Leerstuk 1: begrip verbintenis, kenmerken en indeling
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
Algemene inleiding
Waar vind je het verbintenissenrecht?
- boek 5 BW: verbintenissen
-> trad op 1 januari 2023 in werking
-> enkel v toepassing op handelingen en feiten vanaf de inwerkingtreding v die datum
-> contracten voor die datum: worden nog steeds geregeld door bepalingen vh
algemeen verbintenissenrecht oud BW
- boek 6 BW: buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht
-> treedt pas in werking op 01/01/2025
-> art.1382 oud BW zal dus niet meer v toepassing zijn
-> feiten voor die datum, die aanleiding geven tot buitencontractuele
aansprakelijkheid worden wél nog geregeld door de oude bepalingen
- boek 8 BW: bewijs
- ook verschillende vindplaatsen naast het BW
- bv. decreten, wetten…
- bijzondere regel heeft voorrang op de algemene regel
,Wat is een verbintenis?
Begrip verbintenis
- art.5.1 BW
- rechtsband: juridische verplichting tussen 2 of meer personen
- voorwerp: prestatie die in geld waardeerbaar is: je kan er een bedrag op plakken
- altijd afdwingbaar, desnoods in rechte (voor de rechtbank)
-> er zijn geen echte verbintenissen die niet afdwingbaar zijn
-> juridische verbintenissen die kunnen worden afgedwongen als de SA ze niet naleeft
-> niet afdwingbaar engagement: niet afdwingbaar, bv. gentlemen’s agreement
-> natuurlijke verbintenis: art.5.2 BW
- geen echte verbintenis
- morele verplichting waarvan de maatschappij vindt dat als je ze vrijwillig hebt
uitgevoerd, je er niet meer op kan terugkomen, maar anderzijds kan je niet verplicht
worden ze na te komen
- bv. je betaalt als SA toch een schuld die al verjaard was
- rechter beslist of er sprake is van natuurlijke verbintenis of niet
- een SA heeft een verbintenis (verplichting) tov SE
- een SE heeft een vorderingsrecht (schuldvordering) tov SA
- verbintenis kan bestaan uit iets geven / iets doen / iets niet doen (laten)
- verbintenis KAN voortvloeien uit een contract
-> een contract bevat meestal verschillende verbintenissen
- verbintenis kan ook voortvloeien uit een onrechtmatige daad
-> bv. buitencontractuele fout: als je een fout begaat die aan iemand anders schade
veroorzaakt, dan is die verplicht om de schade te vergoeden
-> aansprakelijke heeft verbintenis betalen v vergoeding voor de schade
! opgelet: verbintenis ≠ contract
-> contract is een mogelijke bron van verbintenis
! wederkerig contract = keerzijde van een verbintenis of schuld
-> partij is altijd zowel SA als SE
-> bv. koopovk
,Bronnen van verbintenissen
- art.5.3 BW
- onderscheid
-> verbintenissen uit rechtshandelingen: contracten
-> verbintenissen uit rechtsfeiten: onrechtmatige daden
° Rechtshandelingen
- handelingen die je stelt met de bedoeling dat er rechtsgevolgen uit voortvloeien
- je wil dat een bepaalde verbintenis ontstaat/uitgedoofd wordt door je rechtshandeling
- eenzijdige wilsuiting: art.5.125
-> handelingen door 1 persoon gesteld met als doel verplichtingen doen ontstaan/uitdoven
-> door zijn enkele wil gaat die persoon een verbintenis aan tav een andere persoon
-> bv. aanbod, opzeg, betaling
- meerzijdig = contracten: art.5.4 BW
-> handelingen gesteld door meerdere personen met de bedoeling handelingen te doen
ontstaan
-> partijen gaan in het contract tav elkaar 1 of meerdere verbintenissen aan
-> je hebt een wilsovereenstemming nodig van minstens 2 personen
= contractuele aansprakelijkheid
- oneigenlijk contract: art.5.127
= quasi contract
-> geen eenzijdige wilsuiting / geen overeenkomst / geen onrechtmatige daad
-> zijn geoorloofde daden waaruit een verbintenis (verplichting) voortvloeit ten laste van de
- persoon die er voordeel uit haalt
- soms de persoon die de verbintenis gesteld heeft
