INTRODUCTIE VAN CONCEPTEN
1 VISUALISATIE BIO-PSYCHO-SOCIAAL MODEL
BIO-PSYCHO-SOCIAAL MODEL:
- Biologische factoren: geslacht, ziektes,... (staan vast, genetisch)
- Psychologische factoren: persoonlijkheid, psychologische stoornissen, omgang
met stress,…
- Sociale factoren: gezin, vrienden, werk, sociale klasse (armoede of niet),…
2 BELANGRIJKE CONCEPTEN
CLASSIFICATIESYSTEMEN:
- ICF (International Classification of Functioning, Disability and Health):
beschrijft gezondheid en functioneren, met aandacht voor lichamelijke functies,
activiteiten en participatie in de samenleving. Het kijkt ook naar omgevings- en
persoonlijke factoren.
- DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5e editie):
een handboek dat wordt gebruikt door zorgprofessionals om psychopathologieën
te diagnosticeren. Het bevat beschrijvingen, symptomen en criteria voor diverse
mentale gezondheidsproblemen.
DIAGNOSTISCHE CYCLUS:
Stap Kernvraag Soort proces
Aanmelding Is de aanmelding hier op zijn plaats? Ontvankelijkheid controleren
Inventarisere Waar hebben de cliënten last van? Verhelderen
n
Hulpvragen Wat verwachten de cliënten van mij? Structureren
Probleemdefi Wat is er aan de hand? Onderkennen
nitie
Verklaren Waarom is dit aan de hand? Verklaren
Mogelijkhede Hoe kan dit worden aangepakt? Indiceren
, n
Advies Kunnen de cliënten een keuze Motiveren, activeren
maken?
Het diagnostische proces bestaat uit stappen die logisch op elkaar volgen. Je
kunt de vraag van een stap pas beantwoorden als de vorige stap goed is afgerond.
Het proces is flexibel, en de psycholoog schakelt tussen de stappen terwijl de
diagnose vordert.
HULPVRAAG:
- Zonder hulpvraag kunnen we niet aan de slag gaan
- Meeste cliënten komen niet met een duidelijke hulpvraag, maar met klachten
Wij gaan aan de slag met deze klachten en helpen de hulpvraag te
verduidelijken.
Soorten hulpvragen:
- Onderkennende hulpvraag: wat is er aan de hand?
Vb. Heeft mijn kind een eetstoornis?
- Verklarende hulpvraag: waarom is dit aan de hand?
Vb. Waarom is mijn zelfvertrouwen zo laag en twijfel ik of ik hogere studies
aankan?
- Indicerende hulpvraag: hoe kan dit worden opgelost?
Vb. Hoe kom ik van mijn slaapproblemen af?
PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN:
- Psychische problemen: gevoelens en gedachten
- Sociale problemen: anderen, instanties,…
Combinatie van beiden
Vbn: stress, slaapproblemen, verslaving, rouw, relationele problemen,…
GEZONDHEIDSPROBLEMEN: kunnen ontstaan door leefstijl/ gedrag,
omgevingsfactoren, aangeboren (genetische aanleg),…
Vbn: roken, drinken, druggebruik, overgewicht en obesitas, te weinig bewegen,
ongezonde voeding, covid19 en andere virale infecties,…
CHRONISCHE ZIEKEN:
- “Een ziekte die een continue of repetitieve behandeling van minstens zes
maanden noodzaakt.”
, - “Langdurige ziekten die niet spontaan verdwijnen en zelden volledig genezen.”
Vbn: hart- en vaatziekten, kanker, chronische luchtwegaandoeningen, diabetes,
psychische aandoeningen, gevolgen van verwondingen, artrose, neurologische
aandoeningen, leverziekten, chronische nierziekten,…
Zie oefeningen ppt
WAT IS GEZONDHEID?
1 MODELLEN EN BENADERINGEN
BIOMEDISCH ZIEKTEMODEL (FLEXNER, 1910):
- Gezondheid = afwezigheid van ziekte
- Diagnose-receptmodel: ziekte heeft een oorzaak die via medische interventie
genezen kan worden
- Oorzaak ziekte: externe ziekteverwekkers (bacteriën) of celmutaties
- Patiënt heeft geen verantwoordelijkheid voor de ziekte; focus op medische
behandeling
- Reductionistisch: model richt zich enkel op biologische en fysieke oorzaken
van ziekte, zonder sociale of psychologische factoren mee te nemen
- Model = basis voor veel succesvolle behandelingen, zoals vaccinaties
DEFINITIE WORLD HEALTH ORGANISATION (WHO, 1947):
Gezondheid = "een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk
welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken."
