INLEIDING
Kalenderleeftijd vs ontwikkelingsleeftijd bestaat uit 1.kalenderleeftijd 2.ontwikkelingsleeftijd Kalenderleeftijd is hoe oud iemand
is dus vanaf geboortedatum ontwikkelingsleeftijd is in welke ontwikkelingsfase iemand zich bevindt let op ontwikkelingsleeftijd kan
afwijken van kalenderleeftijd Bv kalenderleeftijd 18j ontwikkelingsleeftijd 3j probleem cliënt bv kalenderleeftijd 18j ontwikkelingsleeftijd 3j
overvraagt is cliënt wordt niet passend bij verstandelijk vermogen maar bij kalenderleeftijd benaderd dus wordt teveel verwacht overvragen
kan op gebied van cognitief, emotioneel, sociaal daarom belangrijk OPB kennis ontwikkelingspsychologie is psychologische veranderingen
die bij bepaalde leeftijd horen zodat je weet welk gedrag hoort bij bepaalde ontwikkelingsleeftijd cliënt +hoe dus met cliënt om te gaan
WAT VOORAF GING
Van conceptie naar foetus conceptie 23 mannelijke chromosomen versmelten met 23 vrouwelijke chromosomen fases
1.Zygote 2.Kiemstadium 3.Embryonaal stadium 4.Foetaal stadium Zygote is bevruchte eicel dus 1e cel nieuw individu die
tijdens bevruchting ontstaat door samensmelting eicel en zaadcel Kiemstadium is 0-14 dagen kenmerk innesteling embryonaal
stadium is 14dagen-8weken kenmerk uitgroei verschillende organen foetaal stadium is 8-38weken kenmerk groei +voltooiing
Geboortegewicht gemiddeld 3-3,5 kg lengte 46-54cm normale zwangerschapduur 266dagen of 38weken of 9maand geboorte
voldragen kind 35-40 weken ken begrippen 1.Dysmatuur is te laag gewicht tov zwangerschapduur <2,5 kg 2.Prematuur of preterm is
te vroeg geboren < 35 weken 3.Postterm is te laat geboren >40 weken risicofactoren zwangerschap 1.Infecties 2.Medicijnen
3.legale en illegale drugs omgevingsfactoren 1.chemische stoffen 2.röntgenstralen 3.stress 4.verkeerde voeding 5.leeftijd ouders
Fases bevalling 1.indaling 2.weeën 3.ontsluiting 4.persweeën 5.draaien hoofdje 6.geboorte A1 juiste ligging baby bevalling gezicht
richting rug mama foute ligging bv 1.stuitligging 2.sterrenkijker 3.voorhoofdsligging elk fase kent hoge gevoeligheid bv embryo fase
tot 6w voor centraal zenuwstelsel +hart tot 8weken voor armen +benen +ogen A2 1e test is APGAR is 1e test na geboorte staat voor
1.Appearence =kleur baby 2.Puls =hartslag baby 3.Grimace =reactie baby op prikkels 4.Activity =spiertonus (spierspanning)
5.Resporation =ademhaling baby elk punt staat op score 0-1-2 totaal score 0-3 nood zuurstof 4-6 extra waakzaam zijn 7-10 goed A3
INTRODUCTIE IN DE ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
verschil ontwikkelingspsychologie en levenslooppsychologie is ontwikkelingspsychologie is kinderen en jongeren op alle
ontwikkelingsgebieden – levenslooppsychologie is hele levensloop van conceptie tot dood alle ontwikkelingsgebieden
Ontwikkelingstaken ken begrip ontwikkelingstaken zijn bepaalde vaardigheden die mens in bepaalde levensfase eigen hoort te
maken deze worden steeds complexer Vb baby veilig hechten of adolescent eigen autonome identiteit vormen als
ontwikkelingstaken niet in bepaalde fase worden volbracht ontstaat 1.ontwikkelingsachterstand of 2.ontwikkelingsbeperking
ontwikkelingsachterstand is ontwikkeling die nog kan wel ingehaald kan worden oorzaak omstandigheden of gezondheidsproblemen