-> zaakwaarneming, onverschuldigde betaling, vermogensvermeerdering zonder oorzaak
- z: vrijwillig, zonder verplichting belangen van een ander behartigen (buurman reis)
- o: per ongeluk bedrag betalen zonder dat hij het verschuldigd was
- v: ongerechtvaardigde verrijking: ten onterecht voordeel krijgen ten koste v/e ander
-> geen expliciete ovk tussen partijen, maar recht legt toch verplichtingen op
,- onrechtmatige daad: buitencontractuele aansprakelijkheid: art.1382 oud BW
- iemand begaat een fout die bij een ander schade veroorzaakt
- er ontstaat voor die persoon een verbintenis om de schade te vergoeden
DUS
- een verbintenis = een verplichting
- een contract (ovk) kan meerdere verbintenissen bevatten
- een contract ≠ verbintenis
- want verbintenis kan ook ontstaan uit een andere bron dan het contract
- een verbintenis kan ook ontstaan uit een andere bron dan een contract
° Rechtsfeiten
- er volgen bepaalde verbintenissen/verplichtingen, zonder doel om rechtsgevolgen te creëren
- oneigenlijke contracten: quasi-contracten
-> geoorloofde daden waaruit een verbintenis ontstaat voor diegene die er voordeel uit haalt
-> 3 soorten: zaakwaarneming, onverschuldigde betaling, ongerechtvaardigde verrijking
-z: buurman op reis, dak waait weg, jij laat het herstellen, dus buurman moet betalen
- onrechtmatige daad
-> wanneer je een fout begaat waardoor een ander schade lijdt, zal je dat moeten vergoeden
-> je hebt een verbintenis, ook al heb je die niet gewild en niet bewust opgenomen
= buitencontractuele aansprakelijkheid
Indeling van verbintenissen
Overzichtsschema
,5.1 Verbintenissen en hun bron
- verbintenissen ontstaan uit rechtshandelingen en rechtsfeiten
° Rechtshandelingen
- eenzijdig (= eenzijdige wilsuitingen)
-> bv. ontslag, opstellen testament, opzeg huurovk
- meerzijdig (= contracten)
-> bv. huurovk
-> contractuele aansprakelijkheid!
° Rechtsfeiten
- oneigenlijke contracten (= quasi contracten)
- onrechtmatige daad (fout-oorzakelijk verband- schade)
-> buitencontractuele aansprakelijkheid!
° Aansprakelijkheid
- juridisch verplicht zijn/instaan voor wat iemand anders gedaan heeft
- contractueel: aanspraak steunt op een overeenkomst
- buitencontractueel: aanspraak steunt niet op een overeenkomst
- is de Ocean Gate aansprakelijk voor het overlijden van de passagiers?
-> je betaalt, er is dus een wilsovereenstemming, dus het is een contract
-> exoneratiebeding: clausule waarin ze op voorhand zeggen ‘ik ben niet aansprakelijk’
-> is een exoneratiebeding altijd toegelaten? het mag, maar er zijn wel beperkingen
- niet voor opzettelijke fout, niet voor dood…
- is de dame met het bord ‘allez omi opi’ aansprakelijk voor alle schade van de wielrenners?
-> equivalentieleer
- als jij jouw jas in de vestiaire achterlaat, is er dan een contract of niet?
-> ja, ook al is het gratis
-> contract van bewaargeving
- buren verbouwen en daardoor een scheur in uw muur
-> buitencontractueel, is niet contractueel, want er is geen contract
- kind valt in de turnles, gevaarlijke opstelling + leraar was niet aan het opletten
-> buitencontractuele fout, want ouders hebben geen contract met leraar
,5.2 Verbintenissen en hun aard
1) Verbintenis met economisch karakter - verbintenis met burgerlijk karakter
- verbintenis aangegaan met een onderneming: verbintenis met economisch karakter (art.I.1,1° WER)
- verbintenis aangegaan met een niet-onderneming: verbintenis met burgerlijk karakter (consument)
- wat een onderneming en consument is, wordt heel ruim beschreven in het wetboek (dia)
- dit bepaalt het recht dat toegepast moet worden = toepasselijk recht
2) Verbintenissen met een persoonsgebonden karakter (intuitu personae)(art.5.196 BW)
- kan de SA zich laten vervangen door iemand anders om een verbintenis na te komen?
