Samenvatting groepsdynamisch begeleiden semester 2 2e jaar HoGent

GROEPSDYNAMISCH BEGELEIDEN
DEEL 1: GROEPEN & TEAMS
HOOFDSTUK 1: GROEPEN & TEAMS
1.1 WAT IS EEN GROEP?
Johnson & Johnson: 6 kenmerken
1) Een doel = een groep is een verzameling mensen die gezamenlijk een
bepaald doel willen bereiken
2) Een onderlinge afhankelijkheid = een groep is een verzameling individuen
die op een bepaalde manier van elkaar afhankelijk zijn
3) Interactie = een groep is een verzameling individuen die directe contacten
met elkaar onderhouden
4) Een sociale eenheid = een groep is een sociale eenheid die uit twee of
meer personen bestaat die zichzelf als lid van een groep beschouwen
5) Wederzijdse beïnvloeding = een groep is een verzameling individuen die
elkaar beïnvloeden
6) Normen & rollen = een groep is een verzameling individuen van wie de
interacties door een aantal normen & rollen gestructureerd worden

CONCLUSIE
 Er zijn verschillende definities & overlapping in definitie
 Niet elke verzameling van mensen vormt een groep
- Twee of meer individuen die direct contact hebben met elkaar
- Die zich in het nastreven van gemeenschappelijke doelen bewust zijn
van hun wederzijdse afhankelijkheid
- Die zich bewust zijn van hun lidmaatschap van de groep en zich
bewust zijn van de anderen die deel uitmaken van de groep

1.2 WAT IS EEN TEAM?
Verschil tussen groep & team?
 Een team heeft geleerd zich te ‘verbinden’: samen te werken aan een
bepaald doel

Een groep wordt een team als:
1) Teambelang > eigenbelang
2) Cohesie
3) Iedereen draagt bij aan een gezamenlijk doel
4) Goede samenwerking
5) Verantwoordelijkheid
6) Waardering
7) Goede communicatie
8) Successen zijn een gezamenlijk resultaat

J. Stevens
“Een team bestaat uit twee of meer leden die in onderling afhankelijkheid en
door onderling overleg de uit te voeren taken verdelen en coördineren, met het
oog op of in functie van een extern doel, binnen een breder organisatorisch
verband.”
 2 of meer leden met onderlinge afhankelijkheid
- Vanaf 2 of meer leden spreken van een team
 Een taak vervullen
- Teamleden zijn taakfhankelijk van elkaar
 Een gezamenlijk doel

, - In een team werk je samen naar een gezamenlijk doel of een
eindresultaat
 Het organisatorische verband
- Een team maakt meestal deel uit van een breder verband, team &
organisatie beïnvloeden elkaar wederzijds
 Een team heeft gedeelde waarden & normen

1.3 WAT IS GROEPSDYNAMICA?
 Inzicht in het functioneren van groepen
 Binnen groepsdynamica kijkt men volgens Johnson & Johnson naar:
1) Het gedrag van groepsleden binnen groepen
2) De ontwikkeling van groepen
3) De interacties tussen groepsleden, andere groepen & organisaties
4) De structuur van groepen

Als je een groep cliënten begeleidt, zijn er drie actoren waar je rekening mee
moet houden:
 De (begeleidings)groep
 Het team
 Jezelf

Volgens Remmerswaal moet je bij het begeleiden van een groep altijd voor ogen
houden dat elke groep tegelijkertijd functioneert op twee niveaus:
1) Het taakniveau
- Inhoud, dus activiteiten, spelvormen & opdrachten binnen een groep
- Ook de wijze waarop je je werking structureert, heeft een invloed op je
groep cliënten
- In de eerste plaats moet je als begeleider inzicht hebben in hoe deze
structurele kenmerken een groep beïnvloeden, maar anderzijds
beschikt een goede begeleider ook over de vaardigheden om
doelgericht zijn werking te organiseren
2) Het sociaal-emotionele niveau
- Verbondenheid tussen groepsleden
- In groep reageren mensen op elkaar, ontstaan er sympathieën &
antipathieën & kunnen er zich sterke of oppervlakkige banden
ontwikkelen tussen de groepsleden
- Als begeleider van een groep is het van belang dat je zicht hebt op het
relationele aspect van de groep

