2018 – 2019 Samenvatting
Pedagogiek
Rain De Prins
Rain De Prins
KAREL DE GROTE HOGESCHOOL
,Samenvatting pedagogiek
Hoofdstuk 1: Doet opvoeding ertoe?
Kunnen ouders of opvoeders kinderen beïnvloeden via opvoeding?
Er zijn 4 visies rond opvoeding; Nature, nurture, persoonlijke vrijheid en de synthetische visie
1.1 Stelling 1: Nature - De mens is vanaf zijn geboorte volledig bepaald.
Alles ligt al vast in de genen (en chromosomen => erfelijk aanleg), opvoeding heeft niets te
maken met wie je zal worden. (Bv: lichaamslengte, geslacht, huidskleur,…)
Mens is erfelijk gedetermineerd
Pedagogisch pessimisme -> kind is niet opvoedbaar!
Ontwikkeling van een kind verloopt volgens natuurlijk proces en is niet beïnvloedbaar van
buitenaf
Opvoeding = steun aan natuurlijk ontwikkelingsproces. Je kan het proces van opvoeding niet
beïnvloeden. Het kan weinig fundamenteel bijdragen aan ontwikkeling kind.
1.2 Stelling 2: Nurture – De opvoeding maakt de mens tot mens.
Milieu (omgeving: ouders, dorp, cultuur, school, scouts, …) bepaalt menselijke ontwikkeling
(tabula rasa) Kind geboren als onbeschreven blad (Locke) -> opvoeding en milieu waarin het
opgroeit zorgt voor ontwikkeling
Opvoeding almachtig, kind is product van omgeving, dat actieve invloed heeft
Invloed vanuit milieu maakt mens tot mens
VB. wolfskinderen: hoe kunnen ze lopen op handen en voeten? Als dit nature was zouden ze lopen op
2 voeten. Kind loopt niet recht als het niet gestimuleerd wordt om recht te lopen.
1.3 Stelling 3: Existentialistische opvatting – De mens bepaalt zichzelf.
= persoonlijke vrijheid
Franse filosoof Sartre 20ste Eeuw
De mens maakt zichzelf, hij is niet opvoedbaar (lijkt op nature maar uitgangspunten anders)
Menselijke vrijheid staat centraal
Beïnvloeding onmogelijk -> niets/niemand kan invloed uitoefenen op mens of zijn wil opdringen
Mens maakt zelf keuzes en kiest eigen doelen -> mr. Als iedereen alles zelf doet = chaos
1.4 Een genuanceerde, synthetische visie
Menselijke ontwikkeling is resultaat van dynamisch spel tussen:
Erfelijke aanleg: kind geboren met bepaalde aanleg, vele mog. Ontwikkelingskansen aan geeft
maar ook grenzen stelt vb. kind met visuele beperking
Milieu: kind ontwikkelt zich in contact met milieu en andere mensen en wordt zo beïnvloed door
culturele en maatschappelijke zaken. Deze invloeden gaan mee bepalen of bepaalde zaken tot
uiting komen. Vb. Kinderen die opgroeien in een kansarm milieu krijgen vaak minder
mogelijkheden om hun talenten te ontplooien
Vrije wil: Kinderen beslissen zelf en nemen (gedeeltelijk) afstand van opvoeding, hebben eigen
wil. Zijn geen manipuleerbare objecten, werken zelf mee aan vormgeving. Vb. 12-jarig meisje
kiest voor moeilijke richting, ondanks slechte punten en neg advies CLB, slaagt erin door
wilskracht diploma te halen.
➔ Als orthopedagogisch begeleider hanteer je deze visie
Vb. Dokter zegt letterlijk, ik ga die baby’s zo maken (niet gen. Bepalend) -> nurture
Vb. Je hebt ADHD van uw geboorte -> nature
Vb. synthetische visie -> zie boek p. 17
,Hoofdstuk 2: Het Bio-ecologisch model van Bronfenbrenner
Een instrument waarin je de sociale omgeving waarin een kind opgroeit kan ontleden
B: kan ontwikkeling kind niet begrijpen als je niet bekijkt hoe kind in elk systeem past
Micro-, meso-, macro- en exosysteem
B benadrukt met model belang van algemene culturele invloeden tijdens ontwikkeling (de omgeving
en cultuur waarin je leeft gaat je beïnvloeden)
Biologische factoren opgenomen maar zet ecologische factoren centraal
Ontwikkeling kind = wederzijdse aanpassing tussen kind + omgeving (ruime omgeving speelt rol)
Wederzijdse beïnvloeding kind-omgeving (al vanaf conceptie)
• Al van voor mensen beslissen om zwanger te raken heeft kind invloed op omgeving, het
(niet) willen van het kind
Een kind ontwikkelt in doorlopend contact met ouders, leerkrachten of leeftijdsgenoten (wonen-
werken-vrije tijd)
Verschilt van elk habitat
Vandaar continue wederzijdse beïnvloeding
2.1 Het microsysteem
Dagelijkse, directe omgeving waarin kind leeft
Gezin (ouders, broers/zussen – Westen ruimer oma/tante) = belangrijkste microsysteem kind
Als kind opgroeit komen andere microsystemen, zoals crèche (met de verzorgsters en anders
kindjes), school (met de leerkracht en medeleerlingen) en jeugdbeweging (met de leiding en
andere kinderen)
1 voorwaarde om een microsysteem te zijn: het kind heeft een relatie met vaste
gesprekspartners. Zoals hierboven en dus niet spelen bij een vriend.