-> bv. concert zanger: dit kan niet vervangen worden
-> bv. onderaannemer is ook de vervanger van de aannemer die jij betaalt: kan wel
- principe: verbintenis kan door eender wie uitgevoerd worden: SE kan een derde inschakelen
- uitzondering: verbintenis intuitu personae
-> persoonsgebonden verbintenissen waarbij het wel uitmaakt wie het is
-> uit de aard van de verbintenis: soort verbintenis
-> bv. dokter die je opereert, zanger die je boekt
-> uit de strekking van de verbintenis: doel van de partijen
- hoe belangrijk vinden de partijen de identiteit van de SE
- relevantie
-> kan de SA zich laten vervangen door een derde voor de nakoming van de verbintenis?
- van een persoonsgebonden verbintenis niet
-> vervalt de verbintenis bij overlijden van de schuldenaar of niet?
- schuld gaat over op erfgenamen bij niet-persoonsgebonden verbintenis
- schuld vervalt bij persoonsgebonden verbintenis
- als dokter overlijdt zal de verbintenis van opereren niet overgaan op de erfgenamen
- als X overlijdt en moest nog geldsom betalen, dan gaat dat wel over
,5.3 Verbintenissen en hun voorwerp
- voorwerp van een verbintenis = prestatie
1) Verbintenis om iets te doen, iets te geven of iets niet te doen (art.5.46 BW)
- verbintenis om iets te doen; bv. verhuurder die herstellingswerken moet uitvoeren
- verbintenis om iets niet te doen; bv. geheimhouding, niet-concurrentie beding
- verbintenis om iets te geven: een betaling is geven!, want je geeft het eigendom over
- overdracht van een recht of vestiging van een zakelijk recht
- bv. koop-verkoop ovk
- relevantie/belang van onderscheid?
-> heeft impact op de vraag hoe je de SA kan dwingen om een verbintenis na te komen
- verbintenis ≠ contract, verb kan voortvloeien uit een contract, maar kan ook andere bron hebben
- kan gaan om een wederkerig contract en een eenzijdig contract
- w: bevat meerdere verbintenissen
- e: 1 partij neemt een verbintenis op, bv. schenking
- een contract bevat meestal meerdere verbintenissen
- elke verbintenis in het contract heeft een voorwerp: een prestatie die de SA moet leveren
-> prestatie: iets doen, niet doen, geven of garanderen
- elk contract heeft ook een voorwerp: de verbintenis
- alle verbintenissen zijn afdwingbaar, maar is soms moeilijk
- relevantie van het onderscheid naargelang het voorwerp vd verbintenis
-> manier waarop de nakoming vd verbintenis kan worden afgedwongen: art.5.234, 2 e lid BW
- want sommige verbintenissen zijn makkelijker afdwingbaar dan anderen
- verbintenis om iets te geven: kan je via de RB dwingen, bv. dwangsom
- verbintenis om iets te doen: moeilijker, dus bv. dwangsom
-> nut ingebrekestelling: art.5.233, 1 °BW
- laatste kans die je wil geven aan de SA om verbintenis uit te voeren
- daarna naar de RB
- weinig nut bij verbintenis om iets niet te doen
,2) Resultaatsverbintenissen VS inspanningsverbintenissen
- specifiek bij contracten
° Resultaatsverbintenis
= garantieverbintenis = uitslagverbintenis
- SA verbindt zich tot een welbepaald resultaat
- bv. moest linkerarm opereren en heeft rechterarm geopereerd
° Inspanningsverbintenis
= middelenverbintenis
- SA verbindt zich ertoe de nodige inspanningen te leveren, zonder het resultaat te beloven
- kan een SA van een verbintenis bij niet-nakoming vd verbintenis als verweer zeggen dat hij ‘alle
mogelijke inspanningen heeft geleverd’?
- bv. dokter schrijft therapie voor, maar slaat niet aan
-> er is een contract
-> niet genezen, dus is dit een medische fout door dokter?
-> geen fout, hij heeft zich niet verbonden tot een bepaald resultaat (genezen)
=> inspanningsverbintenis, want poging tot bereiken van resultaat
° Criterium: hoe weet je of iemand een resultaat of inspanning beoogt? Blijkt uit:
- de wet
- de bedoeling van de partijen
- uitdrukkelijk in het contract, bv. ‘niet gehouden tot een bepaald resultaat’
- impliciet, bv. een schadebeding bij het niet bereiken van het resultaat
- het voorwerp van de verbintenis
- het aleatoir (onzeker) karakter van het beoogde resultaat
- hoe onzeker het karakter is
° Relevantie
- art.5.72 BW
- waarom is het relevant om het antwoord op de vraag ‘garandeert de SA een resultaat of niet?’ te
weten
- het bepaalt of een contractuele fout begaan werd of niet
- bepaalt wie wat moet bewijzen (bewijs!)