waardoor ontwikkeling is gestopt bv na gezondheidsproblemen achterstand ontwikkeling inhalen ontwikkelingsbeperking is definitief
tekort aan capaciteiten die niet ingehaald kan worden dus je bereikt bepaald plafond met persoon belangrijk
ontwikkelingsmogelijkheden mensen met beperking kennen want kleine stapjes maken ze nog altijd
Ontwikkelingsfasen en ontwikkelingsperspectief ontwikkelingsfase 8 fases 1.baby 2.peuter 3.kleuter 4.schoolkind
5.adolescent 6.volwassenen 7.oudere baby is 0-1.5j onderverdeling deze fase vanaf 1j dreumes want baby kan dan lopen
peuter is 1.5-3j kleuter is 4-5j schoolkind is 6-12j adolescent is 13-21j onderverdeling deze fase 13-15j puberteit want
lichamelijke verandering volwassen is 22-67j onderverdeling deze fase 1.jongvolwassene 22-35j 2.middenvolwassene 36-
50j 3.oudvolwassene 51-67j oudere is 68j tot dood ontwikkelingsperspectief is niveau dat uiteindelijk van cliënt verwacht
wordt als maximaal haalbaar op bepaald ontwikkelingsgebied bv ernstig VB max peuter 2j
Ontwikkelingsgebieden zijn verschillende terreinen waarop mens kan ontwikkelen met bijbehorende kenmerken zo kan je
zien of cliënt “op schema” loopt let op gebieden beïnvloeden elkaar 5 gebieden zijn 1.lichamelijk ontwikkeling 2.sociale
ontwikkeling 3.psychoseksuele ontwikkeling 4.emotionele ontwikkeling 5.cognitieve ontwikkeling lichamelijk kenmerken
1.groei 2.spierkracht 3.zintuigen 4.motoriek sociaal is inschatten wat word bedoeld met gevoelens, gedachten, mening,
behoeften anderen maar ook daarnaar kunnen handelen +omgaan met anderen dus niet meer zoals peuter ik centraal
psychoseksueel is ervaren van lichamelijk sensaties +reacties hieronder valt 1.ervaren veiligheid +gehechtheid 2.intitmiteit
bv knuffelen 3.genderidentieit 4.seksuele oriëntatie 5.aangaan relaties emotioneel is 1.mate mens bewust eigen gevoelens
ervaart 2.emoties kan benoemen 3.grip op emoties heeft bv geen onbeheersbare driftbui cognitief is mentale ontwikkeling
bv lezen, schrijven 2 delen 1.verbaal is taligheid +verbaal geheugen 2.performale is ruimtelijk inzicht +kunnen planen
Disharmonische profiel is wanneer cliënt in ene ontwikkelingsgebied al veel beter/verder ontwikkeld is dan in ander gebied dus
ontwikkelingsgebieden zijn niet in evenwicht met elkaar bv cliënt ziet er volwassen uit kan verbaal goed uiten maar laag IQ dus
makkelijk beïnvloedbaar gevaar verkeerde vriendschappen in vb dus disharmonie cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling
conclusie disharmonisch profiel maakt iemand kwetsbaar want omgeving kan moeilijk juiste inschatting maken van niveau kan bv
leiden tot moeilijk verstaanbaar gedrag is cliënt vertoont gedrag dat anderen lastig begrijpen of hinderlijk is grote invloed van stress
dan vaak regressie is terugval in ontwikkelingsniveau dan keert iemands reactie op negatieve gevoelens terug naar eerdere fase in
ontwikkeling bv bedplassen bij al zindelijk kind ook bestaat omgekeerde regressie is sprong vooruit in ontwikkelingsfase bv structuur
aangepaste school sprong cognitief want normale school emotioneel belastend dus was prestatie cognitief minder
Cultuur ook invloed op ontwikkeling 1.cultuur 2.soociaaleconomische status cultuur om iemands ontwikkeling juiste in te
