Inleidende beschouwingen
Wat is diversiteit?
Diversiteit beleid (vanuit de overheid) is iets dat nog niet zo heel lang bestaat. In
de jaren 80/90 zijn we overgegaan naar een diversiteitsbeleid. Vroeger hadden
we beleid voor doelgroepen (bv. voor mensen met een handicap, voor
vrouwen,...). Erna zijn al deze doelgroepen samen genomen onder de term
diversiteit.
Als je zoveel verschillende groepen bij elkaar gooit (bv. lage SES, neurodiversen,
vrouwen, laaggeschoolden,...) krijg je een beleid dat heel breed is, maar niet gaat
in de diepte. Men vroeg zich hierdoor af of er nog voldoende aandacht zou zijn
voor de verschillende doelgroepen.
Diversiteit is een controversieel thema. Diversiteit gaat over een mix van
verschillen en gelijkenissen tussen mensen. Er zijn een aantal gelijkenissen en
verschillen die we zien omdat die zichtbaar zijn (bv. huidskleur, oogkleur,
geslacht – soms,...), maar er zijn nog veel gelijkenissen en verschillen maar om
die te zien moeten we met elkaar praten (bv. religie, taal, normen en waarden).
Dit zijn ook dingen die het soms moeilijk maken om met elkaar om te gaan.
Diversiteit geeft ook spanningen en moeilijkheden en het is belangrijk dit te
erkennen en na te denken hoe we daarmee kunnen omgaan.
Diversiteit is een containerbegrip. Alle soorten manieren van zijn, zitten vervat
in de term diversiteit (bv. trauma, autisme, dyslexie,...). Dit maakt het ook heel
moeilijk deze groep te definiëren.
Normaliteit als norm, want het is een ideologie (we hebben een idee over wat
normaal is -> homogeneïsme). In de industriële samenleving in de 19 e eeuw is
sociaal werk ontstaan. Door de urbanisatie en secularisering kwam er
eenzaamheid, hadden mensen geen werk, werden mensen onderdrukt. Hierdoor
is sociaal werk ontstaan in Engeland en dit is dan uitgedijd naar andere landen.
Er was een normaliteit hoe iemand moest zijn, maar sociaal werkers probeerden
mensen te normaliseren. Mensen die hier niet aan voldoen zijn anders en divers.
Ofwel probeerden ze deze te normaliseren ofwel probeerden ze deze te
verbannen en weg te stoppen in gestichten. De vraag wat normaal is, is over te
discussiëren.
Binnen sociaal werk was diversiteit een probleem, want men moest voldoen aan
de norm. Die mensen moesten aangepast worden. Nu wordt diversiteit omarmt
en het mag er zijn. Dit wordt meer en meer als normaal gezien, maar dat heeft
wel wat controverse. Er zijn ideeën in de samenleving over de diversen, die
polariseren. De ene aanvaardt het, maar er zijn ook mensen die zich hier tegen
verzetten.
Binnen diversiteit zien we 2 zaken. Er wordt enerzijds heel veel aandacht
besteedt aan emancipatie (mensen die divers zijn hebben ook het definitierecht
en mogen zelf ook bepalen hoe zij hun definitie beschouwen). Soms brengen ze
ons ook in verwarring (bv. dames die borstkanker hadden – reconstructie van
borsten was vroeger de norm, maar nu zijn er bewegingen binnen die vrouwen
,die zeggen dat ze ook vrouw zijn zonder die reconstructie en dat ze niet willen
voldoen aan dat ideaal).
Aimee Mullins: het is niet eerlijk dat zij 12 paar benen heeft en de meeste andere
mensen maar 2. Ze vindt haarzelf in een bevoorrechte positie (ze kan haar benen
aanpassen aan de verschillende omstandigheden).
User perspective: in het verleden hadden we een paternalistische houding (wij
al sociaal werker weten wat goed is voor de ander). Hierdoor regelden we zelf
dingen voor de mensen, maar nu nemen we de cliënten mee in wat we moeten
ondernemen. De diverse mensen worden nu meegenomen in de bepaling van de
visie en de organisatie van bepaalde organisaties en bewegingen.
