ARBEIDS- EN
ORGANISATIEPSYCHOLGIE
BOEK: GEDRAG IN ORGANISATIES (12 E DRUK)
SAXION HOGESCHOOL DEVENTER, TOEGEPASTE PSYCHOLOGIE
LEERJAAR 2 (2020-2021)
INHOUD
Table of Contents
Inhoud................................................................................................................................. 1
Week 1: 1..5..5.2............................................................................................... 4
1.5 Uitdagingen en kansen voor GiO...............................................................................4
1.5.1 Reageren op economiche zware tijden................................................................4
1.5.2 Omgaan met de globalisering..............................................................................4
1.5.3 Leidinggeven aan een divers personeelsbestand................................................4
1.5.4 Innovatie en veranderingen stimuleren...............................................................4
1.5.5 Werknemers en het juiste evenwicht tussen werk en privéleven........................5
1.5.6 Ethischer gedrag.................................................................................................5
1.5.7 Een positieve werkomgeving scheppen...............................................................5
15.5.1 Strategie............................................................................................................... 5
15.5.4 Omgeving............................................................................................................. 5
Artikel 1: Organisaties en criteria van effectiviteit (pag. 54 t/m 56)................................5
Proeftoets week 1:........................................................................................................... 6
Antwoorden proeftoets week 1:.......................................................................................7
Week 2: 15.2 T/M 15.5........................................................................................................ 7
15.2 Wat is een organisatiestuctuur?..............................................................................7
15.2.1 Taakspecialisatie............................................................................................... 8
15.2.2 Afdelingsvorming...............................................................................................8
15.2.3 Gezagslijn.......................................................................................................... 8
15.2.4 Span of control..................................................................................................8
15.2.5 Centralisatie en decentralisatie.........................................................................8
15.2.6 Formalisatie van gedrag....................................................................................8
15.3 veelvoorkomde organisatieontwerpen.....................................................................8
15.3.1 De eenvoudige structuur...................................................................................8
15.3.2 De bureaucratie.................................................................................................9
15.3.3 De Matrixstructuur............................................................................................. 9
15.4 nieuwe ontwerpmogelijkheden................................................................................9
15.4.1 Zelfsturende teamstructuren.............................................................................9
15.4.2 De virtuele organisatie......................................................................................9
15.4.3 de grenzeloze organisatie..................................................................................9
, 15.5 waarom verschillen structuren van elkaar?.............................................................9
15.5.1 Strategie............................................................................................................ 9
15.5.2 Grootte van de organisatie................................................................................9
15.5.3 Technologie..................................................................................................... 10
15.5.4 Omgeving........................................................................................................ 10
Clip 1: Coordinatiemechanismen van Mintzberg (https://www.youtube.com/watch?
v=HzGGifXtFus&feature=youtu.be)...............................................................................10
Artikel 2: organisatiestructuren van Mintzberg
(http://www.house-of-control.nl/organisatiestructuren-mintzberg-configuratie-
coordinatiemechansimen-organisatietypen.html)..........................................................10
Proeftoets week 2.......................................................................................................... 11
Antwoorden proeftoets week 2......................................................................................12
Week 3: 2.4..1 T/M 16.3........................................................................................... 12
2.4.3 culturele verschillen volgens Hofstede.................................................................12
16.1 Wat is een organisatiecultuur?..............................................................................13
16.1.1 Een definitie van organisatiecultuur................................................................13
16.1.2 organisatiecultuur is de beschrijving van een toestand...................................13
16.1.3 hebben organisaties een uniforme cultuur?.....................................................13
16.1.4 sterke en zwakke organisatieculturen.............................................................13
16.1.5 cultuur vs dormalisatie....................................................................................14
16.2 wat doet de cultuur................................................................................................ 14
16.2.1 functies van de cultuur....................................................................................14
16.2.2 cultuur creëert een psychologisch klimaat......................................................14
