VERDIEPING JONGSTE KLEUTER
Verdieping jongste kleuter (volledig)
,INHOUDSOPGAVE
hoofdstuk 1: Wat is een peuter? (wie ben ik?) ................................................................................................ 4
hoofdstuk 2: Hoe ontwikkelt een peuter? (wat kan ik?) .................................................................................. 4
De lichamelijke ontwikkeling ............................................................................................................................... 4
Zelfredzaam of zelfstandig? ................................................................................................................................ 4
Zelfredzaamheid .............................................................................................................................................. 4
Zelfstandigheid ................................................................................................................................................ 5
Zindelijkheid ........................................................................................................................................................ 5
Ontwikkeling van de waarneming ....................................................................................................................... 6
De cognitieve ontwikkeling.................................................................................................................................. 6
Actief leren ...................................................................................................................................................... 6
Representeren ................................................................................................................................................. 7
Taal .................................................................................................................................................................. 8
De socio-emotionele ontwikkeling....................................................................................................................... 8
De koppigheidsfase ......................................................................................................................................... 9
Omgaan met gevoelens ................................................................................................................................... 9
Grenzen uitproberen ....................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 3: peuters in beweging................................................................................................................. 11
Motorische ontwikkeling ................................................................................................................................... 11
Bewegingsvaardigheden ............................................................................................................................... 11
Aanpak .............................................................................................................................................................. 11
Materiaal ........................................................................................................................................................... 12
Eigenschappen – eerder wel en niet gebruik van materiaal ......................................................................... 12
Activiteiten ........................................................................................................................................................ 12
Klasinrichting ..................................................................................................................................................... 12
hoofdstuk 4: Tik Tak in de kleuterklas en in de bewegingsles ........................................................................ 13
De sterkte van Tik Tak ....................................................................................................................................... 13
Tik Tak in de kleuterklas en in de bewegingsles ................................................................................................ 13
Hoe en wanneer gaan we er mee aan de slag? ............................................................................................. 13
Opbouw van een lesje met Tik Tak in de bewegingsles ................................................................................ 14
Algemene tips voor de uitvoering van het Tik Tak ........................................................................................ 14
Hoofdstuk 5: peuterschrijfdans ..................................................................................................................... 15
Wat is schrijfdans? ............................................................................................................................................ 15
Basisbewegingen die bij schrijfdans aan bod komen ........................................................................................ 15
Leerlijn in schrijfdans ......................................................................................................................................... 16
Schrijfdans voor peuters en 1e kleuterklas ................................................................................................... 16
Schrijfdans in de praktijk – opbouw................................................................................................................... 16
1
, Grootmotorisch in de ruimte ........................................................................................................................ 16
Schrijbelen met schrijbelmateriaal op schrijbeloppervlak ............................................................................ 16
Praktische tips ................................................................................................................................................... 17
Hoe pak je een les schrijfdans nu precies aan? ............................................................................................. 17
Praktische tips ............................................................................................................................................... 17
Aandachtspunten .......................................................................................................................................... 17
Herhalen zorgt voor leren ............................................................................................................................. 17
Hoofdstuk 6: beeldend werken met de jongste kleuters ............................................................................... 18
Proces staat voorop ........................................................................................................................................... 18
Kijken naar kunst met peuters ........................................................................................................................... 18
Werkvormen voor de jongste kleuters............................................................................................................... 19
Verfrommelen en scheuren .......................................................................................................................... 19
Knippen ......................................................................................................................................................... 19
Kleven ............................................................................................................................................................ 19
Stempelen ..................................................................................................................................................... 20
Tekenen en kleuren ....................................................................................................................................... 20
Verven en schilderen ..................................................................................................................................... 20
Boetseren en vormgeven .............................................................................................................................. 21
Bouwen ......................................................................................................................................................... 21
Hoofdstuk 7: Snoezelen ................................................................................................................................ 22
Wat is snoezelen? .............................................................................................................................................. 22
1 - Doelgericht aanbieden ............................................................................................................................. 23
2 - Begeleiden ................................................................................................................................................ 23
3 - Het selectief aanbieden van zintuigelijke prikkels.................................................................................... 23
4 - In een sfeervolle omgeving ...................................................................................................................... 23
5 - Volgens eigen keuze en tempo ................................................................................................................ 24
6 - Aangepast aan individuele behoeftes en mogelijkheden......................................................................... 24
Hoe snoezelen in de kleuterklas?....................................................................................................................... 24
Snoezelen in de praktijk van alle dagen ............................................................................................................ 24
Hoofdstuk 8: lichaamstaal bij peuters ........................................................................................................... 25
Socio-emotionele ontwikkeling.......................................................................................................................... 25
Wat is de emotionele ontwikkeling? ............................................................................................................. 25
