Examen orthopedie:
HCO 1: inleiding en gangpatroon
Leerdoelen:
• kan de geneeskundige tak van de orthopedie en traumatologie beschrijven en
kent de taak van een ergotherapeut en een kinesitherapeut in deze context.
• kent de betekenis van degeneratieve aandoeningen en begrijpt het belang van
lichaamsbeweging.
• kan een normaal looppatroon beschrijven.
• kent de afwijkingen van het looppatroon bij verschillende neurologische
aandoeningen.
Ouder worden:
• Fysiologische proces: weefsels in het lichaam veranderen van vorm en
kwaliteit.
• Degeneratieve aandoeningen: achteruitgang van kwalitatieve eigenschappen.
Vb. bewegingsapparaat, organen, bloedvaten, hersenen, …
• Beïnvloedende factoren:
- Leeftijd
• Niet de enige factor!
- Lichaamsbeweging:
• grote invloed op kwaliteit van het bewegingsapparaat
• Invloed op kwaliteit van leven.
• Bewegingsarmoede (= hypokinesie) kan er toe leiden dat het
bewegingsapparaat snel zwakker wordt.
• Stimuleer ouderen om (op maat) te blijven bewegen
➢ Uithouding
➢ Krachttraining
➢ Mobiliserende oefeningen
➢ Balanstraining
➢ Behendigheidstraining
Terminologie:
Orthopedie:
➢ Tak van de geneeskunde die zich richt op het musculoskeletaal
systeem.
• Klachten kunnen aangeboren zijn, of later ontstaan door bijvoorbeeld
overbelasting of slijtage.
• De behandeling kan conservatief (bv. advies, brace, medicatie, NIET opereren
…) zijn of operatief (bv. endo-prothese).
,Orthopedie en ergotherapie:
➢ Terugwinnen, verbeteren en/of in stand houden van het functioneren van
cliënten met een problematiek in het bewegingsstelsel.
➢ Ergotherapie ǂ kinesitherapie: PROFILEREN! Weet wat jou taak is als
ergotherapeut!!!
Traumatologie:
➢ Tak van de geneeskunde die zich richt op verwondingen (ook van het
musculoskeletaal skelet) die door ongevallen of geweld zijn veroorzaakt.
➢ Grotere en complexere letsels dan bij orthopedische letsels
➢ Het gaat vaak om meerdere letsels
Normaal stappatroon:
Beschrijving normaal stappatroon:
• De gangpatroon is een cyclisch patroon van lichaamsbewegingen dat bij elke
stap herhaald wordt.
• Het basispatroon is voor iedereen hetzelfde.
• Anatomische en persoonlijkheidsverschillen zorgen echter voor een bijna
uniek en uiterst herkenbaar gangpatroon
→ Je ontwikkeld een eigen stappatroon dat heel herkenbaar is, vb; je hoort aan
de voetstap of je mama en papa naar boven komt. Ondanks dat het heel
persoonlijk is, zit er een basispatroon in dat voor iedereen hetzelfde is
• Automatisatie = steeds minder cognitieve sturing, het gebeurd vanzelf. Enkel bij
complexe omstandigheden zal je nog cognitieve sturing nodig hebben vb: bij
hevige sneeuwval kijken waar je voeten plaats zodat he niet onderuit gaat
Kenmerken normaal stappatroon:
• Symmetrie van de steunperiode(*)
• Staplengte en –hoogte
• Breedte steunbasis
• Soepelheid van het bewegende lichaam
• Loopsnelheid
Bij joggen raken je voeten de grond niet tegelijk, terwijl dat bij stappen wel gebeurt.
(*) Symmetrie van de steunperiode:
Voorbeeld: Een antalgisch looppatroon onstaat door pijn, waardoor iemand de tijd dat
hij op de pijnlijke zijde steunt, verkort om de pijn te verminderen. Dit leidt vaak tot een
asymmetrisch en hinkende manier van lopen
, Kinderen hebben een brede steunbasis bij het
stappen, omdat hun looppatroon nog niet volledig
geautomatiseerd is.
