LES 10: REUMATOLOGIE
1. Botten, spieren, pezen, gewrichten
§ Gewricht: plaats waar 2 botten met elkaar in een bewegingsmechanisme zitten. In
dit kapsel zit er vocht: gewrichtsvocht in gewrichtsholte om wrijving van het
gewricht mogelijk te maken. De slijmbeurs vangt de schokken op.
§ Bot: bevat collageen, calcium en fosforbevattende kristallen. Er gebeurt botaanmaak door osteoblasten en
botafbraak door osteoclasten " niet statisch maar dynamisch (continue afbraak en vernieuwing, indien dit niet in
balans is ontstaat er osteoporose).
§ Kraakbeen: bestaat uit collageenvezels en water-aantrekkende proteoglycanen. Het is elastisch vervormbaar
waardoor het de functie van « stootkussen » heeft.
§ Spieren: hechten zich vast met pezen aan de botten. Deze zorgen voor beweging door contractie van de spiervezels.
§ Pezen: bestaat uit collageenvezels en hebben een grote trekvastheid.
§ Ontstekingen = arthritis: ontsteking van gewricht – tendinitis: ontsteking van pees – myositis: ontsteking van spier –
bursitis: ontsteking van slijmbeurs.
§ Degeneratie = arthrose: degeneratie van gewricht.
§ Soorten pijn = artralgie: pijn aan gewricht – myalgie: pijn aan spier.
2. Ziekten van het bot
2.1. Osteoporose
= verlies van botmassa en architecturale afwijkingen in het bot, leidend tot botzwakte. Er zijn 2 grote groepen;
" Primaire (leeftijdsgebonden) osteoporose: voornamelijk bij postmenopauzale vrouwen of ouderen.
" Secundaire osteoporose: door langdurig gebruik van corticosteroiden, hypogonadisme (verminderde ontwikkeling
van geslachtsorganen en dus geslachtshormonen) of immobilisatie (bot verliest aan kwaliteit door minder gebruik).
Risicofactoren =
• Vrouwen. • Familiaal. • Lage calciuminname, laag
• Late menarche. • Tengere lichaamsbouw: want vitamine D.
• Vroege menopauze: spontaan vet (leptin) maakt estrogeen • Sedentair leven.
of heelkundig door een aan. • Roken.
hysterectomie. • Alcoholmisbruik.
Osteoporose is in principe pijnloos en asymptomatisch maar men ziet vaak fracturen als symptoom waarbij het risico op
breuken in functie van de ernst staat. Gemiddeld is ¼ vrouwen met OP ouder dan 60j.
C Deze zijn soms spontaan vb. een wervelindeukingsfracturen is de meest frequente osteoporotische fractuur; meestal
pijnloos maar soms plotse rugpijn, soms na beweging. Het geeft vervorming vd wervelzuil doordat het gewicht met
de zwaartekracht gaat indeuken. Oorzaak: verlies van trabeculair bot en kan gepaard gaan met neurologische
uitvalsverschijnselen door druk op het ruggenmerg en zenuwen. Presentatie: verkorting been en uitdraaiing voet.
C Deze ontstaan soms na trauma vb femurfhalsfracturen (heupfracturen) kan levensbedreigend zijn door grote kans
op bloedverlies. Doet zich voor bij 15% van vrouwen >80 jaar en 5% van mannen >80 jaar.
Diagnose met een botdensitometrie: via zeer lage dosis rontgenstralen wordt de densiteit vh bot gemeten van de wervel
en femur. Het resultaat wordt uitgedrukt door middel van een T-score (waarde vgl met jonge gezonde populatie, indien
> -2,5 SD van referentie = osteoporose) en een Z-score (waarde vgl met gezonde populatie van gelijke leeftijd, indien > -
2,0 SD van referentie = osteoporose).
Preventie! Voorkomen is beter dan genezen dmv zorgen voor een optimale botmassa op jongere leeftijd, sport, fysieke
activiteit, calciuminname (zuivel), vitamine D, gevarieerde voeding, rookverbod en vitamine D supplementen en
calciumsupplementen bij risicogroepen (vb. corticosteroiden).
De behandeling bestaat uit calcium en vitamine D supplementen geven en proberen om de botafbraak af te remmen via
bifosfonaten (pilvorm, infuus) en osteoclastenremmers (infuus).
3. Ziekten van de spieren
3.1. Polymyositis
= auto-immuunziekte met ontsteking van meerdere spiergroepen. Voornamelijk bij vrouwen. Symtomen zijn
krachtsverlies in spieren (voornamelijk schouder en bekkengordel), kan soms gepaard gaan met huidletsels
(‘dermatomyositis’) of longaantasting of andere immuunziektes en soms is er sliklast bij faryngeale aantasting.
