SAMENVATTING ECONOMIE: MICRO-ECONOMIE
HOOFDSTUK 1: Wat is economie? Object, doel en methode van de
economische wetenschap.
Inleiding
Economische wetenschap geeft inzicht geven in de maatschappelijke organisatie (vanuit een specifieke invalshoek):
om betere beslissingen te kunnen nemen in het dagelijks leven, om de problemen van de wereld waarin we leven
beter te begrijpen en om een beter beleid te kunnen voeren.
Economisch probleem
Het economisch probleem: veelvuldige behoeften versus schaarse middelen (kiezen).
Wie iets kiest, geeft iets anders op. Opportuniteitskost = de waarde van het beste alternatief dat men opgeeft door
deze keuze te maken.
DEF.: ‘The science which studies human behavior as a relationship between ends and scarce means which have
alternative uses’. ‘… een sociale wetenschap die tot voorwerp heeft het beheer van schaarse middelen’.
Productieproces
Productie is alle activiteiten; waardoor goederen en diensten tot stand worden gebracht (economische goederen;
consumptiegoederen en kapitaalgoederen), en op gepaste tijd en plaats ter beschikking worden gesteld van
consumenten, door inzet van schaarse middelen (de productiefactoren: arbeid, natuur en kapitaal).
Dit beheer van de beschikbare middelen omvat 3 typische problemen:
• Allocatie van middelen: wat, hoeveel en hoe produceren
• Verdeling (distributie): voor wie produceren
• Nastreven van volledige aanwending van de middelen: stabilisatieprobleem.
De productiefunctie is een technische relatie tussen de hoeveelheid productiefactoren (inputs) en de maximale
hoeveelheid economische goederen (output) die men daarmee kan produceren. X = f(L, K, N)
Productiemogelijkheden(curve) van een land
De productiemogelijkhedencurve (zie rechts) geeft alle combinaties van
goederen en diensten die kunnen geproduceerd worden bij volledige
aanwending van de beschikbare productiefactoren. Illustreert de
begrippen: schaarste, opportuniteitskost en keuzeprobleem. Illustreert
volgende beheerproblemen: volledige aanwending van middelen
(= stabilisatie- probleem) en allocatieprobleem.
Verruimen van de productiemogelijkheden van een land
Belangrijke determinanten: arbeidsverdeling en specialisatie; vooruitgang in de technologische kennis; wijzigingen in
de economische ordening. Deze 3 elementen samen noemen we technologische vooruitgang (T):
→ X= f(L, N, K, T )
, Het marktmechanisme versus centrale planning
Centrale planning (centraal geleide economie) bv. voormalige Oostbloklanden, Cuba, Noord-Korea
Centraal orgaan stelt plan op: welke en hoeveel goederen geproduceerd gaan worden en hoe.
Problemen: interne consistentie plan, administratieve inefficiëntie, tekort aan flexibiliteit… motivatie?
Kapitaalgoederen versus consumptiegoederen
Markt (markteconomie)
Vrije prijsvorming (staat centraal en) brengt wensen van vragers en aanbieders samen en stuurt.
Drie functies prijsmechanisme:
o Informatie over de relatieve schaarste
o Signalen/prikkels voor producenten en consumenten
o Primaire inkomensverdeling
Efficiënt systeem dat als vanzelf voor evenwicht zorgt (‘invisible hand’ van Adam Smith)
Problemen: efficiëntie alleen in ideaaltypische situatie (zie ook H6)
o Signaalfunctie verstoord bij monopolie
o Publieke goederen worden omwille van hun karakteristieken niet aangeboden door de markt
o Externe effecten (bv milieuverontreiniging) niet verrekend via de markt → te veel geproduceerd
o Primaire inkomensverdeling sociaal niet altijd aanvaardbaar
Markt en overheid (gemengde economie)
Marktmechanisme met overheidscorrectie
o Aanvulling op het marktmechanisme: bv. verdeling/financiering van collectieve (publieke) goederen
o Tussenkomst in het marktmechanisme: bv maximumprijs vastleggen, anti-kartelvorming
Methodologische aspecten van economische analyse
De economische wetenschap steunt op een aantal hypothesen:
Mensen reageren op prikkels = homo
Optimaliserend gedrag economicus
Ceteris paribus redenering
Kritische kanttekeningen
Economen veronderstellen vaak dat economische agenten rationeel denken en bijgevolg optimale beslissingen
nemen. Mensen zijn misschien niet altijd rationeel en nemen bijgevolg niet altijd optimale beslissingen. “Behavioral
economics” houdt rekening met de beperkte rationaliteit van economische agenten.
