaststelling en waardering vd feiten waaraan de wet het ontstaan vd belastingschuld verbindt. De aangifte
kan worden beschouwd als een schriftelijk bewijs opgesteld op grond ve wettelijke verplichting. De aangifte
kan daarom NIET beschouwd worden als een buitengerechtelijke bekentenis (NIET vrijwillig, NIET
onsplitsbaar, NIET onherroepbaar (art. 8.32 BW)).
De aangifte is dan ook GEEN titel van belastingschuld. Ingevolge art. 339 WIB wordt een formeel regelmatige
aangifte (tijdig en in de juiste vorm ingediend) vermoed juist te zijn ih voordeel vd belastingplichtige. Dit
vermoeden is weerlegbaar, zowel door de fiscus als door de belastingplichtige. Als de fiscus voor het vestigen
vd aanslag wil afwijken vd aangifte dan dient zij een specifieke procedure te volgen en te bewijzen dat de
gegevens in de aangifte onjuist zijn. Ook de belastingplichtige kan terugkomen op zijn eigen aangifte.
Voorwaarde is dat de belastingplichtige bewijst dat zijn aangifte behept is met een vergissing in feite of in
rechte.
2. De aangifteverplichting in de inkomstenbelastingen
2.1. Algemeen
Het WIB voorziet voor de inkomstenbelastingen naast de jaarlijkse aangifteplicht in art. 305 WIB ook in aantal
bijzondere aangifteverplichtingen, zoals de aangifte inzake de roerende voorheffing (art. 312 WIB), de
bedrijfsvoorheffing (art. 312 WIB) en het kadastraal inkomen (art.473 WIB). Daarnaast voorziet de wet van
21 juli 2016 tot invoering ve permanent systeem inzake fiscale en sociale regularisatie in een verplichting
inzake regularisatie-aangifte.
2.2 De jaarlijkse aangifteverplichting
Art. 305, lid 1 WIB92 belastingplichtigen die onderworpen zijn aan de personenbelasting,
vennootschapsbelasting, rechtspersonenbelasting en bep. belastingplichtige NIET-inwoners zijn verplicht
IEDER jaar aan de administratie aangifte te doen in de vorm & binnen de termijnen die de wet voorziet.
1. Wie moet de aangifte indienen
Art. 305, lid 1 WIB stelt dat belastingplichtigen die onderworpen zijn aan de PB, VenB, RPB en bep. BNI’ers
verplicht zijn IEDER jaar aan de admin aangifte te doen in de vorm en binnen de termijnen die de wet voorziet.
Onafhankelijk of men inkomsten heeft gehad of NIET, behalve BNI.
3
Inhoudsopgave
FASE 1 - taxatieprocedure .......................................................................................................................... 1
I. Algemeen ............................................................................................................................................. 1
0. Inleiding .................................................................................................................................................1
1. Begrip taxatieprocedure ...........................................................................................................................1
2. Algemene beginselen van behoorlijk bestuur ...............................................................................................1
2.1. Het redelijkheidsbeginsel ...................................................................................................................1
2.2. Rechten van verdediging: hoorrecht en inzagerecht, onpartijdigheid .......................................................2
2.3. Motiveringsplicht ..............................................................................................................................2
2.4. Zorgvuldigheidsbeginsel ....................................................................................................................2
2.5. Fair play...........................................................................................................................................2
2.6. Verbod van machtsafwending ............................................................................................................2
2.7. Rechtszekerheidsbeginsel ..................................................................................................................2
2.8. Gelijkheidsbeginsel ...........................................................................................................................2
II. aangifteverplichtingen ........................................................................................................................... 3
0. Inleiding .................................................................................................................................................3
1. Algemeen ...............................................................................................................................................3
2. De aangifteverplichting in de inkomstenbelastingen .....................................................................................3
2.1. Algemeen ........................................................................................................................................3
2.2 De jaarlijkse aangifteverplichting .........................................................................................................3
III. De onderzoeksbevoegdheden ................................................................................................................ 9
0. Inleiding .................................................................................................................................................9
