Criminologie voor niet juristen
Hoorcollege 1 Wat is Criminologie?
Boosheid gekoppeld aan morele verontwaardiging, leidt vaak tot een roep om
vergelding. Door criminaliteit opgewekte emoties kunnen ook een positieve, sociaal
opbouwende uitwerking hebben; door het oproepen van negatieve emoties (morele
verontwaardiging) en die te delen wordt het normbesef bevestigd → iedereen weet
waar de grenzen liggen. Ook bevestigen de groepsleden door de dader te
veroordelen hun collectieve besef van morele superioriteit: saamhorigheid.
De informele reacties op misdruiven kunnen ontsporen; ontstaat sneller als er diepe
frustraties leven en of de groep zich bedreigt voelt.
Misdaadverhalen kunnen leiden tot identificatie met de daders (heldenverering). Bij
mensen die zich met daders identificeren roepen zulke gevoelens vervolgens
schuldgevoelens op. Het geweten staat niet toe dat men zich zo voelt en dit
schuldgevoel leidt tot een roep om strenge bestraffing van de dader.
Criminologie= koele oog, want over emotionele kwesties zakelijke info
Criminalisering: het invoeren van nieuwe wettelijke bepalingen waarop strafsancties
zijn gelegd.
Decriminalisering: schrappen van bestaande strafbepalingen.
Het huidige recht is gebaseerd op het oude Romeinse recht; deze was beperkt tot
misdrijven tegen de staat/landverraad/god. Moord was een conflict onder burgers
De germanen hadden het leenstelsel en toen werd diefstal ook gezien als inbreuk op
de rechten van de leenheer en werd bestraft→ switch naar strafrecht gebaseerd op
authoriteiten. Van accusatoir systeem (particuliere gelegenheden) naar een
inquisitoir systeem (misdrijven als schendingen van het vorstelijke vredesgod)
In de middeleeuwen werd criminaliteit als iets van het kwade en zondige mens
gezien en niet als conflict tussen burgers.
,Criminologie voor niet juristen
In de Renaissance → humanistisch. Toch gevangenissen gebouwd want
afschrikwekkender dan de doodstraf. Maar ook het nuttiger maken en ze een
ambacht leren.
Klassieke school. (nog verlichting) In de verlichting= mens is in staat tot rede en
zagen de mens als homo economicus: iemand die de voor en nadelen van een actie
bedenkt.
19e eeuw: mensen handelen niet rationeel, maar wordt bepaald door factoren waarop
de mens weinig invloed heeft (positivistische (gebaseerd op waarnemingen)
stroming)
Italiaanse antropologieschool (stroming binnen positivistische)
Antrhopologie is de studie van de mens: zocht de oorzaken in de mens zelf en
beïnvloedt door de medische wetenschap. Lombroso met uiterlijke kenmerken, die
mensen zouden achtergebleven zijn in het evolutieproces. In WOII diskrediet.
Franse milieuschool. (stroming binnen positivistische): zocht verbanden tussen
menselijk gedrag en kenmerken van de samenleving.
Napoleon voerde veel aspecten van een moderne overheid in (Openbaar ministerie,
politie, bestuur). Deze moesten ook registraties bijhouden. Deze registraties werden
gebruikt voor statistisch onderzoek.
Met Quetelet en Lacassagne dat het de sociale omgeving is die iemand tot
criminaliteit brengt.
➔ Tegenhanger van de Italiaanse biologieschool
Socialistische criminologie
Integreerde de antropologieschool en de milieuschool. Zochten oorzaken in zowel
biologische als sociologische factoren.
Nieuwe richting/ Utrechtse school combineerde het leerstuk van vrije wil met
deterministische theorieën, dus dader verantwoordelijk maar ook oog hebben voro
de omstandigheden.
Dan Chicago school.
Bij jongeren tolereren we het meer, men vind ook niet dat we over crimineel gedrag
moeten praten, maar over afwijkend/deviant gedrag
Misverstanden over wat criminologie is, want er zijn meer vakken die zich met
criminaliteit bezig houden. Geen politie/forensische wetenschapper, want geen
wetenschap die hulp biedt bij het strafrecht, maar onafhankelijk wil zijn. Ook geen
criminalisten: dat is politie.
,Criminologie voor niet juristen
Wat is criminologie?
