Overzicht tijdlijnen Tijdvak 1-10 + Historische
contexten
Tijdvak 1 – Tijd van boeren en verzamelaars
Wanneer Waar Wie Wat Waarom Hoe
20.000 v.Chr. Midden-Oosten Jager- Worden sedentair Meer kennis over Ze gaan zelf graan
verzamelaars -> ontwikkeling landbouw en klimaat verbouwen
landbouw en ze verandering
bleven op een
plek wonen
13.000 v.Chr. Midden-Oosten Natufiërs Ontwikkeling van Klimaatverandering en Zelf graan verbouwen
landbouw en bevolkingsgroei en dieren houden
veeteelt
11.000 v.Chr. Vruchtbare Natufiërs Landbouwrevoluti Klimaatverandering, Zelg graan leren
Halve Maan e/neolithische minder eten en meer verbouwen en dieren
(Midden- revolutie mensen houden
Oosten)
7000 v.Chr. Vruchtbare Natufiërs Ontstaan eerste Klimaatverandering -> Zelf voedsel
Halve Maan dorpen vruchtbare grond verbouwen
6000 v.Chr. Eufraat, Tigris Natufiërs Boeren trokken Toename bevolking Migratie en
en Nijl weg naar andere kennisoverdracht
gebieden
5300 v.Chr. Zuid-Limburg Bandkeramie Eerste boeren Vruchtbare grond, Stichten van
kcultuur vestigen zich in landbouw geschikt nederzettingen
Nederland
5000 v.Chr. West-Europa Boeren Landbouw Bevolkingsdruk in Midden- Migratie en
verspreidt zich Oosten door toename kennisoverdracht
naar Europa voedsel
4300 v.Chr. Noorden van Trechterbeke Begin van de - -
Nederland, rcultuur trechterbekercultu
Denemarken, ur
Noord-Duitsland
en Zuid-Zweden
3500 v.Chr. Europa Boerendorpe Boeren dorpen Succesvole -
n groeien uit tot irrigatielandbouw en
steden bevolkingstoename
2950 v.Chr. Egypte Narmer Eenwording - Narmer veroverde
Egypte meerdere steden en
voegde die bij elkaar
3000 v.Chr. - - Ontstaan van het De samenleving in de -
schrift steden waren te complex
om alles te onthouden
, Tijdvak 2 – Tijd van Grieken en Romeinen
Wanneer Waar Wie Wat Waarom Hoe
850 v.Chr. Griekenland - Ontstaan Griekse Ze waren trots op hun -
stadsstaten eigen politieke
zelfstandigheid
753 v.Chr. Rome Remus & Stichting Rome - Romelus vermoord
Romelus Remus
509 v.Chr. Rome Romeinen Rome wordt Verjaging van de koning Instellen van senaat
republiek en consuls
509 v.Chr. Athene - Ontstaan - Directe democratie.
democratie Alle mannen boven de
18 in Athene geboren
mochten stemmen in
de volksjury of in de
Raad van vijfhonderd
430 – 404 Athene en Athene en Oorlog Veel poleisen wilden zich -
v.Chr. Sparta Sparta niet schikken in de
hegemonie
287 v.Chr. Romeinse Patriciërs en Patriciërs en Plebejers hadden geen -
Republiek plebejers plebejers formeel politieke invloed. Er
gelijk ontstond hierover een
conflict.
146 v.Chr. Noord-Afrika Romeinen vs Overwinning op Uitbreiding rijk, meer Verovering en
Carthago Carthago inkomsten vernietiging van
Carthago
59 v.Chr. Rome Julius Ceasar Julius wordt Hij wilde meer macht Julius Ceasar wordt
alleenheerser consul en wordt heel
Romeinse Rijk succesvol in het leger.