HOOFDSTUK 2: DE ONTWIKKELINGSFASES VAN TUCKMAN
2.1 BESPREKING VAN HET MODEL
Bruce Tucman
 1938-2016
 Amerikaanse psycholoog
 1965: Tuckman’s stages of group development

Model van Tuckman

 4 fasen  5 fasen
 Toevoeging: extra fase adjouring

1) Forming
2) Storming
3) Norming

, 4) Performing
5) Adjouring
Tuckman stelt dat:
 Groepen in elke fase met andere thema’s bezig zijn & dat dat het gedrag
van de groep beïnvloedt
 Bij elk stadium heeft een groep een licht verschillend doel




FASE 1: forming
GEDRAG LEDEN NUTTIGE ACTIES BEGELEIDER
 Ze gedragen zich onafhankelijk  Vertrouwen geven
 Ze zijn afhankelijk van de  Informatie geven &
begeleider verwachtingen duidelijk
 Onzeker, onwennig, afwachtend schetsen

Kenmerken:
 Teamleden kennen elkaar nog niet
 Teamleden zijn onwennig, onzeker & angstig
 Ze zijn sterk afhankelijk van de teamleider
 Ze richten hun communicatie meestal naar de teamleider
 De teamleden nemen weinig of geen initiatief
 Ze communiceren beleefd
 Ze voeren de opdrachten netjes uit
 Ze houden hun eigen mening vaak nog voor zich
 Ze relativeren latente conflicten

FASE 2: storming
GEDRAG LEDEN NUTTIGE ACTIES BEGELEIDER
 Team wordt hechter  Begeleidende rol
 Conflicten: ik > wij  Leden stimuleren om vanuit een
 Kritiek, frustratie, boosheid open communicatie de
 Teamleider bekritiseren conflicten zelf op te lossen
 Geef goede voorbeeld

Kenmerken:
 Rollen worden duidelijk bepaald & afgebakend
 Er ontstaan onderlinge irritaties & conflicten

,  De leden komen op voor hun eigen belangen
 Het ‘ik’-gevoel is sterker aanwezig dan het ‘wij’-gevoel
 De teamleider wordt bekritiseerd
 Grenzen worden uitgetest
 Er worden coaliteits gevorm om de eigen belangen te verdedigen
 Er groeit verzet tegen het uitvoeren van taken of tegen het leiderschap
 Er wordt onderlinge kritiek geuit
 Gebeurtenissen worden in kleine groepjes besproken, er komt een einde
aan de stormfase wanneer er een structuur en/of hiërarchie ontstaat

FASE 3: norming
GEDRAG LEDEN NUTTIGE ACTIES BEGELEIDER
 Gezamenlijk, constructief &  Ondersteunen van het team
taakgericht  Bevorderen groepscohesie
 Wij > ik
 Begrip, afspraken

Kenmerken:
 Teamleden zijn zich ervan bewust dat ze elkaar nodig hebben om
resultaten te bereiken
 Ze zijn bereid om van elkaar te leren
 Het werk wordt vlot afgehandeld
 De teamleden stellen meer vragen aan elkaar ipv te oordelen
 De aanwezige talenten worden benut
 Er worden duidelijke afspraken gemaakt
 Procedures om met afwijkend gedrag om te gaan worden opgesteld
 Groepsbinding komt op gang
 Gevaar van groepsdenken treedt op
 Er ontstaat een ‘wij’-gevoel
 Teamleden beschouwen zichzelf als een groep

FASE 4: performing
GEDRAG LEDEN NUTTIGE ACTIES BEGELEIDER
 Team als eenheid  Delegeren
 Vertrouwen & betrokkenheid  Stimuleren doelen stellen &
 Zelfstandigheid & autonomie positieve samenwerking

Kenmerken:
 Grote betrokkenheid onderling
 Grote inzet voor doelen & taken
 Ontstaan van creatieve ideeën
 Zelfstandig werken
 Proactieve houding
 Aanvaarding van normen, doelen & leiding
 Aanvaarding van individuele verschillen, zowel de sterktes als zwaktes
 Positieve benadering van conflicten
 Flexibiliteit bij het insprelen op veranderende vraag aan de groep

FASE 5: adjourning
GEDRAG LEDEN NUTTIGE ACTIES BEGELEIDER
 Team houdt op te bestaan  Ondersteunen
 Op voorhand (on)bewust  Belang van symbolisch einde:
afstand nemen terugblikken + aandacht
 Uiteenlopende emoties schenken