schatten belangrijk je verdiepen in standaarden die geleden voor iemands cultuur want ontwikkeling is cultuur afhankelijk bv deze
cursus gebaseerd op blanke rijke kinderen uit Westerse cultuur dus kind niet Westerse cultuur anders hou daar rekening mee vb
Muller-Lyer illusie kids Westerse landen zien bovenste lijn langer want zijn gewoon aan rechthoekige gebouwen kids Z-Afrika zien
lijnen even lang want gewoon aan bomen, planten p.30 vb verschil cultuur taalvaardigheid Westerse cultuur eerst woordjes leren bv
kip, vis Japanse cultuur eerst beleefdheid leren dan woordjes let op ook binnen Westerse cultuur verschillen bv NL of BE
sociaaleconomisch status =SES 5 factoren 1.Inkomen 2.scholingsgraad 3.Opleiding 4.Beroepsniveau 5.Maatschappelijke status
Nature – nurture debat is discussie eigenschappen mens bepaald door 1.nature =genetisch of 2.nurture =door omgeving
nature dus enkel genetisch geen invloed opvoeding en omgeving nature kenmerken 1.genetisch 2.ontwikkeling door groei
+rijping 3.aangeboren kennis 4.alles is bij geboorte bepaald 5.pedagogisch pessimisme =opvoeding doet er niet toe nurture
dus enkel door omgeving en opvoeding geen invloed genen nurture kenmerken 1.ontwikkeling door milieu en omgeving
2.kennis door operante en klassieke conditionering 3.tabula rasa =onbeschreven blad geboren 4.pedagogisch optimisme =
opvoeding bepaald alles bv voetbaltalent door nature =goed uithoudingsvermogen of nurture =eindeloos veel trainen
vandaag over eens zowel genen als omgeving hebben invloed op eigenschappen persoon +beïnvloeden elkaar conclusie
50%nature + 50% nurture bv antisociaal gedrag =voortdurend normen overtreden is bewezen helft erfelijk +helft opvoeding
naast nature-nurture bestaat er zelfbepaling is eigen vrije wil zo leven uitbouwen volgens persoonlijke voorkeuren, interesses
, en waarden
Kritieke en gevoelige periode mens kent tijdens ontwikkeling 1.gevoelige periodes 2.kritieke periode waarin hij bepaalde
vaardigheden kan leren Gevoelige periode is periode waarin kind zeer vatbaar is voor aanleren bepaalde vaardigheid na die
periode kan nog wel maar moeilijker let op hersenen plasticiteit is mens leert leven lang +past zich aan, aan veranderende
omstandigheden maar in gevoelige periodes is veel meer mogelijkheid vb gevoelige periodes 1.norm- & schuldbesef bij schoolkind
2.hechting bij baby hechting is interactie tussen kind en opvoeder leidt tot duurzame, liefdevolle relatie hechting pas vanaf 6weken
want eerst cognitief ontwikkelen vb hechting imprinting jongen ganzen is 1e groot bewegend ding dat ze zien, zien ze als moeder en
lopen ze achter Kritieke periode is specifieke periode waarin vaardigheid best kan worden aangeleerd als iemand in die specifieke
periode niet voldoende stimulans krijgt kan gevolg zijn dat bepaalde functie niet (goed) tot ontwikkeling komt komt door vatbaarheid
hersenen voor nieuw aan te leren vaardigheid in die periode dus ons neurologische systeem moet bepaalde prikkels ondergaan om
standaard ontwikkeling goed te kunnen doorlopen vb kritieke periodes 1.zicht 2.taalvaardigheid 3.hersenontwikkeling zicht is baby
=3–8 mnd want als baby in die periode niet wordt blootgesteld aan lichtprikkel zal hij blijvend blind zijn komt door als hersengebied
niet gebruikt wordt word die overgenomen door andere functie dus use it or lose it taalvaardigheid is 2–13 jaar als kind in die
