MASTERCLASS
3BATP – SEM 1
TOEGEPASTE PSYCHOGOLOGIE
SCHOOL EN PEDAGOGISCHE PSYCHOLOGIE
Hogeschool Vives
,INHOUDSOPGAVE
workshop agressiehantering ................................................................................................................ 1
Wie zijn ze?.......................................................................................................................................... 1
welk gedrag we ook zien… .............................................................................................................. 1
hoe we denken over moeilijk en grensoverschrijdend gedrag ................................................... 1
aandachtspunten bij het definiëren van probleemgedrag ........................................................ 2
definitie ............................................................................................................................................... 3
kijk op agressie ................................................................................................................................... 3
uitingsvormen ................................................................................................................................... 10
brOnnen van kwaadheid/agressief gedrag ................................................................................ 10
agressie en het lichaam ................................................................................................................. 16
aanpak ............................................................................................................................................. 17
cyclisch verloop ............................................................................................................................... 24
Besluit ................................................................................................................................................. 43
inleiding ................................................................................................................................................ 44
atn beleid op school ....................................................................................................................... 44
anderstalige nieuwkomers ................................................................................................................. 44
Definitie Anderstalige Nieuwkomers .............................................................................................. 44
onthaalklas ....................................................................................................................................... 45
proces van anderstalige nieuwkomers ............................................................................................ 46
mogelijkheden binnen onderwijs ................................................................................................... 47
meertaligheid op school .................................................................................................................... 48
inleiding ............................................................................................................................................. 48
overzicht ............................................................................................................................................... 50
meertalige ontwikkeling .................................................................................................................. 50
Wat kan je als onderwijs en ondersteunende diensten betekenen? ........................................... 58
Inzetten op welbevinden en veiligheid......................................................................................... 58
Contact met leerkracht en andere leerlingen bevorderen ....................................................... 60
Diversiteit in materiaal ..................................................................................................................... 61
Heldere communicatie ................................................................................................................... 62
Vertrouwenspersoon ....................................................................................................................... 64
Focus op de juiste doelen .................................................................................................................. 65
Werk- en toetsvormen ..................................................................................................................... 66
Beginsituatie in kaart brengen ....................................................................................................... 68
Actief betrekken bij het klasgebeuren .......................................................................................... 70
, Een rijk taalaanbod ......................................................................................................................... 74
Trauma en andere heftige ervaringen: aandachtspunten bij de sociaal-emotionele
ontwikkeling ......................................................................................................................................... 80
Kenmerken ....................................................................................................................................... 80
breed gedragen beleid .................................................................................................................. 85
wat doen als leerkracht/ begeleider ............................................................................................ 85
Ondersteuning en tools ................................................................................................................... 85
algemene tips naar leerkrachten toe ........................................................................................... 90
oefening casus .................................................................................................................................... 90
Inleiding ................................................................................................................................................ 91
Conceptafbakening ........................................................................................................................... 91
(Mentale) Gezondheid ................................................................................................................... 91
Mentaal welbevinden ..................................................................................................................... 92
Onderzoeksresultaten over jongeren en mentaal welzijn .............................................................. 94
Jongeren wereldwijd bezorgd over hun mentaal welzijn .......................................................... 94
Mentaal welzijn bij jongeren in Vlaanderen ................................................................................. 95
Geestelijke gezondheidszorg in Vlaanderen ............................................................................... 96
Mentaal welzijn op school .............................................................................................................. 97
Zelfverwondend gedrag .................................................................................................................... 98
Definitie ............................................................................................................................................. 98
Voorkomen ....................................................................................................................................... 99
Comorbiditeit ................................................................................................................................. 100
Risicofactoren ................................................................................................................................ 101
prognose ......................................................................................................................................... 103
Gevolgen ........................................................................................................................................ 103
schoolcontext ................................................................................................................................ 104
schoolprotocol ............................................................................................................................... 105
getuigenis leerlingenbegeleider .................................................................................................. 108
diagnostiek – niet kennen ............................................................................................................. 108
begeleiding .................................................................................................................................... 108
uitbreiding ....................................................................................................................................... 109
Suïcide ................................................................................................................................................ 109
Oorzaken en suïcidaal proces ..................................................................................................... 110
oorzaken ......................................................................................................................................... 110
Nooit één oorzaak ......................................................................................................................... 112
Verklarende modellen .................................................................................................................. 115
Risicoformulering ............................................................................................................................ 116
, Signalen .......................................................................................................................................... 116
Suïcidepreventie op school .......................................................................................................... 119
herken de signalen............................................................................................................................ 121
Maak contact .................................................................................................................................... 121
Wijs de weg ........................................................................................................................................ 122
Betrek naasten ................................................................................................................................... 122
Volg op/ bied continuïteit in de zorg .............................................................................................. 123
Uitgangspunten Suïcidepreventie-reflex ........................................................................................ 123
Suïcide kan voorkomen worden .................................................................................................. 123
Suïcidaliteit krijgt voorrang............................................................................................................ 123
Suïcidaal gedrag is een op zichzelf staande problematiek ..................................................... 124
Suïcidepreventie is een taak voor elke hulpverlener ................................................................ 124
Suïcidepreventie speelt zich af op verschillende niveaus ........................................................ 124
Het suïcidaal proces ...................................................................................................................... 125
Beschikbare tools............................................................................................................................... 125
Omschrijving van kindermishandeling ............................................................................................ 128
Verschillende vormen van kindermishandeling ............................................................................ 131
Lichamelijke mishandeling............................................................................................................ 132
Verwaarlozing ................................................................................................................................ 132
Seksueel geweld ............................................................................................................................ 133
Emotionele mishandeling ............................................................................................................. 136
Institutionele kindermishandeling ................................................................................................. 136
Prevalentie van kindermishandeling ............................................................................................... 136
Signalen van kindermishandeling ................................................................................................... 137
Lichamelijke mishandeling............................................................................................................ 138
Emotionele mishandeling ............................................................................................................. 138
Lichamelijke verwaarlozing .......................................................................................................... 138
Emotionele verwaarlozing ............................................................................................................ 138
Seksueel misbruik............................................................................................................................ 139
Gedrag van het kind ..................................................................................................................... 139
Gedrag van het kind t.o.v. andere kinderen ............................................................................. 139
Gedrag van het kind t.o.v. de ouders ........................................................................................ 139
Gedrag van de ouder(s) .............................................................................................................. 139
Risicofactoren in de gezinssituatie ............................................................................................... 140
Gevolgen van kindermishandeling ................................................................................................. 140
De invloed van kindermishandeling op de ontwikkeling van het gekwetste kind ................ 140
Kortetermijngevolgen en langetermijngevolgen ...................................................................... 152
3BATP – SEM 1
TOEGEPASTE PSYCHOGOLOGIE
SCHOOL EN PEDAGOGISCHE PSYCHOLOGIE
Hogeschool Vives
,INHOUDSOPGAVE
workshop agressiehantering ................................................................................................................ 1
Wie zijn ze?.......................................................................................................................................... 1
welk gedrag we ook zien… .............................................................................................................. 1
hoe we denken over moeilijk en grensoverschrijdend gedrag ................................................... 1
aandachtspunten bij het definiëren van probleemgedrag ........................................................ 2
definitie ............................................................................................................................................... 3
kijk op agressie ................................................................................................................................... 3
uitingsvormen ................................................................................................................................... 10
brOnnen van kwaadheid/agressief gedrag ................................................................................ 10
agressie en het lichaam ................................................................................................................. 16
aanpak ............................................................................................................................................. 17
cyclisch verloop ............................................................................................................................... 24
Besluit ................................................................................................................................................. 43
inleiding ................................................................................................................................................ 44
atn beleid op school ....................................................................................................................... 44
anderstalige nieuwkomers ................................................................................................................. 44
Definitie Anderstalige Nieuwkomers .............................................................................................. 44
onthaalklas ....................................................................................................................................... 45
proces van anderstalige nieuwkomers ............................................................................................ 46
mogelijkheden binnen onderwijs ................................................................................................... 47
meertaligheid op school .................................................................................................................... 48
inleiding ............................................................................................................................................. 48
overzicht ............................................................................................................................................... 50
meertalige ontwikkeling .................................................................................................................. 50
Wat kan je als onderwijs en ondersteunende diensten betekenen? ........................................... 58
Inzetten op welbevinden en veiligheid......................................................................................... 58
Contact met leerkracht en andere leerlingen bevorderen ....................................................... 60
Diversiteit in materiaal ..................................................................................................................... 61
Heldere communicatie ................................................................................................................... 62
Vertrouwenspersoon ....................................................................................................................... 64
Focus op de juiste doelen .................................................................................................................. 65
Werk- en toetsvormen ..................................................................................................................... 66
Beginsituatie in kaart brengen ....................................................................................................... 68
Actief betrekken bij het klasgebeuren .......................................................................................... 70
, Een rijk taalaanbod ......................................................................................................................... 74
