PAC: Module 1 – Ondernemend
handelen
Deel 1: Ondernemend handelen en design thinking in een notendop
1) Defining social enterprise. Social enterprise: At the crossroads of
market, public policies and civil society
THE ORIGIN OF THE CONCEPT AND IT’S EVOLUTION:
Europa: stijgende interesse en kennis omtrent de “derde sector”
= verwijst naar het geheel van organisaties die niet tot de overheid (eerste sector)
en niet tot de markt/private sector (tweede sector) behoren, maar zich wel inzetten
voor maatschappelijke doelen. Het is een brug tussen overheid en markt, vaak met
een sociale, culturele of gemeenschapsgerichte insteek.
Verenigde staten: vooral gefocust op de markt-georiënteerde economische activiteiten
die een sociaal doel volbrengen
o Innovatief antwoord op funding problems
o Financiële risico’s
o Breed spectrum aan organisaties
THE EMES DEFINITION:
= Organisaties met een expliciet doel om de gemeenschap te bevoordelen,
opgestart door een groep burgers, waarbij het materieel belang van
kapitaalinvesteerders aan grenzen is onderworpen. Sociale ondernemingen hechten ook
veel waarde aan hun autonomie en aan het nemen van economisch risico’s in
verband met hun voortdurende sociaal-economische activiteiten.
Verschillende criteria:
(1) Economische criteria
o Continue productie en verkoop van goederen & diensten
o Autonomie in bestuur: geen inmening publieke overheden (wel
subsidies)
o Hoog economisch risico: financieel gewin = afhankelijk van leden
o Minimale betaalde arbeid
(2) Sociale criteria
o Explicitiete focus op gemeenschapsvoordeel: sociale
verantwoordelijkheid
o Op initiatief burgers met duidelijk doel voor ogen
o Besluitvorming niet gebaseerd op kapitaalbezit: samen met
stakeholders
1
, o Participatie van betrokken partijen: lokale democratie
o Beperkte winstuitkering
THE CONCEPT: BRIDGE BETWEEN CO-OPERATIVES & NON-PROFIT:
2 soorten van spanning:
(1) Co-existentie van coöperatieve dimensie en non-profit organisaties
(2) Gemeenschapsgerichte interesses bevinden zich meer in het midden, terwijl
gemeenschappelijke interesses meer naar links or rechts
Er is geen duidelijk onderscheid tussen sociale ondernemingen en andere derde sector
organisaties
Ideale SO. = (1) multiple goal, (2) multi-stakeholder & (3) multiple-resource
ONDERZOEK PERSE:
Onderzoeksproject opgebouwd rond 3 theoretische invalshoeken:
(1) Meervoudige doelen: sociale, economische en sociaal-politieke doelen
Produceren van sociaal kapitaal
Coöperen in verschillende netwerken (democratisch decision-making)
Multi-stakeholder ownership
(2) Hybride middelen: combinatie van: handel in goederen en middelen, subsidies &
vrijwilligersbijdragen
(3) Ingebed in politieke context: interacties tussen sociale ondernemingen en
beleidsmakers leiden tot institutionele innovatie en wederzijdse beïnvloeding
Vergelijking met VS en VK:
o Het multidimensionaal governance karakter van SO.
o SO. moet niet noodzakelijk winst maken
o Econonomische activiteit is inherent verbonden aan sociale missie
o Doelstellingen deels afgestemd op externe omgeving (regels en wetten)
Maar ook andersom hebben zij invloed op externe omgeving
2
,WORK INTEGRATION SOCIAL ENTERPRISES (WISE’S):
= Organisatie die zich inzet tegen werkloosheid bij benadeelde mensen die risico lopen
op permanente exclusie van de arbeidsmarkt. Dit door hen opnieuw te integreren in de
markt en samenleving.
In heel Europa zien we hoge werkloosheid bij bepaalde groepen
WISE’S zijn ongelijk verdeeld over Europa
Verschillende types:
(1) Met permanente subsidies: voor langdurig ondersteunende banen
(2) Zelfvoorzienend: met tijdelijke subsidies voor integratie in de reguliere
arbeidsmarkt
(3) Socialisatie via productie: gericht op psycho-sociale re-integratie (geen echt
werk)
(4) Tijdelijke werkgelegenheid: gericht op doorstroom naar de reguliere
arbeidsmarkt
Sommigen WISE’S kan men niet onderbrengen onder één van bovenstaande
categorieën
Sommige SO produceren (1) publieke goederen, anderen (2) individuele
goederen/diensten en nog anderen (3) private goederen
BELANGRIJKSTE INZICHTEN:
(1) Sociale ondernemingen combineren doelen en belanghebbenden in governance
(2) Financiële duurzaamheid kan hybride bronnen omvatten
(3) De productieactiviteiten zijn vaak direct verbonden met de sociale missie
(4) Sociale ondernemingen beïnvloeden en worden beïnvloed door het beleid
3
, 2) Design thinking for social innovation
WAT IS DESIGN THINKING?