Diversiteit heeft ook een aantal uitdagingen. Het aantal kinderen in het
buitengewoon onderwijs -> België 6% (grote koploper). M-decreet: we proberen
inclusie mogelijk te maken, maar hier wordt niet veel geld voor vrijgemaakt,
waardoor het is mislukt. Men blijft wel nadenken over inclusie en gaat op zoek
naar andere manieren (bv. meer steun – doet die 6% niet minderen). We zien als
we de illusie van normaliteit blijven hanteren, blijft inclusie eigenlijk uitgesloten,
maar dit moet wel mogelijk zijn (bv. in andere landen – Portugal en Zweden –
andere visie en veel minder kinderen in bijzonder onderwijs). Waarom hebben we
het nodig om mensen faciliteiten te geven?
In het denken over diversiteit hebben we heel wat polarisatie.
Superdiversiteit
= als we puur kijken naar mensen in de samenleving, was het concept diversiteit
niet meer voldoende. Men wou de enorme toegenomen diversiteit in de
samenleving definiëren.
Het ontstaan van het concept superdiversiteit – Vertovec: er was een enorme
mobilisatie van mensen. Hij had het vooral over etnisch-culturele diversiteit. Er is
een wildgroei aan theorieën gekomen over diversiteit.
- Onderzoek naar immigratie
- In 2007 nieuwe ontdekking in demografie van immigratie naar de UK
- Geeft ‘taal’ aan de diversificatie van immigranten in de UK en grootsteden
overal in de wereld
- Sociale wetenschappers maakte gretig gebruik van zijn nieuwe ontdekking
2
, - Eindelijk ‘woorden voor’ de complexiteit dat meer is dan etniciteit
- Wildgroei aan theorieontwikkeling over superdiversiteit overal in de wereld
- Oorzaken voor deze sociale verandering?
Oorzaak: begint vanaf jaren 90.
1. Politieke veranderingen die mogelijk gemaakt hebben dat mensen mobiel
werden en economische veranderingen waardoor mensen moesten overkomen
om te werken.
- Er zijn nieuwe migratiestromen ontstaan (val Sovjet-Unie, oorlog ex-
Joegoslavië, val Berlijnse muur -> koude oorlog): beweging vanuit Oost-
Europa naar West-Europa.
o Vroeger was dit niet mogelijk
- Nieuwe conflictgebieden waardoor mensen zijn beginnen vluchten naar
andere gebieden.
- Heel veel landen die gedekoloniseerd zijn.
- In de jaren 90 hadden we een economische bloeiperiode, waardoor we volk
te kort hadden en mensen naar hier zijn gekomen om te werken.
2. Jan Blommaert! – internet wordt gemeengoed -> Blommaert: effect van 2
grote vernieuwingen (vanaf het begin van de jaren ’90) – link naar zelfstudie
- Gewone burgers konden in 1994 zelf een internetabonnement aangaan.
Dat maakt dat wij nieuwe gemeenschappen zijn gaan beginnen creëren en
we leven meer mondiaal. We hebben virtueel ook meer contacten.
- De virtuele werelden hebben invloed op de levens van mensen.
- Dankzij de online platformen kan er nu veel meer en veel sneller dingen
verteld worden. Dit maakt dat migratie enorm verandert is. Mensen die
gemigreerd zijn, kunnen nu veel makkelijker contacten houden met familie
uit het land van origine.
- Anderen zijn altijd dichtbij waardoor je niet afgesneden bent van die
gemeenschap. Er is geen daar zijn en hier zijn, want dit kan allebei
tegelijkertijd.
- Nieuwe migratiestromen: diversificatie bevolking: veel meer mensen
verplaatsen zich naar veel meer plaatsen in de wereld
o Einde koude oorlog, nieuwe conflicten vanaf ‘90
- Geldof: dekolonisatie, actief aantrekken van gastarbeiders vanaf de jaren
’50, vervolgmigratie en gezinshereniging, uitbreiding van de EU
- Internet wordt ‘gemeengoed’ en een element van ons alledaagse
bestaan
o Gevolg: nieuwe online wereld, leven/actief in nieuwe
gemeenschappen en nieuwe identiteiten waardoor we ons leven
helemaal anders leven dan voorheen/ globalisering
o In België verkenden Maly, Blommaert en
Ben Yakoub (2014) superdiverse buurten in Brussel, Antwerpen,
Gent en Oos‐
tende, met bijzondere aandacht voor de linguïstische tekens en
gevolgen van
groeiende superdiversiteit
3
, 3 deelconcepten
Kwantitatieve diversiteit:
- de urbanisering loopt nog altijd (55% van de wereldbevolking woont in
steden en in 2050 zal dit 68% zijn). Er worden metropolen ontwikkeld in
China, India en Nigeria. De steden worden
alsmaar groter en meer en meer mensen
gaan dicht bij elkaar gaan wonen.
