HOORCOLLEGES
INLEIDING CURSUS THORAX
LEERDOELEN
1. De bouw en topografie van de thorax beschrijven en de daarin gelegen compartimenten en
structuren herkennen en benoemen
2. De bouw, ligging en fysiologische aspecten van hart en bloedvaten beschrijven en uitleggen
en kan een aantal aangeboren afwijkingen verklaren vanuit embryologische kennis
3. De bouw, ontwikkeling en fysiologische aspecten van de longen, luchtwegen en de
pleuraholten beschrijven en begrijpen
4. De pathofysiologie van enkele aandoeningen van hart en longen beschrijven en uitleggen
5. Enkele aspecten van het geneeskundig proces beschrijven en uitleggen en kan reflecteren op
het begrip ziekte
CURSUSOVERZICHT
Week 1 en 2
- Anatomie en fysiologie thorax en vaten
- Klinische colleges anamnese, hypertensie
- Practicum
o Anatomie Thorax 1
o Fysiologie cardiovasculaire reflexen
Week 3 en 4
- Anatomie en fysiologie hart
- Klinische colleges pijn op de borst
- Practicum
o MCV pijn op de borst
o Practicum fysiologie ECG
- Studiegroep
Week 5 en 6
- Anatomie en fysiologie luchtwegen
- Klinische colleges longaandoeningen
- Practicum
o Anatomie Thorax 2
o Fysiologie ademhaling
- Studiegroep 2
Week 7 en 8
- Studiegroep 3 – interactie presentaties
- Tentamen
,FYSIOLOGIE VATEN – BLOED, BLOEDVATEN EN CIRCULATIE
LEERDOELEN
• Functies van de arteriën en capillairen benoemen en de uitwisseling van stoffen van en naar
de weefsel uitleggen
• De werkingsmechanismen beschrijven van de bloeddruk
• Het belang aangeven van het ‘vloeibaar’ houden van het bloed en de daarachter liggende
regulatie mechanismen
LEERSTOF
- H19 (p. 678-690 en 701-705)
- H21 (p. 749-806)
HET CARDIOVASCULAIRE SYSTEEM
- Pulmonary circuit
- Systemic circuit
- Lymfevatsysteem – zonder lymfevaten helft van je bloed in je weefsel
Fysiologie: de functieleer, functie van het bloedvatstelsel
HET BLOEDVATENSTELSEL
- 5 à 5.5 liter bloed in circulatie
- Functies
o Aanbrengen van
▪ Zuurstof
▪ Voedingsstoffen
• Glucose
• Aminozuren
• Vitaminen
▪ Hormonen
→ naar weefsels
o Afvoer van
▪ Afvalstoffen
• Ammoniak
• Bilirubine
• Creatine
▪ Koolstofdioxide
o Transportbaan: vervoer van cellen van en naar weefsel (antilichamen)
- Eisen
o Druk gereguleerd → elastisch zijn
o Gesloten systeem
o Bloed moet vloeibaar zijn, maar niet onbeperkt weglopen bij beschadiging
o Permeabel op specifieke plekken
,DRUKREGULATIE
Arterie Vene
- Hoog-druk systeem - Laag-druk systeem
- Dikwandig (voelbaar) - Dunwandig (zichtbaar)
- Zonder druk kleinere diameter - Zonder druk collabeert het vat
- Zuurstofrijk bloed in - Zuurstofarm bloed in
systemische circulatie systemische circulatie
- Bevat geen kleppen - Bevat kleppen
BLOEDDRUKVERSCHILLEN
- Drukverschil vooral in arteriolen (kleine bloedvaten vlak voor de
capillairen)
- Groot drukverschil arteriële en veneuze gedeelte
- Twee begrippen
1. Mean arterial pressure (MAP)
o Onderdruk (diastolische druk) en bovendruk (systolische druk) te
meten → verschil daar tussen is de polsdruk.