Logie= wetenschap
Criminologie: een empirische wetenschap die betrouwbare en precieze kennis
leveren over criminaliteit, over mensen die misdaden plegen en over hoe daarop
gereageerd kan worden:
- haalt kennis uit de waarneembare werkelijkheid:
- is op wetenschappelijke ervaring, beving en observatie gegrond en daaruit
voortvloeiend weten
Het is een multidisciplinaire wetenschap:
Het is geen zelfstandige wetenschap, want geen eigen specifieke
wetenschapstheorie of wetenschapsmethoden, maar dus multidisciplinair
- ontleent haar begrippen, theorieën en onderzoeksmethoden aan verschillende
andere sociale wetenschappen (iedereen andere achtergrond)
- haar onderzoeksobject is de criminaliteit en de beheersing daarvan
strafrecht= normatief (hoe het hoort), criminologie = empirisch
Criminologie onderzoekt (Sutherland):
- Hoe en waarom strafwetten worden gemaakt
- Hoe en waarom strafwetten worden overtreden
- Hoe en waarom door de samenleving op misdrijven worden gereageerd
Grondleggers criminologie:
- Cesare Beccaria (rechtsfilosoof) pleidooi tegen de willekeur in de
strafoplegging en de wreedheid van de straffen (1766) → eerste
wetenschapper als basis van criminologie (niet emperisch)
Werk van Beccaria: proportionaliteitsbeginsel, gelijkheidsbeginsel,
legaliteitsbeginsel → pijlers van ons strafsysteem
In Klassieke school
- Door statistiek (cartografie) ontstond criminologie als empirische wetenschap.
Adolphe Quetelet (cartograaf): maatschappelijke wetmatigheden bepalen de
ontwikkeling van de criminaliteit meer dan de individuele wilsbesluiten (1835).
Allemaal correlatie tussen onderwijsniveau, geslacht, leeftijd,
seizoenswisseling en criminaliteit. Meer met maatschappelijk omstandigheden
(arm, werkloosheid) dan met de wilsbesluiten van een individu bepalen de
mate van criminaliteit.
In de franse milieuschool. Lacassagne zei hierop ook dat het de sociale
omgeving is die iemand tot criminaliteit brengt.
- Cesare Lombroso (gevangenisarts) criminele antropologie (kennis van de
mens) (1872). Meest bekend en eerste die empirisch was. Hij keek naar
,Criminologie voor niet juristen
fysieke kenmerken. Hij vond dat linkshandigen meer crimineel gedrag. De
vragen die hij vroeg, zijn nog steeds relevant.
In de tijd geplaatst: Hij was gevangenisarts en sprak ze dus ook. Precies
wanneer fotografie ontstond. In de tijd van Charles Darwin met natuurlijke
selectie, die bepaald wie gaat leven niet. Veel misbruik van zijn theorieën door
Nazi’s, het was de tijd van de rassenbiologie
Uiterlijke kenmerken:
o Laag voorhoofd
o Uitstekende kaken
o Borstelige doorlopende wenkbrauwen
Na de WOII kwam criminologie. Biologisch perspectief zware lading door WOII.
Historische inzichten:
- Alexandre Lacassagne (forensische geneeskunde 1880): “Iedere
maatschappij krijgt de criminaliteit die zij verdient”. Kritiek om Lombroso, want
focust op maatschappelijke omgeving. Schuiven weg van het individu en
sociale gedrag, maar sociologisch (maatschappij is mede verantwoordelijk) →
Franse milieuschool
- Willem Bonger (jurist en socialoog 1920) over de relatie tussen de
ontwikkeling van criminaliteit en economische situaties. Eerst hoogleraar
criminoloog in Amsterdam. Bouwde voort op de franse milieuschool. Over
economische omstandigheden (bij het Marxisme verhaal).
Chicago school:
1920 immigranten beweging. Empirische revolutie uitgelokt. Sociologische school.
Tijd: snelle industrialisatie en massale immigratie, vanuit Europa naar US. Grote
depressie. Chicago trekt immigranten aan en veel inwonersgroei en leidde tot sociale
problemen. Crisis 1929: werklozen in de rij bij een soepwinkel → toename sociale
problemen. Zuid en oost Europeanen, die als laatst aankwamen werden als
zondebok aangewezen; En ongeletterd, onbeschaafd en criminaliteit gelabeld.
