1) Psycho – Alfred Hitchcock (1960)
Genre: thriller
Land van origine: Verenigde Staten
Taal: Engels
Hoofdstuk 2: Crash course filmtaal- en analyse
Stroming: Hollywood, thriller, psychologische horror
Beeldtaal en montage: gebruik van continuïteitsmontage in de meeste scènes,
maar heeft ook experimentele technieken zoals bij de moordscène in de douche
waarbij jump cuts worden gebruikt om de spanning en het geweld te versterken.
Het gebruik van point-of-views en de focus op schaduwen en belichting
versterken daarnaast de psychologische spanning.
Synopsis: De hardwerkende bediende Marion Crane wil graag met haar vriend Sam gaan
samenwonen, maar jammer genoeg moeten ze beide rondkomen met een schamel loon.
Op een dag krijgt Marion van haar baas de opdracht om een grote som geld naar de bank
te brengen en in een vlaag van wanhoop besluit Marion er met het geld vandoor te gaan.
Onderweg komt ze in een hevige storm terecht en moet ze overnachten in het Bates
Motel. Daar ontmoet ze de mysterieuze eigenaar van het motel, Norman Bates. Na een
ongemakkelijk gesprek met Norman wordt Marion in de iconische douchescène vermoord
door een schimmige figuur, vermoedelijk Normans dominante moeder. Terwijl Norman het
bewijs opruimt, proberen Marions zus Lila en haar geliefde Sam haar verdwijning te
ontrafelen. Een privédetective die Marion op het spoor is, wordt ook vermoord.
Uiteindelijk ontdekken Lila en Sam dat Normans moeder al jaren dood is en dat Norman
een dissociatieve stoornis heeft, waardoor hij soms haar persoonlijkheid aanneemt.
Norman wordt gearresteerd, volledig overgenomen door zijn ‘moeder’-persona, en de film
eindigt met een verontrustende blik op zijn verwarde geest.
Relevantie: Psycho (1960) is een mijlpaal in de filmgeschiedenis vanwege zijn
baanbrekende aanpak op het gebied van narratief, techniek en thematiek. Alfred
Hitchcock doorbrak met deze film de conventies van Hollywood door een
hoofdpersonage, Marion Crane, al vroeg in het verhaal te doden, een schokkende zet die
het publiek in verwarring bracht en de verwachtingen over de structuur van films
veranderde. Deze onvoorspelbaarheid werd versterkt door Hitchcock’s unieke gebruik van
suspense en de psychologische diepgang van de antagonist, Norman Bates, wiens
complexe karakter met mentale stoornissen als thema destijds ongebruikelijk en gedurfd
was. Technisch gezien zette Psycho nieuwe standaarden met de iconische douchescène,
die met snelle montage, suggestieve cameravoering en Bernard Herrmanns
angstaanjagende muziek een schoolvoorbeeld werd van hoe suspense en horror kunnen
worden gecreëerd zonder expliciet geweld in beeld te brengen. Hitchcock gebruikte ook
innovatieve technieken zoals voyeuristische camerahoeken en subtiele hints naar
Normans dualiteit om de spanning op te bouwen en het publiek te betrekken bij de
beleving van de film. Daarnaast had Psycho een grote culturele impact, niet alleen door
de manier waarop het genres als horror en psychologische thrillers heeft beïnvloed, maar
ook door zijn invloed op censuurregels. Hitchcock doorbrak tal van taboes door
onderwerpen als seksualiteit, voyeurisme en psychische stoornissen openlijk aan te
kaarten, wat destijds controversieel was. Een bewuste keuze om de film in zwart-wit te
maken speelde hierbij een cruciale rol; het hielp niet alleen de productiekosten laag te
houden, maar maakte het ook mogelijk om de weergave van bloed – dat destijds onder
strikte censuurregels viel – minder expliciet en dus acceptabeler te maken. Het gebruik
,van chocolade- of siroopachtige vloeistof als ‘bloed’ werkte effectiever in zwart-wit,
waardoor Hitchcock de grenzen van wat kon worden getoond subtiel wist te verleggen
zonder directe censuur te schenden.
2) Le voyage dans la lune – Georges Méliès (1902)
Genre: science fiction
Land van origine: Frankrijk
Taal: Frans (stille film)
Hoofdstuk 3: Van precinema naar primitieve en classical narratieve beeldtaal
Stroming: vroege cinema, science fiction, surrealisme
Beeldtaal en montage: gebruik van stop-motion en cutting om de magie van de
film te creëren. Geen complexe montage maar film bevat wel enkele van de eerste
special effects door overgangen tussen de verschillende scènes. Méliès’
montage is erg theatraal en kunstmatig. De film bestaat uit geframede shots
en duidelijk gestileerde sets.
