1. Informatiesystemen
1.1. Inleiding
De productiviteitsparadox: “Hoewel bedrijven enorme sommen investeren in informatiesystemen, zie
je dat niet weerspiegeld in hun productiecijfers.”
Weerleggingen:
- Compensatie: opbrengsten uit informatiesystemen worden gecompenseerd door verliezen in
andere sectoren -> investeringen in informatiesystemen kunnen het marktaandeel van een
bepaalde organisatie vergroten ten koste van een andere organisatie (vb Microsoft die het
marktaandeel van producenten van typmachines heeft doen dalen)
- Verkeerde metingen: het meten van productiviteit en dienstverlening is veel complexer dan
traditionele metingen rond productiviteit. Ook kan de echte impact van een
informatiesysteem sterk afhankelijk zijn van de maturiteit van de gebruikte technologie. Pas
in een later stadium kan de volle impact van ervan begrepen/ benut worden. -> de
introductie van informatiesystemen kan in een beginperiode zelfs leiden tot een afname van
de productiviteit om op lange termijn te evolueren naar een toename.
IT is wel van economisch belang -> zorgt voor nieuwe kansen en kan enorm verstorend zijn
binnen bepaalde markten, helpt bedrijven bij het vinden van oplossingen
Optimalisatie van processen:
Onze processen worden ‘beter’ = observeren dat proces nauwer aansluit bij strategie van bedrijf ->
bedrijf kan zijn strategie waarmaken
è Informatiesystemen gebruiken om op complexe manier maturiteit toe te voegen aan
processen en op die manier procesverbetering tot stand te brengen en op die manier die
informatiesystemen te laten ontstaan
è Vb bepaalde service: er is geen enkele waarde van de service voor het bedrijf; is alleen vr
klanten maar kost wel heel veel voor het bedrijf MAAR als het bedrijf deze service niet zou
aanbieden en concurrenten wel dan gaan de klanten meer geneigd zijn om nr de
concurrenten te gaan
è Wa is dan de waarde van die service? (klantentrouw)
è Nieuwe service op de markt brengen brengt heel veel voordelen met zich mee -> anderen
volgen (pluspunt: als je efkes wacht dan wordt het goedkoper)
IT is economisch belangrijk:
- Verschuiving van de detailhandel naar webwinkels (e-commerce)
- Klanten rechtsreeks betrekken bij de promotie via sociale media
- Heeft een impact op micro- en macro-economisch vlak
IT zorgt voor nieuwe opportuniteiten:
- Airbnb, too good to go
- Nieuwe platformen creëren die onmisbaar worden
- Lokale initiatieven kunnen globaal ontplooid worden
- Globale trends kunnen lokaal ingezet worden
IT zorgt voor oplossingen van bedrijfsproblemen:
- Retailer die barcode vervangt door RFID
- Bedrijven kunnen barrières/ bedrijfsproblemen overwinnen door gebruik te maken van IT
1
,IT heeft maatschappelijke impact:
- Internet, Waze
- Het gebruik van informatiesystemen kan soms heel onvoorspelbare maatschappelijke
gevolgen hebben -> de manier waarop men omgaat met informatie en daarop inspeelt is een
belangrijke maatschappelijke evolutie. Bedrijven moeten zich daarvan bewust zijn en moeten
zowel de voor- en nadelen daarvan kunnen inschatten
1.2. Informatiesystemen
KMI probeert het weer te voorspellen met allerlei data
Naarmate je verder gaat van het huidige punt van de laatste meting, hoe meer fouten er
gemaakt worden (weer voorspellen binnen een uur is makkelijker dan binnen 5 dagen)
- Zegt heel veel: niet alles wat informatiesysteem doet is correct; beschrijft hoe een
informatiesysteem werkt: we verzamelen data, zetten de data in een bepaald perspectief
(analyseren) en dat resulteert in informatie
Data = een opeenvolging van vastgestelde instanties die zich hebben voorgedaan
- Kan op verschillende manieren vergaard worden; sensoren, manuele invoering
- Kan op grote schaal vergaard worden door de systemen zelf (vb big data)
- Vormt de basis om informatie te creëren
Informatie = vloeit voort uit data die gestructureerd verwerkt wordt of in een bepaalde context
geplaatst wordt. Informatie kan gezien worden als een eindproduct terwijl data de ruwe grondstof is.