Hoe kun je de emotionele ontwikkeling van peuters stimuleren? ................................................................ 25
Kunnen meeleven met anderen .................................................................................................................... 26
Lichaamstaal bij peuters.................................................................................................................................... 26
Gezichtsuitdrukkingen en hun betekenis ...................................................................................................... 26
Nabootsen ..................................................................................................................................................... 27
Hoe leer je de non-verbale uitingen van je kind begrijpen?.......................................................................... 27
Communiceren met jonge kinderen (tot 3 jaar) ............................................................................................ 27
Drama met peuters ........................................................................................................................................... 28
Spontane speelkansen................................................................................................................................... 29
Spelontwikkeling ........................................................................................................................................... 29
2
, Het belang van drama met peuters............................................................................................................... 30
Humor bij peuters ......................................................................................................................................... 30
Hoofdstuk 9: taalstimulering bij peuters ....................................................................................................... 32
Met peuters praten ........................................................................................................................................... 32
De kenmerken van peutertaal ....................................................................................................................... 32
Hoe krijg je peuters aan de praat? ................................................................................................................ 33
Taalactiviteiten .............................................................................................................................................. 34
Talige routines ............................................................................................................................................... 34
Boekpeuters ....................................................................................................................................................... 35
De vertelcyclus bij peuters ............................................................................................................................ 35
De fases van de vertelcyclus .......................................................................................................................... 36
De boekenhoek ............................................................................................................................................. 37
Muzische taal .................................................................................................................................................... 37
Dialoogjes voor de klaspop............................................................................................................................ 37
Versjes tussendoor ........................................................................................................................................ 38
(to)taalmethodes ............................................................................................................................................... 39
Peuterprikkels ............................................................................................................................................... 39
Dag jules! ....................................................................................................................................................... 39
Hoofdstuk 10: ontwikkeling van wiskundig denken bij peuters ..................................................................... 40
Logisch en wiskundig denken ............................................................................................................................ 40
Spellen ........................................................................................................................................................... 41
Getallenkennis ................................................................................................................................................... 41
Meetkunde ........................................................................................................................................................ 42
Meten en metend rekenen ................................................................................................................................ 44
3
Verdieping jongste kleuter (volledig)
,INHOUDSOPGAVE
hoofdstuk 1: Wat is een peuter? (wie ben ik?) ................................................................................................ 4
hoofdstuk 2: Hoe ontwikkelt een peuter? (wat kan ik?) .................................................................................. 4
De lichamelijke ontwikkeling ............................................................................................................................... 4
Zelfredzaam of zelfstandig? ................................................................................................................................ 4
Zelfredzaamheid .............................................................................................................................................. 4
Zelfstandigheid ................................................................................................................................................ 5
Zindelijkheid ........................................................................................................................................................ 5
Ontwikkeling van de waarneming ....................................................................................................................... 6
De cognitieve ontwikkeling.................................................................................................................................. 6
Actief leren ...................................................................................................................................................... 6
Representeren ................................................................................................................................................. 7
Taal .................................................................................................................................................................. 8
De socio-emotionele ontwikkeling....................................................................................................................... 8
De koppigheidsfase ......................................................................................................................................... 9
Omgaan met gevoelens ................................................................................................................................... 9
Grenzen uitproberen ....................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 3: peuters in beweging................................................................................................................. 11
Motorische ontwikkeling ................................................................................................................................... 11
Bewegingsvaardigheden ............................................................................................................................... 11
Aanpak .............................................................................................................................................................. 11
Materiaal ........................................................................................................................................................... 12
Eigenschappen – eerder wel en niet gebruik van materiaal ......................................................................... 12
Activiteiten ........................................................................................................................................................ 12
Klasinrichting ..................................................................................................................................................... 12
hoofdstuk 4: Tik Tak in de kleuterklas en in de bewegingsles ........................................................................ 13
De sterkte van Tik Tak ....................................................................................................................................... 13
Tik Tak in de kleuterklas en in de bewegingsles ................................................................................................ 13
Hoe en wanneer gaan we er mee aan de slag? ............................................................................................. 13
Opbouw van een lesje met Tik Tak in de bewegingsles ................................................................................ 14
Algemene tips voor de uitvoering van het Tik Tak ........................................................................................ 14
Hoofdstuk 5: peuterschrijfdans ..................................................................................................................... 15
Wat is schrijfdans? ............................................................................................................................................ 15
Basisbewegingen die bij schrijfdans aan bod komen ........................................................................................ 15
Leerlijn in schrijfdans ......................................................................................................................................... 16
