SAMENVATTING BASISBEGRIPPEN
- Quizlet met alle franse woorden beschikbaar in pp 1ste les
- Hoofstuk 1 van deel V niet te kennen
- Elke les 3 examenvragen
WAT IS “RECHT”?
- Recht wordt ingedeeld in verschillende maatschappijen
- Belgisch recht verre van compleet
Algemene rechtsleer (wat is recht nu eigenlijk → ontologische vraag)
(Wat is recht in een bepaalde samenleving)
+
Rechtsvinding (het recht is wat het is, maar hoe gaat men het uitleggen → epistemologische vraag)
=
Rechtstheorie
Recht is geheel van regels dat een bepaald gedrag beogen (met regels ons gedrag proberen besturen)
- Bevel of verbod van verschillende intensiteit (we moeten iets doen bv onze kinderen opvoeden
=opvoedplichtig
- Dwingende of aanvullende regels (geeft ons verbod vb je moet stoppen voor een rood licht)
Gecodificeerde regels → voor iedereen
Regels strafwetboek → voor iedereen
Regels burgerlijk wetboek→ op bepaalde gedragsredenen
Aanvullend recht → minst dwingend
Dwingend recht→ dwingend
Recht van openbare orde → meest dwingend
Voor Formulering (wetgevende macht), Toepassing (uitvoerende macht), Afdwinging (rechterlijke macht)
Vanuit maatschappij
zelf want parlement
vertolkt wat volk wil 1
aangezien zij op die
partij stemmen
,Doel: ordening van de maatschappij
Kwaliteit van deze ordening afhankelijk van 3 parameters:
1. Rechtszekerheid:
Juridisch-technische vereisten
• voorspelbaarheid (cf. het adagium Nemo censetur ignorare legem)→ iedereen
moet de wet kennen = belangrijk principe in ons land!!
• vastheid → niet teveel veranderen, dramatisch want niet compleet nieuw maar
wijzigingen die al bestaan
• algemeenheid→ regel niet beperkt tot 1 geval
• onderlinge consistentie→ wet wijzigt maar vergeet iets anders te wijzigen dat ook
impact heeft waardoor systeem niet onderling consistent meer is
Geen enkel van 4 bolletjes vervuld → we leven in rechtsonmatige maatschappij
2. Rechtvaardigheid
Recht moet rechtvaardig overkomen ( wat in 1974 rechtvaardig was is anders dan nu)
3. Doeltreffendheid
(=kwaliteit) wat men hiermee probeert te bereiken
Middelen (wet of decreet) aangepast aan de doelstelling
Parlement wetsevaluatie (senaat) werkt eigenlijk niet → geen systematische controle
(wetsevaluatie) in België. In Nederland wel waardoor wet kan bijgestuurd worden
indien ze niet werkt
- Rechtsregel overtreden – verschil tussen wie initiatief tot handhaving moet nemen ( gehandhaafd
door maatschappelijk gezag)
1. Private rechten: zelf naar de rechtbank
2. Publieke rechten: strafprocedure opgestart door overheid zelf
2
,Continentaal recht:
een geheel van gedragsregelen en ermee samenhangende institutionele voorschriften, uitgevaardigd en
gehandhaafd door of krachtens het maatschappelijk gezag, met het oog op een rechtszekere,
rechtvaardige en doeltreffende ordening van de maatschappij. (definities niet te kennen)
Precedentensysteem:
Regels worden gemaakt door wat er gebeurt in rechtszaken (in wales, ierland,..)