- Veelal nodig om en bedrijf te kunnen besturen
- Afleidbaar uit individueel vastgestelde indicatoren
- Vertaalbaar door data te verwerken
De waarde van informatie: 3 belangrijke indicatoren
1. Tijd
- Waarde v info is tijdsgebonden (wat vandaag relevant is, is morgen misschien verouderd)
- Wat vandaag gezien wordt als info, kan misschien data vormen voor nieuwe info, later
2. Vorm
- Belangrijk vr het bepalen van de waarde v info: eenvoudige visualisatie v winstcijfers zegt
soms meer dan 5 boekhoudkundige rapporten
- Soms veel baat bij beknopte vormen informatierapportering, soms baat bij gedetailleerde
rapporten
3. Inhoud
- Volledigheid data, betrouwbaarheid bron, correctheid model dat men gebruikt heeft om de
data te vormen tot informatie
Rol van informatiesystemen: zowel het vergaren en opslaan van data als het verwerken van die data
tot inzetbare informatie.
Wijsheid – kennis:
Wanneer je over kennis en over bepaalde inzichten beschikt, is er sprake van wijsheid.
Kennis: tomaat is fruit
Wijsheid: je steekt geen tomaat in een fruitsla
2
,De transitie van data naar wijsheid:
Een voetganger wenst een drukke straat over te steken en drukt op de knop van een
verkeerslicht om dat aan te geven (data).
De vier verkeerslichten krijgen het signaal en gebruiken dat om hun status aan te passen van
groen naar rood of van rood naar groen (informatie).
Auto’s die op die baan rijden zien een rood licht en weten dat dat betekent dat een
voetganger kan oversteken (kennis). Bestuurders interpreteren dat rode licht door te stoppen
en de voetganger veilig te laten oversteken (wijsheid).
Informatiesysteem:
Wanneer data geregistreerd wordt en in de juiste context wordt
geplaatst, ontstaat informatie.
Bedrijf:
Wanneer betekenis wordt toegevoegd aan informatie, ontstaat kennis.
De transitie van informatie naar kennis gebeurt dus op het niveau van
het bedrijf. Om als bedrijf waarde te koppelen aan dergelijke kennis,
dient men te kijken hoe die kennis bepaalde processen kan beïnvloeden.
Er ontstaat een toename in waarde wanneer informatie wordt omgezet
naar kennis.
Wanneer kennis wordt gekoppeld aan bestaande inzichten of wanneer kennis
wordt ingezet om nieuwe inzichten te verkrijgen, ontstaat wijsheid
Bedrijven zijn afhankelijk van informatiesystemen:
- Bedrijven zullen strategische objectieven bepalen.
- Om dergelijke objectieven te halen dienen ze te weten welke bedrijfsprocessen aan de
realisatie ervan kunnen bijdragen.
- Bedrijfsprocessen aanpassen zodanig dat de vooropgestelde strategische objectieven
waargemaakt kunnen worden (nood aan informatie)
Je zou eigenlijk kunnen stellen dat bedrijven investeren in informatiesystemen om hun strategische
doelen te halen.
Invloed van informatiesysteem op het strategisch doel:
- Informatiesystemen kunnen een rol spelen bij het ontwikkelen van operationele excellentie.
- Informatiesystemen kunnen de basis vormen voor de ontwikkeling van nieuwe producten,
nieuwe services of volledig nieuwe bedrijfsmodellen.
- Informatiesystemen kunnen een rol spelen bij het integreren van bepaalde actoren in
bedrijfsprocessen.
- Informatiesystemen kunnen bedrijven helpen om hun besluitvormingsprocessen te
ondersteunen of efficiënter te maken.
- Informatiesystemen kunnen bedrijven helpen om een competitief voordeel te creëren.
- Informatiesystemen zijn soms noodzakelijk om als bedrijf te kunnen overleven.
