Samenvatting spijsvertering

Spijsvertering
ZSO 1: Bouw van het spijsverteringskanaal
Functie:
- Volledige vertering van voedsel
- Absorptie van de eindproducten van vertering
- Absorptie van ingeslikte vloeistof
- Reabsorptie van gesecreteerde vloeistof
Indeling:
- Transportkanalen: pharynx, slokdarm, anaal kanaal
- Spijsverteringskanalen: maag, dunne darm, dikke darm
- Grote klieren: speekselklieren, exocriene pancreas, lever
Mucosa: epitheel met onderliggend bindweefsel waarin bloedvaten zitten
- Beschermende mucosa: mondholte, pharynx, slokdarm, anaal kanaal
- Secretoire mucosa: maag
o Produceert zuren en spijsverteringsstoffen
- Absorberende mucosa: dunne darm
- Absorberende en beschermende mucosa: dikke darm
Algemene bouw: binnenkant – tunica mucosa – tunica submucosa – tunica
muscularis – tunica adventitia (serosa) – buitenkant
- Tunica mucosa: verschillend op verschillende plaatsen in het
spijsverteringskanaal
o Maag: klierbuizen
o Dunne darm: klierbuizen en villi
o Dikke darm: klierbuizen
o Lamina epithelialis – lamina propria – tunica muscularis mucosae
- Tunica muscularis: de spierlaag (tweelagig)
o Circulair en longitudinaal met tussenin een zenuwweefsel
o Circulair aan de binnenkant – longitudinaal aan de buitenkant
- Adventia serosa: als wat er aan de buitenkant hangt ook nog een epitheel
heeft
o Fibroblasten met collageen in een matrix met adipocyten

Slokdarm
Functie: transportbuis (met een beschermende mucosa)
Topografie:
- Tussen pharynx en maag
o In het posterieure mediastinum, doorheen het middenrif
- Passage ingeslikt onverteerd voedsel
Histologische bouw:
- Niet-verhoornd meerlagig plaveiselepitheel
- Lamina propria: losmazig bindweefsel
o Verspreide lymfocyten en eosinofielen, enkele mestcellen en
plasmacellen
o Oesofagale cardiaklieren
 Cardiagedeelte aan het eind van de slokdarm, mucus, korte
afvoergang
- Muscularis mucosae: variabele omvang – matig ontwikkeld
o Ter hoogte van de oesofago-gastrische overgang  dikker,
longitudinale + circulaire gladde spier

1

, - Submucosa: talrijke bloedvaten, lymfevaten, aggregaten van lymfoïde
cellen
o Oesofagale muceuze klieren (4-5 lobjes)
 Korte afvoergang (meerlagig cilindrisch epitheel)
 Verspreide lymfocyten, plasmacellen en eosinofielen
o Zenuwen en ganglioncellen => plexus submucosus (van Meissner)
- Muscularis externa: geordend in aparte binnenste circulaire en buitenste
longitudinale laag
o Zowel gladde als dwarsgestreepte spiervezels
 Bovenste 1/3de: skeletspierweefsel  slikken
 Middelste 1/3de: geen spierweefsel
 Onderste 1/3de: glad spierweefsel  peristaltiek
o Plexus myentericus (van Auerbach) => zenuwlaag van de spierlaag
- Adventitia: losmazig bindweefsel
o Geen serosa
Oesofago-gastrische overgang:
- Onder het diafragma: kort – abrupte overgang van plaveisel naar
cilindrisch epitheel
- Belangrijk gebied voor pathologische abnormaliteiten
- Oesofagale muceuze klieren  submucosa
- Oesofagale cardiaklieren: mucus, lamina propria, korte afvoergang
- Verspreide lymfoïde aggregaten

Maag
Bouw: cardia – corpus – pylorus
- Pyloris bevat een sfincter die de passage van het voedsel
naar de dunne darm tegenhoudt
- Elk hebben een andere histologische bouw
Spieren van de maag:
- Interne oblique spierlaag —> helpen in het kneden van het
voedsel
- Circulaire spierlaag
- Longitudinale spierlaag
Histologie:
- Oppervlakkige zone: mucuscellen met uitstulpingen
- Nekzone: stamcellen
- Diepe zone: klieren
- Cardia-epitheel: “lange” oppervlakkige zone, nek zone,
vertakkende diepe zone
o Diepe zone nestelt zich in de mucosa muscularis
- Corpus-epitheel: korte oppervlakkige zone, nek zone, diepe
zone
o Diepe zone rust op de mucosa muscularis
- Pylorus-epitheel: lange vertakte oppervlakkige zone, nek zone,
vertakkende diepe zone
o Diepe zonde rust op de mucosa muscularis
Celtypen in de maag:
- Cel die zuur produceert
o Maagzuur maken
o Ronde kern, vele mitochondriën,
oppervlaktevergroting (canaliculi)
- Eiwitproducerende cellen
o Spijsverteringsenzymes maken