Recht is op de wereldbol overal anders
- In Afrika op verzoening
- In Japan op overlevingskracht en menselijk dialoog
Juridisch geschil is niet altijd juiste oplossing → overleggen wat probleem is (vaak psychologisch) →
juridische oplossing niet altijd soelaas en willen beide partijen dit ook niet → proces vermijden en client
kosten uitgespaard
Bij Minnelijke schikking gaat rechter bijsturen (kerntaak eerst minnelijke oplossing proberen zoeken) →
GEEN bemiddelaar: verschil met bemiddeling is groot
Objectief recht en subjectieve rechten
Objectief recht: het recht als het geheel van gedragsregels
Subjectieve rechten: juridisch bekrachtigde aanspraken en bevoegdheden die een rechtssubject op
bepaalde zaken of jegens bepaalde personen kan uitoefenen om zijn doelstellingen te verwezenlijken
3
, Privaatrecht en publiekrecht
Privaatrecht: regelt verhoudingen tussen burgers onderling (horizontale rechtsverhouding)
Vb verbintenissenrecht, schenkingsrecht,……
Publiekrecht: verhouding tussen overheid en burger of verschillende overheden onderling
Vb grondwet, strafrecht, bestuursrecht
Materieel en formeel recht
Materieel recht: over inhoud van het recht/ de gedragsregels
Formeel recht (procesrecht): over de vorm van het recht- is ondergeschikt aan het materieel recht en
komt alleen kijken wanneer gedragsregels (materieel recht) geschonden wordt
Bronnen van Belgisch privaatrecht:
- Oud BW en BW → Oud BW (codex van Napoleon) ondergaat hercodificatie maar is nog niet
compleet
- Bijzondere wetten → niet gecodificeerd in oud BW of BW
Ook wetten die in afzonderlijke codex staan zijn bijzondere wetgeving
- De gewoonte: bestendig gebruik: Een gewoonterechtelijke regel is een regel die voortvloeit uit een
bestendig gebruik waarvan het bindend karakter steun vindt in de algemene overtuiging.
(Cass. 16 februari 1979, Arr. Cass. 1978-79, 717)
elke gewoonte is een gebruik , niet elk gebruik is een gewoonte
- Algemene rechtsbeginselen: gecreëerd door het Hof van Cassatie (hoogste rechtscollege)
Bv verbod van ongerechtvaardigde verrijking, verbod van dwanguitvoering op de persoon →
verdachte kan DNA test weigeren? Maar speelt in eigen nadeel
4
- Quizlet met alle franse woorden beschikbaar in pp 1ste les
- Hoofstuk 1 van deel V niet te kennen
- Elke les 3 examenvragen
WAT IS “RECHT”?
- Recht wordt ingedeeld in verschillende maatschappijen
- Belgisch recht verre van compleet
Algemene rechtsleer (wat is recht nu eigenlijk → ontologische vraag)
(Wat is recht in een bepaalde samenleving)
+
Rechtsvinding (het recht is wat het is, maar hoe gaat men het uitleggen → epistemologische vraag)
=
Rechtstheorie
Recht is geheel van regels dat een bepaald gedrag beogen (met regels ons gedrag proberen besturen)
- Bevel of verbod van verschillende intensiteit (we moeten iets doen bv onze kinderen opvoeden
=opvoedplichtig
- Dwingende of aanvullende regels (geeft ons verbod vb je moet stoppen voor een rood licht)
Gecodificeerde regels → voor iedereen
Regels strafwetboek → voor iedereen
Regels burgerlijk wetboek→ op bepaalde gedragsredenen
Aanvullend recht → minst dwingend
Dwingend recht→ dwingend
Recht van openbare orde → meest dwingend
Voor Formulering (wetgevende macht), Toepassing (uitvoerende macht), Afdwinging (rechterlijke macht)
Vanuit maatschappij
zelf want parlement
vertolkt wat volk wil 1
aangezien zij op die
partij stemmen
,Doel: ordening van de maatschappij
Kwaliteit van deze ordening afhankelijk van 3 parameters:
1. Rechtszekerheid:
Juridisch-technische vereisten
• voorspelbaarheid (cf. het adagium Nemo censetur ignorare legem)→ iedereen
moet de wet kennen = belangrijk principe in ons land!!