BIOPSYCHOSOCIAAL ZIEKTEMODEL (ENGEL, 1977):
- Ziekte en symptomen worden verklaard door een combinatie van lichamelijke,
sociale, culturele en psychologische factoren
- Feit of iemand zich ziek voelt, wordt mede bepaald door sociale en culturele
factoren
- Behandeling wordt afgestemd op het individu, in overleg tussen hulpverlener
en patiënt
- Gedeelde verantwoordelijkheid tussen hulpverlener en patiënt
Drie componenten gezondheid:
- Biologische factoren: geslacht, ziektes,... (staan vast, genetisch)
- Psychologische factoren: persoonlijkheid, psychologische stoornissen, omgang
met stress,…
, - Sociale factoren: gezin, vrienden, werk, sociale klasse (armoede of niet),…
Opmerkingen:
- Gezondheid betekent dat de biologische, psychologische en sociale
componenten volledig in balans zijn
- Een verstoring (trigger) in één van deze domeinen heeft invloed op de andere
twee
- Deze invloed kan zowel positief als negatief zijn
VERNIEUWD CONCEPT VAN GEZONDHEID (1986): “gezondheid als het vermogen je
aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van de sociale, fysieke en
emotionele uitdagingen van het leven.”
Veerkracht hebben om om te gaan met sociale, fysieke en emotionele obstakels
NIEUWSTE, BREED & DYNAMISCH CONCEPT: “POSITIEVE GEZONDHEID” (HUBER,
2011):
Zes dimensies van gezondheid:
- Lichaamsfuncties
- Dagelijks functioneren
- Mentaal welbevinden
- Zingeving
- Meedoen
- Kwaliteit van leven
Vul af en toe het spinnenweb in om te zien hoe het met je gaat. Stel jezelf de
volgende vragen:
Wat valt op?
Wat is voor mij belangrijk?
Zou ik iets willen veranderen?
Wat kan een eerste stap zijn?
(POSITIEVE) GEESTELIJKE GEZONDHEID: mentale gezondheid is essentieel voor
algemene gezondheid: "There’s no health without mental health. (Chisholm)"
Deze overlappen elkaar, wat aangeeft dat ze met elkaar verbonden zijn. Als
mentale gezondheid slecht is, kan dat ook fysieke en sociale gezondheid
beïnvloeden. Kortom, zonder een goede mentale gezondheid kan iemand niet
volledig gezond zijn.
1 VISUALISATIE BIO-PSYCHO-SOCIAAL MODEL
BIO-PSYCHO-SOCIAAL MODEL:
- Biologische factoren: geslacht, ziektes,... (staan vast, genetisch)
- Psychologische factoren: persoonlijkheid, psychologische stoornissen, omgang
met stress,…
- Sociale factoren: gezin, vrienden, werk, sociale klasse (armoede of niet),…
2 BELANGRIJKE CONCEPTEN
CLASSIFICATIESYSTEMEN:
- ICF (International Classification of Functioning, Disability and Health):
beschrijft gezondheid en functioneren, met aandacht voor lichamelijke functies,
activiteiten en participatie in de samenleving. Het kijkt ook naar omgevings- en
persoonlijke factoren.
- DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5e editie):
een handboek dat wordt gebruikt door zorgprofessionals om psychopathologieën
te diagnosticeren. Het bevat beschrijvingen, symptomen en criteria voor diverse
mentale gezondheidsproblemen.
DIAGNOSTISCHE CYCLUS:
Stap Kernvraag Soort proces
Aanmelding Is de aanmelding hier op zijn plaats? Ontvankelijkheid controleren
Inventarisere Waar hebben de cliënten last van? Verhelderen
n
Hulpvragen Wat verwachten de cliënten van mij? Structureren
Probleemdefi Wat is er aan de hand? Onderkennen
nitie
Verklaren Waarom is dit aan de hand? Verklaren
Mogelijkhede Hoe kan dit worden aangepakt? Indiceren
, n
Advies Kunnen de cliënten een keuze Motiveren, activeren
maken?
Het diagnostische proces bestaat uit stappen die logisch op elkaar volgen. Je
kunt de vraag van een stap pas beantwoorden als de vorige stap goed is afgerond.
Het proces is flexibel, en de psycholoog schakelt tussen de stappen terwijl de
diagnose vordert.
HULPVRAAG:
- Zonder hulpvraag kunnen we niet aan de slag gaan
- Meeste cliënten komen niet met een duidelijke hulpvraag, maar met klachten
Wij gaan aan de slag met deze klachten en helpen de hulpvraag te
verduidelijken.
Soorten hulpvragen:
- Onderkennende hulpvraag: wat is er aan de hand?
Vb. Heeft mijn kind een eetstoornis?