1. Algemeen ...............................................................................................................................................9
2. De onderzoeksbevoegdheden in de inkomstenbelastingen .............................................................................9
2.1 De contolerende ambtenaren..............................................................................................................9
2.2. De onderzoekstermijnen .................................................................................................................. 10
2.3. Onderzoeksbevoegdheden ............................................................................................................... 13
IV. bewijsmiddelen ................................................................................................................................. 18
0. Inleiding ............................................................................................................................................... 18
1. De bewijsmiddelen in de inkomstenbelasting ............................................................................................. 18
1.1 Aangifte als uitgangspunt.................................................................................................................. 18
1.2. Schriftelijke bewijzen....................................................................................................................... 18
1.3. Vermoedens .................................................................................................................................. 22
V. De aanslagprocedure ........................................................................................................................... 26
0. Inleiding ............................................................................................................................................... 26
1. De aanslagprocedure in de inkomstenbelastingen ...................................................................................... 26
1.1. De aanslagprocedures ..................................................................................................................... 27
1.2. De aanslagtermijnen ....................................................................................................................... 30
FASE 2 - geschillenprocedure .................................................................................................................... 37
0. Inleiding ............................................................................................................................................... 37
1. Het bezwaar ......................................................................................................................................... 37
1.1 Administratief beroep/bezwaar (art. 366 WIB) .................................................................................... 37
1.2 Ambtshalve ontheffing ..................................................................................................................... 42
2. De gerechtelijke procedure...................................................................................................................... 44
2.1. Inleiding ........................................................................................................................................ 44
2.2. De inleiding vd vordering - termijn (art. 1385undecies Ger.W.) ............................................................. 44
2.3. De wijze van inleiding vd vordering ................................................................................................... 44
2.4. Het verloop vd gerechtelijke procedure ............................................................................................. 45
2.5. De vertegenwoordiging vd belastingplichtige en vd overheid ................................................................ 45
2. 6. Het vonnis en de beroepsmogelijkheden ........................................................................................... 45
, FASE 1 - taxatieprocedure
I. Algemeen
0. Inleiding
Taxatieprocedure omvat de rechtsregels van vestiging vd belastingen
Admin bij uitoefening van deze rechtsregels gebonden door de wet (fiscaal legaliteitsbeginsel).
In een aantal gevallen beschikt de administratie evenwel over een discretionaire bevoegdheid (zekere
speelruimte). In dit geval admin gebonden door de beginselen van behoorlijk bestuur.
Vooraleer over te gaan tot de bespreking vd eigenlijke fiscale procedure wordt dan ook stilgestaan bij de
beginselen van behoorlijk bestuur van toepassing ih fiscaal recht.
1. Begrip taxatieprocedure
De taxatieprocedure bevat de rechtsregels van vestiging van belastingen, gaande vd aangifte tot het vestigen
vd aanslag.
Ingevolge het fiscaal legaliteitsbeginsel en het feit dat het fiscaal recht de openbare orde raakt, beschikt de
fiscale administratie over GEEN andere bevoegdheden en middelen dan die welke haar door de wet zijn
toegekend om belastingen te vestigen.
Fiscaal legaliteitsbeginsel
Het fiscaal legaliteitsbeginsel (art. 170, §1 G.W.) bepaalt dat GEEN belasting ten behoeve vd staat kan worden
ingevoerd dan door een wet. Gelijkaardige bepalingen gelden voor de andere belastingheffende overheden
(art. 170, § 2 tot 4 G.W.).