periode niet genoeg met taal in aanraking komt zal kind taal nooit op juiste manier gebruiken Bv Genie p.39 Hersenontwikkeling als
bepaalde eigenschappen of vaardigheden niet worden ontwikkeld tijdens kritieke periode, blijft hersenontwikkeling hiervan beperkt
komt door jonge hersen zijn plastische ouder worden neemt plasticiteit af dus voldoende prikkels krijgen in jonge jaren is cruciaal
prikkels betekent voldoende uitdaging hoeveel uitdaging afhankelijk van kind daarom moet je kind goed observeren bv bij erg
verwaarloosde kids in schedel minder hersenweefsel en meer hersenvocht
Emotionele ontwikkeling van ERIKSON bestaat uit 8 fasen met ontwikkelingstaken/conflicten die mens doorloopt volgens
Erikson komen psychische problemen door niet doorlopen van een fase fases zijn 1e fase 0-1.5j=basisvertrouwen vs
wantrouwen 2e fase 1.5-3j=autonomie vs schaamte 3e fase 3-5j=initiatief vs schuld 4e fase 6-11j=ijver vs minderwaardig-
heid 5e fase 12-18j=identiteit vs rolverwarring 6e fase 18-40=intimiteit vs isolatie 7e fase 40-65j=generativiteit vs stagnatie
8e fase 65+ =ego integriteit vs wanhoop er is altijd spanning tussen twee conflicten/taken je moet eerst ene bereiken voor
je naar volgende kan belangrijk sociale steun om niveaus door te maken uitkomst altijd ene of andere al die taken zijn
fundamentele ontwikkelingstaken fase 1 als aan behoefte baby wordt voldaan dan basisvertrouwen niet dan geen
vertrouwen in wereld om hem heen dan wantrouwen heeft grote gevolgen voor hechtingsproces fase 2 als eigen wil mag
hebben +zelfstandig mag zijn dan autonomie niet dan moeilijk voor zichzelf opkomen +moeite eigen beslissingen nemen
dan schaamte fase 3 als er ruimte is voor eigen initiatief leert persoon identiteit kennen dan initiatief niet dan denkt hij dat
iets doen leid tot liefdesverlies dan schuld fase 4 als vaardigheden +kennis zijn opgedaan dan ijver niet dan durft hij zijn
potentieel niet te laten zien dan minderwaardigheid fase 5 als hij identiteit durft laten zien dus evenwichtig persoonlijkheid
dan identiteit niet dan geen eigen identiteit dan rolverwarring bv kinderen die rol moeder vroeg op moeten nemen fase 6
deze fase kinderen +relatie dus opofferingen bv vrije tijd, geld goed doorlopen dan stabiele levenssituatie dan intimiteit niet
bij teveel opoffering dan isolatie fase 7 als je gevoel hebt van waarde en nut dan generativiteit niet dan stagnatie =
stilstaan fase 8 hangt af van vorige stadia bij kalmte dan integriteit niet dan wanhoop =rusteloosheid kritiek op Erikson je
kan ontwikkeling niet indelen in strakke fasen +model is ontwikkeld op basis van witte rijke Amerikaanse studenten
Begeleidingsdriehoek bestaat uit 1.acceptatie tonen 2.houvast bieden 3.ruimte geven acceptatie is aanvaarden van (bv baby,
of oudere) zoals hij is met al zijn behoeftes, gevoelens, temperament houvast bieden is creëren van stabiele +voorspelbare
omgeving voor (bv baby, of oudere) ruimte geven is gelegenheid geven aan (bv baby, of oudere) om te exploreren +te leren
+zich te ontwikkelen bv baby, oudere telt per ontwikkelingsfase dus vervang deze door ontwikkelingsfase waar het over
gaat dus baby, peuter, kleuter, schoolkind, adolescent, volwassene of oudere
A1