Ouderen die onzeker zijn bij het lopen of hulpmiddelen
gebruiken, nemen ook een bredere steunbasis
→ Brede steunbasis om het evenwicht te kunnen
bewaren
• Iedereen heeft een eigen comfortabele loopsnelheid (CLS) waarbij het
energieverbruik het laagst is.
• Deze loopsnelheid is eigen aan het individu
• CLS wordt beïnvloed door lichaamsgewicht, lengte en training.
• Sneller of trager lopen dan de CLS kost extra energie.
• Aanpassen aan andermans loopsnelheid kan vermoeiend zijn.
• Slenteren verbruikt veel energie.
• Stoornissen in het bewegingsapparaat beïnvloeden efficiëntie van het
verplaatsen en energieverbruik bij het lopen.
Opbouw gangcyclus:
Klassieke terminologie van Imman en Winter
, • Hoewel het lichaam zich verplaatst in een translatiebeweging, is deze
verplaatsing het resultaat van de hoekveranderingen in verschillende
gewrichten.
• Op deze tekening is 1 gangcyclus getekend:
• Een gangcyclus verloopt van hielcontact tot hielcontact van hetzelfde been.
• Vb: de gangcyclus begint met de rechter hiel maakt conctact met het
oppvervlak en eindigt als de rechter hiel weer het oppervlak raakt
- De tijd daarvoor wordt gelijkgesteld aan 100%
- De verplaatsing = staplengte
• Tijdens elke cyclus zijn er twee stappen, namelijk 1 voor het linker en 1 voor het
rechterbeen.
• Tijdens deze cyclus is het been afwisselend steunbeen (steunfase 60%) en
zwaaibeen (zwaaifase 40%).
o Voor het rechterbeen bestaat de gangcyclus uit 60% steunfase en 40%
zwaaifase.
o Voor het linkerbeen begint de cyclus met 10% dubbele steunfase (beide
voeten op de grond = bipodaal ), gevolgd door 40% steunfase
(rechterbeen draagt het gewicht).
o Daarna volgt opnieuw 10% dubbele steunfase, waarna het rechterbeen
in de zwaaifase gaat en het linkerbeen 40% steunfase heeft.
• De bewegingen van de arm zijn tegengesteld aan de bewegingen van het been.
HCO 1: inleiding en gangpatroon
Leerdoelen:
• kan de geneeskundige tak van de orthopedie en traumatologie beschrijven en
kent de taak van een ergotherapeut en een kinesitherapeut in deze context.
• kent de betekenis van degeneratieve aandoeningen en begrijpt het belang van
lichaamsbeweging.
• kan een normaal looppatroon beschrijven.
• kent de afwijkingen van het looppatroon bij verschillende neurologische
aandoeningen.
Ouder worden:
• Fysiologische proces: weefsels in het lichaam veranderen van vorm en
kwaliteit.
• Degeneratieve aandoeningen: achteruitgang van kwalitatieve eigenschappen.
Vb. bewegingsapparaat, organen, bloedvaten, hersenen, …
• Beïnvloedende factoren:
- Leeftijd
• Niet de enige factor!
- Lichaamsbeweging:
• grote invloed op kwaliteit van het bewegingsapparaat
• Invloed op kwaliteit van leven.
• Bewegingsarmoede (= hypokinesie) kan er toe leiden dat het
bewegingsapparaat snel zwakker wordt.
• Stimuleer ouderen om (op maat) te blijven bewegen
➢ Uithouding
➢ Krachttraining
➢ Mobiliserende oefeningen
➢ Balanstraining
➢ Behendigheidstraining
Terminologie:
Orthopedie:
➢ Tak van de geneeskunde die zich richt op het musculoskeletaal
systeem.
• Klachten kunnen aangeboren zijn, of later ontstaan door bijvoorbeeld
overbelasting of slijtage.
• De behandeling kan conservatief (bv. advies, brace, medicatie, NIET opereren
…) zijn of operatief (bv. endo-prothese).
,Orthopedie en ergotherapie:
➢ Terugwinnen, verbeteren en/of in stand houden van het functioneren van
cliënten met een problematiek in het bewegingsstelsel.
➢ Ergotherapie ǂ kinesitherapie: PROFILEREN! Weet wat jou taak is als
ergotherapeut!!!
Traumatologie:
➢ Tak van de geneeskunde die zich richt op verwondingen (ook van het
musculoskeletaal skelet) die door ongevallen of geweld zijn veroorzaakt.
➢ Grotere en complexere letsels dan bij orthopedische letsels
➢ Het gaat vaak om meerdere letsels
Normaal stappatroon:
Beschrijving normaal stappatroon:
• De gangpatroon is een cyclisch patroon van lichaamsbewegingen dat bij elke
stap herhaald wordt.
• Het basispatroon is voor iedereen hetzelfde.
• Anatomische en persoonlijkheidsverschillen zorgen echter voor een bijna
uniek en uiterst herkenbaar gangpatroon
→ Je ontwikkeld een eigen stappatroon dat heel herkenbaar is, vb; je hoort aan
de voetstap of je mama en papa naar boven komt. Ondanks dat het heel
persoonlijk is, zit er een basispatroon in dat voor iedereen hetzelfde is
• Automatisatie = steeds minder cognitieve sturing, het gebeurd vanzelf. Enkel bij
complexe omstandigheden zal je nog cognitieve sturing nodig hebben vb: bij
hevige sneeuwval kijken waar je voeten plaats zodat he niet onderuit gaat
Kenmerken normaal stappatroon:
• Symmetrie van de steunperiode(*)
• Staplengte en –hoogte
• Breedte steunbasis
• Soepelheid van het bewegende lichaam
• Loopsnelheid
Bij joggen raken je voeten de grond niet tegelijk, terwijl dat bij stappen wel gebeurt.
(*) Symmetrie van de steunperiode:
Voorbeeld: Een antalgisch looppatroon onstaat door pijn, waardoor iemand de tijd dat
hij op de pijnlijke zijde steunt, verkort om de pijn te verminderen. Dit leidt vaak tot een
asymmetrisch en hinkende manier van lopen
, Kinderen hebben een brede steunbasis bij het
stappen, omdat hun looppatroon nog niet volledig
geautomatiseerd is.
Ouderen die onzeker zijn bij het lopen of hulpmiddelen
gebruiken, nemen ook een bredere steunbasis
→ Brede steunbasis om het evenwicht te kunnen
bewaren
• Iedereen heeft een eigen comfortabele loopsnelheid (CLS) waarbij het
energieverbruik het laagst is.
• Deze loopsnelheid is eigen aan het individu
• CLS wordt beïnvloed door lichaamsgewicht, lengte en training.
• Sneller of trager lopen dan de CLS kost extra energie.
• Aanpassen aan andermans loopsnelheid kan vermoeiend zijn.
• Slenteren verbruikt veel energie.
• Stoornissen in het bewegingsapparaat beïnvloeden efficiëntie van het
verplaatsen en energieverbruik bij het lopen.
Opbouw gangcyclus:
Klassieke terminologie van Imman en Winter
, • Hoewel het lichaam zich verplaatst in een translatiebeweging, is deze
verplaatsing het resultaat van de hoekveranderingen in verschillende
gewrichten.
• Op deze tekening is 1 gangcyclus getekend:
• Een gangcyclus verloopt van hielcontact tot hielcontact van hetzelfde been.
• Vb: de gangcyclus begint met de rechter hiel maakt conctact met het
oppvervlak en eindigt als de rechter hiel weer het oppervlak raakt
- De tijd daarvoor wordt gelijkgesteld aan 100%
- De verplaatsing = staplengte
• Tijdens elke cyclus zijn er twee stappen, namelijk 1 voor het linker en 1 voor het
rechterbeen.
• Tijdens deze cyclus is het been afwisselend steunbeen (steunfase 60%) en
zwaaibeen (zwaaifase 40%).
o Voor het rechterbeen bestaat de gangcyclus uit 60% steunfase en 40%
zwaaifase.
o Voor het linkerbeen begint de cyclus met 10% dubbele steunfase (beide
voeten op de grond = bipodaal ), gevolgd door 40% steunfase
(rechterbeen draagt het gewicht).
o Daarna volgt opnieuw 10% dubbele steunfase, waarna het rechterbeen
in de zwaaifase gaat en het linkerbeen 40% steunfase heeft.
• De bewegingen van de arm zijn tegengesteld aan de bewegingen van het been.