Synopsis: De film vertelt het verhaal van een groep wetenschappers die een ambitieuze
reis naar de maan ondernemen. Onder leiding van Professor Barbenfouillis bereiden ze
zich voor door een gigantische kanonvormige capsule te bouwen waarin ze zichzelf naar
de maan lanceren. Bij aankomst op de maan beleven ze een surrealistische ervaring: ze
zien een gezicht in de maan en worden begroet door bizarre maanlandschappen.
Uiteindelijk worden ze gevangen genomen door de maanbewoners, de Selenieten,
vreemde insectachtige wezens. Door de fragiele aard van de Selenieten weten de
wetenschappers hen te overmeesteren en ontsnappen ze terug naar hun capsule. Met
behulp van zwaartekracht stort de capsule terug naar de aarde, waar de wetenschappers
als helden worden onthaald.
Relevantie: Le Voyage dans la Lune (1902) van Georges Méliès is een van de meest
invloedrijke films in de filmgeschiedenis, omdat het de mogelijkheden van cinema als
een medium voor visuele verbeelding en narratief ontdekte en uitbreidde. Als een van de
eerste sciencefictionfilms gebruikte Méliès vernieuwende technieken om een
fantasiewereld tot leven te brengen, waarmee hij niet alleen de basis legde voor het
genre, maar ook aantoonde dat film meer kon zijn dan een registratie van het dagelijks
leven: het kon kunst, theater en magie combineren om compleet nieuwe werelden te
creëren. De film is bijzonder omdat Méliès innovatieve special effects introduceerde,
zoals meervoudige belichting, stop-motion, handmatig ingekleurde frames en optische
illusies, die destijds grensverleggend waren. De iconische scène waarin de capsule in het
oog van de maan landt, is een van de meest herkenbare beelden in de filmgeschiedenis
en symboliseert het creatieve potentieel van het medium. Méliès’ achtergrond als
goochelaar komt duidelijk naar voren in zijn aanpak, waarbij hij film gebruikte als een
middel om illusies en wonderen te creëren die onmogelijk waren in theater of literatuur.
De structuur en het verhaal van de film waren revolutionair omdat het een vroeg
voorbeeld is van een samenhangende fictieve vertelling in plaats van een serie losse
scènes, wat destijds gebruikelijk was. Le Voyage dans la Lune toonde aan dat cinema een
krachtig medium kon zijn om complexe verhalen te vertellen, compleet met opbouw,
climax en een visueel spectaculaire ontknoping. Daarnaast is de film een belangrijk
historisch document omdat het de culturele fascinatie voor technologie, wetenschap en
ruimtevaart aan het begin van de 20e eeuw weerspiegelt. Méliès interpreteerde populaire
ideeën van zijn tijd, zoals de boeken van Jules Verne en H.G. Wells, en bracht deze met
humor en fantasie naar een breed publiek.
, 3) Les résultats du féminisme – Alice Guy-Blaché (1906)
Genre: komedie
Land van origine: Frankrijk
Taal: Frans (stille film)
Hoofdstuk 3: Van precinema naar primitieve en classical narratieve beeldtaal
Stroming: vroege feministische cinema
Beeld en montage: komische documentaire die de sociale veranderingen laat
ziet vanuit het perspectief van de vrouw. Montage is fragmentatisch en
satirisch, met scènes die vrouwelijke bevrijding combineren met humor.
Synopsis: Les résultats du féminisme is een satirische en vooruitstrevende verkenning
van genderrollen en sociale dynamiek. In de film worden de traditionele rollen van
mannen en vrouwen omgedraaid, wat leidt tot humoristische en kritische situaties.
Mannen worden afgebeeld als delicate, ijdele en huiselijke wezens, bezig met taken zoals
borduren, thee drinken en het verzorgen van hun uiterlijk. Vrouwen daarentegen nemen
de rol van dominante, zelfverzekerde kostwinners op zich, gekleed in pakken en gedrag
vertonend dat traditioneel als mannelijk werd beschouwd. De medewerker van een
hoedenwinkel moet een bestelling afleveren en onderweg wordt hij aangerand door
verschillende vrouwen. In deze omgekeerde wereld heeft de emancipatie van de vrouw
de stereotiepe man-vrouwrollen op hun kop gezet. Het eindigt met een terugkeer naar de
‘normale’ machtsverhoudingen, waarin mannen hun traditionele rol als dominante figuren
herwinnen, maar niet zonder een gevoel van dubbelzinnigheid en kritiek op het
patriarchaat.