HOOFDSTUK 1: Wat is economie? Object, doel en methode van de
economische wetenschap.
Inleiding
Economische wetenschap geeft inzicht geven in de maatschappelijke organisatie (vanuit een specifieke invalshoek):
om betere beslissingen te kunnen nemen in het dagelijks leven, om de problemen van de wereld waarin we leven
beter te begrijpen en om een beter beleid te kunnen voeren.
Economisch probleem
Het economisch probleem: veelvuldige behoeften versus schaarse middelen (kiezen).
Wie iets kiest, geeft iets anders op. Opportuniteitskost = de waarde van het beste alternatief dat men opgeeft door
deze keuze te maken.
DEF.: ‘The science which studies human behavior as a relationship between ends and scarce means which have
alternative uses’. ‘… een sociale wetenschap die tot voorwerp heeft het beheer van schaarse middelen’.
Productieproces
Productie is alle activiteiten; waardoor goederen en diensten tot stand worden gebracht (economische goederen;
consumptiegoederen en kapitaalgoederen), en op gepaste tijd en plaats ter beschikking worden gesteld van
consumenten, door inzet van schaarse middelen (de productiefactoren: arbeid, natuur en kapitaal).
Dit beheer van de beschikbare middelen omvat 3 typische problemen:
• Allocatie van middelen: wat, hoeveel en hoe produceren
• Verdeling (distributie): voor wie produceren
• Nastreven van volledige aanwending van de middelen: stabilisatieprobleem.
De productiefunctie is een technische relatie tussen de hoeveelheid productiefactoren (inputs) en de maximale
hoeveelheid economische goederen (output) die men daarmee kan produceren. X = f(L, K, N)
Productiemogelijkheden(curve) van een land
De productiemogelijkhedencurve (zie rechts) geeft alle combinaties van
goederen en diensten die kunnen geproduceerd worden bij volledige
aanwending van de beschikbare productiefactoren. Illustreert de
begrippen: schaarste, opportuniteitskost en keuzeprobleem. Illustreert
volgende beheerproblemen: volledige aanwending van middelen
(= stabilisatie- probleem) en allocatieprobleem.
Verruimen van de productiemogelijkheden van een land
Belangrijke determinanten: arbeidsverdeling en specialisatie; vooruitgang in de technologische kennis; wijzigingen in
de economische ordening. Deze 3 elementen samen noemen we technologische vooruitgang (T):
→ X= f(L, N, K, T )
, Het marktmechanisme versus centrale planning
Centrale planning (centraal geleide economie) bv. voormalige Oostbloklanden, Cuba, Noord-Korea
Centraal orgaan stelt plan op: welke en hoeveel goederen geproduceerd gaan worden en hoe.
Problemen: interne consistentie plan, administratieve inefficiëntie, tekort aan flexibiliteit… motivatie?
Kapitaalgoederen versus consumptiegoederen
Markt (markteconomie)
Vrije prijsvorming (staat centraal en) brengt wensen van vragers en aanbieders samen en stuurt.
Drie functies prijsmechanisme:
o Informatie over de relatieve schaarste
o Signalen/prikkels voor producenten en consumenten
o Primaire inkomensverdeling
Efficiënt systeem dat als vanzelf voor evenwicht zorgt (‘invisible hand’ van Adam Smith)
Problemen: efficiëntie alleen in ideaaltypische situatie (zie ook H6)
o Signaalfunctie verstoord bij monopolie
o Publieke goederen worden omwille van hun karakteristieken niet aangeboden door de markt
o Externe effecten (bv milieuverontreiniging) niet verrekend via de markt → te veel geproduceerd
o Primaire inkomensverdeling sociaal niet altijd aanvaardbaar
Markt en overheid (gemengde economie)
Marktmechanisme met overheidscorrectie
o Aanvulling op het marktmechanisme: bv. verdeling/financiering van collectieve (publieke) goederen
o Tussenkomst in het marktmechanisme: bv maximumprijs vastleggen, anti-kartelvorming
Methodologische aspecten van economische analyse
De economische wetenschap steunt op een aantal hypothesen:
Mensen reageren op prikkels = homo
Optimaliserend gedrag economicus
Ceteris paribus redenering
Kritische kanttekeningen
Economen veronderstellen vaak dat economische agenten rationeel denken en bijgevolg optimale beslissingen
nemen. Mensen zijn misschien niet altijd rationeel en nemen bijgevolg niet altijd optimale beslissingen. “Behavioral
economics” houdt rekening met de beperkte rationaliteit van economische agenten.