16.2.3 cultuur als risico.............................................................................................. 14
16.3 een cultuur vormen en je eigen maken.................................................................15
16.3.1 de vorming van de cultuur...............................................................................15
16.3.2 structurele invloeden op de cultuur.................................................................15
16.3.3 Hoe maken werknemers zich de cultuur eigen?..............................................16
Proeftoets week 3 (open vragen)...................................................................................17
antwoorden proeftoets week 3......................................................................................17
Week 4: 17.1 T/M 17.6...................................................................................................... 17
17.1 Krachten die aanzetten tot verandering................................................................17
17.2 Weerstand tegen verandering...............................................................................18
17.2.1 Verschijningsvormen van weerstand...............................................................18
17.2.2 Rollen in het veranderingsproces....................................................................18
17.2.3 Positief omgaan met weerstand......................................................................18
17.3 Benaderingen om verandering in de organisatie te leiden.....................................18
17.3.1 Lewins drie-stappenmodel...............................................................................19
17.3.2 Kotters acht-stappen plan voor implementatie van verandering.....................19
17.4 Weerstand tegen verandering verminderen..........................................................19
17.5 Verandering begeleiden via organisatieontwikkeling.............................................20
17.6 Een cultuur van innovatie creëren.........................................................................20
17.6.1 Een cultuur van innovatie stimuleren..............................................................21
, 17.6.2 Drie bronnen van innovatie.............................................................................21
Clip 2: Veranderingsmodel van Kotter (https://www.youtube.com/watch?
v=jKXuTMfcO5c&feature=youtu.be)..............................................................................21
Clip 3: Appreciative Inquiry (https://www.youtube.com/watch?
v=QzW22wwh1J4&feature=youtu.be)...........................................................................21
Proeftoets week 4.......................................................................................................... 21
Antwoorden proeftoets week 4......................................................................................22
Week 5: 4.3.2.................................................................................................................... 23
4.3.2 persoon en baan: beroepskeuzeadvisering...........................................................23
Artikel 4: selectiemethode (https://www.gitp.nl/insights/assessments/de-voorspellende-
waarde-van-selectiemethoden).....................................................................................23
Minicolege 1: ‘’Waarom ligt ons oordeel over iemand binnen 1 seconde al klaar?’
(https://www.youtube.com/watch?v=ZPXaZMC6-Fk&feature=youtu.be (15min)).........23
Proeftoets week 5.......................................................................................................... 24
antwoorden proeftoets week 5......................................................................................24
Week 6: 17.7..7.3..................................................................................................... 24
17.7.1 Wat is stress?...................................................................................................... 25
17.7.3 Individueel omgaan met stress...........................................................................25
Artikel 5: Werkhervatting
(https://www.arbeidsdeskundigen.nl/kennis/document/akc/1571).................................25
Artikel 6: balansmodellen.............................................................................................. 26
demand control model (Karasek, 1979)......................................................................26
Job-Demand-Resources Model (Bakker en Demerouti)...............................................26
WEB-model................................................................................................................. 27
Belastbaarheidsmodel................................................................................................ 27
Clip 4: ‘Waarom zitten er zoveel millennials thuis met een burn-out?’
(https://www.youtube.com/watch?v=ZHTknnpZuoM&feature=youtu.be (12.28min)). . .28
Proeftoets week 6.......................................................................................................... 28
Antwoorden proeftoets week 6......................................................................................29
Week 7: documentaire ‘amazon zij met ons’ (47 min)
(https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2018-2019/amazon-zij-met-
ons.html).......................................................................................................................... 29
,WEEK 1: 1..5..5.2
1.5 UITDAGINGEN EN KANSEN VOOR GIO
In dit paragraaf komen enkele vraagstukken voor waar de moderne manager mee te
maken krijgt en waarvoor GiO oplossingen of zinvolle inzichten kan bieden.
1.5.1 REAGEREN OP ECONOMICHE ZWARE TIJDEN
In economische moeilijke tijden gaat het vooral om effectief management. Het verschil
tussen goed en slecht management kan in dit geval het verschil betekenen tussen winst
of verlies maken, en uiteindelijk tussen overleven of kopje-onder gaan. GiO heeft in beide
situaties wat te bieden. In goede tijden gaat het erom dat je begrijpt hoe je werknemers
moet belonen, tevredenstellen en vasthouden. In slechte tijden komen zaken als stress,
besluitvorming en omgaan met moeilijke situaties op de voorgrond te staan.