o = 𝑑𝑖𝑎𝑠𝑡𝑜𝑙𝑖𝑠𝑐ℎ𝑒 𝑑𝑟𝑢𝑘 (𝑜𝑛𝑑𝑒𝑟𝑑𝑑𝑟𝑢𝑘) +
𝑝𝑢𝑙𝑠𝑒 𝑝𝑟𝑒𝑠𝑠𝑢𝑟𝑒 (𝑝𝑜𝑙𝑠𝑑𝑟𝑢𝑘)⁄3
2. Compliantie van een vat
o Niet echt elasticiteit → mate voor stijfheid
o Compliantie bij ouderen minder, want zijn stijver
o = ∆𝑣𝑜𝑙𝑢𝑚𝑒⁄∆𝑝𝑟𝑒𝑠𝑠𝑢𝑟𝑒
WEERSTAND
In bloedvatenstelsel twee vormen van circulatie
1) Macrocirculatie
o Functie: transport
o Segment: arteriën
2) Microcirculatie
o Functie: regulatie en uitwisseling
o Segment: kleine arteriën, arteriolen, capillairen
o Regulatie vooral in arteriolen
▪ Weerstand hier het hoogst
o Uitwisseling in capillairen
▪ Vooral hier permeabiliteit
Weerstand van bloedvaten is te berekenen
- Vooral bepaald door de straal (diameter) van bloedvaten
8𝐿𝜂
- 𝑅 = 𝜋𝑟4
o 𝜂 = viscositeit vloeistof
o 𝐿 = lengte van kanaal
o 𝑟 = radius binnenkant kanaal
o 8⁄𝜋 = wiskundige constante
- Verschil diameter tussen arteriolen en capillairen niet zo
groot, maar wel groot verschil in weerstand → in arteriolen zitten precapillaire sfincters,
o Zetten bloedvat open/dicht
o Bepalen hoeveelheid bloed wat in capillairen komt
o Reageren vooral op bijvoorbeeld insuline → zetten spieren aan om dicht te gaan →
minder bloed door gepompt = hogere druk
o 2 oorzaken van hogere druk → straal en precapillaire sfincters zorgen voor weerstand
, BLOEDDRUK REGULERENDE SYSTEMEN
- Bloedvaten
o Fight or flight: bloed uit de huid, capillairen
houden het tegen, zodat het bloed naar de
organen die het nodig hebben gaat
- Het hart
o Cardiac output bepaalt bloeddruk (𝐶𝑂 =
ℎ𝑎𝑟𝑡𝑓𝑟𝑒𝑞𝑢𝑒𝑛𝑡𝑖𝑒 × 𝑠𝑙𝑎𝑔𝑣𝑜𝑙𝑢𝑚𝑒)
- De nieren
o Plaspil: patiënt drijft meer vocht af → druk in je
bloedvaten minder (RAA system)
Bloeddruk regulatie
- Centrale regulatie
o Endocriene regulatie
▪ Long-term effect – langdurige
verhoging/verlaging van bloeddruk en bloedvolume
• Als bloeddruk ineens heel snel stijgt, zal dat niet gereguleerd worden
door de nieren
o Neurale regulatie
▪ Short-term effect – korte
verhoging/verlaging bloeddruk door
sympathische stimulatie van hart en
vasoconstrictie (dichtknijpen bloedvaten)
▪ Verhoging cardiac output, vermindering
blood flow naar inactieve weefsels
▪ Bloeddruk wordt constant gemeten:
verandering bloeddruk → detectie door
baroreceptoren in aortic en carotid sinus
→ medulla oblongata → vasomotor
center, cardioaccelatory center en
cardioinhibitory center
stimulatie/inhibitie → verandering cardio
output en vasodilatie/constrictie →
verandering bloeddrk → homeostase
hersteld
- Lokale autoregulatie
o Lokale veranderingen
▪ Homeostase verstoord door chemische
verandering/verhoogde
weefselactiviteit/fysieke stress → lokale
blood flow en bloeddruk inadequaat →
effector: precapillaire sfincters → lokale
verandering weerstand en blood flow →
homeostase hersteld óf centrale regulatie
▪ Lokaal wordt iets gemeten (bijvoorbeeld
zuurstoftekort) → reden voor sfincter om
open te gaan → meer bloed richting
weefsels
▪ Werken rechtstreeks op bloedvat → lokale
regulatie bloeddruk
INLEIDING CURSUS THORAX
LEERDOELEN
