6. cultuur en
persoonlijkheid:
leefwerelden
Mens als subject (groene deel
op het kwadrant)
Bepaalt cultuur je
persoonlijkheid? Bepaalt dit je
perspectief op de wereld?
6.1. Margaret Mead
Seks and temprament in three primitive societies, 1933: cultuurverschillen
- Arapesh (vredevol)
- Mundugumor (oorlog)
- Tchambuli (mannen: ijdel – vrouwen: handarbeid)
Nurture > nature: psychologische plasticiteit
Samoa en vrouwelijkheid:
Malu: vrouwelijkheid staat op het lichaam
geschreven (Malu-tatoeage)
Mead: haar boek herschreven naar WOII >
feministisch boodschap.
Vrouwelijkheid en mannelijkheid = constructen =
kunnen ingrijpen of zelf definiëren. In oorlog
moeten de vrouwen zorgen voor alles
Boek: Samoa = seksuele vrijheid = geen puberteitscrisis.
Fall-o-centristisch VS: artificieel.
Cultuurvergelijking + streng op eigen cultuur.
Spanning:
- Antropologie en de 4 velden benadering
- Antropologie: al akkoord met nature dat dit minder een rol speelt
Derek Freeman – kritiek op Mead
- Twee manieren om antropologie te doen
- Film Samoa: wat Mead zegt klopt nuet
o Vrouwen hebben heel veel humor en overdrijven
o Affaires niet mogelijk door een openbaar publieke tekst
maagdelijkheid
, o Lagere clans imiteren hogere clans
o Mead: veldwerk te kort > Freedman lang Freeman sociobioloog
dus wilde nature bewijzen
Cultuur in specificatie v.h. natuur
Verdediging Mead – Nancy-Sheper Hugher:
- Geen universele seksuele disciplinering
o Hoger in geindustrialiseerde landen
- Mead wist verschil tussen overdrijven en bruikbare humor
- Dames zijn gekerstend
- Freeman is niet van hun leefwereld
6.1.1. Benedict: the crysanthemum and the sword
Schaamtecultuur (Japan) <> Westerse schuldcultuur.
Schaamte = plicht in de groep > externe sanctie vermijd dit = geen
gezichtsverlies (zelfrespect)
Schaamtecultuur Schuldcultuur
Plicht > plicht niet = sanctie Geheime info niet zeggen > maakt
Dus vermijden > zelf respect hangt niet uit wie dit zou weten = schuld
af van wat de groep denkt =
samen met strikte hiërarchie keizer
vernederen.
+ onderscheid tussen verbod en gebod
Gebod Verbod
Gebod is éénduidig Verbod weet wat niet mag de rest
Hoe gedraging in bepaalde mag wel
situaties Spelen hiermee: schuld
U-curve van vrijheid geïnternaliseerd dus zelf
(jong vrij, oud vrij) aanvoelen wat kan en niet
kan
(jong en oud: niet vrij)
Crysant: zegel van de keizer, symbool van geluk > allemaal een blaadje
van de bloem
Zwaard: rechthouden
Kritiek:
Clifford Geertz: essentialisme en stereotypen van de Amerikaanse
overwinnaar ondanks wat cultuurelativisme.
Zeg van de American Dream > individuele vrijheid en consumptie
- Impliciet zeggen: schuldcultuur = moreel
Bijvoorbeeld: wij mogen veel kopen want verdienen het.
, Japan: zogezegd nog een stap = nog niet bereikt schuld komt na
schaamte > schuld niet geweest in dit psychisch voor iedereen.
Kritiek:
Onderschat interne verschillen binnen cultuur ideologie van de elite > niet
Japan = bepaalde versie
Chrysant staat voor solidariteit (niet het blad van de keizer)
Zwaard staat voor creativiteit (iets kunnen veranderen)
Deze kritieken waren vermijdbaar:
- Meer particratie, veldwerk
6.2. Interpretatieve antropologie
6.2.1. Clifford Geertz
Cultuur moet je lezen als een tekst die je over de schouder van de
inwoner leest.
Het woord lezen = interpretatie VS verklaring
- wat je observeert moet je in zijn context plaatsen > maar cultuur
moet je beschrijven in termen van cultuur, want je hebt zelf een
cultuur = interpreteren
- Verklaren = zoeken naar ootzaken > causaliteit > dit kan niet bij
cultuur volgens Geerz
- (cultuur-materialisme = wel oorzaak en gevolg)
‘als een tekst’ = leden zien hun cultuur becommentarieerd in hun
culturele praktijken
- Niet alleen zelf een tekst creëert en lezen als een tekst, de tekst is
geschreven > wat je ziet is geschreven/gemaakt
- Bijvoorbeeld: observeren van een stad – loskomen van je eigen stad,
bewust vooroordelen –
- over schouder kijken van persoon en kijken naar wat ze doen =
meer dan uitvoeren = zelf commentaar bieden op de tekst = cultuur
- Dilthey: erklären en vestehen
Bijvoorbeeld:
Man met een mantel > waarom die mantel?
De kou? Die mantel heeft een bepaalde boodschap > schotse rode en
carreaus (rood en groen > combinatie lijkt chique)
een dame kwam buiten was heel mooi opgemaakt
= BETEKENIS
Wanneer we ons opmaken hebben we commentaar
- op de cultuur
- op de make-up zelf
persoonlijkheid:
leefwerelden
Mens als subject (groene deel
op het kwadrant)
Bepaalt cultuur je
persoonlijkheid? Bepaalt dit je
perspectief op de wereld?