1.5.2 OMGAAN MET DE GLOBALISERING
Meer kans detachering in het buitenland
Je wordt door je werknemer mogelijke gedetecteerd naar een vestiging of een
dochteronderneming in een ander land. Daar krijg je misschien de leiding over
werknemers die heel ander behoeften, ambities en attitudes hebben dan je thuis gewend
was.
Werken met mensen uit andere culturen
Wil je goed met mensen kunnen werken, dan moet je begrijpen hoe zij gevormd zijn door
hun cultuur, land en religie, en hoe je je managementstijl daarop kunt afstemmen.
Omgaan met sociale tegenkrachten
Managementpraktijken moeten worden aangepast aan de waarden van de verschillende
landen waarbinnen een organisatie opereert.
De verplaatsing van banen naar lageloonlanden
---
1.5.3 LEIDINGGEVEN AAN EEN DIVERS PERSONEELSBESTAND
De bedrijfsleider en haar HRM-adviseurs moeten de verschillen tussen mensen
onderkennen en inspelen op die verschillen zonder te discrimineren, zodat het
personeelsverloop laagt blijft en de productiviteit hoog.
1.5.4 INNOVATIE EN VERANDERINGEN STIMULEREN
, Bedrijven die zich verder willen ontwikkelen staan voor de uitdaging de creativiteit en de
veranderbereidheid van werknemers aan te moedigen. Het terrein van GiO beidt een rijk
scala aan ideeën en technieken om deze doelen te verwezenlijken.
1.5.5 WERKNEMERS EN HET JUISTE EVENWICHT TUSSEN WERK EN PRIVÉLEVEN
---
1.5.6 ETHISCHER GEDRAG
De moderne manager moet een ethisch gezond klimaat scheppen waarin mensen
productief kunnen werken en waar duidelijkheid heerst over welk gedrag goed of fout is.
1.5.7 EEN POSITIEVE WERKOMGEVING SCHEPPEN
---
15.5.1 STRATEGIE
Voor de organisatie-inrichting zijn volgens Miles en Snow drie strategische richtingen van
belang;
Innovatiestrategie:
Is niet bedoeld voor cosmetische aanpassingen in het bedrijf, maar voor
nuttige, unieke innovaties
Kostenminimalisering:
Houdt de kosten zo veel mogelijk binnen de perken, geeft zo min mogelijk
geld uit aan innovatie en marketing en beidt basisproducten tegen lage
prijzen.
Imitatie van anderen imitatiestrategie:
Het best uit de twee andere strategieën halen, om zo min mogelijk risico te
lopen.
15.5.4 OMGEVING
Tot de omgeving van een organisatie behoren de instellingen of krachten buiten de
organisatie die het functioneren van de organisatie kunnen beïnvloeden.
Een dynamische omgeving lever aanzienlijk meer onzekerheid op voor managers dan
een statische omgeving.
De omgeving van een organisatie heeft drie dimensies:
Omgevingscapaciteit:
Staat voor de mate waarin de omgeving groeimogelijkheden biedt.
Omgevingsveranderlijkheid:
Staat voor de mate van instabiliteit van de omgeving.
Omgevingscomplexiteit:
De mate van heterogeniteit en concentratie van omgevingselementen.
ARTIKEL 1: ORGANISATIES EN CRITERIA VAN EFFECTIVITEIT (PAG. 54 T/M 56)
Een organisatie is een doelbewust ontworpen instrument om bepaalde doelstellingen te
realiseren.
Effectiviteit = de mate waarin gestelde doeleinde worden bereikt.
De doelstellingen van een organisatie zijn meervoudig en in de loop van de tijd
veranderen ze van inhoud. De doelstellingen van een organisatie zijn meervoudig en in
de loop van de tijd veranderen ze van inhoud.