A2
A3
Kalenderleeftijd vs ontwikkelingsleeftijd bestaat uit 1.kalenderleeftijd 2.ontwikkelingsleeftijd Kalenderleeftijd is hoe oud iemand
is dus vanaf geboortedatum ontwikkelingsleeftijd is in welke ontwikkelingsfase iemand zich bevindt let op ontwikkelingsleeftijd kan
afwijken van kalenderleeftijd Bv kalenderleeftijd 18j ontwikkelingsleeftijd 3j probleem cliënt bv kalenderleeftijd 18j ontwikkelingsleeftijd 3j
overvraagt is cliënt wordt niet passend bij verstandelijk vermogen maar bij kalenderleeftijd benaderd dus wordt teveel verwacht overvragen
kan op gebied van cognitief, emotioneel, sociaal daarom belangrijk OPB kennis ontwikkelingspsychologie is psychologische veranderingen
die bij bepaalde leeftijd horen zodat je weet welk gedrag hoort bij bepaalde ontwikkelingsleeftijd cliënt +hoe dus met cliënt om te gaan
WAT VOORAF GING
Van conceptie naar foetus conceptie 23 mannelijke chromosomen versmelten met 23 vrouwelijke chromosomen fases
1.Zygote 2.Kiemstadium 3.Embryonaal stadium 4.Foetaal stadium Zygote is bevruchte eicel dus 1e cel nieuw individu die
tijdens bevruchting ontstaat door samensmelting eicel en zaadcel Kiemstadium is 0-14 dagen kenmerk innesteling embryonaal
stadium is 14dagen-8weken kenmerk uitgroei verschillende organen foetaal stadium is 8-38weken kenmerk groei +voltooiing
Geboortegewicht gemiddeld 3-3,5 kg lengte 46-54cm normale zwangerschapduur 266dagen of 38weken of 9maand geboorte
voldragen kind 35-40 weken ken begrippen 1.Dysmatuur is te laag gewicht tov zwangerschapduur <2,5 kg 2.Prematuur of preterm is
te vroeg geboren < 35 weken 3.Postterm is te laat geboren >40 weken risicofactoren zwangerschap 1.Infecties 2.Medicijnen
3.legale en illegale drugs omgevingsfactoren 1.chemische stoffen 2.röntgenstralen 3.stress 4.verkeerde voeding 5.leeftijd ouders
Fases bevalling 1.indaling 2.weeën 3.ontsluiting 4.persweeën 5.draaien hoofdje 6.geboorte A1 juiste ligging baby bevalling gezicht
richting rug mama foute ligging bv 1.stuitligging 2.sterrenkijker 3.voorhoofdsligging elk fase kent hoge gevoeligheid bv embryo fase
tot 6w voor centraal zenuwstelsel +hart tot 8weken voor armen +benen +ogen A2 1e test is APGAR is 1e test na geboorte staat voor
1.Appearence =kleur baby 2.Puls =hartslag baby 3.Grimace =reactie baby op prikkels 4.Activity =spiertonus (spierspanning)
5.Resporation =ademhaling baby elk punt staat op score 0-1-2 totaal score 0-3 nood zuurstof 4-6 extra waakzaam zijn 7-10 goed A3
INTRODUCTIE IN DE ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
verschil ontwikkelingspsychologie en levenslooppsychologie is ontwikkelingspsychologie is kinderen en jongeren op alle
ontwikkelingsgebieden – levenslooppsychologie is hele levensloop van conceptie tot dood alle ontwikkelingsgebieden
Ontwikkelingstaken ken begrip ontwikkelingstaken zijn bepaalde vaardigheden die mens in bepaalde levensfase eigen hoort te
maken deze worden steeds complexer Vb baby veilig hechten of adolescent eigen autonome identiteit vormen als
ontwikkelingstaken niet in bepaalde fase worden volbracht ontstaat 1.ontwikkelingsachterstand of 2.ontwikkelingsbeperking
ontwikkelingsachterstand is ontwikkeling die nog kan wel ingehaald kan worden oorzaak omstandigheden of gezondheidsproblemen
waardoor ontwikkeling is gestopt bv na gezondheidsproblemen achterstand ontwikkeling inhalen ontwikkelingsbeperking is definitief
tekort aan capaciteiten die niet ingehaald kan worden dus je bereikt bepaald plafond met persoon belangrijk
ontwikkelingsmogelijkheden mensen met beperking kennen want kleine stapjes maken ze nog altijd
Ontwikkelingsfasen en ontwikkelingsperspectief ontwikkelingsfase 8 fases 1.baby 2.peuter 3.kleuter 4.schoolkind
5.adolescent 6.volwassenen 7.oudere baby is 0-1.5j onderverdeling deze fase vanaf 1j dreumes want baby kan dan lopen
peuter is 1.5-3j kleuter is 4-5j schoolkind is 6-12j adolescent is 13-21j onderverdeling deze fase 13-15j puberteit want
lichamelijke verandering volwassen is 22-67j onderverdeling deze fase 1.jongvolwassene 22-35j 2.middenvolwassene 36-
50j 3.oudvolwassene 51-67j oudere is 68j tot dood ontwikkelingsperspectief is niveau dat uiteindelijk van cliënt verwacht
wordt als maximaal haalbaar op bepaald ontwikkelingsgebied bv ernstig VB max peuter 2j
Ontwikkelingsgebieden zijn verschillende terreinen waarop mens kan ontwikkelen met bijbehorende kenmerken zo kan je
zien of cliënt “op schema” loopt let op gebieden beïnvloeden elkaar 5 gebieden zijn 1.lichamelijk ontwikkeling 2.sociale
ontwikkeling 3.psychoseksuele ontwikkeling 4.emotionele ontwikkeling 5.cognitieve ontwikkeling lichamelijk kenmerken
1.groei 2.spierkracht 3.zintuigen 4.motoriek sociaal is inschatten wat word bedoeld met gevoelens, gedachten, mening,
behoeften anderen maar ook daarnaar kunnen handelen +omgaan met anderen dus niet meer zoals peuter ik centraal
psychoseksueel is ervaren van lichamelijk sensaties +reacties hieronder valt 1.ervaren veiligheid +gehechtheid 2.intitmiteit
bv knuffelen 3.genderidentieit 4.seksuele oriëntatie 5.aangaan relaties emotioneel is 1.mate mens bewust eigen gevoelens
ervaart 2.emoties kan benoemen 3.grip op emoties heeft bv geen onbeheersbare driftbui cognitief is mentale ontwikkeling
bv lezen, schrijven 2 delen 1.verbaal is taligheid +verbaal geheugen 2.performale is ruimtelijk inzicht +kunnen planen
Disharmonische profiel is wanneer cliënt in ene ontwikkelingsgebied al veel beter/verder ontwikkeld is dan in ander gebied dus
ontwikkelingsgebieden zijn niet in evenwicht met elkaar bv cliënt ziet er volwassen uit kan verbaal goed uiten maar laag IQ dus
makkelijk beïnvloedbaar gevaar verkeerde vriendschappen in vb dus disharmonie cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling
conclusie disharmonisch profiel maakt iemand kwetsbaar want omgeving kan moeilijk juiste inschatting maken van niveau kan bv
leiden tot moeilijk verstaanbaar gedrag is cliënt vertoont gedrag dat anderen lastig begrijpen of hinderlijk is grote invloed van stress
dan vaak regressie is terugval in ontwikkelingsniveau dan keert iemands reactie op negatieve gevoelens terug naar eerdere fase in
ontwikkeling bv bedplassen bij al zindelijk kind ook bestaat omgekeerde regressie is sprong vooruit in ontwikkelingsfase bv structuur
aangepaste school sprong cognitief want normale school emotioneel belastend dus was prestatie cognitief minder
Cultuur ook invloed op ontwikkeling 1.cultuur 2.soociaaleconomische status cultuur om iemands ontwikkeling juiste in te
schatten belangrijk je verdiepen in standaarden die geleden voor iemands cultuur want ontwikkeling is cultuur afhankelijk bv deze
cursus gebaseerd op blanke rijke kinderen uit Westerse cultuur dus kind niet Westerse cultuur anders hou daar rekening mee vb
Muller-Lyer illusie kids Westerse landen zien bovenste lijn langer want zijn gewoon aan rechthoekige gebouwen kids Z-Afrika zien
lijnen even lang want gewoon aan bomen, planten p.30 vb verschil cultuur taalvaardigheid Westerse cultuur eerst woordjes leren bv
kip, vis Japanse cultuur eerst beleefdheid leren dan woordjes let op ook binnen Westerse cultuur verschillen bv NL of BE
sociaaleconomisch status =SES 5 factoren 1.Inkomen 2.scholingsgraad 3.Opleiding 4.Beroepsniveau 5.Maatschappelijke status
Nature – nurture debat is discussie eigenschappen mens bepaald door 1.nature =genetisch of 2.nurture =door omgeving
nature dus enkel genetisch geen invloed opvoeding en omgeving nature kenmerken 1.genetisch 2.ontwikkeling door groei
+rijping 3.aangeboren kennis 4.alles is bij geboorte bepaald 5.pedagogisch pessimisme =opvoeding doet er niet toe nurture
dus enkel door omgeving en opvoeding geen invloed genen nurture kenmerken 1.ontwikkeling door milieu en omgeving
2.kennis door operante en klassieke conditionering 3.tabula rasa =onbeschreven blad geboren 4.pedagogisch optimisme =
opvoeding bepaald alles bv voetbaltalent door nature =goed uithoudingsvermogen of nurture =eindeloos veel trainen
vandaag over eens zowel genen als omgeving hebben invloed op eigenschappen persoon +beïnvloeden elkaar conclusie
50%nature + 50% nurture bv antisociaal gedrag =voortdurend normen overtreden is bewezen helft erfelijk +helft opvoeding
naast nature-nurture bestaat er zelfbepaling is eigen vrije wil zo leven uitbouwen volgens persoonlijke voorkeuren, interesses
, en waarden
Kritieke en gevoelige periode mens kent tijdens ontwikkeling 1.gevoelige periodes 2.kritieke periode waarin hij bepaalde
vaardigheden kan leren Gevoelige periode is periode waarin kind zeer vatbaar is voor aanleren bepaalde vaardigheid na die
periode kan nog wel maar moeilijker let op hersenen plasticiteit is mens leert leven lang +past zich aan, aan veranderende
omstandigheden maar in gevoelige periodes is veel meer mogelijkheid vb gevoelige periodes 1.norm- & schuldbesef bij schoolkind
2.hechting bij baby hechting is interactie tussen kind en opvoeder leidt tot duurzame, liefdevolle relatie hechting pas vanaf 6weken
want eerst cognitief ontwikkelen vb hechting imprinting jongen ganzen is 1e groot bewegend ding dat ze zien, zien ze als moeder en
lopen ze achter Kritieke periode is specifieke periode waarin vaardigheid best kan worden aangeleerd als iemand in die specifieke
periode niet voldoende stimulans krijgt kan gevolg zijn dat bepaalde functie niet (goed) tot ontwikkeling komt komt door vatbaarheid
hersenen voor nieuw aan te leren vaardigheid in die periode dus ons neurologische systeem moet bepaalde prikkels ondergaan om
standaard ontwikkeling goed te kunnen doorlopen vb kritieke periodes 1.zicht 2.taalvaardigheid 3.hersenontwikkeling zicht is baby
=3–8 mnd want als baby in die periode niet wordt blootgesteld aan lichtprikkel zal hij blijvend blind zijn komt door als hersengebied
niet gebruikt wordt word die overgenomen door andere functie dus use it or lose it taalvaardigheid is 2–13 jaar als kind in die
periode niet genoeg met taal in aanraking komt zal kind taal nooit op juiste manier gebruiken Bv Genie p.39 Hersenontwikkeling als
bepaalde eigenschappen of vaardigheden niet worden ontwikkeld tijdens kritieke periode, blijft hersenontwikkeling hiervan beperkt
komt door jonge hersen zijn plastische ouder worden neemt plasticiteit af dus voldoende prikkels krijgen in jonge jaren is cruciaal
prikkels betekent voldoende uitdaging hoeveel uitdaging afhankelijk van kind daarom moet je kind goed observeren bv bij erg
verwaarloosde kids in schedel minder hersenweefsel en meer hersenvocht
Emotionele ontwikkeling van ERIKSON bestaat uit 8 fasen met ontwikkelingstaken/conflicten die mens doorloopt volgens
Erikson komen psychische problemen door niet doorlopen van een fase fases zijn 1e fase 0-1.5j=basisvertrouwen vs
wantrouwen 2e fase 1.5-3j=autonomie vs schaamte 3e fase 3-5j=initiatief vs schuld 4e fase 6-11j=ijver vs minderwaardig-
heid 5e fase 12-18j=identiteit vs rolverwarring 6e fase 18-40=intimiteit vs isolatie 7e fase 40-65j=generativiteit vs stagnatie
8e fase 65+ =ego integriteit vs wanhoop er is altijd spanning tussen twee conflicten/taken je moet eerst ene bereiken voor
je naar volgende kan belangrijk sociale steun om niveaus door te maken uitkomst altijd ene of andere al die taken zijn
fundamentele ontwikkelingstaken fase 1 als aan behoefte baby wordt voldaan dan basisvertrouwen niet dan geen
vertrouwen in wereld om hem heen dan wantrouwen heeft grote gevolgen voor hechtingsproces fase 2 als eigen wil mag
hebben +zelfstandig mag zijn dan autonomie niet dan moeilijk voor zichzelf opkomen +moeite eigen beslissingen nemen
dan schaamte fase 3 als er ruimte is voor eigen initiatief leert persoon identiteit kennen dan initiatief niet dan denkt hij dat
iets doen leid tot liefdesverlies dan schuld fase 4 als vaardigheden +kennis zijn opgedaan dan ijver niet dan durft hij zijn
potentieel niet te laten zien dan minderwaardigheid fase 5 als hij identiteit durft laten zien dus evenwichtig persoonlijkheid
dan identiteit niet dan geen eigen identiteit dan rolverwarring bv kinderen die rol moeder vroeg op moeten nemen fase 6
deze fase kinderen +relatie dus opofferingen bv vrije tijd, geld goed doorlopen dan stabiele levenssituatie dan intimiteit niet
bij teveel opoffering dan isolatie fase 7 als je gevoel hebt van waarde en nut dan generativiteit niet dan stagnatie =
stilstaan fase 8 hangt af van vorige stadia bij kalmte dan integriteit niet dan wanhoop =rusteloosheid kritiek op Erikson je
kan ontwikkeling niet indelen in strakke fasen +model is ontwikkeld op basis van witte rijke Amerikaanse studenten
Begeleidingsdriehoek bestaat uit 1.acceptatie tonen 2.houvast bieden 3.ruimte geven acceptatie is aanvaarden van (bv baby,
of oudere) zoals hij is met al zijn behoeftes, gevoelens, temperament houvast bieden is creëren van stabiele +voorspelbare
omgeving voor (bv baby, of oudere) ruimte geven is gelegenheid geven aan (bv baby, of oudere) om te exploreren +te leren
+zich te ontwikkelen bv baby, oudere telt per ontwikkelingsfase dus vervang deze door ontwikkelingsfase waar het over
gaat dus baby, peuter, kleuter, schoolkind, adolescent, volwassene of oudere
A1
A2
A3