Schrijfdans voor peuters en 1e kleuterklas ................................................................................................... 16
Schrijfdans in de praktijk – opbouw................................................................................................................... 16
1
, Grootmotorisch in de ruimte ........................................................................................................................ 16
Schrijbelen met schrijbelmateriaal op schrijbeloppervlak ............................................................................ 16
Praktische tips ................................................................................................................................................... 17
Hoe pak je een les schrijfdans nu precies aan? ............................................................................................. 17
Praktische tips ............................................................................................................................................... 17
Aandachtspunten .......................................................................................................................................... 17
Herhalen zorgt voor leren ............................................................................................................................. 17
Hoofdstuk 6: beeldend werken met de jongste kleuters ............................................................................... 18
Proces staat voorop ........................................................................................................................................... 18
Kijken naar kunst met peuters ........................................................................................................................... 18
Werkvormen voor de jongste kleuters............................................................................................................... 19
Verfrommelen en scheuren .......................................................................................................................... 19
Knippen ......................................................................................................................................................... 19
Kleven ............................................................................................................................................................ 19
Stempelen ..................................................................................................................................................... 20
Tekenen en kleuren ....................................................................................................................................... 20
Verven en schilderen ..................................................................................................................................... 20
Boetseren en vormgeven .............................................................................................................................. 21
Bouwen ......................................................................................................................................................... 21
Hoofdstuk 7: Snoezelen ................................................................................................................................ 22
Wat is snoezelen? .............................................................................................................................................. 22
1 - Doelgericht aanbieden ............................................................................................................................. 23
2 - Begeleiden ................................................................................................................................................ 23
3 - Het selectief aanbieden van zintuigelijke prikkels.................................................................................... 23
4 - In een sfeervolle omgeving ...................................................................................................................... 23
5 - Volgens eigen keuze en tempo ................................................................................................................ 24
6 - Aangepast aan individuele behoeftes en mogelijkheden......................................................................... 24
Hoe snoezelen in de kleuterklas?....................................................................................................................... 24
Snoezelen in de praktijk van alle dagen ............................................................................................................ 24
Hoofdstuk 8: lichaamstaal bij peuters ........................................................................................................... 25
Socio-emotionele ontwikkeling.......................................................................................................................... 25
Wat is de emotionele ontwikkeling? ............................................................................................................. 25
Hoe kun je de emotionele ontwikkeling van peuters stimuleren? ................................................................ 25
Kunnen meeleven met anderen .................................................................................................................... 26
Lichaamstaal bij peuters.................................................................................................................................... 26
Gezichtsuitdrukkingen en hun betekenis ...................................................................................................... 26
Nabootsen ..................................................................................................................................................... 27
Hoe leer je de non-verbale uitingen van je kind begrijpen?.......................................................................... 27
Communiceren met jonge kinderen (tot 3 jaar) ............................................................................................ 27
Drama met peuters ........................................................................................................................................... 28
Spontane speelkansen................................................................................................................................... 29
Spelontwikkeling ........................................................................................................................................... 29
2
, Het belang van drama met peuters............................................................................................................... 30
Humor bij peuters ......................................................................................................................................... 30
Hoofdstuk 9: taalstimulering bij peuters ....................................................................................................... 32
Met peuters praten ........................................................................................................................................... 32
De kenmerken van peutertaal ....................................................................................................................... 32
Hoe krijg je peuters aan de praat? ................................................................................................................ 33
Taalactiviteiten .............................................................................................................................................. 34
Talige routines ............................................................................................................................................... 34
Boekpeuters ....................................................................................................................................................... 35
De vertelcyclus bij peuters ............................................................................................................................ 35
De fases van de vertelcyclus .......................................................................................................................... 36
De boekenhoek ............................................................................................................................................. 37
Muzische taal .................................................................................................................................................... 37
Dialoogjes voor de klaspop............................................................................................................................ 37
Versjes tussendoor ........................................................................................................................................ 38
(to)taalmethodes ............................................................................................................................................... 39
Peuterprikkels ............................................................................................................................................... 39
Dag jules! ....................................................................................................................................................... 39
Hoofdstuk 10: ontwikkeling van wiskundig denken bij peuters ..................................................................... 40
Logisch en wiskundig denken ............................................................................................................................ 40
Spellen ........................................................................................................................................................... 41
Getallenkennis ................................................................................................................................................... 41
Meetkunde ........................................................................................................................................................ 42
Meten en metend rekenen ................................................................................................................................ 44
3