o Het aantal minderheden: grafiek – voor
alle landen is het aan het stijgen, zelf
voor landen waar men een restrictief
migratiebeleid heeft (waar
vluchtelingen heel vaak geweigerd
worden – Denemarken en Oostenrijk)
o Als de verschillende minderheden
bijeen telt is dat een grote groep, maar
apart zijn ze heel verschillend.
o Majority steden: in die steden zijn meer
dan de helft van de mensen een minderheid
De meerderheid van de bewoners maakt deel uit van een
minderheidsgroep
New York
Londen
Sao Paolo
Brussel
Amsterdam
Berlijn
Parijs
Antwerpen
2/3 jongeren in Brussel, Antwerpen of
Genk hebben een achtergrond uit
migratie
12,6% personen met een vreemde
nationaliteit waarvan 2/3 landen
buiten de EU
Buitenlandse herkomst België: 32,7%,
in Vlaanderen 24%
Tot 49 jaar is de buitenlandse
herkomst groter dan de
binnenlandse herkomst
Het is vanaf 50 dat we zien dat mensen van Belgische
herkomst nog steeds in de meerderheid zijn
(vergrijzing: vooral bij mensen met een Belgische
herkomst) -> rusthuizen gaan andere etniciteit krijgen
binnenkort
Vrouw is geëmancipeerd, maar de zorg voor de
ouderen past niet in het huidige model van de
tweeverdieners (vroeger kon dat wel want dan waren
vrouwen huisvrouwen)
4
Wat is diversiteit?
Diversiteit beleid (vanuit de overheid) is iets dat nog niet zo heel lang bestaat. In
de jaren 80/90 zijn we overgegaan naar een diversiteitsbeleid. Vroeger hadden
we beleid voor doelgroepen (bv. voor mensen met een handicap, voor
vrouwen,...). Erna zijn al deze doelgroepen samen genomen onder de term
diversiteit.
Als je zoveel verschillende groepen bij elkaar gooit (bv. lage SES, neurodiversen,
vrouwen, laaggeschoolden,...) krijg je een beleid dat heel breed is, maar niet gaat
in de diepte. Men vroeg zich hierdoor af of er nog voldoende aandacht zou zijn
voor de verschillende doelgroepen.
Diversiteit is een controversieel thema. Diversiteit gaat over een mix van
verschillen en gelijkenissen tussen mensen. Er zijn een aantal gelijkenissen en
verschillen die we zien omdat die zichtbaar zijn (bv. huidskleur, oogkleur,
geslacht – soms,...), maar er zijn nog veel gelijkenissen en verschillen maar om
die te zien moeten we met elkaar praten (bv. religie, taal, normen en waarden).
Dit zijn ook dingen die het soms moeilijk maken om met elkaar om te gaan.
Diversiteit geeft ook spanningen en moeilijkheden en het is belangrijk dit te
erkennen en na te denken hoe we daarmee kunnen omgaan.
Diversiteit is een containerbegrip. Alle soorten manieren van zijn, zitten vervat
in de term diversiteit (bv. trauma, autisme, dyslexie,...). Dit maakt het ook heel
moeilijk deze groep te definiëren.
Normaliteit als norm, want het is een ideologie (we hebben een idee over wat
normaal is -> homogeneïsme). In de industriële samenleving in de 19 e eeuw is
sociaal werk ontstaan. Door de urbanisatie en secularisering kwam er
eenzaamheid, hadden mensen geen werk, werden mensen onderdrukt. Hierdoor
is sociaal werk ontstaan in Engeland en dit is dan uitgedijd naar andere landen.