Volgens Merton kwam de misdaad door de ideologie van de American Dream en de
werkelijke kansen.
Stad als onderzoeksdomein (niet buitenlanders, armoede). Met de mensen
gesproken om erachter te komen welke sociale culturen er waren
(Doel: Inzicht verwerven in sociale problemen van de verschillende
bevolkingsgroepen. Kritiek aan ‘laboratorium-criminiologie’en aan onderzoek
gebaseerd op met als doel verzamelen van statistische kennis)
Sociaal ecologische benadering:
, Criminologie voor niet juristen
- vergelijking tussen biologische eco-systemen en menselijke gemeenschappen
('communities')
- de samenleving als een organisatie waarin de strijd om het bestaan aan
banden werd gelegd door sociale controle
- omgevingsfactoren zijn van invloed op delinquent gedrag
- sociale desorganisatie als verklaring voor criminaliteit )
Conclusies en actualiteit chicago school:
- kenmerken van de sociale structuur zijn van invloed op de omvang van
criminaliteit
- verband tussen sociaal-economische achterstand en criminaliteit op
buurtniveau en dus los van de bevolkingsgroep die er woont.
De stad Chicago was sociale desorganisatie= een situatie waarin geen
gemeenschapsgevoel geen stabiele relaties, lage sociale controle, zwakke en
ineffectieve instituties, geen harmonie binnen de gemeenschap en haar waarden →
dit was hun verklaring voor criminaliteit
De subculturele strainbenadring is heruit ontstaan: zoeken van een verklaring voor
delinquent gedrag van groepen jonge mannen in lage-inkomsten buurten
Alle disciplines verschillende
verklaringen en dus verschillende
theorieën.
Theorie: wetenschappelijk model of een wetenschappelijke uitspraak over
waarnemingen in de werkelijkheid
Doel: de onderlinge samenhang van de waarnemingen te beschrijven en verklaren
Zonder theorie: platte date en intellectuele betekenisloosheid (Van Swaaningen &
Staring). Blind gegevens verzamelen.
Theorie en methodologie zijn de bril waardoor we de sociale werkelijkheid zien
Hoorcollege 1 Wat is Criminologie?
Boosheid gekoppeld aan morele verontwaardiging, leidt vaak tot een roep om
vergelding. Door criminaliteit opgewekte emoties kunnen ook een positieve, sociaal
opbouwende uitwerking hebben; door het oproepen van negatieve emoties (morele
verontwaardiging) en die te delen wordt het normbesef bevestigd → iedereen weet
waar de grenzen liggen. Ook bevestigen de groepsleden door de dader te
veroordelen hun collectieve besef van morele superioriteit: saamhorigheid.
De informele reacties op misdruiven kunnen ontsporen; ontstaat sneller als er diepe
frustraties leven en of de groep zich bedreigt voelt.
Misdaadverhalen kunnen leiden tot identificatie met de daders (heldenverering). Bij
mensen die zich met daders identificeren roepen zulke gevoelens vervolgens
schuldgevoelens op. Het geweten staat niet toe dat men zich zo voelt en dit
schuldgevoel leidt tot een roep om strenge bestraffing van de dader.
Criminologie= koele oog, want over emotionele kwesties zakelijke info
Criminalisering: het invoeren van nieuwe wettelijke bepalingen waarop strafsancties
zijn gelegd.
Decriminalisering: schrappen van bestaande strafbepalingen.
Het huidige recht is gebaseerd op het oude Romeinse recht; deze was beperkt tot
misdrijven tegen de staat/landverraad/god. Moord was een conflict onder burgers
De germanen hadden het leenstelsel en toen werd diefstal ook gezien als inbreuk op
de rechten van de leenheer en werd bestraft→ switch naar strafrecht gebaseerd op
authoriteiten. Van accusatoir systeem (particuliere gelegenheden) naar een
inquisitoir systeem (misdrijven als schendingen van het vorstelijke vredesgod)
In de middeleeuwen werd criminaliteit als iets van het kwade en zondige mens
gezien en niet als conflict tussen burgers.
,Criminologie voor niet juristen
In de Renaissance → humanistisch. Toch gevangenissen gebouwd want
afschrikwekkender dan de doodstraf. Maar ook het nuttiger maken en ze een
ambacht leren.
