Samenvatting Ontwikkelingspsychologie (alleen de college's)

Ontwikkelingspsychologie: SEM2 (5 SP.)
Doelstellingen:
 basiskennis van en inzicht verworven heeft in ontwikkelingspsychologische
theorieën en kernbegrippen
 theoretische basisconcepten van de ontwikkelingspsychologische thema’s kan
herkennen in concrete situaties en toepassen op wetenschappelijke en
maatschappelijke ontwikkelingen
 ontwikkelingspsychologisch onderzoek en vakliteratuur van een gemiddeld niveau
kan begrijpen
 basisinzicht verworven heeft in de manier waarop ontwikkelingspsychologisch
onderzoek gedaan wordt
 kan reflecteren op maatschappelijke discussies over de ontwikkeling van kinderen
en jongeren en zinvol bijdragen aan deze discussies op basis van
ontwikkelingspsychologische kennis en inzichten
 zich bewust is van de relativiteit (context- en tijdsafhankelijkheid) van
ontwikkelingspsychologische inzichten
Evaluatie:
 Examen: schriftelijk, gesloten vragen
 Wat te kennen: staat op Toledo




1

,Samenvatting ontwikkelingspsychologie
1. Introductie
1.1 Kennismaking OP
Ontwikkelingspsychologie = de wetenschappelijke studie naar patronen in groei, verandering en
stabiliteit doorheen de levensloop

Soorten ontwikkeling

 Fysieke ontwikkeling: invloed vd hersenen, zenuwstelsel, spieren, zintuigen…
 Cognitieve ontwikkeling: intellectuele vermogens zoals leren, geheugen…
 Sociaal-emotionele ontwikkeling: sociale relaties, interacties…
 Persoonlijkheidsontwikkeling: duurzame gedragingen en eigenschappen

8 ontwikkelingsfasen

 Prenatale fase (van conceptie tot geboorte)
 Babytijd (0-2 jaar)
 Peuter- en kleutertijd (2-6 jaar)
 Schooltijd (6-12 jaar)
 Adolescentie (12-18 jaar)
 Opkomende volwassenheid
 Volwassenheid
 Ouderdom



1.2 Enkele terugkerende concepten
Continuïteit

 Geleidelijke ontwikkeling
 Kwantitatieve verschillen
 Prestaties op bepaald niveau vloeien voort uit die op de vorige niveaus

Vb. taalontwikkeling




2

,Discontinuïteit

 Ontwikkeling in aparte stappen of stadia
 Kwalitatieve verschillen
 Elk stadium levert gedrag op dat qua inhoud en hoedanigheid anders is dan gedrag in
eerdere stadia

Vb. leren lopen




Kritieke periode

 Bepaalde soorten omgevingsstimuli zijn noodzakelijk
 Indien niet: onomkeerbare gevolgen



Gevoelige periode

 Extra ontvankelijk voor bepaalde soorten omgevingsstimuli
 Optimale periode om bepaalde vermogens te ontwikkelen

=> evidentie voor grotere plasticiteit van het brein dan gedacht: toch kan het brein zich nog
helemaal proberen aanpassen want bv. Taal: meerdere kritieke & gevoelige perioden



De eerste 1000 dagen van het leven: een mythe? => neen en ja

 Te eenvoudig, onderschat de plasticiteit van het brein
 Ontwikkeling van de hersenen is tot 24 jaar



Soorten invloeden

 Normatieve invloeden = invloeden die grote groepen van mensen op gelijkaardige wijze
meemaken
o Leeftijdsgebonden: gelijkaardig voor iedereen van een bepaalde leeftijd bv.
Schaamhaar krijgen
o Historisch: gelijkaardig voor iedereen in een bepaalde tijdsperiode (cohort effect) bv.
WO2


3

, o Sociaal-cultureel: gelijkaardig voor iedereen in een bepaalde cultuur, sociale klasse…
bv. Opgroeien in een Afrikaanse cultuur
 Niet normatieve invloeden = specifieke gebeurtenissen die plaatsvinden in het leven van
één bepaalde persoon bv. Overlijden één van ouders in pubertijd



Cohort = een groep mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde plek geboren zijn en dezelfde sociaal
historische invloeden meemaken



Culturele bias is nog altijd een hedendaags probleem: veel te veel studies gebaseerd op deze
populatie waardoor sommige andere culturen over het hoofd worden gezien

 W.E.I.R.D. = Western, Educated, Industrialized, Rich and Democratic




Factoren die (on)gunstige ontwikkeling voorspellen

 Risicofactor => negatieve ontwikkelingsuitkomst
 Bevorderende factor => positieve ontwikkelingsuitkomst
 Op verschillende niveaus
o Kind +/-
o Familie +/-
o School +/-
o Levensgebeurtenissen +/-
o Samenleving +/-
 Vaak interactie met elkaar = dynamische transacties bv. Angstig temperament van de
moeder en een premature baby




4