Intrafamiliaal geweld
Definities van buiten leren maar wordt niet lettelrijk gevraagd.
Kennen van gastcollege’s: bv. verschil tussen mishandeling en misbehandeling
Bij een casus moet je er specifieke signalen kunnen uithalen (herkennen)
Prevalentie is niet te kennen want meestal onderschatting
Belangrijke adviezen etc. moet je wel kennen.
1 Introductie: herkenning en screening
Wat is intrafamiliaal geweld? (IFG)
Elk dwingend, intimiderend gedrag dat uitgeoefend wordt tegenover een gezins- of
familielid of (ex-) intieme partner én waarbij dit dwingend intimiderend gedrag gepaard gaat
met geweld of dreiging met geweld en een intrafamiliale invloed heeft
Zeker van belang in hiërarchische situatie bv. ouder naar kind.
Alleen de dreiging is al voldoende voor te spreken van intrafamiliaal geweld.
o Geweld: Vormen: fysiek, psychisch en seksueel geweld, alsook economische verdrukking,
isolatie. Het kan gaan over actief of passief (bv. verwaarlozing of dreigement) geweld of
dreiging met geweld. Het geweld kan zowel gepleegd worden door volwassenen als door
kinderen en adolescenten. Zowel kinderen als volwassenen kunnen er het slachtoffer van
zijn. Men kan zowel rechtstreeks als onrechtstreeks slachtoffer zijn van intrafamiliaal
geweld. Getuige zijn van geweld is in die zin ook een vorm van slachtofferschap.
o Intrafamiliaal: zowel partners als ex-partners, ouders (of diegenen die de ouderlijke taak
vervullen) tgo. kinderen, volwassenen tgo. ouderen, kinderen tgo. ouders en kinderen
onderling. Huisvrienden vallen buiten de afbakening van intrafamiliaal geweld.
Kijk serie vrt max: als je eens wist kunnen casussen uitkomen op examen
Vormen van IF
Kindermishandeling: ouder kind
Oudermishandeling: kind ouder
Ouderenmishandeling: volwassenen oudere
Partnergeweld: ouder/partner ouder/partner
o Of ex!
o Siblinggeweld: kind kind
Maar ook:
o Eergerelateerd geweld
- Gedwongen huwelijk, genitale verminking, …
Prevalentiecijfers
In België
o Elk jaar 50000 pv’s opgesteld over intra familiaal geweld waarschijnlijk een enorme
onderschatting, ongeveer 10% van de meldingen wordt effectief geregistreerd en zet
effectief de stap om het te melden.
, Schatting: topje van de ijsberg en dus niet de harde waarheid. Politie moet
registreren wat soort van IFG ze tegenkomen.
Nederland
o Mannen maken vaak ook minder melding door taboe, ze zijn net als vrouwen ook vaak
slachtoffer van IFG.
Signalenlijst
Exploratie van signalen: lijst signalen = puur didactisch. Maar er zijn problemen met lijsten:
o Weinigzeggend
o Andere oorzaak
o Kennis ontwikkelingspsychologie nodig
, o IFG is vaak een Multiproblem problematiek: het ene probleem kan oorzaak of gevolg zijn
van het andere. Bv. huwelijksproblemen, armoede, …
Signaal = alarmbelletje, ze zijn enorm belangrijk maar niet voldoende, je moet
doorvragen, extra informatie verzamelen, …
Voorbeeld: signalen van kindermishandeling
o Mogelijke lichamelijke signalen:
- Kind heeft versch., onverklaarbare blauwe plekken of andere verwondingen /
kneuzingen
- Kind is slecht verzorgd (bv. enkel T-shirt aan in de winter), niet hygiënisch (bv.