Klassieke school. (nog verlichting) In de verlichting= mens is in staat tot rede en
zagen de mens als homo economicus: iemand die de voor en nadelen van een actie
bedenkt.
19e eeuw: mensen handelen niet rationeel, maar wordt bepaald door factoren waarop
de mens weinig invloed heeft (positivistische (gebaseerd op waarnemingen)
stroming)
Italiaanse antropologieschool (stroming binnen positivistische)
Antrhopologie is de studie van de mens: zocht de oorzaken in de mens zelf en
beïnvloedt door de medische wetenschap. Lombroso met uiterlijke kenmerken, die
mensen zouden achtergebleven zijn in het evolutieproces. In WOII diskrediet.
Franse milieuschool. (stroming binnen positivistische): zocht verbanden tussen
menselijk gedrag en kenmerken van de samenleving.
Napoleon voerde veel aspecten van een moderne overheid in (Openbaar ministerie,
politie, bestuur). Deze moesten ook registraties bijhouden. Deze registraties werden
gebruikt voor statistisch onderzoek.
Met Quetelet en Lacassagne dat het de sociale omgeving is die iemand tot
criminaliteit brengt.
➔ Tegenhanger van de Italiaanse biologieschool
Socialistische criminologie
Integreerde de antropologieschool en de milieuschool. Zochten oorzaken in zowel
biologische als sociologische factoren.
Nieuwe richting/ Utrechtse school combineerde het leerstuk van vrije wil met
deterministische theorieën, dus dader verantwoordelijk maar ook oog hebben voro
de omstandigheden.
Dan Chicago school.
Bij jongeren tolereren we het meer, men vind ook niet dat we over crimineel gedrag
moeten praten, maar over afwijkend/deviant gedrag
Misverstanden over wat criminologie is, want er zijn meer vakken die zich met
criminaliteit bezig houden. Geen politie/forensische wetenschapper, want geen
wetenschap die hulp biedt bij het strafrecht, maar onafhankelijk wil zijn. Ook geen
criminalisten: dat is politie.
,Criminologie voor niet juristen
Wat is criminologie?
Logie= wetenschap
Criminologie: een empirische wetenschap die betrouwbare en precieze kennis
leveren over criminaliteit, over mensen die misdaden plegen en over hoe daarop
gereageerd kan worden:
- haalt kennis uit de waarneembare werkelijkheid:
- is op wetenschappelijke ervaring, beving en observatie gegrond en daaruit
voortvloeiend weten
Het is een multidisciplinaire wetenschap:
Het is geen zelfstandige wetenschap, want geen eigen specifieke
wetenschapstheorie of wetenschapsmethoden, maar dus multidisciplinair
- ontleent haar begrippen, theorieën en onderzoeksmethoden aan verschillende
andere sociale wetenschappen (iedereen andere achtergrond)
- haar onderzoeksobject is de criminaliteit en de beheersing daarvan
strafrecht= normatief (hoe het hoort), criminologie = empirisch
Criminologie onderzoekt (Sutherland):
- Hoe en waarom strafwetten worden gemaakt
- Hoe en waarom strafwetten worden overtreden
- Hoe en waarom door de samenleving op misdrijven worden gereageerd
Grondleggers criminologie:
- Cesare Beccaria (rechtsfilosoof) pleidooi tegen de willekeur in de
strafoplegging en de wreedheid van de straffen (1766) → eerste
wetenschapper als basis van criminologie (niet emperisch)
Werk van Beccaria: proportionaliteitsbeginsel, gelijkheidsbeginsel,
legaliteitsbeginsel → pijlers van ons strafsysteem
In Klassieke school
- Door statistiek (cartografie) ontstond criminologie als empirische wetenschap.
Adolphe Quetelet (cartograaf): maatschappelijke wetmatigheden bepalen de
ontwikkeling van de criminaliteit meer dan de individuele wilsbesluiten (1835).
Allemaal correlatie tussen onderwijsniveau, geslacht, leeftijd,
seizoenswisseling en criminaliteit. Meer met maatschappelijk omstandigheden
(arm, werkloosheid) dan met de wilsbesluiten van een individu bepalen de
mate van criminaliteit.
In de franse milieuschool. Lacassagne zei hierop ook dat het de sociale
omgeving is die iemand tot criminaliteit brengt.