Weigert consul aft e
zijn en roept zichzelf
uit tot dictator
44 v.Chr. Rome Julius Ceasar Juluis Ceasar Julius Ceasar heeft de Senaat nodigt Julius
en Senaat wordt vermoord regels van de democratie Ceasar en leger uit in
verbroken -> senaat niet Rome en het senaat
blij vermoord Julius
27 v.Chr. Rome Augustus Begin keizertijd Stabiliteit na Instellen van
(Pax Romana) burgeroorlogen alleenheerschappij
312 Romeinse Rijk Constantijn Christendom Constantijn kreeg een visie Constantijn won en
wordt toegestaan van God dat hij een slag riep Christendom uit
zou winnen als hij het tot het geloof van het
christelijke kruis zou rijk
gebruiken
476 West-Romeinse - Het West- De stabiliteit en veiligheid Germaanse stammen
Rijk Romeinse Rijk nam af vallen het West-
valt uit elkaar Romeinse Rijk aan env
eel legerhoofden
grijpen de macht
, Tijdvak 3 – Tijd van monniken en ridders
Wanneer Waar Wie Wat Waarom Hoe
500 – 1000 West-Europa Boeren, heren Ontstaan van het Terugval handel en Boeren zoeken
hofstelsel en onveiligheid bescherming bij heren,
horigheid werken op domeinen
500 – 1000 West-Europa Kerk, Verspreiding van Lege religieuze invulling Missionering,
missionarissen het christendom na val Romeinse rijk bekeringen (zoals
Clovis), kloosterleven
496 Gallië Koning Clovis Bekeert zich tot Politieke steun van Doop, samenwerking
christendom bisschoppen Kerk en staat
622 Mekka en Mohammed Mohammed Verzet van de elite in -
Medina vlucht met zijn Mekka
volgelingen naar
Medina
630 Mekka Mohammed Mohammed Mekka was een -
veroverd Mekka belangrijke stad en
Mohammed wilde de
Arabische stammen
verenigen
711 Iberisch Volgers van de Delen van het De volgelingen van de Verovering van land
Schiereiland Islam Iberisch Islam wilde het geloof
Schiereiland verspreiden
worden veroverd
732 West-Europa Karel Martel De opmars van de - Karel martel versloeg
en moslims islam wordt tegen de moslims bij Poitiers
gehouden
800 Rome Karel de Keizerskroning Kerkelijke steun voor Paus kroont Karel tot
Grote, paus Karel de Grote wereldlijke macht keizer
843 Frankische Rijk Zonen van Verdrag van Erfopvolging zonder Opsplitsing in drie
Lodewijk de Verdun – eerstgeboorterecht delen
Vrome verdeling rijk
9e – 10e eeuw Europa Vikingen, Nieuwe invallen Zwakke centrale macht, Plundertochten over
Hongaren, rijke buit zee en land
moslims
, 9e – 10e eeuw West-Europa Koningen, Ontstaan feodale Gebrek aan centraal Leenstelsel: koning ->
edelen verhoudingen gezag graaf -> vazal
Tijdvak 4 – Tijd van Steden en Staten
Wanneer Waar Wie Wat Waarom Hoe
1000–1300 Vlaanderen Boeren, Groei van Voedseloverschot en Specialisatie,
ambachtsliede steden en ontginningen ambachten
n handel
1054 - De patriarch en Oosters Schisma De patriarch vond niet dat -
de paus hij als geestelijk leider van
Constantinopel
ondergeschikt was aan de
paus
1066 Londen Willen de Slag bij Hastings Hij wilde de handel en Veroveren van
veroveraar -> verovering nijverheid bevorderen en gebieden en eigen
Engeland hij wilde meer macht steden stichtten
1096-1099 Oost-Europa Paus Urbanus II Eerste Om de Oosterse Kerk weer Iedere kruisvaarder
Kruistocht onder zijn gezag te krijgen kreeg een volle aflaat,
daarnaast hoopte veel
mensen op
rijkdommen in andere
landen.