2

, o Elektronedense korrels
- Cellen die met een endocriene functie
o Signaal aan de bloedvaten geven
- Slijmnap cellen (enkel in de maag)
o Mucus om de onderliggende bindweefsels te beschermen tegen de
zure maaginhoud

Dunne darm
Topografie: van pylorus tot ileocaecale klep
- Duodeneum – jejunum – ileum
- Absorberende mucosa
- Functionele zones: villi – halszone – krypten
Functie:
- Absorptie van aminozuren, suikers, vetten
- Vertering
Modificaties voor oppervlaktevergroting:
- Circulaire vouwen (plicae circulares)
- Darmvlokken (villi)
- Tubulaire klieren (krypten van Lieberkühn)
- Microvilli (staafjeszoom  borstelzoom)
De celtypes:
- Enterocyten  absorptie
o Hoogcilindrische cellen, basale ronde of ovale kern, borstelzoom
o Met microvilli
o Desmosomen en tight junctions
o Wanden hebben Na+ en K+ATPase activiteit
- Slijmbekercellen  verspreid tussen de enterocyten (bovenste 2/3 de van de
krypte)
o Beschermende slijmlaag ter hoogte van de darmwand
o Transport darminhoud vergemakkelijken
o Bol en rond cytoplasma met basale kern
o Goed ontwikkeld basaal RER, Golgi en grote secretiegranulae met
mucine
- Cellen van Paneth  secretie defensinen (beschermen tegen infectie)
o Onderste 1/3de van de krypte
o Basale kern, prominente grote eosinofiele granula
o Rijk aan RER, elektronedense granula
- Stamcellen (ongedifferentieerde cellen)
o Voorlopers van alle cellen van de dunne darm-mucosa
- Entero-endocriene (APUD) cellen
o Secretie seretonine, entero-glucagon, somatostatine, CIP, secretine,
gastrine, motiline
o Onderste 1/3de van de krypte
o Villi, kleine driehoekige cellen, ronde en centrale cellen, rand helder
cytoplasma
Histologische bouw:
- Lamina propria: losmazig bindweefsel waarin veel zit
- Muscularis mucosae: binnenste circulaire laag, buitenste longitudinale laag
- Submucosa: specifiek voor het deel van de dunnen darm
o Lymfevaten, bloedvaten en submucosale plexus van zenuwcellen en
ganglia
o Duodeneum: met klieren (mucus-secreterende klieren van Brunner)
o Jejunum: niks bijzonder in

3

, o Illieum: platen van Peyer (GALT)
- Muscularis externa: plexus van Auerbach + twee spierlagen
- Adventitia serosa: losmazig bindweefsel + visceraal peritoneum
o Buikholte bekleed met éénlagig plaveiselepitheel
Specialisaties van het
- Duodenum:
o Retroperitoneaal, blad- en richelvormige villi, villi dicht opeen
gelegen
o Hoge en brede plicae circulares
o Muceuze klieren (in het eerste deel van duodenum)
 Korte klierbuisjes monden uit in de hals van de krypten
 Soms doorheen muscularis mucosae tot in de lamina propria
 pH verhogen  bescherming duodenum-slijmvlies tegen de
zure chymus uit de maag + pH-optimum van de
pancreasenzymen
o Uitmonding afvoerbuizen van grote klieren (lever + exocriene
pancreas)
- Jejunum: belangrijkste plaats voor absorptie
o Talrijke hoge en smalle plicae circulares
o Talrijke lange en dunne villi
- Ileum:
o Lage en brede plicae circulares
o Villi kort en uiteen gelegen, Krypten dieper dan villi hoog
o Platen van Peyer (GALT)  tot in de submucosa

Dikke darm
Topografie: caecum met appendix – colon ascendens, transversalis, descendens
– colon sigmoideum – rectum
- Absorberende en beschermende mucosa
Functie:
- Secretie van mucus
- Absorptie van water en zout
- Veranderen van de vloeibare dunne-darminhoud door extensieve
reabsorptie
Histologie:
- Eénlagig cilindrisch epitheel + slijmbekercellen
- Lamina propria: losmazig bindweefsel met verspreide lymfocyten en
eosinofiele
o Kleine lymfoïde follikels (GALT), mucifagen
o Recht, niet-vertakte tubulaire klieren
- Muscularis mucosa: variabele omvang
o Binnenste circulaire en buitenste longitudinale laag (elastische
vezels)
- Submucosa: talrijke bloedvaten, lymfevaten, plexus van Meissner,
aggregaten van lymfoïde cellen (GALT)
- Muscularis externa: geordend in binnenste circulaire en buitenste
longitudinale laag
o Buitenste laag in drie smalle banden
o Plexus myentericus (van Auerbach)
- Adventitia (serosa)  heeft een epitheel
o Losmazig bindweefsel met een peritoneum
Celtypes:
- Cilindrische cellen  zoutabsorptie + waterabsorptie

4