1. De bouw en topografie van de thorax beschrijven en de daarin gelegen compartimenten en
structuren herkennen en benoemen
2. De bouw, ligging en fysiologische aspecten van hart en bloedvaten beschrijven en uitleggen
en kan een aantal aangeboren afwijkingen verklaren vanuit embryologische kennis
3. De bouw, ontwikkeling en fysiologische aspecten van de longen, luchtwegen en de
pleuraholten beschrijven en begrijpen
4. De pathofysiologie van enkele aandoeningen van hart en longen beschrijven en uitleggen
5. Enkele aspecten van het geneeskundig proces beschrijven en uitleggen en kan reflecteren op
het begrip ziekte
CURSUSOVERZICHT
Week 1 en 2
- Anatomie en fysiologie thorax en vaten
- Klinische colleges anamnese, hypertensie
- Practicum
o Anatomie Thorax 1
o Fysiologie cardiovasculaire reflexen
Week 3 en 4
- Anatomie en fysiologie hart
- Klinische colleges pijn op de borst
- Practicum
o MCV pijn op de borst
o Practicum fysiologie ECG
- Studiegroep
Week 5 en 6
- Anatomie en fysiologie luchtwegen
- Klinische colleges longaandoeningen
- Practicum
o Anatomie Thorax 2
o Fysiologie ademhaling
- Studiegroep 2
Week 7 en 8
- Studiegroep 3 – interactie presentaties
- Tentamen
,FYSIOLOGIE VATEN – BLOED, BLOEDVATEN EN CIRCULATIE
LEERDOELEN
• Functies van de arteriën en capillairen benoemen en de uitwisseling van stoffen van en naar
de weefsel uitleggen
• De werkingsmechanismen beschrijven van de bloeddruk
• Het belang aangeven van het ‘vloeibaar’ houden van het bloed en de daarachter liggende
regulatie mechanismen
LEERSTOF
- H19 (p. 678-690 en 701-705)
- H21 (p. 749-806)
HET CARDIOVASCULAIRE SYSTEEM
- Pulmonary circuit
- Systemic circuit
- Lymfevatsysteem – zonder lymfevaten helft van je bloed in je weefsel
Fysiologie: de functieleer, functie van het bloedvatstelsel
HET BLOEDVATENSTELSEL
- 5 à 5.5 liter bloed in circulatie
- Functies
o Aanbrengen van
▪ Zuurstof
▪ Voedingsstoffen
• Glucose
• Aminozuren
• Vitaminen
▪ Hormonen
→ naar weefsels
o Afvoer van
▪ Afvalstoffen
• Ammoniak
• Bilirubine
• Creatine
▪ Koolstofdioxide
o Transportbaan: vervoer van cellen van en naar weefsel (antilichamen)
- Eisen
o Druk gereguleerd → elastisch zijn
o Gesloten systeem
o Bloed moet vloeibaar zijn, maar niet onbeperkt weglopen bij beschadiging
o Permeabel op specifieke plekken
,DRUKREGULATIE
Arterie Vene
- Hoog-druk systeem - Laag-druk systeem
- Dikwandig (voelbaar) - Dunwandig (zichtbaar)
- Zonder druk kleinere diameter - Zonder druk collabeert het vat
- Zuurstofrijk bloed in - Zuurstofarm bloed in
systemische circulatie systemische circulatie
- Bevat geen kleppen - Bevat kleppen
BLOEDDRUKVERSCHILLEN
- Drukverschil vooral in arteriolen (kleine bloedvaten vlak voor de
capillairen)
- Groot drukverschil arteriële en veneuze gedeelte
- Twee begrippen
1. Mean arterial pressure (MAP)
o Onderdruk (diastolische druk) en bovendruk (systolische druk) te
meten → verschil daar tussen is de polsdruk.