Criteria van effectiviteit en succesvolle organisaties
In een succesvolle organisatie wordt dus efficiency in het gebruik van de middelen
geconstateerd. Daarnaast vertonen de organisatieleden van hoog tot laag een hoge mate
ORGANISATIEPSYCHOLGIE
BOEK: GEDRAG IN ORGANISATIES (12 E DRUK)
SAXION HOGESCHOOL DEVENTER, TOEGEPASTE PSYCHOLOGIE
LEERJAAR 2 (2020-2021)
INHOUD
Table of Contents
Inhoud................................................................................................................................. 1
Week 1: 1..5..5.2............................................................................................... 4
1.5 Uitdagingen en kansen voor GiO...............................................................................4
1.5.1 Reageren op economiche zware tijden................................................................4
1.5.2 Omgaan met de globalisering..............................................................................4
1.5.3 Leidinggeven aan een divers personeelsbestand................................................4
1.5.4 Innovatie en veranderingen stimuleren...............................................................4
1.5.5 Werknemers en het juiste evenwicht tussen werk en privéleven........................5
1.5.6 Ethischer gedrag.................................................................................................5
1.5.7 Een positieve werkomgeving scheppen...............................................................5
15.5.1 Strategie............................................................................................................... 5
15.5.4 Omgeving............................................................................................................. 5
Artikel 1: Organisaties en criteria van effectiviteit (pag. 54 t/m 56)................................5
Proeftoets week 1:........................................................................................................... 6
Antwoorden proeftoets week 1:.......................................................................................7
Week 2: 15.2 T/M 15.5........................................................................................................ 7
15.2 Wat is een organisatiestuctuur?..............................................................................7
15.2.1 Taakspecialisatie............................................................................................... 8
15.2.2 Afdelingsvorming...............................................................................................8
15.2.3 Gezagslijn.......................................................................................................... 8
15.2.4 Span of control..................................................................................................8
15.2.5 Centralisatie en decentralisatie.........................................................................8
15.2.6 Formalisatie van gedrag....................................................................................8
15.3 veelvoorkomde organisatieontwerpen.....................................................................8
15.3.1 De eenvoudige structuur...................................................................................8
15.3.2 De bureaucratie.................................................................................................9
15.3.3 De Matrixstructuur............................................................................................. 9
15.4 nieuwe ontwerpmogelijkheden................................................................................9
15.4.1 Zelfsturende teamstructuren.............................................................................9
15.4.2 De virtuele organisatie......................................................................................9
15.4.3 de grenzeloze organisatie..................................................................................9
, 15.5 waarom verschillen structuren van elkaar?.............................................................9
15.5.1 Strategie............................................................................................................ 9
15.5.2 Grootte van de organisatie................................................................................9
15.5.3 Technologie..................................................................................................... 10
15.5.4 Omgeving........................................................................................................ 10
Clip 1: Coordinatiemechanismen van Mintzberg (https://www.youtube.com/watch?
v=HzGGifXtFus&feature=youtu.be)...............................................................................10
Artikel 2: organisatiestructuren van Mintzberg
(http://www.house-of-control.nl/organisatiestructuren-mintzberg-configuratie-
coordinatiemechansimen-organisatietypen.html)..........................................................10
Proeftoets week 2.......................................................................................................... 11
Antwoorden proeftoets week 2......................................................................................12
Week 3: 2.4..1 T/M 16.3........................................................................................... 12
2.4.3 culturele verschillen volgens Hofstede.................................................................12
16.1 Wat is een organisatiecultuur?..............................................................................13
16.1.1 Een definitie van organisatiecultuur................................................................13
16.1.2 organisatiecultuur is de beschrijving van een toestand...................................13
16.1.3 hebben organisaties een uniforme cultuur?.....................................................13
16.1.4 sterke en zwakke organisatieculturen.............................................................13
16.1.5 cultuur vs dormalisatie....................................................................................14
16.2 wat doet de cultuur................................................................................................ 14
16.2.1 functies van de cultuur....................................................................................14