Relevantie: Les Résultats du Féminisme (1906) van Alice Guy-Blaché is belangrijk in de
filmgeschiedenis omdat het een van de vroegste voorbeelden is van film als een middel
voor maatschappelijk commentaar, specifiek rond de thema’s genderrollen en
feminisme. De film speelt op een humoristische en satirische manier met
maatschappelijke normen door de traditionele rollen van mannen en vrouwen om te
draaien, waardoor het publiek werd uitgedaagd om na te denken over de beperkingen en
absurditeiten van de toenmalige genderverhoudingen. Dit was buitengewoon
vooruitstrevend in een tijd waarin dergelijke kwesties nog zelden op een expliciete
manier werden behandeld in populaire media. Alice Guy-Blaché was een van de eerste
vrouwelijke filmmakers in een industrie die al snel door mannen werd gedomineerd, en
Les Résultats du Féminisme weerspiegelt haar unieke perspectief en haar vermogen om
films te maken die niet alleen entertainen, maar ook kritisch zijn. Het werk toont haar
creatieve en artistieke lef, waarbij ze complexe maatschappelijke vraagstukken aansnijdt
met humor en een lichtheid die tegelijkertijd diepgaand is. De film is ook van historisch
belang omdat het laat zien hoe cinema al vroeg in zijn ontwikkeling werd gebruikt om
sociale structuren te bevragen en te ondermijnen. De film benadrukt dat genderrollen
niet natuurlijk zijn, maar geconstrueerd door de samenleving, een idee dat later centraal
werd in feministische theorieën. Bovendien was het werk van Guy-Blaché baanbrekend
omdat het bewees dat vrouwen niet alleen consumenten waren van films, maar ook
verhalenvertellers en visionairs konden zijn binnen het medium.
4) Life of an American Fireman – Edwin S. Porter, George S. Fleming (1903)
Genre: actie, drama
Genre: thriller
Land van origine: Verenigde Staten
Taal: Engels
Hoofdstuk 2: Crash course filmtaal- en analyse
Stroming: Hollywood, thriller, psychologische horror
Beeldtaal en montage: gebruik van continuïteitsmontage in de meeste scènes,
maar heeft ook experimentele technieken zoals bij de moordscène in de douche
waarbij jump cuts worden gebruikt om de spanning en het geweld te versterken.
Het gebruik van point-of-views en de focus op schaduwen en belichting
versterken daarnaast de psychologische spanning.
Synopsis: De hardwerkende bediende Marion Crane wil graag met haar vriend Sam gaan
samenwonen, maar jammer genoeg moeten ze beide rondkomen met een schamel loon.
Op een dag krijgt Marion van haar baas de opdracht om een grote som geld naar de bank
te brengen en in een vlaag van wanhoop besluit Marion er met het geld vandoor te gaan.
Onderweg komt ze in een hevige storm terecht en moet ze overnachten in het Bates
Motel. Daar ontmoet ze de mysterieuze eigenaar van het motel, Norman Bates. Na een
ongemakkelijk gesprek met Norman wordt Marion in de iconische douchescène vermoord
door een schimmige figuur, vermoedelijk Normans dominante moeder. Terwijl Norman het
bewijs opruimt, proberen Marions zus Lila en haar geliefde Sam haar verdwijning te
ontrafelen. Een privédetective die Marion op het spoor is, wordt ook vermoord.
Uiteindelijk ontdekken Lila en Sam dat Normans moeder al jaren dood is en dat Norman
een dissociatieve stoornis heeft, waardoor hij soms haar persoonlijkheid aanneemt.
Norman wordt gearresteerd, volledig overgenomen door zijn ‘moeder’-persona, en de film
eindigt met een verontrustende blik op zijn verwarde geest.