In een aantal gevallen ECHTER beschikt de administratie over een ruimere bevoegdheid. Dit is bijvoorbeeld
het geval bij een taxatie van ambtswege, het begroten vd voordelen in natura, verwerpen van beroepskosten,
bepalen van fiscale boeten, enz. De administratie beschikt in deze gevallen over een zogenaamde
discretionaire bevoegdheid. Bij het uitoefenen van deze ruimere bevoegdheid door de administratie wordt
de belastingplichtige tegen mogelijke misbruiken beschermd door de beginselen van behoorlijk bestuur.
2. Algemene beginselen van behoorlijk bestuur
Beginselen van behoorlijk bestuur zijn alg. rechtsbeginselen zijnde fundamenteel zijn voor de samenleving &
DRM rechtsregels moeten zijn. WNR de fiscale admin. haar discretionaire bevoegdheid uitoefent dan zijn de
regels van behoorlijk bestuur van toepassing, dit werd bevestigd door het HvC (Cass. 27 maart 1992). ADHV
deze alg beginselen van behoorlijk bestuur kan de rechter oordelen of de admin. beslissing rechtsgeldig
genomen is, ZONDER dat hij zich hierbij in de plaats mag stellen vd admin..
De beginselen die van toepassingen zijn in de fiscale procedure zijn de volgende:
2.1. Het redelijkheidsbeginsel
de administratie, WNR zij beschikt over een discretionaire BVH, deze BVH op een redelijke wijze moet
uitoefenen. Wat neerkomt op een verbod op willekeur. Dit beginsel dient door de administratie in elke fase
vd procedure te worden gerespecteerd.
In de taxatiefase verbod van willekeur (vnl. bij aanslag van ambtswege). Er is sprake van willekeur
WNR de administratie bij de taxatie rekening houdt met onjuiste feiten, of op de juiste feiten
verkeerd recht toepast of aan de juiste feiten verkeerde gevolgen verbindt.
In de controlefase GEEN onredelijke eisen.
In de bezwaarprocedure GEEN onredelijke lange behandeling.
Bij de administratieve sanctionering GEEN onredelijke sanctie.
1
,2.2. Rechten van verdediging: hoorrecht en inzagerecht, onpartijdigheid
hoorrecht: art. 374,lid 3 WIB, enkel in bezwaarfase.
inzagerecht: onderdeel van hoorrecht/Wet Openbaarheid Bestuur/Behoorlijk bestuur.
onpartijdigheid: beginsel van behoorlijk bestuur en behoorlijke rechtsbedeling taxatieambtenaar #
ambtenaar die oordeelt over administratief bezwaar.
2.3. Motiveringsplicht
materiële motivering: beslissing moet worden gedragen door motieven die draagkrachtig, logisch en
consistent zijn en die in rechte en in feite aanvaardbaar zijn.
formele motivering, W. 29 juli 1991 administratieve handelingen van individuele strekking zijn aan
een formele motiveringsplicht onderworpen: motivering moet in beslissing worden opgenomen
o fiscale administratieve boetes en belastingverhogingen
o uitspraken van gewestelijk directeur mbt bezwaren
o fiscale bestuurshandelingen
2.4. Zorgvuldigheidsbeginsel
de overheid burgerrechtelijk aansprakelijk kan gesteld worden voor haar onrechtmatige daden (artt. 1382-
1383 BW), dit OBV een overtreding vd alg. zorgvuldigheidsnorm of een miskennen van gebods- of
verbodsbepaling.
2.5. Fair play
Het beginsel van fair play veronderstelt een zekere doelbewustheid en is nauw verwant met de beginselen
van onpartijdigheid, zorgvuldigheid en redelijkheid.
2.6. Verbod van machtsafwending
de fiscus de rechten en plichten die de wet haar toekent op een normale wijze moet uitoefenen.
2.7. Rechtszekerheidsbeginsel
de administratie het door haar gewekte vertrouwen moet eerbiedigen.