1122 - Hendrik IV en Einde - -
de paus Investuurtijd
1165-1223 Frankrijk Filips II Filips II Augustus De Franse koning wilde Door na het overlijden
Augustus breidt zijn meer macht van een leenman
machtspositie diens leen bij de
uit kroondomeinen te
voegen
1189-1192 Jeruzalem Richard Derde Om Jeruzalem weer in de Strijd aan gaan ->
Leeuwenhart, Kruistocht macht te krijgen van de Richard Leeuwenhart
Frederik I christenen in plaats van de verloor van Saladin,
Barbarossa, moslims maar christelijke
Filips II pelgrims waren wel
Augustus en weer welkom in
Saladin Jeruzalem
1199 - Richard Richard - Getroffen door een
Leeuwenhart Leeuwenhart kruisboogpijl -> John
overlijdt neemt het over
1214 Bouvines Filips II Slag bij Bouvines Een conflict waarbij John -
(Vlaanderen) Augustus van Engeland en andere
(Frankrijk) leenheren in opstand
kwamen tegen de Franse
koning
1215 - John De Fransen Om de macht van John en Ze mochten geen
dwongen John zijn opvolgers te beperken beslissingen meer
contexten
Tijdvak 1 – Tijd van boeren en verzamelaars
Wanneer Waar Wie Wat Waarom Hoe
20.000 v.Chr. Midden-Oosten Jager- Worden sedentair Meer kennis over Ze gaan zelf graan
verzamelaars -> ontwikkeling landbouw en klimaat verbouwen
landbouw en ze verandering
bleven op een
plek wonen
13.000 v.Chr. Midden-Oosten Natufiërs Ontwikkeling van Klimaatverandering en Zelf graan verbouwen
landbouw en bevolkingsgroei en dieren houden
veeteelt
11.000 v.Chr. Vruchtbare Natufiërs Landbouwrevoluti Klimaatverandering, Zelg graan leren
Halve Maan e/neolithische minder eten en meer verbouwen en dieren
(Midden- revolutie mensen houden
Oosten)
7000 v.Chr. Vruchtbare Natufiërs Ontstaan eerste Klimaatverandering -> Zelf voedsel
Halve Maan dorpen vruchtbare grond verbouwen
6000 v.Chr. Eufraat, Tigris Natufiërs Boeren trokken Toename bevolking Migratie en
en Nijl weg naar andere kennisoverdracht
gebieden
5300 v.Chr. Zuid-Limburg Bandkeramie Eerste boeren Vruchtbare grond, Stichten van
kcultuur vestigen zich in landbouw geschikt nederzettingen
Nederland
5000 v.Chr. West-Europa Boeren Landbouw Bevolkingsdruk in Midden- Migratie en
verspreidt zich Oosten door toename kennisoverdracht
naar Europa voedsel
4300 v.Chr. Noorden van Trechterbeke Begin van de - -
Nederland, rcultuur trechterbekercultu
Denemarken, ur
Noord-Duitsland
en Zuid-Zweden
3500 v.Chr. Europa Boerendorpe Boeren dorpen Succesvole -
n groeien uit tot irrigatielandbouw en
steden bevolkingstoename
2950 v.Chr. Egypte Narmer Eenwording - Narmer veroverde
Egypte meerdere steden en
voegde die bij elkaar
3000 v.Chr. - - Ontstaan van het De samenleving in de -
schrift steden waren te complex
om alles te onthouden
, Tijdvak 2 – Tijd van Grieken en Romeinen
Wanneer Waar Wie Wat Waarom Hoe
850 v.Chr. Griekenland - Ontstaan Griekse Ze waren trots op hun -
stadsstaten eigen politieke
zelfstandigheid
753 v.Chr. Rome Remus & Stichting Rome - Romelus vermoord
Romelus Remus
509 v.Chr. Rome Romeinen Rome wordt Verjaging van de koning Instellen van senaat
republiek en consuls
509 v.Chr. Athene - Ontstaan - Directe democratie.
democratie Alle mannen boven de
18 in Athene geboren
mochten stemmen in
de volksjury of in de
Raad van vijfhonderd
430 – 404 Athene en Athene en Oorlog Veel poleisen wilden zich -
v.Chr. Sparta Sparta niet schikken in de
hegemonie
287 v.Chr. Romeinse Patriciërs en Patriciërs en Plebejers hadden geen -
Republiek plebejers plebejers formeel politieke invloed. Er
gelijk ontstond hierover een
conflict.
146 v.Chr. Noord-Afrika Romeinen vs Overwinning op Uitbreiding rijk, meer Verovering en
Carthago Carthago inkomsten vernietiging van
Carthago
59 v.Chr. Rome Julius Ceasar Julius wordt Hij wilde meer macht Julius Ceasar wordt
alleenheerser consul en wordt heel
Romeinse Rijk succesvol in het leger.
