Inleiding tot de Westerse Wijsbegeerte
1. Grote Verwachtingen
Jongeren
- door generatiebewustzijn ontstaat er een jeugdgeneratie
- jongeren zijn een moderne ontwikkeling → de franse revolutie heeft het verschil
tussen oud en jong uitgevonden
- revolutionairen zijn vaak jongeren die zich verzetten tegen het oude
establishment
- jeugd: de enige kans voor de natie of enige transformatie van de wereld
- berlijn 1815-1848 → grote groei bevolking, universiteiten maar veel linkse
jongeren blijven werkloos wat leidt tot een revolutie
Dialectiek van de levensfasen
- dialectiek is een filosofische methode om na te denken over verandering → belang
van negatie (essentiële en noodzakelijke dynamiek van ontwikkeling en
vooruitgang)
- het kind: natuurlijke harmonie met de wereld → onschuld
- naïviteit, onwetendheid en paradijselijk
- mens:wereld, ongedifferentieerde algemeenheid
- de jongere: verzet tegen de werkelijkheid → conflict
- hoge idealen, breken met de harmonie, verzetten om zelfstandig subject te
worden en identiteit te vinden
- waarheid in de mens, subjectieve algemeenheid
- de volwassene: aansluiting bij de werkelijkheid → verzoening
- afstand van grote idealen om zich aan te sluiten bij de werkelijkheid
- waarheid in de wereld, objectieve algemeenheid
De wereld vandaag → globalisering waardoor we op de hoogte worden gehouden van het
wereldleed
Drie attitudes tegen het wereldleed als jongere
- activisme → werken aan een betere wereld, aansluiten bij een beweging (collectief
gebeuren)
- engagement als kernwaarde
- reflectie op hoop → Hoop als verbindende emotie
- mogelijkheidszin , de wereld is onvoorspelbaar, er is ruimte tot
handelen
- alternatief voor optimisme en pessimisme, het geloof dat wat je doet
verschil maakt
- het wordt gevoed door positieve verhalen over samenwerking, alle
verandering gaat langzaam
- ervaring van collectieve macht en overgang tot actie
- conformisme → zich in de huidige wereld inschrijven, aanpassen aan heersende
opvattingen en een obsessie met het juiste doen
, - succes als kernwaarde (succession)
- reflectie op de meritocratie
- het principe van gelijke kansen, maatschappelijk succes door je
talenten te benutten
- een maatschappij van doorgroeimogelijkheden, conformisme
- de mythe van de afdwingbaarheid van succes
- blindheid voor toeval pech en tegenslagen, blindheid voor toeval,
geluk en ondersteuning
- escapisme → de wereld de rug toekeren, verstrooiing en zoeken naar afleiding
- plezier als kernwaarde
Zelfverlies
- activisme → opgaan in de beweging, vorm van conformisme
- conformisme → je authentieke zelf verliezen voor succes
- escapisme → confrontatie met jezelf vermijden (confrontatie met eindigheid)
Een cultuur van onbehagen
- een hardere buitenwereld, we staan in toenemende mate onder druk → activist
burnout, prestatiemaatschappij en fomo
- het gevoel dat er iets onderbreekt (positieve insteek, we hebben het mooie nog niet
gevonden)
- op zoek naar ruimte voor onszelf, we hebben onszelf verloren in de wereld
De rol van de filosoof
- vita contemplativa en vita activa
- de filosoof is een criticus, zelfreflectie en zelfkennis als hoogste waarde
Studentenjaren: verschuivend zwaartepunt → dit zijn jaren van bijzondere vrijheid, grote
verwachtingen
2. Uit het Paradijs
Mythe
- als fictie/leugen of als culturele uitdrukkingsvorm
- dragen een rationaliteit in zich, je kan kennis overdragen
- heeft een sterke werkzaamheid tot je de werkelijkheid ervan in twijfel trekt
Kenmerken Mythe
- narratieve kenmerken →geordend met een begin en einde
- een collectieve betekenis voor een sociale groep
- een geschiedenis die beleefd wordt, de mythe vormt een realiteit
- ruimtelijk → wereld is de natuur met beperkte culturele toevoeging van de
mens
- temporeel → geschiedenis is een realiteit waarin je kan bewegen
- geen aanwijsbare auteur maar een overgeleverd verhaal
- gaat over een oorspronkelijke, ingrijpende gebeurtenis (goden, helden)
Mythe van de zondeval
, - de verdrijving uit het paradijs: een gemeenschappelijk verhaal van alle abrahamitische
religies
- collectieve betekenis: het ontstaan van de zonde (christendom)