Er was een normaliteit hoe iemand moest zijn, maar sociaal werkers probeerden
mensen te normaliseren. Mensen die hier niet aan voldoen zijn anders en divers.
Ofwel probeerden ze deze te normaliseren ofwel probeerden ze deze te
verbannen en weg te stoppen in gestichten. De vraag wat normaal is, is over te
discussiëren.
Binnen sociaal werk was diversiteit een probleem, want men moest voldoen aan
de norm. Die mensen moesten aangepast worden. Nu wordt diversiteit omarmt
en het mag er zijn. Dit wordt meer en meer als normaal gezien, maar dat heeft
wel wat controverse. Er zijn ideeën in de samenleving over de diversen, die
polariseren. De ene aanvaardt het, maar er zijn ook mensen die zich hier tegen
verzetten.
Binnen diversiteit zien we 2 zaken. Er wordt enerzijds heel veel aandacht
besteedt aan emancipatie (mensen die divers zijn hebben ook het definitierecht
en mogen zelf ook bepalen hoe zij hun definitie beschouwen). Soms brengen ze
ons ook in verwarring (bv. dames die borstkanker hadden – reconstructie van
borsten was vroeger de norm, maar nu zijn er bewegingen binnen die vrouwen
,die zeggen dat ze ook vrouw zijn zonder die reconstructie en dat ze niet willen
voldoen aan dat ideaal).
Aimee Mullins: het is niet eerlijk dat zij 12 paar benen heeft en de meeste andere
mensen maar 2. Ze vindt haarzelf in een bevoorrechte positie (ze kan haar benen
aanpassen aan de verschillende omstandigheden).
User perspective: in het verleden hadden we een paternalistische houding (wij
al sociaal werker weten wat goed is voor de ander). Hierdoor regelden we zelf
dingen voor de mensen, maar nu nemen we de cliënten mee in wat we moeten
ondernemen. De diverse mensen worden nu meegenomen in de bepaling van de
visie en de organisatie van bepaalde organisaties en bewegingen.
Diversiteit heeft ook een aantal uitdagingen. Het aantal kinderen in het
buitengewoon onderwijs -> België 6% (grote koploper). M-decreet: we proberen
inclusie mogelijk te maken, maar hier wordt niet veel geld voor vrijgemaakt,
waardoor het is mislukt. Men blijft wel nadenken over inclusie en gaat op zoek
naar andere manieren (bv. meer steun – doet die 6% niet minderen). We zien als
we de illusie van normaliteit blijven hanteren, blijft inclusie eigenlijk uitgesloten,
maar dit moet wel mogelijk zijn (bv. in andere landen – Portugal en Zweden –
andere visie en veel minder kinderen in bijzonder onderwijs). Waarom hebben we
het nodig om mensen faciliteiten te geven?
In het denken over diversiteit hebben we heel wat polarisatie.
Superdiversiteit
= als we puur kijken naar mensen in de samenleving, was het concept diversiteit
niet meer voldoende. Men wou de enorme toegenomen diversiteit in de
samenleving definiëren.
Het ontstaan van het concept superdiversiteit – Vertovec: er was een enorme
mobilisatie van mensen. Hij had het vooral over etnisch-culturele diversiteit. Er is
een wildgroei aan theorieën gekomen over diversiteit.
- Onderzoek naar immigratie
- In 2007 nieuwe ontdekking in demografie van immigratie naar de UK
- Geeft ‘taal’ aan de diversificatie van immigranten in de UK en grootsteden
overal in de wereld
- Sociale wetenschappers maakte gretig gebruik van zijn nieuwe ontdekking
2
, - Eindelijk ‘woorden voor’ de complexiteit dat meer is dan etniciteit
- Wildgroei aan theorieontwikkeling over superdiversiteit overal in de wereld
- Oorzaken voor deze sociale verandering?
Oorzaak: begint vanaf jaren 90.
1. Politieke veranderingen die mogelijk gemaakt hebben dat mensen mobiel
werden en economische veranderingen waardoor mensen moesten overkomen
om te werken.