o = 𝑑𝑖𝑎𝑠𝑡𝑜𝑙𝑖𝑠𝑐ℎ𝑒 𝑑𝑟𝑢𝑘 (𝑜𝑛𝑑𝑒𝑟𝑑𝑑𝑟𝑢𝑘) +
𝑝𝑢𝑙𝑠𝑒 𝑝𝑟𝑒𝑠𝑠𝑢𝑟𝑒 (𝑝𝑜𝑙𝑠𝑑𝑟𝑢𝑘)⁄3
2. Compliantie van een vat
o Niet echt elasticiteit → mate voor stijfheid
o Compliantie bij ouderen minder, want zijn stijver
o = ∆𝑣𝑜𝑙𝑢𝑚𝑒⁄∆𝑝𝑟𝑒𝑠𝑠𝑢𝑟𝑒
WEERSTAND
In bloedvatenstelsel twee vormen van circulatie
1) Macrocirculatie
o Functie: transport
o Segment: arteriën
2) Microcirculatie
o Functie: regulatie en uitwisseling
o Segment: kleine arteriën, arteriolen, capillairen
o Regulatie vooral in arteriolen
▪ Weerstand hier het hoogst
o Uitwisseling in capillairen
▪ Vooral hier permeabiliteit
Weerstand van bloedvaten is te berekenen
- Vooral bepaald door de straal (diameter) van bloedvaten
8𝐿𝜂
- 𝑅 = 𝜋𝑟4
o 𝜂 = viscositeit vloeistof
o 𝐿 = lengte van kanaal
o 𝑟 = radius binnenkant kanaal
o 8⁄𝜋 = wiskundige constante
- Verschil diameter tussen arteriolen en capillairen niet zo
groot, maar wel groot verschil in weerstand → in arteriolen zitten precapillaire sfincters,
o Zetten bloedvat open/dicht
o Bepalen hoeveelheid bloed wat in capillairen komt
o Reageren vooral op bijvoorbeeld insuline → zetten spieren aan om dicht te gaan →
minder bloed door gepompt = hogere druk
o 2 oorzaken van hogere druk → straal en precapillaire sfincters zorgen voor weerstand
, BLOEDDRUK REGULERENDE SYSTEMEN
- Bloedvaten
o Fight or flight: bloed uit de huid, capillairen
houden het tegen, zodat het bloed naar de
organen die het nodig hebben gaat
- Het hart
o Cardiac output bepaalt bloeddruk (𝐶𝑂 =
ℎ𝑎𝑟𝑡𝑓𝑟𝑒𝑞𝑢𝑒𝑛𝑡𝑖𝑒 × 𝑠𝑙𝑎𝑔𝑣𝑜𝑙𝑢𝑚𝑒)
- De nieren
o Plaspil: patiënt drijft meer vocht af → druk in je
bloedvaten minder (RAA system)
Bloeddruk regulatie
- Centrale regulatie
o Endocriene regulatie
▪ Long-term effect – langdurige
verhoging/verlaging van bloeddruk en bloedvolume
• Als bloeddruk ineens heel snel stijgt, zal dat niet gereguleerd worden
door de nieren
o Neurale regulatie
▪ Short-term effect – korte
verhoging/verlaging bloeddruk door
sympathische stimulatie van hart en
vasoconstrictie (dichtknijpen bloedvaten)
▪ Verhoging cardiac output, vermindering
blood flow naar inactieve weefsels
▪ Bloeddruk wordt constant gemeten:
verandering bloeddruk → detectie door
baroreceptoren in aortic en carotid sinus
→ medulla oblongata → vasomotor
center, cardioaccelatory center en
cardioinhibitory center
stimulatie/inhibitie → verandering cardio
output en vasodilatie/constrictie →
verandering bloeddrk → homeostase
hersteld
- Lokale autoregulatie
o Lokale veranderingen
▪ Homeostase verstoord door chemische
verandering/verhoogde
weefselactiviteit/fysieke stress → lokale
blood flow en bloeddruk inadequaat →
effector: precapillaire sfincters → lokale
verandering weerstand en blood flow →
homeostase hersteld óf centrale regulatie
▪ Lokaal wordt iets gemeten (bijvoorbeeld
zuurstoftekort) → reden voor sfincter om
open te gaan → meer bloed richting
weefsels
▪ Werken rechtstreeks op bloedvat → lokale
regulatie bloeddruk