Omgekeerd gegeven: informatiesystemen beinvloeden processen (strategie wordt gestuurd door de
investering die gedaan werd)
- Informatiesystemen met elkaar uitwisselen: vb postpakjes verzenden -> goedkoper via QR-
codes voor postkantoor zelf en voor de verzender -> beide informatiesystemen moeten met
elkaar uitgewisseld worden
1.3. Soorten informatiesystemen: 3 categorieën
1. Operationeel ondersteunende systemen: vb systemen voor een boekhouding, productie…
2. Management ondersteunende systemen: management info geven die helpen bij
managementbeslissingen (vb DSS (decision support system), dashboards,
rapporteringssystemen…)
3. Overkoepelende systemen: leveren info aan operationele en managementkant (vb
kennismanagement, expertsystemen, strategische informatiesystemen…)
3
, 1.4. Onderdelen van een informatiesysteem:
5 belangrijke aspecten om informatiesysteem vorm te geven
- Er moet een vorm van input zijn (hulpbronnen: toetsenbord, muis, sensor)
- Er moet een verwerking zijn (met rekenkrachten); bij verwerking moet een mog tot opslag
zijn (data niet weggooien want je kan er andere info uit halen) (hulpbron: software)
- Mog om info nr buiten te brengen (output) (hulpbronnen: beeldscherm, printer, VR…)
- Informatiesysteem kan niet omgaan met de buitenwereld -> buitenwereld moet in interactie
komen met informatiesysteem -> tastbaar maken met printer (terugkoppelingsmoment:
knopje da op scherm komt daje papier in printer moe steken; informatie sturen nr
buitenwereld)
1.5. Hulpbronnen van informatiesystemen:
Alle hulpbronnen samen: vormen de IT-infrastructuur van een organisatie
- Hardware: laptop, smartphone (bepaalt welke data er wordt ingezameld of waar data en/of
informatie beschikbaar is)
- Netwerken: vorm v hardware met eigen functionaliteit (bepalen hoe toegankelijk informatie
is)
- Software: zet data om nr informatie (bepaalt hoe data verwerkt wordt en hoe informatie
ontstaat in een organisatie
- Operating system: besturingssytemen: laag tss soft- en hardware
- Standaarden: uitwisselen v informatie wordt gebruikt met standaarden (vb netwerk…)
- Mensen: meest voorkomende fout bij computers (men doet de ergste dingen aan computers)
- Nood aan opleidingen: ervoor zorgen dat men specifieke dingen kan met informatiesystemen
1.6. Externe factoren die mee vorm geven aan
informatiesystemen (stakeholders)
- Klanten: verwachten bepaalde vormen van dienstverlening vd informatiesystemen of willen
bepaalde info niet ter beschikking stellen aan een informatiesysteem
- Leveranciers: wanneer een bedrijf een systeem wil opzetten dat automatisch een bestelling
plaatst bij een leverancier, dan zal er op voorhand afgesproken moeten worden hoe de
leverancier de informatie voor een bestelling kan/ moet ontvangen
- Aandeelhouders: verwachten vd bedrijven dat ze technologisch mee evolueren en dat ze
tegemoetkomen aan de wensen/ noden vd klanten
- Concurrenten: informatiesystemen aanpassen zodat minstens aan dezelfde eisen voldaan
wordt als bij concurrenten
- Financiële instellingen: kunnen standaarden opleggen voor officiële rapporteringen/ voor het
afhandelen van elektronische bankverrichtingen
- Personeel: levert dikwijls data aan voor dergelijke systemen, ook het interpreteren vd data of
de manier waarop het personeel omgaat met de informatie
- Vakbonden: personeel wordt vertegenwoordigd door vakbonden, kunnen proberen bekomen
dat bepaalde info rond personeel niet geregistreerd wordt of dat bepaalde info eenvoudiger
kan worden geregistreerd
- De maatschappij: culturele/ maatschappelijke factoren (in Japan het inzetten v robots -> raar
in Europa)
- De overheid: wetgevingen, standaarden opleggen, registreringen/ rapporteringen van info
verplichten
4
1.1. Inleiding
De productiviteitsparadox: “Hoewel bedrijven enorme sommen investeren in informatiesystemen, zie
je dat niet weerspiegeld in hun productiecijfers.”
Weerleggingen:
- Compensatie: opbrengsten uit informatiesystemen worden gecompenseerd door verliezen in
andere sectoren -> investeringen in informatiesystemen kunnen het marktaandeel van een
bepaalde organisatie vergroten ten koste van een andere organisatie (vb Microsoft die het
marktaandeel van producenten van typmachines heeft doen dalen)
- Verkeerde metingen: het meten van productiviteit en dienstverlening is veel complexer dan
traditionele metingen rond productiviteit. Ook kan de echte impact van een
informatiesysteem sterk afhankelijk zijn van de maturiteit van de gebruikte technologie. Pas
in een later stadium kan de volle impact van ervan begrepen/ benut worden. -> de
introductie van informatiesystemen kan in een beginperiode zelfs leiden tot een afname van
de productiviteit om op lange termijn te evolueren naar een toename.
IT is wel van economisch belang -> zorgt voor nieuwe kansen en kan enorm verstorend zijn
binnen bepaalde markten, helpt bedrijven bij het vinden van oplossingen
Optimalisatie van processen:
Onze processen worden ‘beter’ = observeren dat proces nauwer aansluit bij strategie van bedrijf ->
bedrijf kan zijn strategie waarmaken
è Informatiesystemen gebruiken om op complexe manier maturiteit toe te voegen aan
processen en op die manier procesverbetering tot stand te brengen en op die manier die
informatiesystemen te laten ontstaan
è Vb bepaalde service: er is geen enkele waarde van de service voor het bedrijf; is alleen vr
klanten maar kost wel heel veel voor het bedrijf MAAR als het bedrijf deze service niet zou
aanbieden en concurrenten wel dan gaan de klanten meer geneigd zijn om nr de
concurrenten te gaan
è Wa is dan de waarde van die service? (klantentrouw)
è Nieuwe service op de markt brengen brengt heel veel voordelen met zich mee -> anderen
volgen (pluspunt: als je efkes wacht dan wordt het goedkoper)
IT is economisch belangrijk:
- Verschuiving van de detailhandel naar webwinkels (e-commerce)
- Klanten rechtsreeks betrekken bij de promotie via sociale media
- Heeft een impact op micro- en macro-economisch vlak
IT zorgt voor nieuwe opportuniteiten:
- Airbnb, too good to go
- Nieuwe platformen creëren die onmisbaar worden
- Lokale initiatieven kunnen globaal ontplooid worden
- Globale trends kunnen lokaal ingezet worden
IT zorgt voor oplossingen van bedrijfsproblemen:
- Retailer die barcode vervangt door RFID
- Bedrijven kunnen barrières/ bedrijfsproblemen overwinnen door gebruik te maken van IT
1
,IT heeft maatschappelijke impact:
- Internet, Waze
- Het gebruik van informatiesystemen kan soms heel onvoorspelbare maatschappelijke
gevolgen hebben -> de manier waarop men omgaat met informatie en daarop inspeelt is een
belangrijke maatschappelijke evolutie. Bedrijven moeten zich daarvan bewust zijn en moeten
zowel de voor- en nadelen daarvan kunnen inschatten
1.2. Informatiesystemen
KMI probeert het weer te voorspellen met allerlei data
Naarmate je verder gaat van het huidige punt van de laatste meting, hoe meer fouten er
gemaakt worden (weer voorspellen binnen een uur is makkelijker dan binnen 5 dagen)
- Zegt heel veel: niet alles wat informatiesysteem doet is correct; beschrijft hoe een
informatiesysteem werkt: we verzamelen data, zetten de data in een bepaald perspectief
(analyseren) en dat resulteert in informatie
Data = een opeenvolging van vastgestelde instanties die zich hebben voorgedaan
- Kan op verschillende manieren vergaard worden; sensoren, manuele invoering
- Kan op grote schaal vergaard worden door de systemen zelf (vb big data)
- Vormt de basis om informatie te creëren
Informatie = vloeit voort uit data die gestructureerd verwerkt wordt of in een bepaalde context
geplaatst wordt. Informatie kan gezien worden als een eindproduct terwijl data de ruwe grondstof is.