° Voorbeeldvragen
- kan ik zeggen dat mijn dokter een contractuele wanprestatie begaan heeft als hij mij niet kon
genezen van een zeldzame ziekte?
- onzeker karakter: kan het resultaat niet garanderen
- voorwerp
= inspanningsverbintenis
- kan ik zeggen dat mijn dokter een contractuele wanprestatie begaan heeft als hij mijn rechteroog
geopereerd heeft ipv mijn linkeroog
- resultaat dat dokter moet kunnen beloven
= resultaatsverbintenis
,! in een C kunnen verschillende verbintenissen opgenomen worden, dus je moet per verbintenis
nagaan of het gaat om een R of I
- auto herstellen bij garagist - garagist verb te herstellen I
- garagist verb auto terug te geven: R
° Voorbeelden
- de verbintenis van een accountant om je belastingaangifte tijdig in te dienen: R
- de verbintenis van een architect om toezicht te houden op het werk van de aannemer: I
- de verbintenis van een geneesheer om een vrouw te steriliseren: I
- de verbintenis van een droogkuis om een trouwkleed te reinigen: I
3) Deelbare en ondeelbare verbintenissen (art.5.166, §2 BW)
- soms zijn er meerdere SA’s die in een contract een verbintenis aangaan tav 1 SE
- welke SA moet wat aan de SE betalen?
° Voorbeeld
- je huurt een vakantiewoning, met 2 vrienden. Huurprijs: €900 + moet ten laatste worden betaald op
15/06/24. Het is 16/06/24 en er is nog niets betaald. Hoeveel kan de verhuurder aan jou vragen?
- mag de schuldenaar zijn verbintenis ‘in stukjes’ uitvoeren?
- vraag rijst ook ingeval van meerdere schuldeisers en/of schuldenaars (pluraliteit van subjecten)
-> mag elke schuldenaar zich ertoe beperken slechts zijn (aan)deel te doen/geven?
-> kan de schuldeiser van elke schuldenaar de volledige prestatie vorderen?
° Principe
- art.5.2000 en art.5.159 BW
- 1SA en 1SE
-> verbintenis moet in zijn geheel worden uitgevoerd (niet gesplitst)
-> SE kan niet gedwongen worden betaling te ontvangen van een gedeelte
-> de betaling is ondeelbaar
- als er meerdere SA’s zijn die een verbintenis aangegaan zijn tav een SE, is het principe deelbaarheid
- bv. met vrienden een zaal gehuurd: iedereen zal een deel moeten bijdragen
- uitz1: hoofdelijke verbintenissen
- uitz2: ondeelbare verbintenissen
- uitz3: verbintenissen in solidum
,
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
Algemene inleiding
Waar vind je het verbintenissenrecht?
- boek 5 BW: verbintenissen
-> trad op 1 januari 2023 in werking
-> enkel v toepassing op handelingen en feiten vanaf de inwerkingtreding v die datum
-> contracten voor die datum: worden nog steeds geregeld door bepalingen vh
algemeen verbintenissenrecht oud BW
- boek 6 BW: buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht
-> treedt pas in werking op 01/01/2025
-> art.1382 oud BW zal dus niet meer v toepassing zijn
-> feiten voor die datum, die aanleiding geven tot buitencontractuele
aansprakelijkheid worden wél nog geregeld door de oude bepalingen
- boek 8 BW: bewijs
- ook verschillende vindplaatsen naast het BW
- bv. decreten, wetten…
- bijzondere regel heeft voorrang op de algemene regel
,Wat is een verbintenis?