1. Botten, spieren, pezen, gewrichten
§ Gewricht: plaats waar 2 botten met elkaar in een bewegingsmechanisme zitten. In
dit kapsel zit er vocht: gewrichtsvocht in gewrichtsholte om wrijving van het
gewricht mogelijk te maken. De slijmbeurs vangt de schokken op.
§ Bot: bevat collageen, calcium en fosforbevattende kristallen. Er gebeurt botaanmaak door osteoblasten en
botafbraak door osteoclasten " niet statisch maar dynamisch (continue afbraak en vernieuwing, indien dit niet in
balans is ontstaat er osteoporose).
§ Kraakbeen: bestaat uit collageenvezels en water-aantrekkende proteoglycanen. Het is elastisch vervormbaar
waardoor het de functie van « stootkussen » heeft.
§ Spieren: hechten zich vast met pezen aan de botten. Deze zorgen voor beweging door contractie van de spiervezels.
§ Pezen: bestaat uit collageenvezels en hebben een grote trekvastheid.
§ Ontstekingen = arthritis: ontsteking van gewricht – tendinitis: ontsteking van pees – myositis: ontsteking van spier –
bursitis: ontsteking van slijmbeurs.
§ Degeneratie = arthrose: degeneratie van gewricht.
§ Soorten pijn = artralgie: pijn aan gewricht – myalgie: pijn aan spier.
2. Ziekten van het bot
2.1. Osteoporose
= verlies van botmassa en architecturale afwijkingen in het bot, leidend tot botzwakte. Er zijn 2 grote groepen;
" Primaire (leeftijdsgebonden) osteoporose: voornamelijk bij postmenopauzale vrouwen of ouderen.
" Secundaire osteoporose: door langdurig gebruik van corticosteroiden, hypogonadisme (verminderde ontwikkeling
van geslachtsorganen en dus geslachtshormonen) of immobilisatie (bot verliest aan kwaliteit door minder gebruik).
Risicofactoren =
• Vrouwen. • Familiaal. • Lage calciuminname, laag
• Late menarche. • Tengere lichaamsbouw: want vitamine D.
• Vroege menopauze: spontaan vet (leptin) maakt estrogeen • Sedentair leven.
of heelkundig door een aan. • Roken.
hysterectomie. • Alcoholmisbruik.
Osteoporose is in principe pijnloos en asymptomatisch maar men ziet vaak fracturen als symptoom waarbij het risico op
breuken in functie van de ernst staat. Gemiddeld is ¼ vrouwen met OP ouder dan 60j.
C Deze zijn soms spontaan vb. een wervelindeukingsfracturen is de meest frequente osteoporotische fractuur; meestal
pijnloos maar soms plotse rugpijn, soms na beweging. Het geeft vervorming vd wervelzuil doordat het gewicht met
de zwaartekracht gaat indeuken. Oorzaak: verlies van trabeculair bot en kan gepaard gaan met neurologische
uitvalsverschijnselen door druk op het ruggenmerg en zenuwen. Presentatie: verkorting been en uitdraaiing voet.
C Deze ontstaan soms na trauma vb femurfhalsfracturen (heupfracturen) kan levensbedreigend zijn door grote kans
op bloedverlies. Doet zich voor bij 15% van vrouwen >80 jaar en 5% van mannen >80 jaar.
Diagnose met een botdensitometrie: via zeer lage dosis rontgenstralen wordt de densiteit vh bot gemeten van de wervel
en femur. Het resultaat wordt uitgedrukt door middel van een T-score (waarde vgl met jonge gezonde populatie, indien
> -2,5 SD van referentie = osteoporose) en een Z-score (waarde vgl met gezonde populatie van gelijke leeftijd, indien > -
2,0 SD van referentie = osteoporose).
Preventie! Voorkomen is beter dan genezen dmv zorgen voor een optimale botmassa op jongere leeftijd, sport, fysieke
activiteit, calciuminname (zuivel), vitamine D, gevarieerde voeding, rookverbod en vitamine D supplementen en
calciumsupplementen bij risicogroepen (vb. corticosteroiden).
De behandeling bestaat uit calcium en vitamine D supplementen geven en proberen om de botafbraak af te remmen via
bifosfonaten (pilvorm, infuus) en osteoclastenremmers (infuus).
3. Ziekten van de spieren
3.1. Polymyositis
= auto-immuunziekte met ontsteking van meerdere spiergroepen. Voornamelijk bij vrouwen. Symtomen zijn
krachtsverlies in spieren (voornamelijk schouder en bekkengordel), kan soms gepaard gaan met huidletsels
(‘dermatomyositis’) of longaantasting of andere immuunziektes en soms is er sliklast bij faryngeale aantasting.