• vastheid → niet teveel veranderen, dramatisch want niet compleet nieuw maar
wijzigingen die al bestaan
• algemeenheid→ regel niet beperkt tot 1 geval
• onderlinge consistentie→ wet wijzigt maar vergeet iets anders te wijzigen dat ook
impact heeft waardoor systeem niet onderling consistent meer is
Geen enkel van 4 bolletjes vervuld → we leven in rechtsonmatige maatschappij
2. Rechtvaardigheid
Recht moet rechtvaardig overkomen ( wat in 1974 rechtvaardig was is anders dan nu)
3. Doeltreffendheid
(=kwaliteit) wat men hiermee probeert te bereiken
Middelen (wet of decreet) aangepast aan de doelstelling
Parlement wetsevaluatie (senaat) werkt eigenlijk niet → geen systematische controle
(wetsevaluatie) in België. In Nederland wel waardoor wet kan bijgestuurd worden
indien ze niet werkt
- Rechtsregel overtreden – verschil tussen wie initiatief tot handhaving moet nemen ( gehandhaafd
door maatschappelijk gezag)
1. Private rechten: zelf naar de rechtbank
2. Publieke rechten: strafprocedure opgestart door overheid zelf
2
,Continentaal recht:
een geheel van gedragsregelen en ermee samenhangende institutionele voorschriften, uitgevaardigd en
gehandhaafd door of krachtens het maatschappelijk gezag, met het oog op een rechtszekere,
rechtvaardige en doeltreffende ordening van de maatschappij. (definities niet te kennen)
Precedentensysteem:
Regels worden gemaakt door wat er gebeurt in rechtszaken (in wales, ierland,..)
Recht is op de wereldbol overal anders
- In Afrika op verzoening
- In Japan op overlevingskracht en menselijk dialoog
Juridisch geschil is niet altijd juiste oplossing → overleggen wat probleem is (vaak psychologisch) →
juridische oplossing niet altijd soelaas en willen beide partijen dit ook niet → proces vermijden en client
kosten uitgespaard
Bij Minnelijke schikking gaat rechter bijsturen (kerntaak eerst minnelijke oplossing proberen zoeken) →
GEEN bemiddelaar: verschil met bemiddeling is groot
Objectief recht en subjectieve rechten
Objectief recht: het recht als het geheel van gedragsregels
Subjectieve rechten: juridisch bekrachtigde aanspraken en bevoegdheden die een rechtssubject op
bepaalde zaken of jegens bepaalde personen kan uitoefenen om zijn doelstellingen te verwezenlijken
3
, Privaatrecht en publiekrecht
Privaatrecht: regelt verhoudingen tussen burgers onderling (horizontale rechtsverhouding)
Vb verbintenissenrecht, schenkingsrecht,……
Publiekrecht: verhouding tussen overheid en burger of verschillende overheden onderling
Vb grondwet, strafrecht, bestuursrecht
Materieel en formeel recht
Materieel recht: over inhoud van het recht/ de gedragsregels
Formeel recht (procesrecht): over de vorm van het recht- is ondergeschikt aan het materieel recht en
komt alleen kijken wanneer gedragsregels (materieel recht) geschonden wordt
Bronnen van Belgisch privaatrecht:
- Oud BW en BW → Oud BW (codex van Napoleon) ondergaat hercodificatie maar is nog niet
compleet
- Bijzondere wetten → niet gecodificeerd in oud BW of BW
Ook wetten die in afzonderlijke codex staan zijn bijzondere wetgeving
- De gewoonte: bestendig gebruik: Een gewoonterechtelijke regel is een regel die voortvloeit uit een
bestendig gebruik waarvan het bindend karakter steun vindt in de algemene overtuiging.
(Cass. 16 februari 1979, Arr. Cass. 1978-79, 717)
elke gewoonte is een gebruik , niet elk gebruik is een gewoonte
- Algemene rechtsbeginselen: gecreëerd door het Hof van Cassatie (hoogste rechtscollege)
Bv verbod van ongerechtvaardigde verrijking, verbod van dwanguitvoering op de persoon →
verdachte kan DNA test weigeren? Maar speelt in eigen nadeel
4