Begrip verbintenis
- art.5.1 BW
- rechtsband: juridische verplichting tussen 2 of meer personen
- voorwerp: prestatie die in geld waardeerbaar is: je kan er een bedrag op plakken
- altijd afdwingbaar, desnoods in rechte (voor de rechtbank)
-> er zijn geen echte verbintenissen die niet afdwingbaar zijn
-> juridische verbintenissen die kunnen worden afgedwongen als de SA ze niet naleeft
-> niet afdwingbaar engagement: niet afdwingbaar, bv. gentlemen’s agreement
-> natuurlijke verbintenis: art.5.2 BW
- geen echte verbintenis
- morele verplichting waarvan de maatschappij vindt dat als je ze vrijwillig hebt
uitgevoerd, je er niet meer op kan terugkomen, maar anderzijds kan je niet verplicht
worden ze na te komen
- bv. je betaalt als SA toch een schuld die al verjaard was
- rechter beslist of er sprake is van natuurlijke verbintenis of niet
- een SA heeft een verbintenis (verplichting) tov SE
- een SE heeft een vorderingsrecht (schuldvordering) tov SA
- verbintenis kan bestaan uit iets geven / iets doen / iets niet doen (laten)
- verbintenis KAN voortvloeien uit een contract
-> een contract bevat meestal verschillende verbintenissen
- verbintenis kan ook voortvloeien uit een onrechtmatige daad
-> bv. buitencontractuele fout: als je een fout begaat die aan iemand anders schade
veroorzaakt, dan is die verplicht om de schade te vergoeden
-> aansprakelijke heeft verbintenis betalen v vergoeding voor de schade
! opgelet: verbintenis ≠ contract
-> contract is een mogelijke bron van verbintenis
! wederkerig contract = keerzijde van een verbintenis of schuld
-> partij is altijd zowel SA als SE
-> bv. koopovk
,Bronnen van verbintenissen
- art.5.3 BW
- onderscheid
-> verbintenissen uit rechtshandelingen: contracten
-> verbintenissen uit rechtsfeiten: onrechtmatige daden
° Rechtshandelingen
- handelingen die je stelt met de bedoeling dat er rechtsgevolgen uit voortvloeien
- je wil dat een bepaalde verbintenis ontstaat/uitgedoofd wordt door je rechtshandeling
- eenzijdige wilsuiting: art.5.125
-> handelingen door 1 persoon gesteld met als doel verplichtingen doen ontstaan/uitdoven
-> door zijn enkele wil gaat die persoon een verbintenis aan tav een andere persoon
-> bv. aanbod, opzeg, betaling
- meerzijdig = contracten: art.5.4 BW
-> handelingen gesteld door meerdere personen met de bedoeling handelingen te doen
ontstaan
-> partijen gaan in het contract tav elkaar 1 of meerdere verbintenissen aan
-> je hebt een wilsovereenstemming nodig van minstens 2 personen
= contractuele aansprakelijkheid
- oneigenlijk contract: art.5.127
= quasi contract
-> geen eenzijdige wilsuiting / geen overeenkomst / geen onrechtmatige daad
-> zijn geoorloofde daden waaruit een verbintenis (verplichting) voortvloeit ten laste van de
- persoon die er voordeel uit haalt
- soms de persoon die de verbintenis gesteld heeft
-> zaakwaarneming, onverschuldigde betaling, vermogensvermeerdering zonder oorzaak
- z: vrijwillig, zonder verplichting belangen van een ander behartigen (buurman reis)
- o: per ongeluk bedrag betalen zonder dat hij het verschuldigd was
- v: ongerechtvaardigde verrijking: ten onterecht voordeel krijgen ten koste v/e ander
-> geen expliciete ovk tussen partijen, maar recht legt toch verplichtingen op
,- onrechtmatige daad: buitencontractuele aansprakelijkheid: art.1382 oud BW
- iemand begaat een fout die bij een ander schade veroorzaakt
- er ontstaat voor die persoon een verbintenis om de schade te vergoeden
DUS
- een verbintenis = een verplichting
- een contract (ovk) kan meerdere verbintenissen bevatten
- een contract ≠ verbintenis
- want verbintenis kan ook ontstaan uit een andere bron dan het contract
- een verbintenis kan ook ontstaan uit een andere bron dan een contract
° Rechtsfeiten
- er volgen bepaalde verbintenissen/verplichtingen, zonder doel om rechtsgevolgen te creëren
- oneigenlijke contracten: quasi-contracten
-> geoorloofde daden waaruit een verbintenis ontstaat voor diegene die er voordeel uit haalt
-> 3 soorten: zaakwaarneming, onverschuldigde betaling, ongerechtvaardigde verrijking
-z: buurman op reis, dak waait weg, jij laat het herstellen, dus buurman moet betalen
- onrechtmatige daad
-> wanneer je een fout begaat waardoor een ander schade lijdt, zal je dat moeten vergoeden
-> je hebt een verbintenis, ook al heb je die niet gewild en niet bewust opgenomen
= buitencontractuele aansprakelijkheid
Indeling van verbintenissen
Overzichtsschema
,5.1 Verbintenissen en hun bron
- verbintenissen ontstaan uit rechtshandelingen en rechtsfeiten
° Rechtshandelingen
- eenzijdig (= eenzijdige wilsuitingen)
-> bv. ontslag, opstellen testament, opzeg huurovk
- meerzijdig (= contracten)
-> bv. huurovk
-> contractuele aansprakelijkheid!
