samenvatting - mens en maatschappij - tijd

MENS & MAATSCHAPPIJ
DOMEIN: TIJD

Wat is geschiedenis?

*geschiedenis gaat over het menselijk handelen in het verleden

Bv. Dino’s eigenlijk geen geschiedenis (wel voor kinderen, maar
terugkoppelen aan natuur)

 Historisch proces
 Studie van het historisch proces

Geschiedenis ≠ verleden

 Verleden is weg
 Geschiedenis: beroep doen op bronnen om historisch proces
proberen te reconstrueren; gaat soms wijzigen (vooral in prehistorie)

Historische tijd

 Historisch tijdsbesef
= vermogen om verleden, heden en toekomst te onderscheiden en
om de eigenheid van een historische periode te herkennen

 Historisch bewustzijn
= besef dat er een verleden is (en er een correct beeld bij vormen)
en hoe het menselijk handelen uit het verleden het heden en de
toekomst beïnvloed
o Bv. Bij een ridder, andere begrippen plakken en een periode er
bij plakken
o Bv. Mensen hebben vroeger gestreden zodat vrouwen de dag
van vandaag kunnen gaan stemmen

H2: DE OUDSTE TIJDEN

2.1 DE DIDACTISCHE FOCUS


2.1.2 HET HISTORISCH REFERENTIEKADER
= methode om historische info te ordenen en evoluties doorheen de tijd
waar te nemen.

*ieder historisch gegeven/ gebeurtenis heeft een waar, wanneer en een
maatschappelijk domein.



1|Pagina

,*door gebeurtenissen in historisch referentiekader te plaatsen krijgen we
orde in complexe historische verhaal

1. tijd

= jaartal, eeuw, periode,…

*niet enkel wanneer het heeft plaatsgevonden, ook hoe proces zich
doorheen tijd beweegt

Bv. Veranderingen kunnen traag of snel

*dateren van unieke gebeurtenissen  geeft ons zicht in welke volgorde
gebeurtenissen zijn plaatsgevonden (= ankerpunt)

*hoe meer ankerpunten, hoe meer grip op menselijke geschiedenis

*bij jonge lln  niet mogelijk om periode met jaartallen te duiden (kunnen
nog maar rekenen tot 100)

*oplossing: een tijdbegrip gebruiken Bv. Zeer lang geleden

*door gebeurtenissen visueel in volgorde te plaatsen  ontwikkeling
van historisch tijdsbesef

*vanaf 4e – 5e lj: eeuw- en eeuwenband aanleren

*lln grip laten krijgen op tijdsaspect  geschiedenisverhaal en historische
feiten steeds plaatsen in tijd

*hierbij gebruik maken van tijdlijnen, eeuwbanden,…

*oudere lln: historische gebeurtenissen zelf op tijdbalk laten plaatsen +
deze in tijd laten situeren t.o.v. andere gebeurtenissen

*indeling van periodes = een hulpmiddel ≠ doel

 hulpmiddel om vat te krijgen op historische tijd

ZILL en OVSG GO!
 Prehistorie/oudheid (tot ca.  Prehistorie (tot 3800 v.C.)
500)  Oudheid (3800 tot 500)
 Middeleeuwen (500 tot 1500)  Middeleeuwen (500 tot 1500)
 Nieuwe tijden (1500 tot onze  Nieuwe tijden (1500 tot onze
tijd) tijd)
 Onze tijd  Onze tijd
= periode waarin nog
mogelijk is om levende
getuigen te ontmoeten

2|Pagina

,(3800 v.C. is een ankerpunt omdat dan het schrift werd uitgevonden)

*gebruik van tijdlijnen:  Structuur
 Overzicht van belangrijke gebeurtenissen
 Mogelijk maken om eenvoudige verbanden te
ontdekken tussen gebeurtenissen


! belangrijk om tijdlijn frequent te gebruiken (didactisch leermiddel) +
visueel aanwezig in klas + voldoende tijd geven

*karakteristieken van tijdbalk:

 Heden steeds duidelijk zichtbaar
 Plaatsing van jaartallen overzichtelijk
 Perioden zichtbaar door kleur
 Tijdweergave is op schaal
 Duidelijk aangeven dat het jaar ‘0’ niet bestaat
 Historische gebeurtenissen visualiseren
 Beter zelf maken
 Samen opbouwen met de lln

*periodeband + tijdband = klassieke tijdlijn

2. ruimte

*biotische en abiotische elementen beïnvloeden menselijk handelen

*culturen en culturele gebruiken ontstonden in bepaald klimaat/landschap

*aanwezigheid water, grondstoffen,…

=> noodzakelijke kenniselementen om historische gebeurtenissen te
begrijpen

*kaart = onmisbaar didactisch hulpmiddel + visueel maken

3. maatschappelijke domeinen

*altijd sociaal component

*3 maatschappelijke domeinen:

 Sociaal- politiek
o Hoe is de politieke macht verdeeld
o Hoe is de macht zichtbaar
 Sociaal- economisch
o Hoe drijven mensen handel met elkaar?


3|Pagina

, o Hoe is de verhouding tussen rijken en armen?
 Sociaal- cultureel
o Welke kunstwerken maken ze daar?
o Gaan alle kinderen naar school?

*vaak politieke geschiedenis

*ook ‘gewone’ leren kennen

Bv. Wat aten ze? Wat droegen ze? Op welke manier leefden ze? ,…

*in basisschool vaak te weinig tijd

Belicht onderwerp vanuit de drie domeinen

WAT MAAKT GESCHIEDENIS MOEILIJK

(niet in HB)

 het studieobject ontbreekt

*verleden kan je niet meer ervaren

*enkel nog sporen van het verleden

*gebruik beeldvormers (= een leermiddel die helpt om een beeld te
vormen van de historische werkelijkheid)

*lkr moet correcte beelden tonen en misvattingen corrigeren

Bv. Iedereen kent een viking als een persoon met een helm met 2 hoorns
op  fout, maar je kent dit zo door tv-programma’s

 abstract taalgebruik

*begrippen kunnen een andere invulling hebben naargelang de
tijdsperiode

*oplossing:

*zo veel mogelijk concretiseren (CSA-model)

*voldoende duiding geven bij nieuwe begrippen

*taal aanpassen aan lln

*samen met lln tot een definitie komen bij een begrip a.d.h.v.
afbeeldingen




4|Pagina