Trauma en andere heftige ervaringen: aandachtspunten bij de sociaal-emotionele
ontwikkeling ......................................................................................................................................... 80
Kenmerken ....................................................................................................................................... 80
breed gedragen beleid .................................................................................................................. 85
wat doen als leerkracht/ begeleider ............................................................................................ 85
Ondersteuning en tools ................................................................................................................... 85
algemene tips naar leerkrachten toe ........................................................................................... 90
oefening casus .................................................................................................................................... 90
Inleiding ................................................................................................................................................ 91
Conceptafbakening ........................................................................................................................... 91
(Mentale) Gezondheid ................................................................................................................... 91
Mentaal welbevinden ..................................................................................................................... 92
Onderzoeksresultaten over jongeren en mentaal welzijn .............................................................. 94
Jongeren wereldwijd bezorgd over hun mentaal welzijn .......................................................... 94
Mentaal welzijn bij jongeren in Vlaanderen ................................................................................. 95
Geestelijke gezondheidszorg in Vlaanderen ............................................................................... 96
Mentaal welzijn op school .............................................................................................................. 97
Zelfverwondend gedrag .................................................................................................................... 98
Definitie ............................................................................................................................................. 98
Voorkomen ....................................................................................................................................... 99
Comorbiditeit ................................................................................................................................. 100
Risicofactoren ................................................................................................................................ 101
prognose ......................................................................................................................................... 103
Gevolgen ........................................................................................................................................ 103
schoolcontext ................................................................................................................................ 104
schoolprotocol ............................................................................................................................... 105
getuigenis leerlingenbegeleider .................................................................................................. 108
diagnostiek – niet kennen ............................................................................................................. 108
begeleiding .................................................................................................................................... 108
uitbreiding ....................................................................................................................................... 109
Suïcide ................................................................................................................................................ 109
Oorzaken en suïcidaal proces ..................................................................................................... 110
oorzaken ......................................................................................................................................... 110
Nooit één oorzaak ......................................................................................................................... 112
Verklarende modellen .................................................................................................................. 115
Risicoformulering ............................................................................................................................ 116
, Signalen .......................................................................................................................................... 116
Suïcidepreventie op school .......................................................................................................... 119
herken de signalen............................................................................................................................ 121
Maak contact .................................................................................................................................... 121
Wijs de weg ........................................................................................................................................ 122
Betrek naasten ................................................................................................................................... 122
Volg op/ bied continuïteit in de zorg .............................................................................................. 123
Uitgangspunten Suïcidepreventie-reflex ........................................................................................ 123
Suïcide kan voorkomen worden .................................................................................................. 123
Suïcidaliteit krijgt voorrang............................................................................................................ 123
Suïcidaal gedrag is een op zichzelf staande problematiek ..................................................... 124
Suïcidepreventie is een taak voor elke hulpverlener ................................................................ 124
Suïcidepreventie speelt zich af op verschillende niveaus ........................................................ 124
Het suïcidaal proces ...................................................................................................................... 125
Beschikbare tools............................................................................................................................... 125
Omschrijving van kindermishandeling ............................................................................................ 128
Verschillende vormen van kindermishandeling ............................................................................ 131
Lichamelijke mishandeling............................................................................................................ 132
Verwaarlozing ................................................................................................................................ 132
Seksueel geweld ............................................................................................................................ 133
Emotionele mishandeling ............................................................................................................. 136
Institutionele kindermishandeling ................................................................................................. 136
Prevalentie van kindermishandeling ............................................................................................... 136
Signalen van kindermishandeling ................................................................................................... 137
Lichamelijke mishandeling............................................................................................................ 138
Emotionele mishandeling ............................................................................................................. 138
Lichamelijke verwaarlozing .......................................................................................................... 138
Emotionele verwaarlozing ............................................................................................................ 138
Seksueel misbruik............................................................................................................................ 139
Gedrag van het kind ..................................................................................................................... 139
Gedrag van het kind t.o.v. andere kinderen ............................................................................. 139
Gedrag van het kind t.o.v. de ouders ........................................................................................ 139
Gedrag van de ouder(s) .............................................................................................................. 139
Risicofactoren in de gezinssituatie ............................................................................................... 140
Gevolgen van kindermishandeling ................................................................................................. 140
De invloed van kindermishandeling op de ontwikkeling van het gekwetste kind ................ 140
Kortetermijngevolgen en langetermijngevolgen ...................................................................... 152