16.2.2 cultuur creëert een psychologisch klimaat......................................................14
16.2.3 cultuur als risico.............................................................................................. 14
16.3 een cultuur vormen en je eigen maken.................................................................15
16.3.1 de vorming van de cultuur...............................................................................15
16.3.2 structurele invloeden op de cultuur.................................................................15
16.3.3 Hoe maken werknemers zich de cultuur eigen?..............................................16
Proeftoets week 3 (open vragen)...................................................................................17
antwoorden proeftoets week 3......................................................................................17
Week 4: 17.1 T/M 17.6...................................................................................................... 17
17.1 Krachten die aanzetten tot verandering................................................................17
17.2 Weerstand tegen verandering...............................................................................18
17.2.1 Verschijningsvormen van weerstand...............................................................18
17.2.2 Rollen in het veranderingsproces....................................................................18
17.2.3 Positief omgaan met weerstand......................................................................18
17.3 Benaderingen om verandering in de organisatie te leiden.....................................18
17.3.1 Lewins drie-stappenmodel...............................................................................19
17.3.2 Kotters acht-stappen plan voor implementatie van verandering.....................19
17.4 Weerstand tegen verandering verminderen..........................................................19
17.5 Verandering begeleiden via organisatieontwikkeling.............................................20
17.6 Een cultuur van innovatie creëren.........................................................................20
17.6.1 Een cultuur van innovatie stimuleren..............................................................21
, 17.6.2 Drie bronnen van innovatie.............................................................................21
Clip 2: Veranderingsmodel van Kotter (https://www.youtube.com/watch?
v=jKXuTMfcO5c&feature=youtu.be)..............................................................................21
Clip 3: Appreciative Inquiry (https://www.youtube.com/watch?
v=QzW22wwh1J4&feature=youtu.be)...........................................................................21
Proeftoets week 4.......................................................................................................... 21
Antwoorden proeftoets week 4......................................................................................22
Week 5: 4.3.2.................................................................................................................... 23
4.3.2 persoon en baan: beroepskeuzeadvisering...........................................................23
Artikel 4: selectiemethode (https://www.gitp.nl/insights/assessments/de-voorspellende-
waarde-van-selectiemethoden).....................................................................................23
Minicolege 1: ‘’Waarom ligt ons oordeel over iemand binnen 1 seconde al klaar?’
(https://www.youtube.com/watch?v=ZPXaZMC6-Fk&feature=youtu.be (15min)).........23
Proeftoets week 5.......................................................................................................... 24
antwoorden proeftoets week 5......................................................................................24
Week 6: 17.7..7.3..................................................................................................... 24
17.7.1 Wat is stress?...................................................................................................... 25
17.7.3 Individueel omgaan met stress...........................................................................25
Artikel 5: Werkhervatting
(https://www.arbeidsdeskundigen.nl/kennis/document/akc/1571).................................25
Artikel 6: balansmodellen.............................................................................................. 26
demand control model (Karasek, 1979)......................................................................26
Job-Demand-Resources Model (Bakker en Demerouti)...............................................26
WEB-model................................................................................................................. 27
Belastbaarheidsmodel................................................................................................ 27
Clip 4: ‘Waarom zitten er zoveel millennials thuis met een burn-out?’
(https://www.youtube.com/watch?v=ZHTknnpZuoM&feature=youtu.be (12.28min)). . .28
Proeftoets week 6.......................................................................................................... 28
Antwoorden proeftoets week 6......................................................................................29
Week 7: documentaire ‘amazon zij met ons’ (47 min)
(https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2018-2019/amazon-zij-met-
ons.html).......................................................................................................................... 29
,WEEK 1: 1..5..5.2
1.5 UITDAGINGEN EN KANSEN VOOR GIO
In dit paragraaf komen enkele vraagstukken voor waar de moderne manager mee te
maken krijgt en waarvoor GiO oplossingen of zinvolle inzichten kan bieden.
1.5.1 REAGEREN OP ECONOMICHE ZWARE TIJDEN
In economische moeilijke tijden gaat het vooral om effectief management. Het verschil
tussen goed en slecht management kan in dit geval het verschil betekenen tussen winst
of verlies maken, en uiteindelijk tussen overleven of kopje-onder gaan. GiO heeft in beide
situaties wat te bieden. In goede tijden gaat het erom dat je begrijpt hoe je werknemers
moet belonen, tevredenstellen en vasthouden. In slechte tijden komen zaken als stress,
besluitvorming en omgaan met moeilijke situaties op de voorgrond te staan.