Design thinking begon als een methode die gericht was op het verbeteren van de
esthetiek en functionaliteit van producten. Tegenwoordig wordt het toegepast op
complexere problemen, zoals het ontwikkelen van laagdrempelige gezondheidszorg of
het oplossen van sociale vraagstukken. Deze benadering stelt ontwerpers in staat om
verder te gaan dan standaardoplossingen door de inzichten van gebruikers centraal
te stellen en te werken met snelle prototypes.
VOORBEELD: WATERVERZORGING IN INDIA:
o Probleem: proper water halen in India is moeilijk, daarom gaat Shanti naar lokale
waterput om (vaak onveilig) water te halen
o ECHTER: er is een foundation die veilig water aanbiedt:
o Probleem 1: de verplichte kan is te zwaar
o Probleem 2: verplichting om maandelijks een kaart aan te kopen (ze
betalen meer dan eigenlijk nodig)
o De designer vergat de cultuur en noden van lokale bevolking in kaart te brengen
o Ook werd er geen feedback gevraagd van de gebruikers
BELANG VAN GEBRUIKSGERICHT ONTWERPEN:
Sociale uitdagingen vereisen systematische oplossingen die gegrond zijn in de
behoeften van de specifieke gebruikers
Design thinking: incorporeren van gebruikersinzichten, snel opmaken van prototypen,
…
Overstijgen van vooroordelen en effectieve oplossingen bekomen
HET DESIGN-THINKING PROCES:
INSPIRATION: Het identificeren van het probleem of de kans, meestal door middel
van veldonderzoek
o Startpunt – The Brief: set van mentale beperkingen die het team een framework
bieden om op verder te bouwen
o Ontdekken wat de noden van de gebruikers zijn
Traditionele manieren zoals surveys en focusgroepen zijn hierbij niet effectief
Betere alternatieven: observeren in de echte wereld, samenwerken met lokale
partners, …
o Het visualiseren van de problemen helpt bij het prioriteren van planning
4
handelen
Deel 1: Ondernemend handelen en design thinking in een notendop
1) Defining social enterprise. Social enterprise: At the crossroads of
market, public policies and civil society
THE ORIGIN OF THE CONCEPT AND IT’S EVOLUTION:
Europa: stijgende interesse en kennis omtrent de “derde sector”
= verwijst naar het geheel van organisaties die niet tot de overheid (eerste sector)
en niet tot de markt/private sector (tweede sector) behoren, maar zich wel inzetten
voor maatschappelijke doelen. Het is een brug tussen overheid en markt, vaak met
een sociale, culturele of gemeenschapsgerichte insteek.
Verenigde staten: vooral gefocust op de markt-georiënteerde economische activiteiten
die een sociaal doel volbrengen
o Innovatief antwoord op funding problems
o Financiële risico’s
o Breed spectrum aan organisaties
THE EMES DEFINITION:
= Organisaties met een expliciet doel om de gemeenschap te bevoordelen,
opgestart door een groep burgers, waarbij het materieel belang van
kapitaalinvesteerders aan grenzen is onderworpen. Sociale ondernemingen hechten ook
veel waarde aan hun autonomie en aan het nemen van economisch risico’s in
verband met hun voortdurende sociaal-economische activiteiten.
Verschillende criteria:
(1) Economische criteria
o Continue productie en verkoop van goederen & diensten
o Autonomie in bestuur: geen inmening publieke overheden (wel
subsidies)
o Hoog economisch risico: financieel gewin = afhankelijk van leden
o Minimale betaalde arbeid
(2) Sociale criteria
o Explicitiete focus op gemeenschapsvoordeel: sociale
verantwoordelijkheid
o Op initiatief burgers met duidelijk doel voor ogen
o Besluitvorming niet gebaseerd op kapitaalbezit: samen met
stakeholders
1
, o Participatie van betrokken partijen: lokale democratie
o Beperkte winstuitkering
THE CONCEPT: BRIDGE BETWEEN CO-OPERATIVES & NON-PROFIT:
2 soorten van spanning:
(1) Co-existentie van coöperatieve dimensie en non-profit organisaties
(2) Gemeenschapsgerichte interesses bevinden zich meer in het midden, terwijl
gemeenschappelijke interesses meer naar links or rechts
Er is geen duidelijk onderscheid tussen sociale ondernemingen en andere derde sector
organisaties
Ideale SO. = (1) multiple goal, (2) multi-stakeholder & (3) multiple-resource
ONDERZOEK PERSE:
Onderzoeksproject opgebouwd rond 3 theoretische invalshoeken:
(1) Meervoudige doelen: sociale, economische en sociaal-politieke doelen
Produceren van sociaal kapitaal
Coöperen in verschillende netwerken (democratisch decision-making)
Multi-stakeholder ownership
(2) Hybride middelen: combinatie van: handel in goederen en middelen, subsidies &
vrijwilligersbijdragen
(3) Ingebed in politieke context: interacties tussen sociale ondernemingen en
beleidsmakers leiden tot institutionele innovatie en wederzijdse beïnvloeding
Vergelijking met VS en VK:
o Het multidimensionaal governance karakter van SO.
o SO. moet niet noodzakelijk winst maken
o Econonomische activiteit is inherent verbonden aan sociale missie
o Doelstellingen deels afgestemd op externe omgeving (regels en wetten)
Maar ook andersom hebben zij invloed op externe omgeving
2
,WORK INTEGRATION SOCIAL ENTERPRISES (WISE’S):
= Organisatie die zich inzet tegen werkloosheid bij benadeelde mensen die risico lopen
op permanente exclusie van de arbeidsmarkt. Dit door hen opnieuw te integreren in de
markt en samenleving.
In heel Europa zien we hoge werkloosheid bij bepaalde groepen
WISE’S zijn ongelijk verdeeld over Europa
Verschillende types:
(1) Met permanente subsidies: voor langdurig ondersteunende banen
(2) Zelfvoorzienend: met tijdelijke subsidies voor integratie in de reguliere
arbeidsmarkt
(3) Socialisatie via productie: gericht op psycho-sociale re-integratie (geen echt
werk)
(4) Tijdelijke werkgelegenheid: gericht op doorstroom naar de reguliere
arbeidsmarkt
Sommigen WISE’S kan men niet onderbrengen onder één van bovenstaande
categorieën
Sommige SO produceren (1) publieke goederen, anderen (2) individuele
goederen/diensten en nog anderen (3) private goederen
BELANGRIJKSTE INZICHTEN:
(1) Sociale ondernemingen combineren doelen en belanghebbenden in governance
(2) Financiële duurzaamheid kan hybride bronnen omvatten
(3) De productieactiviteiten zijn vaak direct verbonden met de sociale missie
(4) Sociale ondernemingen beïnvloeden en worden beïnvloed door het beleid
3
, 2) Design thinking for social innovation
WAT IS DESIGN THINKING?
Design thinking begon als een methode die gericht was op het verbeteren van de
esthetiek en functionaliteit van producten. Tegenwoordig wordt het toegepast op
complexere problemen, zoals het ontwikkelen van laagdrempelige gezondheidszorg of
het oplossen van sociale vraagstukken. Deze benadering stelt ontwerpers in staat om
verder te gaan dan standaardoplossingen door de inzichten van gebruikers centraal
te stellen en te werken met snelle prototypes.
VOORBEELD: WATERVERZORGING IN INDIA:
o Probleem: proper water halen in India is moeilijk, daarom gaat Shanti naar lokale
waterput om (vaak onveilig) water te halen
o ECHTER: er is een foundation die veilig water aanbiedt:
o Probleem 1: de verplichte kan is te zwaar
o Probleem 2: verplichting om maandelijks een kaart aan te kopen (ze
betalen meer dan eigenlijk nodig)
o De designer vergat de cultuur en noden van lokale bevolking in kaart te brengen
o Ook werd er geen feedback gevraagd van de gebruikers
BELANG VAN GEBRUIKSGERICHT ONTWERPEN:
Sociale uitdagingen vereisen systematische oplossingen die gegrond zijn in de
behoeften van de specifieke gebruikers
Design thinking: incorporeren van gebruikersinzichten, snel opmaken van prototypen,
…
Overstijgen van vooroordelen en effectieve oplossingen bekomen
HET DESIGN-THINKING PROCES:
INSPIRATION: Het identificeren van het probleem of de kans, meestal door middel
van veldonderzoek
o Startpunt – The Brief: set van mentale beperkingen die het team een framework
bieden om op verder te bouwen
o Ontdekken wat de noden van de gebruikers zijn
Traditionele manieren zoals surveys en focusgroepen zijn hierbij niet effectief
Betere alternatieven: observeren in de echte wereld, samenwerken met lokale
partners, …
o Het visualiseren van de problemen helpt bij het prioriteren van planning
4