Relevantie: Psycho (1960) is een mijlpaal in de filmgeschiedenis vanwege zijn
baanbrekende aanpak op het gebied van narratief, techniek en thematiek. Alfred
Hitchcock doorbrak met deze film de conventies van Hollywood door een
hoofdpersonage, Marion Crane, al vroeg in het verhaal te doden, een schokkende zet die
het publiek in verwarring bracht en de verwachtingen over de structuur van films
veranderde. Deze onvoorspelbaarheid werd versterkt door Hitchcock’s unieke gebruik van
suspense en de psychologische diepgang van de antagonist, Norman Bates, wiens
complexe karakter met mentale stoornissen als thema destijds ongebruikelijk en gedurfd
was. Technisch gezien zette Psycho nieuwe standaarden met de iconische douchescène,
die met snelle montage, suggestieve cameravoering en Bernard Herrmanns
angstaanjagende muziek een schoolvoorbeeld werd van hoe suspense en horror kunnen
worden gecreëerd zonder expliciet geweld in beeld te brengen. Hitchcock gebruikte ook
innovatieve technieken zoals voyeuristische camerahoeken en subtiele hints naar
Normans dualiteit om de spanning op te bouwen en het publiek te betrekken bij de
beleving van de film. Daarnaast had Psycho een grote culturele impact, niet alleen door
de manier waarop het genres als horror en psychologische thrillers heeft beïnvloed, maar
ook door zijn invloed op censuurregels. Hitchcock doorbrak tal van taboes door
onderwerpen als seksualiteit, voyeurisme en psychische stoornissen openlijk aan te
kaarten, wat destijds controversieel was. Een bewuste keuze om de film in zwart-wit te
maken speelde hierbij een cruciale rol; het hielp niet alleen de productiekosten laag te
houden, maar maakte het ook mogelijk om de weergave van bloed – dat destijds onder
strikte censuurregels viel – minder expliciet en dus acceptabeler te maken. Het gebruik
,van chocolade- of siroopachtige vloeistof als ‘bloed’ werkte effectiever in zwart-wit,
waardoor Hitchcock de grenzen van wat kon worden getoond subtiel wist te verleggen
zonder directe censuur te schenden.
2) Le voyage dans la lune – Georges Méliès (1902)
Genre: science fiction
Land van origine: Frankrijk
Taal: Frans (stille film)
Hoofdstuk 3: Van precinema naar primitieve en classical narratieve beeldtaal
Stroming: vroege cinema, science fiction, surrealisme
Beeldtaal en montage: gebruik van stop-motion en cutting om de magie van de
film te creëren. Geen complexe montage maar film bevat wel enkele van de eerste
special effects door overgangen tussen de verschillende scènes. Méliès’
montage is erg theatraal en kunstmatig. De film bestaat uit geframede shots
en duidelijk gestileerde sets.
Synopsis: De film vertelt het verhaal van een groep wetenschappers die een ambitieuze
reis naar de maan ondernemen. Onder leiding van Professor Barbenfouillis bereiden ze
zich voor door een gigantische kanonvormige capsule te bouwen waarin ze zichzelf naar
de maan lanceren. Bij aankomst op de maan beleven ze een surrealistische ervaring: ze
zien een gezicht in de maan en worden begroet door bizarre maanlandschappen.
Uiteindelijk worden ze gevangen genomen door de maanbewoners, de Selenieten,
vreemde insectachtige wezens. Door de fragiele aard van de Selenieten weten de
wetenschappers hen te overmeesteren en ontsnappen ze terug naar hun capsule. Met
behulp van zwaartekracht stort de capsule terug naar de aarde, waar de wetenschappers
als helden worden onthaald.
Relevantie: Le Voyage dans la Lune (1902) van Georges Méliès is een van de meest
invloedrijke films in de filmgeschiedenis, omdat het de mogelijkheden van cinema als
een medium voor visuele verbeelding en narratief ontdekte en uitbreidde. Als een van de
eerste sciencefictionfilms gebruikte Méliès vernieuwende technieken om een
fantasiewereld tot leven te brengen, waarmee hij niet alleen de basis legde voor het
genre, maar ook aantoonde dat film meer kon zijn dan een registratie van het dagelijks
leven: het kon kunst, theater en magie combineren om compleet nieuwe werelden te
creëren. De film is bijzonder omdat Méliès innovatieve special effects introduceerde,
zoals meervoudige belichting, stop-motion, handmatig ingekleurde frames en optische
illusies, die destijds grensverleggend waren. De iconische scène waarin de capsule in het
oog van de maan landt, is een van de meest herkenbare beelden in de filmgeschiedenis
en symboliseert het creatieve potentieel van het medium. Méliès’ achtergrond als
goochelaar komt duidelijk naar voren in zijn aanpak, waarbij hij film gebruikte als een
middel om illusies en wonderen te creëren die onmogelijk waren in theater of literatuur.