1.5.2 OMGAAN MET DE GLOBALISERING
Meer kans detachering in het buitenland
Je wordt door je werknemer mogelijke gedetecteerd naar een vestiging of een
dochteronderneming in een ander land. Daar krijg je misschien de leiding over
werknemers die heel ander behoeften, ambities en attitudes hebben dan je thuis gewend
was.
Werken met mensen uit andere culturen
Wil je goed met mensen kunnen werken, dan moet je begrijpen hoe zij gevormd zijn door
hun cultuur, land en religie, en hoe je je managementstijl daarop kunt afstemmen.
Omgaan met sociale tegenkrachten
Managementpraktijken moeten worden aangepast aan de waarden van de verschillende
landen waarbinnen een organisatie opereert.
De verplaatsing van banen naar lageloonlanden
---
1.5.3 LEIDINGGEVEN AAN EEN DIVERS PERSONEELSBESTAND
De bedrijfsleider en haar HRM-adviseurs moeten de verschillen tussen mensen
onderkennen en inspelen op die verschillen zonder te discrimineren, zodat het
personeelsverloop laagt blijft en de productiviteit hoog.
1.5.4 INNOVATIE EN VERANDERINGEN STIMULEREN
, Bedrijven die zich verder willen ontwikkelen staan voor de uitdaging de creativiteit en de
veranderbereidheid van werknemers aan te moedigen. Het terrein van GiO beidt een rijk
scala aan ideeën en technieken om deze doelen te verwezenlijken.
1.5.5 WERKNEMERS EN HET JUISTE EVENWICHT TUSSEN WERK EN PRIVÉLEVEN
---
1.5.6 ETHISCHER GEDRAG
De moderne manager moet een ethisch gezond klimaat scheppen waarin mensen
productief kunnen werken en waar duidelijkheid heerst over welk gedrag goed of fout is.
1.5.7 EEN POSITIEVE WERKOMGEVING SCHEPPEN
---
15.5.1 STRATEGIE
Voor de organisatie-inrichting zijn volgens Miles en Snow drie strategische richtingen van
belang;
Innovatiestrategie:
Is niet bedoeld voor cosmetische aanpassingen in het bedrijf, maar voor
nuttige, unieke innovaties
Kostenminimalisering:
Houdt de kosten zo veel mogelijk binnen de perken, geeft zo min mogelijk
geld uit aan innovatie en marketing en beidt basisproducten tegen lage
prijzen.
Imitatie van anderen imitatiestrategie:
Het best uit de twee andere strategieën halen, om zo min mogelijk risico te
lopen.
15.5.4 OMGEVING
Tot de omgeving van een organisatie behoren de instellingen of krachten buiten de
organisatie die het functioneren van de organisatie kunnen beïnvloeden.
Een dynamische omgeving lever aanzienlijk meer onzekerheid op voor managers dan
een statische omgeving.
De omgeving van een organisatie heeft drie dimensies:
Omgevingscapaciteit:
Staat voor de mate waarin de omgeving groeimogelijkheden biedt.
Omgevingsveranderlijkheid:
Staat voor de mate van instabiliteit van de omgeving.
Omgevingscomplexiteit:
De mate van heterogeniteit en concentratie van omgevingselementen.
ARTIKEL 1: ORGANISATIES EN CRITERIA VAN EFFECTIVITEIT (PAG. 54 T/M 56)
Een organisatie is een doelbewust ontworpen instrument om bepaalde doelstellingen te
realiseren.
Effectiviteit = de mate waarin gestelde doeleinde worden bereikt.
De doelstellingen van een organisatie zijn meervoudig en in de loop van de tijd
veranderen ze van inhoud. De doelstellingen van een organisatie zijn meervoudig en in
de loop van de tijd veranderen ze van inhoud.
Criteria van effectiviteit en succesvolle organisaties
In een succesvolle organisatie wordt dus efficiency in het gebruik van de middelen
geconstateerd. Daarnaast vertonen de organisatieleden van hoog tot laag een hoge mate