- Er zijn nieuwe migratiestromen ontstaan (val Sovjet-Unie, oorlog ex-
Joegoslavië, val Berlijnse muur -> koude oorlog): beweging vanuit Oost-
Europa naar West-Europa.
o Vroeger was dit niet mogelijk
- Nieuwe conflictgebieden waardoor mensen zijn beginnen vluchten naar
andere gebieden.
- Heel veel landen die gedekoloniseerd zijn.
- In de jaren 90 hadden we een economische bloeiperiode, waardoor we volk
te kort hadden en mensen naar hier zijn gekomen om te werken.
2. Jan Blommaert! – internet wordt gemeengoed -> Blommaert: effect van 2
grote vernieuwingen (vanaf het begin van de jaren ’90) – link naar zelfstudie
- Gewone burgers konden in 1994 zelf een internetabonnement aangaan.
Dat maakt dat wij nieuwe gemeenschappen zijn gaan beginnen creëren en
we leven meer mondiaal. We hebben virtueel ook meer contacten.
- De virtuele werelden hebben invloed op de levens van mensen.
- Dankzij de online platformen kan er nu veel meer en veel sneller dingen
verteld worden. Dit maakt dat migratie enorm verandert is. Mensen die
gemigreerd zijn, kunnen nu veel makkelijker contacten houden met familie
uit het land van origine.
- Anderen zijn altijd dichtbij waardoor je niet afgesneden bent van die
gemeenschap. Er is geen daar zijn en hier zijn, want dit kan allebei
tegelijkertijd.
- Nieuwe migratiestromen: diversificatie bevolking: veel meer mensen
verplaatsen zich naar veel meer plaatsen in de wereld
o Einde koude oorlog, nieuwe conflicten vanaf ‘90
- Geldof: dekolonisatie, actief aantrekken van gastarbeiders vanaf de jaren
’50, vervolgmigratie en gezinshereniging, uitbreiding van de EU
- Internet wordt ‘gemeengoed’ en een element van ons alledaagse
bestaan
o Gevolg: nieuwe online wereld, leven/actief in nieuwe
gemeenschappen en nieuwe identiteiten waardoor we ons leven
helemaal anders leven dan voorheen/ globalisering
o In België verkenden Maly, Blommaert en
Ben Yakoub (2014) superdiverse buurten in Brussel, Antwerpen,
Gent en Oos‐
tende, met bijzondere aandacht voor de linguïstische tekens en
gevolgen van
groeiende superdiversiteit
3
, 3 deelconcepten
Kwantitatieve diversiteit:
- de urbanisering loopt nog altijd (55% van de wereldbevolking woont in
steden en in 2050 zal dit 68% zijn). Er worden metropolen ontwikkeld in
China, India en Nigeria. De steden worden
alsmaar groter en meer en meer mensen
gaan dicht bij elkaar gaan wonen.
o Het aantal minderheden: grafiek – voor
alle landen is het aan het stijgen, zelf
voor landen waar men een restrictief
migratiebeleid heeft (waar
vluchtelingen heel vaak geweigerd
worden – Denemarken en Oostenrijk)
o Als de verschillende minderheden
bijeen telt is dat een grote groep, maar
apart zijn ze heel verschillend.
o Majority steden: in die steden zijn meer
dan de helft van de mensen een minderheid
De meerderheid van de bewoners maakt deel uit van een
minderheidsgroep
New York
Londen
Sao Paolo
Brussel
Amsterdam
Berlijn
Parijs
Antwerpen
2/3 jongeren in Brussel, Antwerpen of
Genk hebben een achtergrond uit
migratie
12,6% personen met een vreemde
nationaliteit waarvan 2/3 landen
buiten de EU
Buitenlandse herkomst België: 32,7%,
in Vlaanderen 24%
Tot 49 jaar is de buitenlandse
herkomst groter dan de
binnenlandse herkomst
Het is vanaf 50 dat we zien dat mensen van Belgische
herkomst nog steeds in de meerderheid zijn
(vergrijzing: vooral bij mensen met een Belgische
herkomst) -> rusthuizen gaan andere etniciteit krijgen
binnenkort
Vrouw is geëmancipeerd, maar de zorg voor de
ouderen past niet in het huidige model van de
tweeverdieners (vroeger kon dat wel want dan waren
vrouwen huisvrouwen)
4
