BEGRIPPENLIJST PSYCHOLOGIE
Hoofdstuk 1: geest, gedrag en psychologische wetenschap
Psychologie Wetenschap van gedrag en mentale
processen
Experimenteel psycholoog Psycholoog die onderzoek doet naar
elementaire psychologische processen
Toegepast psycholoog Psycholoog die door de experimenteel
psychologen vergaarde kennis gebruikt om
problemen van mensen op te lossen.
Psychiatrie Een medisch specialisme dat zich richt op de
diagnose en behandeling van mentale
stoornissen.
Pseudopsychologie Niet-onderbouwde psychologische
aannamen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd.
Bias Een vooroordeelvervorming of vertekening
van een situatie, meestal o.b.v. persoonlijke
ervaringen en waarden.
Emotionele bias De neiging om oordelen te vellen gebaseerd
op attitudes en gevoelens, i.p.v. op een
rationele analyse van het bewijsmateriaal
Confirmation bias (bevestigingsbias) De neiging om informatie die niet bij je
opvattingen aansluit te negeren of te
bekritiseren en om in plaats daarvan
informatie te zoeken waar je het wel mee
eens bent.
Biologisch perspectief Het psychologische perspectief dat de
oorzaken van gedrag zoekt in het
functioneren van de genen, de hersenen, het
zenuwstelsel en hormonenstelsel.
Neurowetenschap Het vakgebied dat zich richt op het begrip
van hoe de hersenengedachten, gevoelens,
motieven, bewustzijn, herinneringen en
andere mentale processen creëren.
Evolutionaire psychologie Een relatief nieuw specialisme in de
psychologie dat gedrag en mentale
processen beschouwt o.b.v. hun genetische
aanpassingen aan overleving en
voortplanting.
Introspectie Beschrijving van je eigen, innerlijke,
bewuste ervaringen.
Structuralisme Historische stroming binnen de psychologie
die de basisstructuren van de geest en de
gedachten trachtte te ontrafelen.
Structuralisten zochten de ‘elementen’ van
de bewuste ervaring.
Functionalisme Historische stroming binnen de psychologie
die meende dat psychische processen het
, beste begrepen kunnen worden in het licht
van hun adaptieve nut en functie.
Cognitief perspectief Een van de belangrijkste psychologische
perspectieven, waarbij de nadruk ligt op
mentale processen, zoals leren, geheugen,
perceptie en denken als vormen van
informatieverwerking.
Behaviorisme Een historische school die ernaar streefde
om van de psychologie een objectieve
wetenschap te maken die zich alleen op
gedrag richtte en niet op mentale processen.
Behavioristisch perspectief Een psychologische invalshoek die de bron
van onze handelingen zoekt in stimuli vanuit
de omgeving, i.p.v. innerlijke mentale
processen.
Psychodynamische psychologie Een benadering die de nadruk legt op het
begrijpen van het menselijk functioneren in
termen van onbewuste behoeften,
verlangens, herinneringen en conflicten.
Psychoanalyse Een benadering van de psychologie die
gebaseerd is op de veronderstellingen van
Freud, die de nadruk legt op onbewuste
processen. De term verwijst zowel naar
Freuds psychoanalytische theorie als naar
zijn psychoanalytische behandelmethode.
Perspectieven vanuit de gehele persoon Een aantal psychologische perspectieven die
draaien om een globaal inzicht in de
persoonlijkheid, waaronder de
psychodynamische psychologie,
humanistische psychologie en psychologie
van karaktertrekken en temperament.
Humanistische psychologie Een klinische benadering die de nadruk legt
op de mogelijkheden, groei, potentie en vrije
wil van de mens.
Psychologie van de karaktertrekken en Een psychologisch perspectief dat gedrag en
temperament persoonlijkheid ziet als de producten van
fundamentele psychologische kenmerken.
Ontwikkelingsperspectief Een van de zes belangrijke perspectieven
van de psychologie, dat zich onderscheidt
door de nadruk op erfelijkheid en omgeving,
en op de voorspelbare veranderingen die
zich voordoen tijdens de levensloop.
Sociocultureel perspectief Een van de zes belangrijke perspectieven
van de psychologie, dat de nadruk legt op
het belang van sociale interactie sociaal
leren en een cultureel perspectief.
Cultuur Een complexe mix van taal, opvattingen,
gewoonten, waarden en tradities die wordt
ontwikkeld door een groep mensen en die
worden gedeeld met anderen in dezelfde
, omgeving.