De structuur en het verhaal van de film waren revolutionair omdat het een vroeg
voorbeeld is van een samenhangende fictieve vertelling in plaats van een serie losse
scènes, wat destijds gebruikelijk was. Le Voyage dans la Lune toonde aan dat cinema een
krachtig medium kon zijn om complexe verhalen te vertellen, compleet met opbouw,
climax en een visueel spectaculaire ontknoping. Daarnaast is de film een belangrijk
historisch document omdat het de culturele fascinatie voor technologie, wetenschap en
ruimtevaart aan het begin van de 20e eeuw weerspiegelt. Méliès interpreteerde populaire
ideeën van zijn tijd, zoals de boeken van Jules Verne en H.G. Wells, en bracht deze met
humor en fantasie naar een breed publiek.
, 3) Les résultats du féminisme – Alice Guy-Blaché (1906)
Genre: komedie
Land van origine: Frankrijk
Taal: Frans (stille film)
Hoofdstuk 3: Van precinema naar primitieve en classical narratieve beeldtaal
Stroming: vroege feministische cinema
Beeld en montage: komische documentaire die de sociale veranderingen laat
ziet vanuit het perspectief van de vrouw. Montage is fragmentatisch en
satirisch, met scènes die vrouwelijke bevrijding combineren met humor.
Synopsis: Les résultats du féminisme is een satirische en vooruitstrevende verkenning
van genderrollen en sociale dynamiek. In de film worden de traditionele rollen van
mannen en vrouwen omgedraaid, wat leidt tot humoristische en kritische situaties.
Mannen worden afgebeeld als delicate, ijdele en huiselijke wezens, bezig met taken zoals
borduren, thee drinken en het verzorgen van hun uiterlijk. Vrouwen daarentegen nemen
de rol van dominante, zelfverzekerde kostwinners op zich, gekleed in pakken en gedrag
vertonend dat traditioneel als mannelijk werd beschouwd. De medewerker van een
hoedenwinkel moet een bestelling afleveren en onderweg wordt hij aangerand door
verschillende vrouwen. In deze omgekeerde wereld heeft de emancipatie van de vrouw
de stereotiepe man-vrouwrollen op hun kop gezet. Het eindigt met een terugkeer naar de
‘normale’ machtsverhoudingen, waarin mannen hun traditionele rol als dominante figuren
herwinnen, maar niet zonder een gevoel van dubbelzinnigheid en kritiek op het
patriarchaat.
Relevantie: Les Résultats du Féminisme (1906) van Alice Guy-Blaché is belangrijk in de
filmgeschiedenis omdat het een van de vroegste voorbeelden is van film als een middel
voor maatschappelijk commentaar, specifiek rond de thema’s genderrollen en
feminisme. De film speelt op een humoristische en satirische manier met
maatschappelijke normen door de traditionele rollen van mannen en vrouwen om te
draaien, waardoor het publiek werd uitgedaagd om na te denken over de beperkingen en
absurditeiten van de toenmalige genderverhoudingen. Dit was buitengewoon
vooruitstrevend in een tijd waarin dergelijke kwesties nog zelden op een expliciete
manier werden behandeld in populaire media. Alice Guy-Blaché was een van de eerste
vrouwelijke filmmakers in een industrie die al snel door mannen werd gedomineerd, en
Les Résultats du Féminisme weerspiegelt haar unieke perspectief en haar vermogen om
films te maken die niet alleen entertainen, maar ook kritisch zijn. Het werk toont haar
creatieve en artistieke lef, waarbij ze complexe maatschappelijke vraagstukken aansnijdt
met humor en een lichtheid die tegelijkertijd diepgaand is. De film is ook van historisch
belang omdat het laat zien hoe cinema al vroeg in zijn ontwikkeling werd gebruikt om
sociale structuren te bevragen en te ondermijnen. De film benadrukt dat genderrollen
niet natuurlijk zijn, maar geconstrueerd door de samenleving, een idee dat later centraal
werd in feministische theorieën. Bovendien was het werk van Guy-Blaché baanbrekend
omdat het bewees dat vrouwen niet alleen consumenten waren van films, maar ook
verhalenvertellers en visionairs konden zijn binnen het medium.
4) Life of an American Fireman – Edwin S. Porter, George S. Fleming (1903)
Genre: actie, drama