In het gezin heeft iedereen invloed op elkaar, 1 woord en heel het ritueel is duidelijk voor de
kinderen. Jij kan je kind beïnvloeden maar ook andersom: actie en reactie
, Gekenmerkt door fysische/materiële en sociale aspecten:
• Fysische/materiële aspecten: bv: huis, buurt, gebouw, speelgoed of
speelgoedmogelijkheden.
• Sociale aspecten: bv: gezinssamenstelling, de taakverdeling, onderlinge relaties,
verwachtingen/eisen, rolpatronen, vaste gebeurtenissen of activiteiten.
Microsysteem vriendengroep
2.2 Het mesosysteem
Wederzijdse invloed tussen verschillende microsystemen van het kind en hun onderlinge relaties
Interactie en relatie tussen verschillende microsystemen
Een verandering in het ene microsysteem heeft invloed op een ander microsysteem.
• Thuissituatie heeft gevolg op schoolsituatie en andersom
• Kind met veel hobby’s – moe op school – minder verband ouders
Een positieve relatie tussen de microsystemen biedt een ondersteunend netwerk aan het kind.
Als de relaties tussen de microsystemen verstoord zijn, dan ontbreekt de steun.
Bij onderlinge relaties staan we stil bij:
• De kwaliteit; kan van zeer goed tot uiterst slecht zijn, goed of minder goed contact –
afstandelijk? Vb. contact tussen ouders en school – veel contact = kwaliteit goed
• De frequentie; geeft aan hoe vaak er contact is. Vb. vriendengroep + ouders – relatie – effect
• De waardering voor andere microsystemen; kan van grote waardering tot afwijzing zijn of
men kan ook overwaarderen. Vb. ouders wijzen vriendgroep af of verplichten Chiro, An wil
naar zwemclub maar ouders vinden school belangrijk
Pedagogiek
Rain De Prins
Rain De Prins
KAREL DE GROTE HOGESCHOOL
,Samenvatting pedagogiek
Hoofdstuk 1: Doet opvoeding ertoe?
Kunnen ouders of opvoeders kinderen beïnvloeden via opvoeding?
Er zijn 4 visies rond opvoeding; Nature, nurture, persoonlijke vrijheid en de synthetische visie
1.1 Stelling 1: Nature - De mens is vanaf zijn geboorte volledig bepaald.
Alles ligt al vast in de genen (en chromosomen => erfelijk aanleg), opvoeding heeft niets te
maken met wie je zal worden. (Bv: lichaamslengte, geslacht, huidskleur,…)
Mens is erfelijk gedetermineerd
Pedagogisch pessimisme -> kind is niet opvoedbaar!
Ontwikkeling van een kind verloopt volgens natuurlijk proces en is niet beïnvloedbaar van
buitenaf
Opvoeding = steun aan natuurlijk ontwikkelingsproces. Je kan het proces van opvoeding niet
beïnvloeden. Het kan weinig fundamenteel bijdragen aan ontwikkeling kind.
1.2 Stelling 2: Nurture – De opvoeding maakt de mens tot mens.
Milieu (omgeving: ouders, dorp, cultuur, school, scouts, …) bepaalt menselijke ontwikkeling
(tabula rasa) Kind geboren als onbeschreven blad (Locke) -> opvoeding en milieu waarin het
opgroeit zorgt voor ontwikkeling
Opvoeding almachtig, kind is product van omgeving, dat actieve invloed heeft
Invloed vanuit milieu maakt mens tot mens
VB. wolfskinderen: hoe kunnen ze lopen op handen en voeten? Als dit nature was zouden ze lopen op
2 voeten. Kind loopt niet recht als het niet gestimuleerd wordt om recht te lopen.