Crosscultureel psycholoog Een psycholoog die werkt in dit specialisme
is geïnteresseerd in de manieren waarop
psychologische processen verschillen tussen
mensen van verschillende culturen.
Holisme Visie die de totaliteit altijd belangrijker
vindt dan de som der delen.
Wetenschappelijke methode Een uit de vier stappen bestaande procedure
voor empirisch onderzoek van een
hypothese, waarbij de omstandigheden zo
zijn gekozen dat vooroordelen en
subjectieve oordelen worden uitgesloten.
Empirisch onderzoek Onderzoeksbenadering waarbij gegevens
worden verzameld d.m.v. objectieve
informatie uit eerste hand, gebaseerd op
sensorische ervaring en observatie.
Theorie Toetsbare verklaring voor een aantal
observaties of feiten.
Hypothese Voorspelling van de uitkomst van een
wetenschappelijk onderzoek; een bewering
over de relatie tussen variabelen in het
onderzoek.
Variabele Element dat van invloed is op dat wat
onderzocht wordt.
Operationele definitie Objectieve beschrijving van een concept dat
bij een wetenschappelijk onderzoek hoort.
Operationele definities kunnen concepten
worden die worden bestudeerd
herformuleren in gedragsmatige termen.
Operationele definities zijn ook exacte
omschrijvingen van de manier waarop een
experiment meot worden uitgevoerd en
waarop belangrijke variabelen moeten
worden gemeten.
Data Informatie, in het bijzonder gegevens die
door een onderzoeken zijn verzameld en die
worden gebruikt om een hypothese te
toetsen.
Experimentele conditie Omstandigheden waaraan de leden van de
experimentele groep tijdens de speciale
behandeling worden blootgesteld.
Experimentele groep Proefpersonen die worden blootgesteld aan
de speciale behandeling die men onderzoekt.
Controleconditie Omstandigheden waaraan de leden van de
controlegroep aan worden blootgesteld.
Deze condities zijn op bijna elk onderdeel
identiek aan de experimentele conditie, met
uitzondering van de speciale behandeling,
die alleen de experimentele groep ontvangt.
Controlegroep Proefpersonen die worden gebruikt als
Hoofdstuk 1: geest, gedrag en psychologische wetenschap
Psychologie Wetenschap van gedrag en mentale
processen
Experimenteel psycholoog Psycholoog die onderzoek doet naar
elementaire psychologische processen
Toegepast psycholoog Psycholoog die door de experimenteel
psychologen vergaarde kennis gebruikt om
problemen van mensen op te lossen.
Psychiatrie Een medisch specialisme dat zich richt op de
diagnose en behandeling van mentale
stoornissen.
Pseudopsychologie Niet-onderbouwde psychologische
aannamen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd.
Bias Een vooroordeelvervorming of vertekening
van een situatie, meestal o.b.v. persoonlijke
ervaringen en waarden.
Emotionele bias De neiging om oordelen te vellen gebaseerd
op attitudes en gevoelens, i.p.v. op een
rationele analyse van het bewijsmateriaal
Confirmation bias (bevestigingsbias) De neiging om informatie die niet bij je
opvattingen aansluit te negeren of te
bekritiseren en om in plaats daarvan
informatie te zoeken waar je het wel mee
eens bent.
Biologisch perspectief Het psychologische perspectief dat de
oorzaken van gedrag zoekt in het
functioneren van de genen, de hersenen, het
zenuwstelsel en hormonenstelsel.
Neurowetenschap Het vakgebied dat zich richt op het begrip
van hoe de hersenengedachten, gevoelens,
motieven, bewustzijn, herinneringen en
andere mentale processen creëren.
Evolutionaire psychologie Een relatief nieuw specialisme in de
psychologie dat gedrag en mentale
processen beschouwt o.b.v. hun genetische
aanpassingen aan overleving en
voortplanting.
Introspectie Beschrijving van je eigen, innerlijke,
bewuste ervaringen.
Structuralisme Historische stroming binnen de psychologie
die de basisstructuren van de geest en de
gedachten trachtte te ontrafelen.
Structuralisten zochten de ‘elementen’ van
de bewuste ervaring.
Functionalisme Historische stroming binnen de psychologie
die meende dat psychische processen het
, beste begrepen kunnen worden in het licht
van hun adaptieve nut en functie.