ongewassen haar), …
- Kind is vaak vermoeid, lusteloos, zwak
- Kind vertoont een houterige manier van bewegen
- Kind heeft urineweginfecties, vaginale of anale verwondingen
- Kind heeft eetproblemen (bv. geen eetlust) of slaapproblemen
o Mogelijke gezinssignalen:
- Onhygiënische of gebrekkige leefomstandigheden
- Gezin is sociaal geïsoleerd, weinig of geen betrokkenheid op omgeving of de school
- Gezin wisselt vaak van woning, huisarts, ziekenhuis, …
- Samenstelling van gezin wisselt (bv. moeder die regelmatig andere partners heeft)
- Andere kids zijn uit huis geplaatst, of door ouders vrijwillig ondergebracht in
internaat, een MPI, …
o Mogelijke signalen op school:
- Leerproblemen of ontwikkelingsproblemen bij kind
- Problemen met taal / spraak
- Kind is regelmatig afwezig of te laat op school
- Kind heeft geen eten/drinken bij
- Kind kan zich niet concentreren in de klas of verstoort de les
- Kind wil zich niet uitkleden bij turnles/zwemles
o Casus: welke signalen zijn verontrustend
Simon is 8 maanden oud. Oma maakt zich ernstig zorgen: Simon vertoont motorische
achterstand & reageert niet adequaat op sociale interactie. Hij is niet ondervoed, maar
wel vaak ziek. Vader v. Simon is schipper & vaak weg van huis, moeder heeft bipolaire
stoornis en functioneert zeer wisselend. Bij momenten is ze niet in staat om aandacht
aan Simon te geven of voor hem te zorgen. Op dit moment is de situatie aan het
escaleren: moeder ligt bijna continu in haar bed, is (nog) meer beginnen drinken en
Simon ziet er verwaarloosd uit… veel dingen zijn vooral opvallend door de leeftijd van
het kind.
Veiligheids- en risicotaxatie
Ongerustheid? Veiligheids- & risicotaxatie (= meer grondig en diepgaand, gestandaardiseerde
testen, …)
Veiligheid vergroten betrokkenen
Voorkomen
, Plan van aanpak: samen met andere hulpverleners inschatting maken om gerichter te gaan
werken.
Juiste hulp implementeren
Minder beoordelingsfouten: meer gestandaardiseerd
Gerichter observeren: iedereen heeft eigen rugzak. Door gericht te observeren gaan we
minder vanuit onze eigen bril kijken.
!! handelingsverlegenheid: hulpverleners die onvoldoende kennis hebben of angst hebben
om in te grijpen of erover te praten. Wees hier dus oplettend voor want je wilt niet voor
hebben dat je ergens van wist en niets hebt gedaan.
Beperkingen van veiligheids- en risicotaxatie
Protectieve factoren vergeten. Het is erg !! om in situaties ook voor positieve oog te hebben.
Bestaand foutenmarge
Geen richtlijn interventie
Weinig gekend, sommige hebben zelfs training nodig.
Kennis en klinische ervaring nodig. Omring je door mensen met ervaring over deze thema’s.
Soms training nodig
Protectieve factoren
Niet onderschatten!!
Hoe meer beschermende factoren, hoe kleiner het risico Geldt niet!!
Voorbeelden:
- Goed sociaal netwerk, open staan voor hulp, betrokkenheid, assertiviteit, kunnen
omgaan met kritiek.
Risicomanagement
Volgende stap na risicotaxatie
Verschillende mogelijkheden:
- Verwijderen: bv. arrestatie enkel mogelijk wanneer op heterdaad betrapt. Wel
kan ambulance persoon meenemen om af te koelen = enkel tijdelijk
- Vermijden: bv. opvangen slachtoffer
- Verminderen: bv. voorkomen met veiligheidsplan meest aanbevolen: bv.
stappenplan dat op papier wordt gezet over wat moet gebeuren in die situatie. Moet
wel mogelijk zijn in de situatie.
Implementatie in GGZ: kindreflex (in Nederland kindcheck)
Alle voorgaande stappen worden hierin samengenomen. Vaak gebruikt in GGZ, nog niet
overal gebruikt maar wordt steeds meer geïmplementeerd.
Vaak start hulpverlening bij ouder en worden de kids vergeten. Door dit in kaart te brengen
(gezinssituatie, wie brengt kinderen naar hobby’s nu dat moeder in CGG zit?, …)
Als de kids niet betrokken worden hebben ze later veel meer kans om later geweld te
gebruiken.
Risicofactoren voor daderschap
Situationele stress – in combinatie met gebrekkige coping
o vb. toename van conflicten in het gezin en de familie, ongeluk in de liefde, ontslag, ruzie
met baas, armoede, schulden, moeilijkheden met de kinderen, corona
Niet alleen voor daderschap maar ook voor slachtofferschap een risico:
Definities van buiten leren maar wordt niet lettelrijk gevraagd.