1.3 Stelling 3: Existentialistische opvatting – De mens bepaalt zichzelf.
= persoonlijke vrijheid
Franse filosoof Sartre 20ste Eeuw
De mens maakt zichzelf, hij is niet opvoedbaar (lijkt op nature maar uitgangspunten anders)
Menselijke vrijheid staat centraal
Beïnvloeding onmogelijk -> niets/niemand kan invloed uitoefenen op mens of zijn wil opdringen
Mens maakt zelf keuzes en kiest eigen doelen -> mr. Als iedereen alles zelf doet = chaos
1.4 Een genuanceerde, synthetische visie
Menselijke ontwikkeling is resultaat van dynamisch spel tussen:
Erfelijke aanleg: kind geboren met bepaalde aanleg, vele mog. Ontwikkelingskansen aan geeft
maar ook grenzen stelt vb. kind met visuele beperking
Milieu: kind ontwikkelt zich in contact met milieu en andere mensen en wordt zo beïnvloed door
culturele en maatschappelijke zaken. Deze invloeden gaan mee bepalen of bepaalde zaken tot
uiting komen. Vb. Kinderen die opgroeien in een kansarm milieu krijgen vaak minder
mogelijkheden om hun talenten te ontplooien
Vrije wil: Kinderen beslissen zelf en nemen (gedeeltelijk) afstand van opvoeding, hebben eigen
wil. Zijn geen manipuleerbare objecten, werken zelf mee aan vormgeving. Vb. 12-jarig meisje
kiest voor moeilijke richting, ondanks slechte punten en neg advies CLB, slaagt erin door
wilskracht diploma te halen.
➔ Als orthopedagogisch begeleider hanteer je deze visie
Vb. Dokter zegt letterlijk, ik ga die baby’s zo maken (niet gen. Bepalend) -> nurture
Vb. Je hebt ADHD van uw geboorte -> nature
Vb. synthetische visie -> zie boek p. 17
,Hoofdstuk 2: Het Bio-ecologisch model van Bronfenbrenner
Een instrument waarin je de sociale omgeving waarin een kind opgroeit kan ontleden
B: kan ontwikkeling kind niet begrijpen als je niet bekijkt hoe kind in elk systeem past
Micro-, meso-, macro- en exosysteem
B benadrukt met model belang van algemene culturele invloeden tijdens ontwikkeling (de omgeving
en cultuur waarin je leeft gaat je beïnvloeden)
Biologische factoren opgenomen maar zet ecologische factoren centraal
Ontwikkeling kind = wederzijdse aanpassing tussen kind + omgeving (ruime omgeving speelt rol)
Wederzijdse beïnvloeding kind-omgeving (al vanaf conceptie)
• Al van voor mensen beslissen om zwanger te raken heeft kind invloed op omgeving, het
(niet) willen van het kind
Een kind ontwikkelt in doorlopend contact met ouders, leerkrachten of leeftijdsgenoten (wonen-
werken-vrije tijd)
Verschilt van elk habitat
Vandaar continue wederzijdse beïnvloeding
2.1 Het microsysteem
Dagelijkse, directe omgeving waarin kind leeft
Gezin (ouders, broers/zussen – Westen ruimer oma/tante) = belangrijkste microsysteem kind
Als kind opgroeit komen andere microsystemen, zoals crèche (met de verzorgsters en anders
kindjes), school (met de leerkracht en medeleerlingen) en jeugdbeweging (met de leiding en
andere kinderen)
1 voorwaarde om een microsysteem te zijn: het kind heeft een relatie met vaste
gesprekspartners. Zoals hierboven en dus niet spelen bij een vriend.
In het gezin heeft iedereen invloed op elkaar, 1 woord en heel het ritueel is duidelijk voor de
kinderen. Jij kan je kind beïnvloeden maar ook andersom: actie en reactie
, Gekenmerkt door fysische/materiële en sociale aspecten:
• Fysische/materiële aspecten: bv: huis, buurt, gebouw, speelgoed of
speelgoedmogelijkheden.
• Sociale aspecten: bv: gezinssamenstelling, de taakverdeling, onderlinge relaties,
verwachtingen/eisen, rolpatronen, vaste gebeurtenissen of activiteiten.
Microsysteem vriendengroep
2.2 Het mesosysteem
Wederzijdse invloed tussen verschillende microsystemen van het kind en hun onderlinge relaties
Interactie en relatie tussen verschillende microsystemen
Een verandering in het ene microsysteem heeft invloed op een ander microsysteem.
• Thuissituatie heeft gevolg op schoolsituatie en andersom
• Kind met veel hobby’s – moe op school – minder verband ouders
Een positieve relatie tussen de microsystemen biedt een ondersteunend netwerk aan het kind.
Als de relaties tussen de microsystemen verstoord zijn, dan ontbreekt de steun.
Bij onderlinge relaties staan we stil bij:
• De kwaliteit; kan van zeer goed tot uiterst slecht zijn, goed of minder goed contact –
afstandelijk? Vb. contact tussen ouders en school – veel contact = kwaliteit goed
• De frequentie; geeft aan hoe vaak er contact is. Vb. vriendengroep + ouders – relatie – effect
• De waardering voor andere microsystemen; kan van grote waardering tot afwijzing zijn of
men kan ook overwaarderen. Vb. ouders wijzen vriendgroep af of verplichten Chiro, An wil
naar zwemclub maar ouders vinden school belangrijk