- verhaalelementen
- het paradijs (begin), het goddelijk verbod verbroken, de uitwijzing(einde)
- oorsprongsmythe over het begin van de menselijke geschiedenis (geschiedenis als
realiteit)
- met de ontdekking van goed en kwaad verheffen ze zich uit hun dierschap en
schamen ze zich voor hun naaktheid, als straf komt leed (arbeid) en eindigheid
in de wereld
- zondeval: met de schending van het verbod van Jahweh komt zonde in de
wereld en verliest de mens zijn goddelijke status
De Prometheus Mythe
- centrale plaats in klassieke griekse cultuur wegens goede band met de mensheid,
herontdekking tijdens de renaissance als drager van het vuur/de kennis (de
verlichting)
- verhaalelementen → de schepping van de mensheid, de diefstal van het vuur, de
eeuwige straf
- collective betekenis → brengt rebellie in de wereld, het recht om in opstand te
komen
- oorsprongsmythe → voor het begin van de menselijke beschaving aan de hand van
menselijke kennis en vaardigheden (maakt ons bewust van onze plek in de
wereld) (geschiedenis als realiteit)
De mythe werkt door als
- fundament → constitutief voor de werkelijkheid, wat toen gebeurd is bepaalt nog
steeds de structuur en het verloop van de werkelijkheid
- identiteit → het verhaal over waar mensen vandaan komen, geeft inzicht in wie ze
zijn en in wat voor wereld ze leven
- levensvisie → de mythe leert mensen wat het menselijk bestaan inhoudt en hoe ze
zich tot de werkelijkheid moeten verhouden
- zondeval → verloren paradijs en de schuldige mens
- prometheus → afwezige oppergod en de opstandige mens
De waarheidstheorie van de mythe
- de mythe als een overgeleverd verhaal over een oorspronkelijke en ingrijpende
gebeurtenis die door een traditionele cultuur als waar wordt beschouwd. Het verhaal
heeft een collectieve betekenis omdat het een verklaring biedt van natuurlijke of
maatschappelijke fenomenen
- mensen geloven in de waarheid van wat verteld wordt
- primitieve wereldverklaring, voorganger van een wetenschappelijke wereldverklaring
(proto-wetenschap) → niet met abstracte begrippen maar door personificatie en
projectie
1. Grote Verwachtingen
Jongeren
- door generatiebewustzijn ontstaat er een jeugdgeneratie
- jongeren zijn een moderne ontwikkeling → de franse revolutie heeft het verschil
tussen oud en jong uitgevonden
- revolutionairen zijn vaak jongeren die zich verzetten tegen het oude
establishment
- jeugd: de enige kans voor de natie of enige transformatie van de wereld
- berlijn 1815-1848 → grote groei bevolking, universiteiten maar veel linkse
jongeren blijven werkloos wat leidt tot een revolutie
Dialectiek van de levensfasen
- dialectiek is een filosofische methode om na te denken over verandering → belang
van negatie (essentiële en noodzakelijke dynamiek van ontwikkeling en
vooruitgang)
- het kind: natuurlijke harmonie met de wereld → onschuld
- naïviteit, onwetendheid en paradijselijk
- mens:wereld, ongedifferentieerde algemeenheid
- de jongere: verzet tegen de werkelijkheid → conflict
- hoge idealen, breken met de harmonie, verzetten om zelfstandig subject te
worden en identiteit te vinden
- waarheid in de mens, subjectieve algemeenheid
- de volwassene: aansluiting bij de werkelijkheid → verzoening
- afstand van grote idealen om zich aan te sluiten bij de werkelijkheid
- waarheid in de wereld, objectieve algemeenheid
De wereld vandaag → globalisering waardoor we op de hoogte worden gehouden van het
wereldleed
Drie attitudes tegen het wereldleed als jongere
- activisme → werken aan een betere wereld, aansluiten bij een beweging (collectief
gebeuren)
- engagement als kernwaarde
- reflectie op hoop → Hoop als verbindende emotie
- mogelijkheidszin , de wereld is onvoorspelbaar, er is ruimte tot
handelen
- alternatief voor optimisme en pessimisme, het geloof dat wat je doet
verschil maakt
- het wordt gevoed door positieve verhalen over samenwerking, alle
verandering gaat langzaam
- ervaring van collectieve macht en overgang tot actie
- conformisme → zich in de huidige wereld inschrijven, aanpassen aan heersende
opvattingen en een obsessie met het juiste doen
, - succes als kernwaarde (succession)
- reflectie op de meritocratie