Kennen van gastcollege’s: bv. verschil tussen mishandeling en misbehandeling
Bij een casus moet je er specifieke signalen kunnen uithalen (herkennen)
Prevalentie is niet te kennen want meestal onderschatting
Belangrijke adviezen etc. moet je wel kennen.
1 Introductie: herkenning en screening
Wat is intrafamiliaal geweld? (IFG)
Elk dwingend, intimiderend gedrag dat uitgeoefend wordt tegenover een gezins- of
familielid of (ex-) intieme partner én waarbij dit dwingend intimiderend gedrag gepaard gaat
met geweld of dreiging met geweld en een intrafamiliale invloed heeft
Zeker van belang in hiërarchische situatie bv. ouder naar kind.
Alleen de dreiging is al voldoende voor te spreken van intrafamiliaal geweld.
o Geweld: Vormen: fysiek, psychisch en seksueel geweld, alsook economische verdrukking,
isolatie. Het kan gaan over actief of passief (bv. verwaarlozing of dreigement) geweld of
dreiging met geweld. Het geweld kan zowel gepleegd worden door volwassenen als door
kinderen en adolescenten. Zowel kinderen als volwassenen kunnen er het slachtoffer van
zijn. Men kan zowel rechtstreeks als onrechtstreeks slachtoffer zijn van intrafamiliaal
geweld. Getuige zijn van geweld is in die zin ook een vorm van slachtofferschap.
o Intrafamiliaal: zowel partners als ex-partners, ouders (of diegenen die de ouderlijke taak
vervullen) tgo. kinderen, volwassenen tgo. ouderen, kinderen tgo. ouders en kinderen
onderling. Huisvrienden vallen buiten de afbakening van intrafamiliaal geweld.
Kijk serie vrt max: als je eens wist kunnen casussen uitkomen op examen
Vormen van IF
Kindermishandeling: ouder kind
Oudermishandeling: kind ouder
Ouderenmishandeling: volwassenen oudere
Partnergeweld: ouder/partner ouder/partner
o Of ex!
o Siblinggeweld: kind kind
Maar ook:
o Eergerelateerd geweld
- Gedwongen huwelijk, genitale verminking, …
Prevalentiecijfers
In België
o Elk jaar 50000 pv’s opgesteld over intra familiaal geweld waarschijnlijk een enorme
onderschatting, ongeveer 10% van de meldingen wordt effectief geregistreerd en zet
effectief de stap om het te melden.
, Schatting: topje van de ijsberg en dus niet de harde waarheid. Politie moet
registreren wat soort van IFG ze tegenkomen.
Nederland
o Mannen maken vaak ook minder melding door taboe, ze zijn net als vrouwen ook vaak
slachtoffer van IFG.
Signalenlijst
Exploratie van signalen: lijst signalen = puur didactisch. Maar er zijn problemen met lijsten:
o Weinigzeggend
o Andere oorzaak
o Kennis ontwikkelingspsychologie nodig
, o IFG is vaak een Multiproblem problematiek: het ene probleem kan oorzaak of gevolg zijn
van het andere. Bv. huwelijksproblemen, armoede, …
Signaal = alarmbelletje, ze zijn enorm belangrijk maar niet voldoende, je moet
doorvragen, extra informatie verzamelen, …
Voorbeeld: signalen van kindermishandeling
o Mogelijke lichamelijke signalen:
- Kind heeft versch., onverklaarbare blauwe plekken of andere verwondingen /
kneuzingen
- Kind is slecht verzorgd (bv. enkel T-shirt aan in de winter), niet hygiënisch (bv.