- Veelal nodig om en bedrijf te kunnen besturen
- Afleidbaar uit individueel vastgestelde indicatoren
- Vertaalbaar door data te verwerken
De waarde van informatie: 3 belangrijke indicatoren
1. Tijd
- Waarde v info is tijdsgebonden (wat vandaag relevant is, is morgen misschien verouderd)
- Wat vandaag gezien wordt als info, kan misschien data vormen voor nieuwe info, later
2. Vorm
- Belangrijk vr het bepalen van de waarde v info: eenvoudige visualisatie v winstcijfers zegt
soms meer dan 5 boekhoudkundige rapporten
- Soms veel baat bij beknopte vormen informatierapportering, soms baat bij gedetailleerde
rapporten
3. Inhoud
- Volledigheid data, betrouwbaarheid bron, correctheid model dat men gebruikt heeft om de
data te vormen tot informatie
Rol van informatiesystemen: zowel het vergaren en opslaan van data als het verwerken van die data
tot inzetbare informatie.
Wijsheid – kennis:
Wanneer je over kennis en over bepaalde inzichten beschikt, is er sprake van wijsheid.
Kennis: tomaat is fruit
Wijsheid: je steekt geen tomaat in een fruitsla
2
,De transitie van data naar wijsheid:
Een voetganger wenst een drukke straat over te steken en drukt op de knop van een
verkeerslicht om dat aan te geven (data).
De vier verkeerslichten krijgen het signaal en gebruiken dat om hun status aan te passen van
groen naar rood of van rood naar groen (informatie).
Auto’s die op die baan rijden zien een rood licht en weten dat dat betekent dat een
voetganger kan oversteken (kennis). Bestuurders interpreteren dat rode licht door te stoppen
en de voetganger veilig te laten oversteken (wijsheid).
Informatiesysteem:
Wanneer data geregistreerd wordt en in de juiste context wordt
geplaatst, ontstaat informatie.
Bedrijf:
Wanneer betekenis wordt toegevoegd aan informatie, ontstaat kennis.
De transitie van informatie naar kennis gebeurt dus op het niveau van
het bedrijf. Om als bedrijf waarde te koppelen aan dergelijke kennis,
dient men te kijken hoe die kennis bepaalde processen kan beïnvloeden.
Er ontstaat een toename in waarde wanneer informatie wordt omgezet
naar kennis.
Wanneer kennis wordt gekoppeld aan bestaande inzichten of wanneer kennis
wordt ingezet om nieuwe inzichten te verkrijgen, ontstaat wijsheid
Bedrijven zijn afhankelijk van informatiesystemen:
- Bedrijven zullen strategische objectieven bepalen.
- Om dergelijke objectieven te halen dienen ze te weten welke bedrijfsprocessen aan de
realisatie ervan kunnen bijdragen.
- Bedrijfsprocessen aanpassen zodanig dat de vooropgestelde strategische objectieven
waargemaakt kunnen worden (nood aan informatie)
Je zou eigenlijk kunnen stellen dat bedrijven investeren in informatiesystemen om hun strategische
doelen te halen.
Invloed van informatiesysteem op het strategisch doel:
- Informatiesystemen kunnen een rol spelen bij het ontwikkelen van operationele excellentie.
- Informatiesystemen kunnen de basis vormen voor de ontwikkeling van nieuwe producten,
nieuwe services of volledig nieuwe bedrijfsmodellen.
- Informatiesystemen kunnen een rol spelen bij het integreren van bepaalde actoren in
bedrijfsprocessen.
- Informatiesystemen kunnen bedrijven helpen om hun besluitvormingsprocessen te
ondersteunen of efficiënter te maken.
- Informatiesystemen kunnen bedrijven helpen om een competitief voordeel te creëren.
- Informatiesystemen zijn soms noodzakelijk om als bedrijf te kunnen overleven.