- Cesare Lombroso (gevangenisarts) criminele antropologie (kennis van de
mens) (1872). Meest bekend en eerste die empirisch was. Hij keek naar
,Criminologie voor niet juristen
fysieke kenmerken. Hij vond dat linkshandigen meer crimineel gedrag. De
vragen die hij vroeg, zijn nog steeds relevant.
In de tijd geplaatst: Hij was gevangenisarts en sprak ze dus ook. Precies
wanneer fotografie ontstond. In de tijd van Charles Darwin met natuurlijke
selectie, die bepaald wie gaat leven niet. Veel misbruik van zijn theorieën door
Nazi’s, het was de tijd van de rassenbiologie
Uiterlijke kenmerken:
o Laag voorhoofd
o Uitstekende kaken
o Borstelige doorlopende wenkbrauwen
Na de WOII kwam criminologie. Biologisch perspectief zware lading door WOII.
Historische inzichten:
- Alexandre Lacassagne (forensische geneeskunde 1880): “Iedere
maatschappij krijgt de criminaliteit die zij verdient”. Kritiek om Lombroso, want
focust op maatschappelijke omgeving. Schuiven weg van het individu en
sociale gedrag, maar sociologisch (maatschappij is mede verantwoordelijk) →
Franse milieuschool
- Willem Bonger (jurist en socialoog 1920) over de relatie tussen de
ontwikkeling van criminaliteit en economische situaties. Eerst hoogleraar
criminoloog in Amsterdam. Bouwde voort op de franse milieuschool. Over
economische omstandigheden (bij het Marxisme verhaal).
Chicago school:
1920 immigranten beweging. Empirische revolutie uitgelokt. Sociologische school.
Tijd: snelle industrialisatie en massale immigratie, vanuit Europa naar US. Grote
depressie. Chicago trekt immigranten aan en veel inwonersgroei en leidde tot sociale
problemen. Crisis 1929: werklozen in de rij bij een soepwinkel → toename sociale
problemen. Zuid en oost Europeanen, die als laatst aankwamen werden als
zondebok aangewezen; En ongeletterd, onbeschaafd en criminaliteit gelabeld.
Volgens Merton kwam de misdaad door de ideologie van de American Dream en de
werkelijke kansen.
Stad als onderzoeksdomein (niet buitenlanders, armoede). Met de mensen
gesproken om erachter te komen welke sociale culturen er waren
(Doel: Inzicht verwerven in sociale problemen van de verschillende
bevolkingsgroepen. Kritiek aan ‘laboratorium-criminiologie’en aan onderzoek
gebaseerd op met als doel verzamelen van statistische kennis)
Sociaal ecologische benadering:
, Criminologie voor niet juristen
- vergelijking tussen biologische eco-systemen en menselijke gemeenschappen
('communities')
- de samenleving als een organisatie waarin de strijd om het bestaan aan
banden werd gelegd door sociale controle
- omgevingsfactoren zijn van invloed op delinquent gedrag
- sociale desorganisatie als verklaring voor criminaliteit )
Conclusies en actualiteit chicago school:
- kenmerken van de sociale structuur zijn van invloed op de omvang van
criminaliteit
- verband tussen sociaal-economische achterstand en criminaliteit op
buurtniveau en dus los van de bevolkingsgroep die er woont.
De stad Chicago was sociale desorganisatie= een situatie waarin geen
gemeenschapsgevoel geen stabiele relaties, lage sociale controle, zwakke en
ineffectieve instituties, geen harmonie binnen de gemeenschap en haar waarden →
dit was hun verklaring voor criminaliteit
De subculturele strainbenadring is heruit ontstaan: zoeken van een verklaring voor
delinquent gedrag van groepen jonge mannen in lage-inkomsten buurten
Alle disciplines verschillende
verklaringen en dus verschillende
theorieën.
Theorie: wetenschappelijk model of een wetenschappelijke uitspraak over
waarnemingen in de werkelijkheid
Doel: de onderlinge samenhang van de waarnemingen te beschrijven en verklaren
Zonder theorie: platte date en intellectuele betekenisloosheid (Van Swaaningen &
Staring). Blind gegevens verzamelen.
Theorie en methodologie zijn de bril waardoor we de sociale werkelijkheid zien