Weigert consul aft e
zijn en roept zichzelf
uit tot dictator
44 v.Chr. Rome Julius Ceasar Juluis Ceasar Julius Ceasar heeft de Senaat nodigt Julius
en Senaat wordt vermoord regels van de democratie Ceasar en leger uit in
verbroken -> senaat niet Rome en het senaat
blij vermoord Julius
27 v.Chr. Rome Augustus Begin keizertijd Stabiliteit na Instellen van
(Pax Romana) burgeroorlogen alleenheerschappij
312 Romeinse Rijk Constantijn Christendom Constantijn kreeg een visie Constantijn won en
wordt toegestaan van God dat hij een slag riep Christendom uit
zou winnen als hij het tot het geloof van het
christelijke kruis zou rijk
gebruiken
476 West-Romeinse - Het West- De stabiliteit en veiligheid Germaanse stammen
Rijk Romeinse Rijk nam af vallen het West-
valt uit elkaar Romeinse Rijk aan env
eel legerhoofden
grijpen de macht
, Tijdvak 3 – Tijd van monniken en ridders
Wanneer Waar Wie Wat Waarom Hoe
500 – 1000 West-Europa Boeren, heren Ontstaan van het Terugval handel en Boeren zoeken
hofstelsel en onveiligheid bescherming bij heren,
horigheid werken op domeinen
500 – 1000 West-Europa Kerk, Verspreiding van Lege religieuze invulling Missionering,
missionarissen het christendom na val Romeinse rijk bekeringen (zoals
Clovis), kloosterleven
496 Gallië Koning Clovis Bekeert zich tot Politieke steun van Doop, samenwerking
christendom bisschoppen Kerk en staat
622 Mekka en Mohammed Mohammed Verzet van de elite in -
Medina vlucht met zijn Mekka
volgelingen naar
Medina
630 Mekka Mohammed Mohammed Mekka was een -
veroverd Mekka belangrijke stad en
Mohammed wilde de
Arabische stammen
verenigen
711 Iberisch Volgers van de Delen van het De volgelingen van de Verovering van land
Schiereiland Islam Iberisch Islam wilde het geloof
Schiereiland verspreiden
worden veroverd
732 West-Europa Karel Martel De opmars van de - Karel martel versloeg
en moslims islam wordt tegen de moslims bij Poitiers
gehouden
800 Rome Karel de Keizerskroning Kerkelijke steun voor Paus kroont Karel tot
Grote, paus Karel de Grote wereldlijke macht keizer
843 Frankische Rijk Zonen van Verdrag van Erfopvolging zonder Opsplitsing in drie
Lodewijk de Verdun – eerstgeboorterecht delen
Vrome verdeling rijk
9e – 10e eeuw Europa Vikingen, Nieuwe invallen Zwakke centrale macht, Plundertochten over
Hongaren, rijke buit zee en land
moslims
, 9e – 10e eeuw West-Europa Koningen, Ontstaan feodale Gebrek aan centraal Leenstelsel: koning ->
edelen verhoudingen gezag graaf -> vazal
Tijdvak 4 – Tijd van Steden en Staten
Wanneer Waar Wie Wat Waarom Hoe
1000–1300 Vlaanderen Boeren, Groei van Voedseloverschot en Specialisatie,
ambachtsliede steden en ontginningen ambachten
n handel
1054 - De patriarch en Oosters Schisma De patriarch vond niet dat -
de paus hij als geestelijk leider van
Constantinopel
ondergeschikt was aan de
paus
1066 Londen Willen de Slag bij Hastings Hij wilde de handel en Veroveren van
veroveraar -> verovering nijverheid bevorderen en gebieden en eigen
Engeland hij wilde meer macht steden stichtten
1096-1099 Oost-Europa Paus Urbanus II Eerste Om de Oosterse Kerk weer Iedere kruisvaarder
Kruistocht onder zijn gezag te krijgen kreeg een volle aflaat,
daarnaast hoopte veel
mensen op
rijkdommen in andere
landen.
1122 - Hendrik IV en Einde - -
de paus Investuurtijd
1165-1223 Frankrijk Filips II Filips II Augustus De Franse koning wilde Door na het overlijden
Augustus breidt zijn meer macht van een leenman
machtspositie diens leen bij de
uit kroondomeinen te
voegen
1189-1192 Jeruzalem Richard Derde Om Jeruzalem weer in de Strijd aan gaan ->
Leeuwenhart, Kruistocht macht te krijgen van de Richard Leeuwenhart
Frederik I christenen in plaats van de verloor van Saladin,
Barbarossa, moslims maar christelijke
Filips II pelgrims waren wel
Augustus en weer welkom in
Saladin Jeruzalem
1199 - Richard Richard - Getroffen door een
Leeuwenhart Leeuwenhart kruisboogpijl -> John
overlijdt neemt het over
1214 Bouvines Filips II Slag bij Bouvines Een conflict waarbij John -
(Vlaanderen) Augustus van Engeland en andere
(Frankrijk) leenheren in opstand
kwamen tegen de Franse
koning
1215 - John De Fransen Om de macht van John en Ze mochten geen
dwongen John zijn opvolgers te beperken beslissingen meer
