Samenvatting Kennis maken - Methodologie van de sociale wetenschappen

Pelgrims Wenke



D1 Algemeen: basisbegrippen

H1: WAAROM SOCIAALWETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK

1.1 INLEIDING

Methodologie = verwijst naar de wijze waarop het gehele proces van
wetenschapsbeoefening functioneert en houdt dus niet alleen de kennis en beheersin van
methoden en technieken in

1.2 ENKELE VOORBEELDEN

ZIE BOEK

1.3 DE WETENSCHAPPELIJKE AANPAK


1.3.1 WETENSCHAP: EEN SPECIFIEKE BENADERING

Wetenschappelijke kennis: gebaseerd op het toepassen van regels en procedures die
de kwaliteit en het waarheidsgehalte van die inzichten maximaliseren

Keuzes bij ieder onderzoek

 Wijze van data verzamelen
 Gebruikte theoretische inzichten
 Invulling van centrale concepten

Methoden = het geheel van specifieke technieken die je in de wetenschap onderzoek
gebruikt om onderzoekseenheden te selecteren, er gegevens over te verzamelen, die
gegevens te analyseren en de resultaten te rapporteren

 Niet 100% waterdicht


1.3.2 ALTERNATIEVE BRONNEN VAN KENNIS OVER DE WERKELIJK

Persoonlijke ervaringen

 Neiging om te overgeneraliseren
 Selectieve observatie = het feit dat je speciaal gaat letten op bepaalde mensen of
situaties en van daaruit veralgemening maakt

Media

 Informatie zonder wetenschappelijk statuut / valse informatie
 Heel selectieve berichtgeving

Ideologische overtuiging / religie

 Geschriften over Gof die iets geschapen heeft

, Pelgrims Wenke


H2: BOUWSTENEN EN SOORTEN SOCIAALWETENSCHAPPELIJK
ONDERZOEK

2.1 INLEIDING

Sociaal wetenschappelijk onderzoek = de productie van geldige en betrouwbare kennis
over de sociale realiteit door het combineren van theorie en empirie waarbij
methodologische principes worden toegepast

Van waar komt de kennis vandaan?

 Denken als brond van alle kennis
o Legt nadruk op belang van theorie
 Observeren
o Met behulp van onze zintuigen vaststellen hoe de wereld in elkaar steekt -
> empirische observatie

Welke tegensctelling is correct?

 Goede kennis is gebaseerd op basis van theorie en empirie

Onderzoek combineert theoretische inzichten en empirische observatie om zo goede
kennis te creeëren => empirische cyclus van onderzoek

Andere kennissystemen

 klimaat verandering
o informatie uit persoonlijke ervaringen
o informatie uit diverse media
o informatie uit ideologie en religie

Wat maakt wetenschappelijke kennis superieur?

 Wetenschappelijke kennis handelt over zaken die we kunnen observeren
gebaseerd op methodologische spelregels
 Waarheid als criteium cruciale begrippen

2.2 BOUWSTENEN VAN SOCIAALWETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK


2.2.1 THEORIE EN EMPIRIE

Theorie = het geheel van samenhangende uitspraken die bepaalde fenomenen
beschrijven of verklaren

 Sociaalwetenschappelijke theoriën bestaan uit 2 basisblokken die verklaren hoe
de samenleving in elkaar zit
o Concepten
 Label om fenomen te categoriseren
o Proposities
 Veronderstelde relatie tussen concepten
 Stellingen over hoe concepten met elkaar gerelateerd zijn

, Pelgrims Wenke


Kenmerken van een wetenschappelijke theorie

 Logisch consistent
o Uitspraken mogen elkaar niet tegenspreken maar moeten onderling
samenhangen
 Veralgemeenbaar
o Gaat niet ver 1 case maar over een ruim toepassingsgebied
 Verklaringskracht
 Spaarzaam
o Hoe minder concepten je nodig hebt om een theorie te verklaren hoe beter
 Empirisch toetsbaar
o Verifieerbaar
 De mogelijkheid om door observatie te toetsen of theoretische
aannames overeenstemmen met de realiteit
o Falsifieerbaar
 De mogelijkheid om door observatie de eventuele onjuistheid van
kennis aan te tonen
o Transparantie
 Hierdoor hebben anderen de mogelijkheid om jouw onderzoek te
herhalen / repliceren

Algemene theorieën

 Formele theorie = een klasse van algemene theorieën
o Gaan er van uit dat je allerhandse sociale fenomen los van de concrete
inhoud kan verklaren vanuit enkele vormelijke basisprincipes
 Grand theory = probeert de volledige maatschappij te vatten vanuit 1 abstsct
conceptueel kader
o Het ordenen van concepten is hier belangrijker dan het begrijpen van de
sociale werkelijkheid
o Nadeel
 Door het hoge niveau van abstractie kan dit moeilijk getoetst
wordn, met als gevolg dat het niet echt bruikbaar is voor onderzoek
 Middle range theory = houdt het midden tussen grand theories en loutere
veralgemeningen uit empirisch materiaal
o De focus wordt gelegd op 1 bepaald sociaal fenomeen in plaats van op de
gehele maatschappij te focussen
o Eenvoudiger hypothesen af te leiden die je empirisch kan testen

Empirie = Ervaren van de wereld rondom ons door waarnemingen

 Goed observeren brengt uitdagingen met zich mee
 Onze waarneming is niet objectief, maar staat onder invloed van interne mentale
processen en extrene invloeden
o Gestandardiseerde procedures: kwantitatieve metingen
o Constructivistsche traditie: subjectiviteit van observaties centraal

, Pelgrims Wenke


2.2.2 INDUCTIE EN DEDUCTIE

Onderzoek is kennisproductie door combinatie van empirie en theorie

 Deductie
 Inductie

Deductie = een gevolgtrekking van het algemene naar het bijzondere (afleiden)

 Verwachtingen -> hypothesen
 Van het algemene nar het concrete

Inductie = op basis van specifieke waarnemingen komen tot een algemene regel

 Van empirie naar theorie


2.2.3 DE EMPIRISCHE CYCLUS VAN WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK

De empirische cyclus verloopt in 4 fases

 Observatie
o Doelgericht verzamelen, groeperen en beschrijven van gegevens over de
werkelijkheid
 Inductie
o Vanuit het empirische feitenmateriaal worden wetmatigheden en
theoretische proposities ontwikkeld
 Deductie
o Algemene kennis wordt verbijzonderd naar toetsbare hypotheses
 Toetsen
o Nagaan of hypotheses worden ondersteund of verworpen

De cyclus is enkel een geîdialiseerde voorstelling van wetenschappelijke kennisproductie
en kan in praktijk anders verlopen

2.3 EVALUATIECRITERIA VOOR WETENSCHAPPELIJKE KENNIS

Validiteit en betrouwbaarheid zijn in onderzoek altijd op de achtergrond aanwezig

 Hebben beide te maken met de afwezigheid van fouten

Toevallige fouten = geen regelmatig patroon

 Zijn minder ergd dan systematische fouten omdat ze de neiging hebbem elkaar te
neutraliseren

Systematische fouten = consistent in dezelfde richting wijzen en aanleiding geven tot een
vertekening van reslutaten of bevindingen


2.3.1 BETROUWBAARHEID

Betrouwbaarheid = de afwezigheid van toevallige fouten

 Toevalsfouten neutraliseren elkaar