- het principe van gelijke kansen, maatschappelijk succes door je
talenten te benutten
- een maatschappij van doorgroeimogelijkheden, conformisme
- de mythe van de afdwingbaarheid van succes
- blindheid voor toeval pech en tegenslagen, blindheid voor toeval,
geluk en ondersteuning
- escapisme → de wereld de rug toekeren, verstrooiing en zoeken naar afleiding
- plezier als kernwaarde
Zelfverlies
- activisme → opgaan in de beweging, vorm van conformisme
- conformisme → je authentieke zelf verliezen voor succes
- escapisme → confrontatie met jezelf vermijden (confrontatie met eindigheid)
Een cultuur van onbehagen
- een hardere buitenwereld, we staan in toenemende mate onder druk → activist
burnout, prestatiemaatschappij en fomo
- het gevoel dat er iets onderbreekt (positieve insteek, we hebben het mooie nog niet
gevonden)
- op zoek naar ruimte voor onszelf, we hebben onszelf verloren in de wereld
De rol van de filosoof
- vita contemplativa en vita activa
- de filosoof is een criticus, zelfreflectie en zelfkennis als hoogste waarde
Studentenjaren: verschuivend zwaartepunt → dit zijn jaren van bijzondere vrijheid, grote
verwachtingen
2. Uit het Paradijs
Mythe
- als fictie/leugen of als culturele uitdrukkingsvorm
- dragen een rationaliteit in zich, je kan kennis overdragen
- heeft een sterke werkzaamheid tot je de werkelijkheid ervan in twijfel trekt
Kenmerken Mythe
- narratieve kenmerken →geordend met een begin en einde
- een collectieve betekenis voor een sociale groep
- een geschiedenis die beleefd wordt, de mythe vormt een realiteit
- ruimtelijk → wereld is de natuur met beperkte culturele toevoeging van de
mens
- temporeel → geschiedenis is een realiteit waarin je kan bewegen
- geen aanwijsbare auteur maar een overgeleverd verhaal
- gaat over een oorspronkelijke, ingrijpende gebeurtenis (goden, helden)
Mythe van de zondeval
, - de verdrijving uit het paradijs: een gemeenschappelijk verhaal van alle abrahamitische
religies
- collectieve betekenis: het ontstaan van de zonde (christendom)
- verhaalelementen
- het paradijs (begin), het goddelijk verbod verbroken, de uitwijzing(einde)
- oorsprongsmythe over het begin van de menselijke geschiedenis (geschiedenis als
realiteit)
- met de ontdekking van goed en kwaad verheffen ze zich uit hun dierschap en
schamen ze zich voor hun naaktheid, als straf komt leed (arbeid) en eindigheid
in de wereld
- zondeval: met de schending van het verbod van Jahweh komt zonde in de
wereld en verliest de mens zijn goddelijke status
De Prometheus Mythe
- centrale plaats in klassieke griekse cultuur wegens goede band met de mensheid,
herontdekking tijdens de renaissance als drager van het vuur/de kennis (de
verlichting)
- verhaalelementen → de schepping van de mensheid, de diefstal van het vuur, de
eeuwige straf
- collective betekenis → brengt rebellie in de wereld, het recht om in opstand te
komen
- oorsprongsmythe → voor het begin van de menselijke beschaving aan de hand van
menselijke kennis en vaardigheden (maakt ons bewust van onze plek in de
wereld) (geschiedenis als realiteit)
De mythe werkt door als
- fundament → constitutief voor de werkelijkheid, wat toen gebeurd is bepaalt nog
steeds de structuur en het verloop van de werkelijkheid
- identiteit → het verhaal over waar mensen vandaan komen, geeft inzicht in wie ze
zijn en in wat voor wereld ze leven
- levensvisie → de mythe leert mensen wat het menselijk bestaan inhoudt en hoe ze
zich tot de werkelijkheid moeten verhouden
- zondeval → verloren paradijs en de schuldige mens
- prometheus → afwezige oppergod en de opstandige mens
De waarheidstheorie van de mythe
- de mythe als een overgeleverd verhaal over een oorspronkelijke en ingrijpende
gebeurtenis die door een traditionele cultuur als waar wordt beschouwd. Het verhaal
heeft een collectieve betekenis omdat het een verklaring biedt van natuurlijke of
maatschappelijke fenomenen
- mensen geloven in de waarheid van wat verteld wordt
- primitieve wereldverklaring, voorganger van een wetenschappelijke wereldverklaring
(proto-wetenschap) → niet met abstracte begrippen maar door personificatie en
projectie