Omgekeerd gegeven: informatiesystemen beinvloeden processen (strategie wordt gestuurd door de
investering die gedaan werd)
- Informatiesystemen met elkaar uitwisselen: vb postpakjes verzenden -> goedkoper via QR-
codes voor postkantoor zelf en voor de verzender -> beide informatiesystemen moeten met
elkaar uitgewisseld worden
1.3. Soorten informatiesystemen: 3 categorieën
1. Operationeel ondersteunende systemen: vb systemen voor een boekhouding, productie…
2. Management ondersteunende systemen: management info geven die helpen bij
managementbeslissingen (vb DSS (decision support system), dashboards,
rapporteringssystemen…)
3. Overkoepelende systemen: leveren info aan operationele en managementkant (vb
kennismanagement, expertsystemen, strategische informatiesystemen…)
3
, 1.4. Onderdelen van een informatiesysteem:
5 belangrijke aspecten om informatiesysteem vorm te geven
- Er moet een vorm van input zijn (hulpbronnen: toetsenbord, muis, sensor)
- Er moet een verwerking zijn (met rekenkrachten); bij verwerking moet een mog tot opslag
zijn (data niet weggooien want je kan er andere info uit halen) (hulpbron: software)
- Mog om info nr buiten te brengen (output) (hulpbronnen: beeldscherm, printer, VR…)
- Informatiesysteem kan niet omgaan met de buitenwereld -> buitenwereld moet in interactie
komen met informatiesysteem -> tastbaar maken met printer (terugkoppelingsmoment:
knopje da op scherm komt daje papier in printer moe steken; informatie sturen nr
buitenwereld)
1.5. Hulpbronnen van informatiesystemen:
Alle hulpbronnen samen: vormen de IT-infrastructuur van een organisatie
- Hardware: laptop, smartphone (bepaalt welke data er wordt ingezameld of waar data en/of
informatie beschikbaar is)
- Netwerken: vorm v hardware met eigen functionaliteit (bepalen hoe toegankelijk informatie
is)
- Software: zet data om nr informatie (bepaalt hoe data verwerkt wordt en hoe informatie
ontstaat in een organisatie
- Operating system: besturingssytemen: laag tss soft- en hardware
- Standaarden: uitwisselen v informatie wordt gebruikt met standaarden (vb netwerk…)
- Mensen: meest voorkomende fout bij computers (men doet de ergste dingen aan computers)
- Nood aan opleidingen: ervoor zorgen dat men specifieke dingen kan met informatiesystemen
1.6. Externe factoren die mee vorm geven aan
informatiesystemen (stakeholders)
- Klanten: verwachten bepaalde vormen van dienstverlening vd informatiesystemen of willen
bepaalde info niet ter beschikking stellen aan een informatiesysteem
- Leveranciers: wanneer een bedrijf een systeem wil opzetten dat automatisch een bestelling
plaatst bij een leverancier, dan zal er op voorhand afgesproken moeten worden hoe de
leverancier de informatie voor een bestelling kan/ moet ontvangen
- Aandeelhouders: verwachten vd bedrijven dat ze technologisch mee evolueren en dat ze
tegemoetkomen aan de wensen/ noden vd klanten
- Concurrenten: informatiesystemen aanpassen zodat minstens aan dezelfde eisen voldaan
wordt als bij concurrenten
- Financiële instellingen: kunnen standaarden opleggen voor officiële rapporteringen/ voor het
afhandelen van elektronische bankverrichtingen
- Personeel: levert dikwijls data aan voor dergelijke systemen, ook het interpreteren vd data of
de manier waarop het personeel omgaat met de informatie
- Vakbonden: personeel wordt vertegenwoordigd door vakbonden, kunnen proberen bekomen
dat bepaalde info rond personeel niet geregistreerd wordt of dat bepaalde info eenvoudiger
kan worden geregistreerd
- De maatschappij: culturele/ maatschappelijke factoren (in Japan het inzetten v robots -> raar
in Europa)
- De overheid: wetgevingen, standaarden opleggen, registreringen/ rapporteringen van info
verplichten
4