6.1. Margaret Mead
Seks and temprament in three primitive societies, 1933: cultuurverschillen
- Arapesh (vredevol)
- Mundugumor (oorlog)
- Tchambuli (mannen: ijdel – vrouwen: handarbeid)
Nurture > nature: psychologische plasticiteit
Samoa en vrouwelijkheid:
Malu: vrouwelijkheid staat op het lichaam
geschreven (Malu-tatoeage)
Mead: haar boek herschreven naar WOII >
feministisch boodschap.
Vrouwelijkheid en mannelijkheid = constructen =
kunnen ingrijpen of zelf definiëren. In oorlog
moeten de vrouwen zorgen voor alles
Boek: Samoa = seksuele vrijheid = geen puberteitscrisis.
Fall-o-centristisch VS: artificieel.
Cultuurvergelijking + streng op eigen cultuur.
Spanning:
- Antropologie en de 4 velden benadering
- Antropologie: al akkoord met nature dat dit minder een rol speelt
Derek Freeman – kritiek op Mead
- Twee manieren om antropologie te doen
- Film Samoa: wat Mead zegt klopt nuet
o Vrouwen hebben heel veel humor en overdrijven
o Affaires niet mogelijk door een openbaar publieke tekst
maagdelijkheid
, o Lagere clans imiteren hogere clans
o Mead: veldwerk te kort > Freedman lang Freeman sociobioloog
dus wilde nature bewijzen
Cultuur in specificatie v.h. natuur
Verdediging Mead – Nancy-Sheper Hugher:
- Geen universele seksuele disciplinering
o Hoger in geindustrialiseerde landen
- Mead wist verschil tussen overdrijven en bruikbare humor
- Dames zijn gekerstend
- Freeman is niet van hun leefwereld
6.1.1. Benedict: the crysanthemum and the sword
Schaamtecultuur (Japan) <> Westerse schuldcultuur.
Schaamte = plicht in de groep > externe sanctie vermijd dit = geen
gezichtsverlies (zelfrespect)
Schaamtecultuur Schuldcultuur
Plicht > plicht niet = sanctie Geheime info niet zeggen > maakt
Dus vermijden > zelf respect hangt niet uit wie dit zou weten = schuld
af van wat de groep denkt =
samen met strikte hiërarchie keizer
vernederen.
+ onderscheid tussen verbod en gebod
Gebod Verbod
Gebod is éénduidig Verbod weet wat niet mag de rest
Hoe gedraging in bepaalde mag wel
situaties Spelen hiermee: schuld
U-curve van vrijheid geïnternaliseerd dus zelf
(jong vrij, oud vrij) aanvoelen wat kan en niet
kan
(jong en oud: niet vrij)
Crysant: zegel van de keizer, symbool van geluk > allemaal een blaadje
van de bloem
Zwaard: rechthouden
Kritiek:
Clifford Geertz: essentialisme en stereotypen van de Amerikaanse
overwinnaar ondanks wat cultuurelativisme.
Zeg van de American Dream > individuele vrijheid en consumptie
- Impliciet zeggen: schuldcultuur = moreel
Bijvoorbeeld: wij mogen veel kopen want verdienen het.
, Japan: zogezegd nog een stap = nog niet bereikt schuld komt na
schaamte > schuld niet geweest in dit psychisch voor iedereen.
Kritiek:
Onderschat interne verschillen binnen cultuur ideologie van de elite > niet
Japan = bepaalde versie
Chrysant staat voor solidariteit (niet het blad van de keizer)
Zwaard staat voor creativiteit (iets kunnen veranderen)
Deze kritieken waren vermijdbaar:
- Meer particratie, veldwerk
6.2. Interpretatieve antropologie
6.2.1. Clifford Geertz
Cultuur moet je lezen als een tekst die je over de schouder van de
inwoner leest.
Het woord lezen = interpretatie VS verklaring
- wat je observeert moet je in zijn context plaatsen > maar cultuur
moet je beschrijven in termen van cultuur, want je hebt zelf een
cultuur = interpreteren
- Verklaren = zoeken naar ootzaken > causaliteit > dit kan niet bij
cultuur volgens Geerz
- (cultuur-materialisme = wel oorzaak en gevolg)
‘als een tekst’ = leden zien hun cultuur becommentarieerd in hun
culturele praktijken
- Niet alleen zelf een tekst creëert en lezen als een tekst, de tekst is
geschreven > wat je ziet is geschreven/gemaakt
- Bijvoorbeeld: observeren van een stad – loskomen van je eigen stad,
bewust vooroordelen –
- over schouder kijken van persoon en kijken naar wat ze doen =
meer dan uitvoeren = zelf commentaar bieden op de tekst = cultuur
- Dilthey: erklären en vestehen
Bijvoorbeeld:
Man met een mantel > waarom die mantel?
De kou? Die mantel heeft een bepaalde boodschap > schotse rode en
carreaus (rood en groen > combinatie lijkt chique)
een dame kwam buiten was heel mooi opgemaakt
= BETEKENIS
Wanneer we ons opmaken hebben we commentaar
- op de cultuur
- op de make-up zelf
