HOOFDSTUK 19 SPORT (4e Editie)
VWO 6 / GYMNASIUM 6
NECTAR
19.1 Bouw van pezen en spieren
19.2 Beweging in spiervezels
19.3 Energieproductie zonder zuurstof
19.4 Energieproductie met zuurstof
19.5 Controle
Inclusief een overzichtelijk schema om paragraaf
19.3 en paragraaf 19.4 beter te begrijpen
(Te vinden op pagina’s 7 en 8)
Stuvia: @Leermaat
, 19.1 Bouw van pezen en spieren
Aan elkaar verbonden
● Pezen bestaan uit bindweefsel, weefsel dat andere weefsels en organen verbinden en op hun
plaats houdt. Deze functie wordt mogelijk gemaakt door de gelachtige tussenstof tussen de
cellen met veel eiwitten.
Bewegen: Spieren, pezen en gewrichten
● Door het samentrekken van skeletspieren kunnen botten rond hun draaipunten in de
gewrichten bewegen. Pezen verbinden de skeletspieren met de botten.
Bouw van pezen
● Bij het bewegen trekken lange vezels in pezen aan de botten, die zijn uit collageen
opgebouwd. In de tussencelstof zitten 3 collageen moleculen om elkaar gewikkeld, vele ervan
vormen collageenfibrillen.
● Op hun beurt vormen vele collageenfibrillen een collageenvezel, die weer een
collageenbundel kan vormen.
● De achillespees kan bij beweging, afhankelijk van de kracht waarmee de voet op de grond
wordt gezet, iets indrukken waardoor de collageen strengen veel energie kunnen opslaan.
● Bij het afzetten, waarbij de kuitspier samentrekt, kan de veerenergie vrijkomen en het been
makkelijker omhoog komen.
Contact houden
● Door connexon-eiwitten worden de cellen van bindweefsel verbonden, hierdoor ontstaat er in
de membranen van de buurcellen openingen, een gap junction. Hier kunnen kleine moleculen
en ionen doorheen bewegen.
● De hoeveelheden gap junction wisselt voortdurend.
Bouw van skeletspieren
● Skeletspieren zijn opgebouwd uit spiervezels, die ontstaan uit de samensmelting van vele
spiercellen, hierdoor hebben ze soms meerdere kernen.
● Spiervezels bevatten myofibrillen, ook wel eiwitfilamenten, waardoor spieren kunnen
samentrekken.
○ Dunne filamenten bestaan uit twee gedraaide actine ketens.
○ Dikke filamenten bestaan uit een groot aantal keten myosine.
● Op de skeletspieren zitten I- en A-banden, dit geeft het de naam dwarsgestreept spierweefsel.
○ In het midden van I-banden bevindt zich een membraan, de Z-lijn waarin zich het
sarcomeer bevindt.
Gecoördineerd samentrekken
● Via het ruggenmerg gaan de impulsen naar de spieren.
● De axonen van de motorneuronen vertakken en eindigen in neuromusculaire synapsen waar
acetylcholine vrijkomt dat spierweefsels activeert.
● Bundels myosine en actine verschuiven in elkaar waardoor de sarcomeren verkorten.
● Je noemt een groep spiervezels die op de impulsen van één axon reageert een motorische
eenheid.
Spierweefsel rond holle organen
● Tijdens het trainen pompt het hart snel bloed rond, het hartspierweefsel is dwarsgestreept.
● Na een impuls wordt het hartweefsel samengetrokken en bloed stroomt ervan weg.
● Glad spierweefsel komt bijvoorbeeld voor in de wanden van de bloedvaten.
Stuvia: @Leermaat
VWO 6 / GYMNASIUM 6
NECTAR
19.1 Bouw van pezen en spieren
19.2 Beweging in spiervezels
19.3 Energieproductie zonder zuurstof
19.4 Energieproductie met zuurstof
19.5 Controle
Inclusief een overzichtelijk schema om paragraaf
19.3 en paragraaf 19.4 beter te begrijpen
(Te vinden op pagina’s 7 en 8)
Stuvia: @Leermaat
, 19.1 Bouw van pezen en spieren
Aan elkaar verbonden
● Pezen bestaan uit bindweefsel, weefsel dat andere weefsels en organen verbinden en op hun
plaats houdt. Deze functie wordt mogelijk gemaakt door de gelachtige tussenstof tussen de
cellen met veel eiwitten.
Bewegen: Spieren, pezen en gewrichten
● Door het samentrekken van skeletspieren kunnen botten rond hun draaipunten in de
gewrichten bewegen. Pezen verbinden de skeletspieren met de botten.
Bouw van pezen
● Bij het bewegen trekken lange vezels in pezen aan de botten, die zijn uit collageen
opgebouwd. In de tussencelstof zitten 3 collageen moleculen om elkaar gewikkeld, vele ervan
vormen collageenfibrillen.
● Op hun beurt vormen vele collageenfibrillen een collageenvezel, die weer een
collageenbundel kan vormen.
● De achillespees kan bij beweging, afhankelijk van de kracht waarmee de voet op de grond
wordt gezet, iets indrukken waardoor de collageen strengen veel energie kunnen opslaan.
● Bij het afzetten, waarbij de kuitspier samentrekt, kan de veerenergie vrijkomen en het been
makkelijker omhoog komen.
Contact houden
● Door connexon-eiwitten worden de cellen van bindweefsel verbonden, hierdoor ontstaat er in
de membranen van de buurcellen openingen, een gap junction. Hier kunnen kleine moleculen
en ionen doorheen bewegen.
● De hoeveelheden gap junction wisselt voortdurend.
Bouw van skeletspieren
● Skeletspieren zijn opgebouwd uit spiervezels, die ontstaan uit de samensmelting van vele
spiercellen, hierdoor hebben ze soms meerdere kernen.
● Spiervezels bevatten myofibrillen, ook wel eiwitfilamenten, waardoor spieren kunnen
samentrekken.
○ Dunne filamenten bestaan uit twee gedraaide actine ketens.
○ Dikke filamenten bestaan uit een groot aantal keten myosine.
● Op de skeletspieren zitten I- en A-banden, dit geeft het de naam dwarsgestreept spierweefsel.
○ In het midden van I-banden bevindt zich een membraan, de Z-lijn waarin zich het
sarcomeer bevindt.
Gecoördineerd samentrekken
● Via het ruggenmerg gaan de impulsen naar de spieren.
● De axonen van de motorneuronen vertakken en eindigen in neuromusculaire synapsen waar
acetylcholine vrijkomt dat spierweefsels activeert.
● Bundels myosine en actine verschuiven in elkaar waardoor de sarcomeren verkorten.
● Je noemt een groep spiervezels die op de impulsen van één axon reageert een motorische
eenheid.
Spierweefsel rond holle organen
● Tijdens het trainen pompt het hart snel bloed rond, het hartspierweefsel is dwarsgestreept.
● Na een impuls wordt het hartweefsel samengetrokken en bloed stroomt ervan weg.
● Glad spierweefsel komt bijvoorbeeld voor in de wanden van de bloedvaten.
Stuvia: @Leermaat