- Verklarende hulpvraag: waarom is dit aan de hand?
Vb. Waarom is mijn zelfvertrouwen zo laag en twijfel ik of ik hogere studies
aankan?
- Indicerende hulpvraag: hoe kan dit worden opgelost?
Vb. Hoe kom ik van mijn slaapproblemen af?
PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN:
- Psychische problemen: gevoelens en gedachten
- Sociale problemen: anderen, instanties,…
Combinatie van beiden
Vbn: stress, slaapproblemen, verslaving, rouw, relationele problemen,…
GEZONDHEIDSPROBLEMEN: kunnen ontstaan door leefstijl/ gedrag,
omgevingsfactoren, aangeboren (genetische aanleg),…
Vbn: roken, drinken, druggebruik, overgewicht en obesitas, te weinig bewegen,
ongezonde voeding, covid19 en andere virale infecties,…
CHRONISCHE ZIEKEN:
- “Een ziekte die een continue of repetitieve behandeling van minstens zes
maanden noodzaakt.”
, - “Langdurige ziekten die niet spontaan verdwijnen en zelden volledig genezen.”
Vbn: hart- en vaatziekten, kanker, chronische luchtwegaandoeningen, diabetes,
psychische aandoeningen, gevolgen van verwondingen, artrose, neurologische
aandoeningen, leverziekten, chronische nierziekten,…
Zie oefeningen ppt
WAT IS GEZONDHEID?
1 MODELLEN EN BENADERINGEN
BIOMEDISCH ZIEKTEMODEL (FLEXNER, 1910):
- Gezondheid = afwezigheid van ziekte
- Diagnose-receptmodel: ziekte heeft een oorzaak die via medische interventie
genezen kan worden
- Oorzaak ziekte: externe ziekteverwekkers (bacteriën) of celmutaties
- Patiënt heeft geen verantwoordelijkheid voor de ziekte; focus op medische
behandeling
- Reductionistisch: model richt zich enkel op biologische en fysieke oorzaken
van ziekte, zonder sociale of psychologische factoren mee te nemen
- Model = basis voor veel succesvolle behandelingen, zoals vaccinaties
DEFINITIE WORLD HEALTH ORGANISATION (WHO, 1947):
Gezondheid = "een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk
welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken."
BIOPSYCHOSOCIAAL ZIEKTEMODEL (ENGEL, 1977):
- Ziekte en symptomen worden verklaard door een combinatie van lichamelijke,
sociale, culturele en psychologische factoren
- Feit of iemand zich ziek voelt, wordt mede bepaald door sociale en culturele
factoren
- Behandeling wordt afgestemd op het individu, in overleg tussen hulpverlener
en patiënt
- Gedeelde verantwoordelijkheid tussen hulpverlener en patiënt
Drie componenten gezondheid:
- Biologische factoren: geslacht, ziektes,... (staan vast, genetisch)
- Psychologische factoren: persoonlijkheid, psychologische stoornissen, omgang
met stress,…
, - Sociale factoren: gezin, vrienden, werk, sociale klasse (armoede of niet),…
Opmerkingen:
- Gezondheid betekent dat de biologische, psychologische en sociale
componenten volledig in balans zijn
- Een verstoring (trigger) in één van deze domeinen heeft invloed op de andere
twee
- Deze invloed kan zowel positief als negatief zijn
VERNIEUWD CONCEPT VAN GEZONDHEID (1986): “gezondheid als het vermogen je
aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van de sociale, fysieke en
emotionele uitdagingen van het leven.”
Veerkracht hebben om om te gaan met sociale, fysieke en emotionele obstakels
NIEUWSTE, BREED & DYNAMISCH CONCEPT: “POSITIEVE GEZONDHEID” (HUBER,
2011):
Zes dimensies van gezondheid:
- Lichaamsfuncties
- Dagelijks functioneren
- Mentaal welbevinden
- Zingeving
- Meedoen
- Kwaliteit van leven
Vul af en toe het spinnenweb in om te zien hoe het met je gaat. Stel jezelf de
volgende vragen:
Wat valt op?
Wat is voor mij belangrijk?
Zou ik iets willen veranderen?
Wat kan een eerste stap zijn?
(POSITIEVE) GEESTELIJKE GEZONDHEID: mentale gezondheid is essentieel voor
algemene gezondheid: "There’s no health without mental health. (Chisholm)"
Deze overlappen elkaar, wat aangeeft dat ze met elkaar verbonden zijn. Als
mentale gezondheid slecht is, kan dat ook fysieke en sociale gezondheid
beïnvloeden. Kortom, zonder een goede mentale gezondheid kan iemand niet
volledig gezond zijn.