Cognitief perspectief Een van de belangrijkste psychologische
perspectieven, waarbij de nadruk ligt op
mentale processen, zoals leren, geheugen,
perceptie en denken als vormen van
informatieverwerking.
Behaviorisme Een historische school die ernaar streefde
om van de psychologie een objectieve
wetenschap te maken die zich alleen op
gedrag richtte en niet op mentale processen.
Behavioristisch perspectief Een psychologische invalshoek die de bron
van onze handelingen zoekt in stimuli vanuit
de omgeving, i.p.v. innerlijke mentale
processen.
Psychodynamische psychologie Een benadering die de nadruk legt op het
begrijpen van het menselijk functioneren in
termen van onbewuste behoeften,
verlangens, herinneringen en conflicten.
Psychoanalyse Een benadering van de psychologie die
gebaseerd is op de veronderstellingen van
Freud, die de nadruk legt op onbewuste
processen. De term verwijst zowel naar
Freuds psychoanalytische theorie als naar
zijn psychoanalytische behandelmethode.
Perspectieven vanuit de gehele persoon Een aantal psychologische perspectieven die
draaien om een globaal inzicht in de
persoonlijkheid, waaronder de
psychodynamische psychologie,
humanistische psychologie en psychologie
van karaktertrekken en temperament.
Humanistische psychologie Een klinische benadering die de nadruk legt
op de mogelijkheden, groei, potentie en vrije
wil van de mens.
Psychologie van de karaktertrekken en Een psychologisch perspectief dat gedrag en
temperament persoonlijkheid ziet als de producten van
fundamentele psychologische kenmerken.
Ontwikkelingsperspectief Een van de zes belangrijke perspectieven
van de psychologie, dat zich onderscheidt
door de nadruk op erfelijkheid en omgeving,
en op de voorspelbare veranderingen die
zich voordoen tijdens de levensloop.
Sociocultureel perspectief Een van de zes belangrijke perspectieven
van de psychologie, dat de nadruk legt op
het belang van sociale interactie sociaal
leren en een cultureel perspectief.
Cultuur Een complexe mix van taal, opvattingen,
gewoonten, waarden en tradities die wordt
ontwikkeld door een groep mensen en die
worden gedeeld met anderen in dezelfde
, omgeving.
Crosscultureel psycholoog Een psycholoog die werkt in dit specialisme
is geïnteresseerd in de manieren waarop
psychologische processen verschillen tussen
mensen van verschillende culturen.
Holisme Visie die de totaliteit altijd belangrijker
vindt dan de som der delen.
Wetenschappelijke methode Een uit de vier stappen bestaande procedure
voor empirisch onderzoek van een
hypothese, waarbij de omstandigheden zo
zijn gekozen dat vooroordelen en
subjectieve oordelen worden uitgesloten.
Empirisch onderzoek Onderzoeksbenadering waarbij gegevens
worden verzameld d.m.v. objectieve
informatie uit eerste hand, gebaseerd op
sensorische ervaring en observatie.
Theorie Toetsbare verklaring voor een aantal
observaties of feiten.
Hypothese Voorspelling van de uitkomst van een
wetenschappelijk onderzoek; een bewering
over de relatie tussen variabelen in het
onderzoek.
Variabele Element dat van invloed is op dat wat
onderzocht wordt.
Operationele definitie Objectieve beschrijving van een concept dat
bij een wetenschappelijk onderzoek hoort.
Operationele definities kunnen concepten
worden die worden bestudeerd
herformuleren in gedragsmatige termen.
Operationele definities zijn ook exacte
omschrijvingen van de manier waarop een
experiment meot worden uitgevoerd en
waarop belangrijke variabelen moeten
worden gemeten.
Data Informatie, in het bijzonder gegevens die
door een onderzoeken zijn verzameld en die
worden gebruikt om een hypothese te
toetsen.
Experimentele conditie Omstandigheden waaraan de leden van de
experimentele groep tijdens de speciale
behandeling worden blootgesteld.
Experimentele groep Proefpersonen die worden blootgesteld aan
de speciale behandeling die men onderzoekt.
Controleconditie Omstandigheden waaraan de leden van de
controlegroep aan worden blootgesteld.
Deze condities zijn op bijna elk onderdeel
identiek aan de experimentele conditie, met
uitzondering van de speciale behandeling,
die alleen de experimentele groep ontvangt.
Controlegroep Proefpersonen die worden gebruikt als