ongewassen haar), …
- Kind is vaak vermoeid, lusteloos, zwak
- Kind vertoont een houterige manier van bewegen
- Kind heeft urineweginfecties, vaginale of anale verwondingen
- Kind heeft eetproblemen (bv. geen eetlust) of slaapproblemen
o Mogelijke gezinssignalen:
- Onhygiënische of gebrekkige leefomstandigheden
- Gezin is sociaal geïsoleerd, weinig of geen betrokkenheid op omgeving of de school
- Gezin wisselt vaak van woning, huisarts, ziekenhuis, …
- Samenstelling van gezin wisselt (bv. moeder die regelmatig andere partners heeft)
- Andere kids zijn uit huis geplaatst, of door ouders vrijwillig ondergebracht in
internaat, een MPI, …
o Mogelijke signalen op school:
- Leerproblemen of ontwikkelingsproblemen bij kind
- Problemen met taal / spraak
- Kind is regelmatig afwezig of te laat op school
- Kind heeft geen eten/drinken bij
- Kind kan zich niet concentreren in de klas of verstoort de les
- Kind wil zich niet uitkleden bij turnles/zwemles
o Casus: welke signalen zijn verontrustend
Simon is 8 maanden oud. Oma maakt zich ernstig zorgen: Simon vertoont motorische
achterstand & reageert niet adequaat op sociale interactie. Hij is niet ondervoed, maar
wel vaak ziek. Vader v. Simon is schipper & vaak weg van huis, moeder heeft bipolaire
stoornis en functioneert zeer wisselend. Bij momenten is ze niet in staat om aandacht
aan Simon te geven of voor hem te zorgen. Op dit moment is de situatie aan het
escaleren: moeder ligt bijna continu in haar bed, is (nog) meer beginnen drinken en
Simon ziet er verwaarloosd uit… veel dingen zijn vooral opvallend door de leeftijd van
het kind.
Veiligheids- en risicotaxatie
Ongerustheid? Veiligheids- & risicotaxatie (= meer grondig en diepgaand, gestandaardiseerde
testen, …)
Veiligheid vergroten betrokkenen
Voorkomen
, Plan van aanpak: samen met andere hulpverleners inschatting maken om gerichter te gaan
werken.
Juiste hulp implementeren
Minder beoordelingsfouten: meer gestandaardiseerd
Gerichter observeren: iedereen heeft eigen rugzak. Door gericht te observeren gaan we
minder vanuit onze eigen bril kijken.
!! handelingsverlegenheid: hulpverleners die onvoldoende kennis hebben of angst hebben
om in te grijpen of erover te praten. Wees hier dus oplettend voor want je wilt niet voor
hebben dat je ergens van wist en niets hebt gedaan.
Beperkingen van veiligheids- en risicotaxatie
Protectieve factoren vergeten. Het is erg !! om in situaties ook voor positieve oog te hebben.
Bestaand foutenmarge
Geen richtlijn interventie
Weinig gekend, sommige hebben zelfs training nodig.
Kennis en klinische ervaring nodig. Omring je door mensen met ervaring over deze thema’s.
Soms training nodig
Protectieve factoren
Niet onderschatten!!
Hoe meer beschermende factoren, hoe kleiner het risico Geldt niet!!
Voorbeelden:
- Goed sociaal netwerk, open staan voor hulp, betrokkenheid, assertiviteit, kunnen
omgaan met kritiek.
Risicomanagement
Volgende stap na risicotaxatie
Verschillende mogelijkheden:
- Verwijderen: bv. arrestatie enkel mogelijk wanneer op heterdaad betrapt. Wel
kan ambulance persoon meenemen om af te koelen = enkel tijdelijk
- Vermijden: bv. opvangen slachtoffer
- Verminderen: bv. voorkomen met veiligheidsplan meest aanbevolen: bv.
stappenplan dat op papier wordt gezet over wat moet gebeuren in die situatie. Moet
wel mogelijk zijn in de situatie.
Implementatie in GGZ: kindreflex (in Nederland kindcheck)
Alle voorgaande stappen worden hierin samengenomen. Vaak gebruikt in GGZ, nog niet
overal gebruikt maar wordt steeds meer geïmplementeerd.
Vaak start hulpverlening bij ouder en worden de kids vergeten. Door dit in kaart te brengen
(gezinssituatie, wie brengt kinderen naar hobby’s nu dat moeder in CGG zit?, …)
Als de kids niet betrokken worden hebben ze later veel meer kans om later geweld te
gebruiken.
Risicofactoren voor daderschap
Situationele stress – in combinatie met gebrekkige coping
o vb. toename van conflicten in het gezin en de familie, ongeluk in de liefde, ontslag, ruzie
met baas, armoede, schulden, moeilijkheden met de kinderen, corona
Niet alleen voor daderschap maar ook voor slachtofferschap een risico:
