Levenslang leren en gelijke kansen 2025
College 1: introductie OPO Levenslang leren
Levenslang leren vanuit meerdere perspectieven:
- Historische blik:
o origine van het concept
o Wat is ‘leren’?
- Hedendaagse blik
o OPO in hedendaagse literatuur
o Definities, maatstaven, participatiegraad, inclusie meten...
Ook op meerdere niveaus:
- Micro: individu: wat motiveert die persoon
- Meso: kijken naar organisaties, rol van kennis, mismatches
- Macro: systeem kenmerken en kijken naar het beleid internationaal
Evaluatie:
- Schriftelijk examen met multiple choice en open vragen, ook lessen van
gastsprekers!
Verplicht:
KU Leuven Visie en beleidsplan onderwijs en studenten 2014
– 2017 (p.12-19), DOI:
https://www.kuleuven.be/onderwijs/visie-en-
beleid/bestanden/beleidsplan#:~:text=In%20essentie%20stelt
%20de%20visie,beklijvend%20en%20motiverend%20zal%20
zijn
KULeuven visie op onderwijs bestaat uit 3 pijlers:
Pijler 1: ‘disciplinaire future self’ : je kiest een bepaalde opleiding omdat je ook een
bepaald beeld hebt van jezelf. Je toekomstbeeld, het wordt gecreerd door interactie
met anderen.
Pijler 2: de persoonsvormende betekenis van het geboden onderwijs
Pijler 3: bijdragen aan de maatschappelijke opdracht
Waarom is levenslang leren belangrijk? :
- Ontplooiing: deelnemen aan sml, aanleren kennis, vaardigheden en attitudes,
integratie van nieuwkomers
,Zita Geusens Levenslang leren 2025
- Aanpassingsvermogen: blijven aanpassen en bijleren om mee te zijn met de
nieuwste dingen, veranderende context
- Bekampen skills mismatch: spanningsveld oplossen door bv opleidingen aan te
bieden
College 2: Belangrijke theoretische ontwikkelingen in de kijk op
(levenslang) leren
Geen boek, alles op toledo en pas na de les.
Verplichte tekst: Murphy & Knight: Exploring a century of advancements in the science
of learning. Review of research in education 402-456
Wat is leren? Afhankelijk van jouw wetenschappelijk perspectief ga je tot een andere
definitie komen. Om dan toch een ruime definitie te geven kan je zeggen dat: “any
process that in living organisms leads to permanent capacity change and wich is not
solely due to biological maturation or aging” (Illeris, 2008). Leren is dus iets anders dan
maturatie. Leren is een specifieke vorm van verandering, wat is die verandering? Kan op
veel vlakken verandering teweeg brengen.
Murphy & Knight
Perspectieven of lenzen: volgtijdelijk
2
,Zita Geusens Levenslang leren 2025
Behavioristisch perspectief = gedragsmatige blik op leren: leren wordt gezien als een
verandering in gedrag – dat kan worden waargenomen en gemeten – als gevolg van
omgevingsinvloeden. Gebaseerd op stimulus-respons.
Biologisch/neurologisch perspectief: biologische visie op leren:
- Leren initieert verbanden of neurale paden in de hersenen (vb.
Muziekinstrument leren spelen)
- Onze hersenen zijn er flexibel (neuroplasticiteit)
- Neurale paden die worden herhaald worden sterker en zullen met minder
moeite herhaald worden. (automatisering)
- Het maken van nieuwe neurale paden of verstoren van oude denkroutes kan
pijnlijk voelen.
Cognitief perspectief (Jerome Bruner, 1956):
- Kritiek op het behaviorisme
- Intresse in mentale processen: We moeten meer nadenken over ons denken
- Opkomst computer
o Computer als metafoor (Alan Turing)
o De centrale vraag: hoe verwerkt een mens informatie?
Leren = actief, constructief en doelgericht proces dat veranderingen in menselijke
kennisstructuren (schematica), denkbeelden of redeneringen omvat. Leerkrachten
leren leren: studenten helpen om info beter te verwerken en onthouden.
Het begint bij waarnemingen die info geven, die info wordt dan cognitief verwerkt. Je
kan die kennis terug oproepen en betekenis geven aan die nieuwe kennis e, hierdoor
gedrag aanpassen.
Metacognitie (denken over denken): cognitieve processen zelf kunnen worden
aangepast.
3
, Zita Geusens Levenslang leren 2025
- Informatie-verwerkingstheorie: info via zintuigen > gecodeerd in het
werkgeheugen > opgeslagen in het LTG
- Cognitief constructivisme (piaget): individuen gaan actief kennis construeren
door nieuwe info te integreren met bestaande schema’s via assimilatie (nieuwe
kennis verwerken adhv bestaande kennis) en accommodatie.
- Radicaal constructivisme: kennis= geen objectieve weergave van de
werkelijkheid
Cultureel/contextueel perspectief op leren (cognitief was oke maar ze miste
context (Vygotsky)
Dit perspectief beklemtoont de invloed van sociale, culturele en omgevingsfactoren op
leren. Het contrasteert met het klassiek cognitief constructivisme, dat minder
aandacht heeft voor de wisselwerking tussen individu en omgeving en de sociale aard
van leren. Binnen dit perspectief:
• Leren is sociaal en cultureel ingebed, geen individuele of passieve activiteit.
• Belangrijke theorieën zijn het sociaal constructivisme (Vygotsky) en sociale
cognitie (Bandura).
• Praktische toepassingen in onderwijs: scaffolding, sociaal leren via dialoog en
argumentatie, probleemgebaseerd leren.
• Gesitueerde cognitie: kennis ontstaat in interactie met de context.
• Community of practice (Lave & Wenger): leren is participeren in een
gemeenschap.
• Onderwijsimplicaties: authentieke leeractiviteiten, samenwerking,
contextgebonden leermaterialen.
Overzicht van drie leertheoretische perspectieven (volgens Murphy &
Knight, 2016):
Perspect
Focus Kernbegrippen Belangrijke figuren
ief
Observeerbaar
Behaviori Klassieke en operante
gedrag en Pavlov, Skinner,
stisch/bi conditionering,
omgevingsinvloed Thorndike, Hull
ologisch gedragsverandering
en
4
College 1: introductie OPO Levenslang leren
Levenslang leren vanuit meerdere perspectieven:
- Historische blik:
o origine van het concept
o Wat is ‘leren’?
- Hedendaagse blik
o OPO in hedendaagse literatuur
o Definities, maatstaven, participatiegraad, inclusie meten...
Ook op meerdere niveaus:
- Micro: individu: wat motiveert die persoon
- Meso: kijken naar organisaties, rol van kennis, mismatches
- Macro: systeem kenmerken en kijken naar het beleid internationaal
Evaluatie:
- Schriftelijk examen met multiple choice en open vragen, ook lessen van
gastsprekers!
Verplicht:
KU Leuven Visie en beleidsplan onderwijs en studenten 2014
– 2017 (p.12-19), DOI:
https://www.kuleuven.be/onderwijs/visie-en-
beleid/bestanden/beleidsplan#:~:text=In%20essentie%20stelt
%20de%20visie,beklijvend%20en%20motiverend%20zal%20
zijn
KULeuven visie op onderwijs bestaat uit 3 pijlers:
Pijler 1: ‘disciplinaire future self’ : je kiest een bepaalde opleiding omdat je ook een
bepaald beeld hebt van jezelf. Je toekomstbeeld, het wordt gecreerd door interactie
met anderen.
Pijler 2: de persoonsvormende betekenis van het geboden onderwijs
Pijler 3: bijdragen aan de maatschappelijke opdracht
Waarom is levenslang leren belangrijk? :
- Ontplooiing: deelnemen aan sml, aanleren kennis, vaardigheden en attitudes,
integratie van nieuwkomers
,Zita Geusens Levenslang leren 2025
- Aanpassingsvermogen: blijven aanpassen en bijleren om mee te zijn met de
nieuwste dingen, veranderende context
- Bekampen skills mismatch: spanningsveld oplossen door bv opleidingen aan te
bieden
College 2: Belangrijke theoretische ontwikkelingen in de kijk op
(levenslang) leren
Geen boek, alles op toledo en pas na de les.
Verplichte tekst: Murphy & Knight: Exploring a century of advancements in the science
of learning. Review of research in education 402-456
Wat is leren? Afhankelijk van jouw wetenschappelijk perspectief ga je tot een andere
definitie komen. Om dan toch een ruime definitie te geven kan je zeggen dat: “any
process that in living organisms leads to permanent capacity change and wich is not
solely due to biological maturation or aging” (Illeris, 2008). Leren is dus iets anders dan
maturatie. Leren is een specifieke vorm van verandering, wat is die verandering? Kan op
veel vlakken verandering teweeg brengen.
Murphy & Knight
Perspectieven of lenzen: volgtijdelijk
2
,Zita Geusens Levenslang leren 2025
Behavioristisch perspectief = gedragsmatige blik op leren: leren wordt gezien als een
verandering in gedrag – dat kan worden waargenomen en gemeten – als gevolg van
omgevingsinvloeden. Gebaseerd op stimulus-respons.
Biologisch/neurologisch perspectief: biologische visie op leren:
- Leren initieert verbanden of neurale paden in de hersenen (vb.
Muziekinstrument leren spelen)
- Onze hersenen zijn er flexibel (neuroplasticiteit)
- Neurale paden die worden herhaald worden sterker en zullen met minder
moeite herhaald worden. (automatisering)
- Het maken van nieuwe neurale paden of verstoren van oude denkroutes kan
pijnlijk voelen.
Cognitief perspectief (Jerome Bruner, 1956):
- Kritiek op het behaviorisme
- Intresse in mentale processen: We moeten meer nadenken over ons denken
- Opkomst computer
o Computer als metafoor (Alan Turing)
o De centrale vraag: hoe verwerkt een mens informatie?
Leren = actief, constructief en doelgericht proces dat veranderingen in menselijke
kennisstructuren (schematica), denkbeelden of redeneringen omvat. Leerkrachten
leren leren: studenten helpen om info beter te verwerken en onthouden.
Het begint bij waarnemingen die info geven, die info wordt dan cognitief verwerkt. Je
kan die kennis terug oproepen en betekenis geven aan die nieuwe kennis e, hierdoor
gedrag aanpassen.
Metacognitie (denken over denken): cognitieve processen zelf kunnen worden
aangepast.
3
, Zita Geusens Levenslang leren 2025
- Informatie-verwerkingstheorie: info via zintuigen > gecodeerd in het
werkgeheugen > opgeslagen in het LTG
- Cognitief constructivisme (piaget): individuen gaan actief kennis construeren
door nieuwe info te integreren met bestaande schema’s via assimilatie (nieuwe
kennis verwerken adhv bestaande kennis) en accommodatie.
- Radicaal constructivisme: kennis= geen objectieve weergave van de
werkelijkheid
Cultureel/contextueel perspectief op leren (cognitief was oke maar ze miste
context (Vygotsky)
Dit perspectief beklemtoont de invloed van sociale, culturele en omgevingsfactoren op
leren. Het contrasteert met het klassiek cognitief constructivisme, dat minder
aandacht heeft voor de wisselwerking tussen individu en omgeving en de sociale aard
van leren. Binnen dit perspectief:
• Leren is sociaal en cultureel ingebed, geen individuele of passieve activiteit.
• Belangrijke theorieën zijn het sociaal constructivisme (Vygotsky) en sociale
cognitie (Bandura).
• Praktische toepassingen in onderwijs: scaffolding, sociaal leren via dialoog en
argumentatie, probleemgebaseerd leren.
• Gesitueerde cognitie: kennis ontstaat in interactie met de context.
• Community of practice (Lave & Wenger): leren is participeren in een
gemeenschap.
• Onderwijsimplicaties: authentieke leeractiviteiten, samenwerking,
contextgebonden leermaterialen.
Overzicht van drie leertheoretische perspectieven (volgens Murphy &
Knight, 2016):
Perspect
Focus Kernbegrippen Belangrijke figuren
ief
Observeerbaar
Behaviori Klassieke en operante
gedrag en Pavlov, Skinner,
stisch/bi conditionering,
omgevingsinvloed Thorndike, Hull
ologisch gedragsverandering
en
4