2.8. Gelijkheidsbeginsel
de administratie alle belastingplichtigen op vlak vd procedure gelijk moet behandelen.
zie ook cursus ondernemingsrecht in leerpad
2
, II. aangifteverplichtingen
0. Inleiding
Het bestaan ve belastingschuld dient bewezen te worden door de administratie. Voor het leveren van dit
bewijs wordt de administratie evenwel geholpen door de wetgever, in de meeste gevallen voorziet de wet
immers in een aangifteplicht voor de belastingplichten. De belastingplichtigen worden verplicht om de
administratie in kennis te stellen van alle gegevens die nodig zijn om de verschuldigde belasting te berekenen.
OBV de ingediende aangifte zal de administratie de belastingen berekenen.
1. Algemeen
Een basisprincipe ih fiscaal recht is dat de administratie de bewijslast draagt vh bestaan en het bedrag vd
fiscale schuld. Omdat het een onmogelijke taak zou zijn voor de administratie om zelf en ZONDER
medewerking vd belastingplichtige dit bewijs te leveren heeft de wetgever in bijna alle belastingen voorzien
in een aangifteplicht. Dit is de eerste stap in de wettelijk georganiseerde samenwerkingsplicht vd
belastingplichtige ten aanzien vd fiscus.
De aangifte is een geschrift waardoor de belastingplichtige aan de fiscus de gegevens meedeelt, die dienen
tot vaststelling en waardering vd feiten waaraan de wet het ontstaan vd belastingschuld verbindt. De aangifte
kan worden beschouwd als een schriftelijk bewijs opgesteld op grond ve wettelijke verplichting. De aangifte
kan daarom NIET beschouwd worden als een buitengerechtelijke bekentenis (NIET vrijwillig, NIET
onsplitsbaar, NIET onherroepbaar (art. 8.32 BW)).
De aangifte is dan ook GEEN titel van belastingschuld. Ingevolge art. 339 WIB wordt een formeel regelmatige
aangifte (tijdig en in de juiste vorm ingediend) vermoed juist te zijn ih voordeel vd belastingplichtige. Dit
vermoeden is weerlegbaar, zowel door de fiscus als door de belastingplichtige. Als de fiscus voor het vestigen
vd aanslag wil afwijken vd aangifte dan dient zij een specifieke procedure te volgen en te bewijzen dat de
gegevens in de aangifte onjuist zijn. Ook de belastingplichtige kan terugkomen op zijn eigen aangifte.
Voorwaarde is dat de belastingplichtige bewijst dat zijn aangifte behept is met een vergissing in feite of in
rechte.
2. De aangifteverplichting in de inkomstenbelastingen
2.1. Algemeen
Het WIB voorziet voor de inkomstenbelastingen naast de jaarlijkse aangifteplicht in art. 305 WIB ook in aantal
bijzondere aangifteverplichtingen, zoals de aangifte inzake de roerende voorheffing (art. 312 WIB), de
bedrijfsvoorheffing (art. 312 WIB) en het kadastraal inkomen (art.473 WIB). Daarnaast voorziet de wet van
21 juli 2016 tot invoering ve permanent systeem inzake fiscale en sociale regularisatie in een verplichting
inzake regularisatie-aangifte.
2.2 De jaarlijkse aangifteverplichting
Art. 305, lid 1 WIB92 belastingplichtigen die onderworpen zijn aan de personenbelasting,
vennootschapsbelasting, rechtspersonenbelasting en bep. belastingplichtige NIET-inwoners zijn verplicht
IEDER jaar aan de administratie aangifte te doen in de vorm & binnen de termijnen die de wet voorziet.
1. Wie moet de aangifte indienen
Art. 305, lid 1 WIB stelt dat belastingplichtigen die onderworpen zijn aan de PB, VenB, RPB en bep. BNI’ers
verplicht zijn IEDER jaar aan de admin aangifte te doen in de vorm en binnen de termijnen die de wet voorziet.
Onafhankelijk of men inkomsten heeft gehad of NIET, behalve BNI.
3
