MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN
LES 1: DEFINITIES, CONCEPTEN EN ONDERZOEK
MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN (MVO)
Maatschappelijk verantwoord ondernemen of MVO is de verantwoordelijkheid van een organisatie voor
de effecten van haar besluiten en activiteiten op de maatschappij en het milieu door transparant en
ethisch gedrag.
MVO houdt in dat organisaties aandacht voor mensenrechten, consumentenbelangen en sociale, ethische
en milieukwesties in hun activiteiten en kernstrategie integreren in nauwe samenwerking met hun
stakeholders om enerzijds:
- zoveel mogelijk gedeelde waarde te creëren voor hun eigenaren of aandeelhouders, voor hun
andere stakeholders en voor de samenleving als geheel en
- om anderzijds mogelijke negatieve effecten op te sporen, te voorkomen en te verminderen.
Er is geen eenduidige definitie, maar er zijn wel enkele gelijkenissen binnen de verschillende definities. Zo
moet het betrekking hebben op je kernactiviteit! Bedrijven moeten kijken waarop ze een negatieve of
potentieel negatieve impact hebben en hoe ze deze kunnen aanpakken. MVO gaat ervan uit dat je door
maatschappelijk verantwoord te handelen een positieve waarde of impact kan creëren.
MVO gaat over ondernemen, maar dit gaat niet steeds over bedrijven die winst als hoofddoel hebben. Je
kan ook op sociaal en ecologisch vlak een impact hebben zonder winstoogmerk. Het komt er dus op neer
dat niet alleen profitsectoren, maar ook niet-profitsectoren horen na te denken over duurzaamheid. Zo
kan een ziekenhuis ook aan MVO doen.
CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY (CSR)
Corporate social responsibility heeft betrekking op bedrijven die verantwoordelijkheid nemen voor hun
impact op de samenleving. De Europese Commissie is van mening dat CSR belangrijk is voor de
duurzaamheid, het concurrentievermogen en de innovatie van de bedrijven in de EU en de economie van
de EU. Het brengt voordelen met zich mee voor het risicobeheer, de kostenbesparingen, de toegang tot
kapitaal, de relaties met de klanten en het beheer van de human resources.
Why is CSR important?
̶ For enterprises, CSR and RBC (= responsible business conduct) provide important benefits in
terms of risk management, cost savings, access to capital, customer relationships, HR
management, sustainability of operations, ability to innovate and eventually profit
̶ For the EU economy, CSR and RBC make companies more sustainable and innovative, which
contributes to a more sustainable economy
̶ For society, CSR and RBC offer a set of values on which we can build a more cohesive society and
on which we can base the transition to a sustainable economic system.
Bedrijven kunnen voordeel halen uit MVO en CSR.
,CSR zijn ook context-specifieke organisatorische acties en beleidslijnen die rekening houden met de
verwachtingen van de belanghebbenden en met de drievoudige bottom line van economische, sociale en
milieuprestaties. Aangezien CSR context-specifiek is, zal dit voor elk bedrijf anders zijn. Elk bedrijf moet
zelf kijken wat hun kernactiviteit is en waarin zij zichzelf kunnen verbeteren.
ESSENTIËLE KENMERKEN VAN MVO
Essentiële kenmerken:
1. impact van organisatie op maatschappij en milieu
2. geïntegreerd in kernactiviteiten en strategie
3. gedeelde waarde (voordelen voor de organisatie en stakeholders).
4. Vrijwilige initiatieven, meer doen dan wat wettelijk opgelegd is.
IMPACT OP MAATSCHAPPIJ EN MILIEU
Klimaat en vervuiling staan niet alleen. Er is ook een impact op andere elementen in de omgeving. Zo zal
het aantal vluchtelingen toenemen door de opwarming van de aarde, zo belandt er plastic in de zee door
de was te doen, zo vallen er zelfs op de noordpool microplastics met sneeuw uit de lucht… Hieronder
bespreken we enkele voorbeelden. (bv. Danone → plasticvervuiling)
Environmental risks meer op de voorgrond!
Landen die al het meest te leiden hebben zijn vaak regio’s die ook kwetsbaarder zijn op andere vlakken.
- Milieuproblemen en sociale, en geopolitieke problemen zijn aan elkaar gelinkt.
KLEDINGINDUSTRIE
Fast fashion maakt de wereld kapot. De kledingindustrie is vervuilend,waterverspillend en slecht voor
mens en dier. Er worden te veel kleren gekocht die dan op zijn beurt te snel weggegooid worden en er
blijven te veel kleren in de winkels hangen. Daarom moeten we overschakelen naar slow fashion: kleren
die je langer kan dragen doordat het minder trendgevoelig is en van betere kwaliteit is.
Duurdere kleren is geen garantie op duurzaamheid.
Gepaste zorgvuldigheid:
- Nieuwe richtlijn voor ‘due dilligence’ op het gebied van duurzaam ondernemen verplicht grote
bedrijven in Europa om strenger toe te zien dat er bij de productie geen mensenrechten worden
geschonden.
- Daarboven moeten bedrijven een plan opstellen waarin ze aantonen hoe ze hun CO2 uitstoot
willen terugdringen.
VOEDINGSWERELD
De voedingswereld zet in op de verschuivende vleesvoorkeur. De consumptie van dierlijk vlees loopt
terug, terwijl plantaardige hamburgers de show stelen. Voedingsbedrijven bereiden zich voor op een
nieuw consumptiepatroon.
Daarnaast worden avocado’s populairder. De vraag is hoe duurzaam de telt in de toekomst kan zijn.
Illegale ontbossing is een groeiend probleem, pesticiden veroorzaken gezondheidsproblemen bij de telers,
de vrucht vraagt veel van de grond waarin hij wortelt en hij slurpt meer water dan andere vruchten.
1
,MOBILITEIT
De belastingdienst probeert mensen ervan te overtuigen niet langer met de auto, maar met de fiets naar
het werk te gaan. Daarnaast schaffen steeds meer werknemers zich via het werk een bedrijfsfiets aan. (bv.
veel bedrijfswagens want fiscaal gunstiger)
KILOMETERHEFFING
De OESO legt de kilometerheffing weer op tafel. Ze stellen een kilometerheffing voor rond Brussel en
Antwerpen, met een duidelijk onderscheid tussen de spitsuren en de rest van de dag. Overweeg het
belastingvoordeel voor salariswagens af te schaffen, of reserveer het alleen voor uitstootvrije wagens.
Een kilometerheffing kan de mobiliteitsproblemen verlichten en is gunstig voor het klimaat en de
luchtkwaliteit. Het is een maatregel die een positieve invloed kan hebben op de productiviteitsgroei:
chauffeurs die in de file staan, verliezen tijd en geld.
CONCLUSIE: TRIPLE BOTTOM LINE (TEKST 1)
De triple bottom line of de drie P’s is geïntroduceerd door John Elkington. De drie P’s zijn people, profit
en planet. Het zijn drie zaken waarop bedrijven moeten letten om duurzaam te zijn.
People is de sociale dimensie van ondernemen. Het zijn de gevolgen van ondernemen voor mensen, zowel
binnen als buiten de organisatie. Profit is de economische dimensie van ondernemen. Het is de
voortbrenging van goederen en diensten met winst als maatstaf. Planet is de milieudimensie van
ondernemen. Het zijn de effecten van ondernemen op het natuurlijke leefmilieu.
In de praktijk kijken bedrijven enkel naar de economische dimensie, terwijl ze op al de aspecten horen te
letten. Bedrijven gebruiken vaak het excuus dat ze niet weten wat de beste tool is, waardoor ze bijna niets
gaan doen. De auteur van de paper concludeert dat het niet vlug en niet goed genoeg gaat. Hij vindt dat
de bedrijven niet voldoende met de drie P’s aan de slag gegaan zijn.
De drie P’s staan niet los van elkaar. Ze zijn met elkaar geïntegreerd, ze beïnvloeden elkaar en komen
soms in conflict. Je moet een evenwicht zoeken tussen de drie P’s. Daarnaast moet je systematisch te
werk gaan. Bij beslissingen en acties moet je steeds de impact op de verschillende domeinen voor ogen
houden. Ten slotte is het een continu verbeteringsproces. MVO realiseert men niet in één dag. MVO is
nooit voltooid.
Het is niet altijd profit die in conflict staat met de andere 2 p’s. ook people en planet kunnen in conflict
staan.
Door de jaren heen ook kritiek op TBL! (meer aandacht maar toch niet gewenste effect bv. minder
biodiversiteit). Nog teveel single bottom line, nog teveel bedrijven denken alleen maar aan winst en nog
te weinig aan sociale en duurzame impact. Je moet eigenlijk alles samen bekijken, niet als losstaande
aspecten.
Vb. artikel: helft van milieuclaims die bedrijven maken is vals (MVO is vrijwillig, greenwashing)
2
, STAKEHOLDERS = BELANGHEBBENDEN
Examen! (deze opdeling kennen,
maar het is niet de enige opdeling)
Je moet rekening houden met verwachtingen van stakeholders. Er zijn diverse groepen stakeholders. Een
organisatie kan niet aan de verwachtingen van alle stakeholders voldoen. Daarom moet je de stakeholders
in kaart brengen om zo te zien met welke stakeholders je zeker rekening moet houden.
Daarom moet je aan stakeholder mapping doen. Dat is het detecteren van verschillende categorieën van
stakeholders en key stakeholders. Dit is belangrijk in het kader van MVO-rapportering.
De authorisers zijn stakeholders die je de kans geven om je bedrijf op te richten en te ondersteunen. De
business partners zijn de partners die rechtstreeks met jouw bedrijf te maken hebben. Customer groups
zijn jouw verschillende soorten klanten. External influencers hebben geen rechtstreeks verband maar
kunnen een grote impact hebben op jouw reputatie.
VERSCHILLENDE INVALSHOEKEN VAN MVO
Je kan duurzaamheid op verschillende manieren en invalshoeken benaderen. Volgens Dentchev kan dit via
descriptive accuracy, normative validity en instrumental power. Donaldson and Preston hebben deze
invalshoeken verklaard.
De eerste manier is normatief en gaat over het beschrijven van wat organisaties zouden moeten doen in het
kader van duurzaamheid. Dit is wel waardegeladen, we doen het omdat we vinden dat het onze
verantwoordelijkheid is. De tweede manier is instrumenteel en gaat over welke acties gedaan moeten worden
om doelen te bereiken. Dit gaat over causaliteit. We doen het omdat we denken dat het gaat leiden tot andere
positieve effecten.
De normatieve en instrumentele manier gaan vaak hand in hand en sluiten elkaar niet uit.
CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY (CSR 1)
Er is een verschil tussen normatief en instrumenteel in het Engels. Jehebt CSR 1 en CSR 2 met allebei een
andere afkorting. Corporate social responsiveness (CSR 2) is het instrumentele begrip. Dat zien we verder.
Corporate social responsibility of SCR 1 is een normatief begrip en beschrijft wat organisaties zouden moeten
doen. Hierbij wordt rekening gehouden met de societal expectations van de stakeholders. Het gaat om het
ontwikkelen van normen en waarden van de organisatie die verbonden zijn met de normen en waarden van
managers en medewerkers. Het doel is dus om gemeenschappelijke normen en waarden te ontwikkelen.
3
LES 1: DEFINITIES, CONCEPTEN EN ONDERZOEK
MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN (MVO)
Maatschappelijk verantwoord ondernemen of MVO is de verantwoordelijkheid van een organisatie voor
de effecten van haar besluiten en activiteiten op de maatschappij en het milieu door transparant en
ethisch gedrag.
MVO houdt in dat organisaties aandacht voor mensenrechten, consumentenbelangen en sociale, ethische
en milieukwesties in hun activiteiten en kernstrategie integreren in nauwe samenwerking met hun
stakeholders om enerzijds:
- zoveel mogelijk gedeelde waarde te creëren voor hun eigenaren of aandeelhouders, voor hun
andere stakeholders en voor de samenleving als geheel en
- om anderzijds mogelijke negatieve effecten op te sporen, te voorkomen en te verminderen.
Er is geen eenduidige definitie, maar er zijn wel enkele gelijkenissen binnen de verschillende definities. Zo
moet het betrekking hebben op je kernactiviteit! Bedrijven moeten kijken waarop ze een negatieve of
potentieel negatieve impact hebben en hoe ze deze kunnen aanpakken. MVO gaat ervan uit dat je door
maatschappelijk verantwoord te handelen een positieve waarde of impact kan creëren.
MVO gaat over ondernemen, maar dit gaat niet steeds over bedrijven die winst als hoofddoel hebben. Je
kan ook op sociaal en ecologisch vlak een impact hebben zonder winstoogmerk. Het komt er dus op neer
dat niet alleen profitsectoren, maar ook niet-profitsectoren horen na te denken over duurzaamheid. Zo
kan een ziekenhuis ook aan MVO doen.
CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY (CSR)
Corporate social responsibility heeft betrekking op bedrijven die verantwoordelijkheid nemen voor hun
impact op de samenleving. De Europese Commissie is van mening dat CSR belangrijk is voor de
duurzaamheid, het concurrentievermogen en de innovatie van de bedrijven in de EU en de economie van
de EU. Het brengt voordelen met zich mee voor het risicobeheer, de kostenbesparingen, de toegang tot
kapitaal, de relaties met de klanten en het beheer van de human resources.
Why is CSR important?
̶ For enterprises, CSR and RBC (= responsible business conduct) provide important benefits in
terms of risk management, cost savings, access to capital, customer relationships, HR
management, sustainability of operations, ability to innovate and eventually profit
̶ For the EU economy, CSR and RBC make companies more sustainable and innovative, which
contributes to a more sustainable economy
̶ For society, CSR and RBC offer a set of values on which we can build a more cohesive society and
on which we can base the transition to a sustainable economic system.
Bedrijven kunnen voordeel halen uit MVO en CSR.
,CSR zijn ook context-specifieke organisatorische acties en beleidslijnen die rekening houden met de
verwachtingen van de belanghebbenden en met de drievoudige bottom line van economische, sociale en
milieuprestaties. Aangezien CSR context-specifiek is, zal dit voor elk bedrijf anders zijn. Elk bedrijf moet
zelf kijken wat hun kernactiviteit is en waarin zij zichzelf kunnen verbeteren.
ESSENTIËLE KENMERKEN VAN MVO
Essentiële kenmerken:
1. impact van organisatie op maatschappij en milieu
2. geïntegreerd in kernactiviteiten en strategie
3. gedeelde waarde (voordelen voor de organisatie en stakeholders).
4. Vrijwilige initiatieven, meer doen dan wat wettelijk opgelegd is.
IMPACT OP MAATSCHAPPIJ EN MILIEU
Klimaat en vervuiling staan niet alleen. Er is ook een impact op andere elementen in de omgeving. Zo zal
het aantal vluchtelingen toenemen door de opwarming van de aarde, zo belandt er plastic in de zee door
de was te doen, zo vallen er zelfs op de noordpool microplastics met sneeuw uit de lucht… Hieronder
bespreken we enkele voorbeelden. (bv. Danone → plasticvervuiling)
Environmental risks meer op de voorgrond!
Landen die al het meest te leiden hebben zijn vaak regio’s die ook kwetsbaarder zijn op andere vlakken.
- Milieuproblemen en sociale, en geopolitieke problemen zijn aan elkaar gelinkt.
KLEDINGINDUSTRIE
Fast fashion maakt de wereld kapot. De kledingindustrie is vervuilend,waterverspillend en slecht voor
mens en dier. Er worden te veel kleren gekocht die dan op zijn beurt te snel weggegooid worden en er
blijven te veel kleren in de winkels hangen. Daarom moeten we overschakelen naar slow fashion: kleren
die je langer kan dragen doordat het minder trendgevoelig is en van betere kwaliteit is.
Duurdere kleren is geen garantie op duurzaamheid.
Gepaste zorgvuldigheid:
- Nieuwe richtlijn voor ‘due dilligence’ op het gebied van duurzaam ondernemen verplicht grote
bedrijven in Europa om strenger toe te zien dat er bij de productie geen mensenrechten worden
geschonden.
- Daarboven moeten bedrijven een plan opstellen waarin ze aantonen hoe ze hun CO2 uitstoot
willen terugdringen.
VOEDINGSWERELD
De voedingswereld zet in op de verschuivende vleesvoorkeur. De consumptie van dierlijk vlees loopt
terug, terwijl plantaardige hamburgers de show stelen. Voedingsbedrijven bereiden zich voor op een
nieuw consumptiepatroon.
Daarnaast worden avocado’s populairder. De vraag is hoe duurzaam de telt in de toekomst kan zijn.
Illegale ontbossing is een groeiend probleem, pesticiden veroorzaken gezondheidsproblemen bij de telers,
de vrucht vraagt veel van de grond waarin hij wortelt en hij slurpt meer water dan andere vruchten.
1
,MOBILITEIT
De belastingdienst probeert mensen ervan te overtuigen niet langer met de auto, maar met de fiets naar
het werk te gaan. Daarnaast schaffen steeds meer werknemers zich via het werk een bedrijfsfiets aan. (bv.
veel bedrijfswagens want fiscaal gunstiger)
KILOMETERHEFFING
De OESO legt de kilometerheffing weer op tafel. Ze stellen een kilometerheffing voor rond Brussel en
Antwerpen, met een duidelijk onderscheid tussen de spitsuren en de rest van de dag. Overweeg het
belastingvoordeel voor salariswagens af te schaffen, of reserveer het alleen voor uitstootvrije wagens.
Een kilometerheffing kan de mobiliteitsproblemen verlichten en is gunstig voor het klimaat en de
luchtkwaliteit. Het is een maatregel die een positieve invloed kan hebben op de productiviteitsgroei:
chauffeurs die in de file staan, verliezen tijd en geld.
CONCLUSIE: TRIPLE BOTTOM LINE (TEKST 1)
De triple bottom line of de drie P’s is geïntroduceerd door John Elkington. De drie P’s zijn people, profit
en planet. Het zijn drie zaken waarop bedrijven moeten letten om duurzaam te zijn.
People is de sociale dimensie van ondernemen. Het zijn de gevolgen van ondernemen voor mensen, zowel
binnen als buiten de organisatie. Profit is de economische dimensie van ondernemen. Het is de
voortbrenging van goederen en diensten met winst als maatstaf. Planet is de milieudimensie van
ondernemen. Het zijn de effecten van ondernemen op het natuurlijke leefmilieu.
In de praktijk kijken bedrijven enkel naar de economische dimensie, terwijl ze op al de aspecten horen te
letten. Bedrijven gebruiken vaak het excuus dat ze niet weten wat de beste tool is, waardoor ze bijna niets
gaan doen. De auteur van de paper concludeert dat het niet vlug en niet goed genoeg gaat. Hij vindt dat
de bedrijven niet voldoende met de drie P’s aan de slag gegaan zijn.
De drie P’s staan niet los van elkaar. Ze zijn met elkaar geïntegreerd, ze beïnvloeden elkaar en komen
soms in conflict. Je moet een evenwicht zoeken tussen de drie P’s. Daarnaast moet je systematisch te
werk gaan. Bij beslissingen en acties moet je steeds de impact op de verschillende domeinen voor ogen
houden. Ten slotte is het een continu verbeteringsproces. MVO realiseert men niet in één dag. MVO is
nooit voltooid.
Het is niet altijd profit die in conflict staat met de andere 2 p’s. ook people en planet kunnen in conflict
staan.
Door de jaren heen ook kritiek op TBL! (meer aandacht maar toch niet gewenste effect bv. minder
biodiversiteit). Nog teveel single bottom line, nog teveel bedrijven denken alleen maar aan winst en nog
te weinig aan sociale en duurzame impact. Je moet eigenlijk alles samen bekijken, niet als losstaande
aspecten.
Vb. artikel: helft van milieuclaims die bedrijven maken is vals (MVO is vrijwillig, greenwashing)
2
, STAKEHOLDERS = BELANGHEBBENDEN
Examen! (deze opdeling kennen,
maar het is niet de enige opdeling)
Je moet rekening houden met verwachtingen van stakeholders. Er zijn diverse groepen stakeholders. Een
organisatie kan niet aan de verwachtingen van alle stakeholders voldoen. Daarom moet je de stakeholders
in kaart brengen om zo te zien met welke stakeholders je zeker rekening moet houden.
Daarom moet je aan stakeholder mapping doen. Dat is het detecteren van verschillende categorieën van
stakeholders en key stakeholders. Dit is belangrijk in het kader van MVO-rapportering.
De authorisers zijn stakeholders die je de kans geven om je bedrijf op te richten en te ondersteunen. De
business partners zijn de partners die rechtstreeks met jouw bedrijf te maken hebben. Customer groups
zijn jouw verschillende soorten klanten. External influencers hebben geen rechtstreeks verband maar
kunnen een grote impact hebben op jouw reputatie.
VERSCHILLENDE INVALSHOEKEN VAN MVO
Je kan duurzaamheid op verschillende manieren en invalshoeken benaderen. Volgens Dentchev kan dit via
descriptive accuracy, normative validity en instrumental power. Donaldson and Preston hebben deze
invalshoeken verklaard.
De eerste manier is normatief en gaat over het beschrijven van wat organisaties zouden moeten doen in het
kader van duurzaamheid. Dit is wel waardegeladen, we doen het omdat we vinden dat het onze
verantwoordelijkheid is. De tweede manier is instrumenteel en gaat over welke acties gedaan moeten worden
om doelen te bereiken. Dit gaat over causaliteit. We doen het omdat we denken dat het gaat leiden tot andere
positieve effecten.
De normatieve en instrumentele manier gaan vaak hand in hand en sluiten elkaar niet uit.
CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY (CSR 1)
Er is een verschil tussen normatief en instrumenteel in het Engels. Jehebt CSR 1 en CSR 2 met allebei een
andere afkorting. Corporate social responsiveness (CSR 2) is het instrumentele begrip. Dat zien we verder.
Corporate social responsibility of SCR 1 is een normatief begrip en beschrijft wat organisaties zouden moeten
doen. Hierbij wordt rekening gehouden met de societal expectations van de stakeholders. Het gaat om het
ontwikkelen van normen en waarden van de organisatie die verbonden zijn met de normen en waarden van
managers en medewerkers. Het doel is dus om gemeenschappelijke normen en waarden te ontwikkelen.
3