° Rechtsfeiten
- oneigenlijke contracten (= quasi contracten)
- onrechtmatige daad (fout-oorzakelijk verband- schade)
-> buitencontractuele aansprakelijkheid!
° Aansprakelijkheid
- juridisch verplicht zijn/instaan voor wat iemand anders gedaan heeft
- contractueel: aanspraak steunt op een overeenkomst
- buitencontractueel: aanspraak steunt niet op een overeenkomst
- is de Ocean Gate aansprakelijk voor het overlijden van de passagiers?
-> je betaalt, er is dus een wilsovereenstemming, dus het is een contract
-> exoneratiebeding: clausule waarin ze op voorhand zeggen ‘ik ben niet aansprakelijk’
-> is een exoneratiebeding altijd toegelaten? het mag, maar er zijn wel beperkingen
- niet voor opzettelijke fout, niet voor dood…
- is de dame met het bord ‘allez omi opi’ aansprakelijk voor alle schade van de wielrenners?
-> equivalentieleer
- als jij jouw jas in de vestiaire achterlaat, is er dan een contract of niet?
-> ja, ook al is het gratis
-> contract van bewaargeving
- buren verbouwen en daardoor een scheur in uw muur
-> buitencontractueel, is niet contractueel, want er is geen contract
- kind valt in de turnles, gevaarlijke opstelling + leraar was niet aan het opletten
-> buitencontractuele fout, want ouders hebben geen contract met leraar
,5.2 Verbintenissen en hun aard
1) Verbintenis met economisch karakter - verbintenis met burgerlijk karakter
- verbintenis aangegaan met een onderneming: verbintenis met economisch karakter (art.I.1,1° WER)
- verbintenis aangegaan met een niet-onderneming: verbintenis met burgerlijk karakter (consument)
- wat een onderneming en consument is, wordt heel ruim beschreven in het wetboek (dia)
- dit bepaalt het recht dat toegepast moet worden = toepasselijk recht
2) Verbintenissen met een persoonsgebonden karakter (intuitu personae)(art.5.196 BW)
- kan de SA zich laten vervangen door iemand anders om een verbintenis na te komen?
-> bv. concert zanger: dit kan niet vervangen worden
-> bv. onderaannemer is ook de vervanger van de aannemer die jij betaalt: kan wel
- principe: verbintenis kan door eender wie uitgevoerd worden: SE kan een derde inschakelen
- uitzondering: verbintenis intuitu personae
-> persoonsgebonden verbintenissen waarbij het wel uitmaakt wie het is
-> uit de aard van de verbintenis: soort verbintenis
-> bv. dokter die je opereert, zanger die je boekt
-> uit de strekking van de verbintenis: doel van de partijen
- hoe belangrijk vinden de partijen de identiteit van de SE
- relevantie
-> kan de SA zich laten vervangen door een derde voor de nakoming van de verbintenis?
- van een persoonsgebonden verbintenis niet
-> vervalt de verbintenis bij overlijden van de schuldenaar of niet?
- schuld gaat over op erfgenamen bij niet-persoonsgebonden verbintenis
- schuld vervalt bij persoonsgebonden verbintenis
- als dokter overlijdt zal de verbintenis van opereren niet overgaan op de erfgenamen
- als X overlijdt en moest nog geldsom betalen, dan gaat dat wel over
,5.3 Verbintenissen en hun voorwerp
- voorwerp van een verbintenis = prestatie
1) Verbintenis om iets te doen, iets te geven of iets niet te doen (art.5.46 BW)
- verbintenis om iets te doen; bv. verhuurder die herstellingswerken moet uitvoeren
- verbintenis om iets niet te doen; bv. geheimhouding, niet-concurrentie beding
- verbintenis om iets te geven: een betaling is geven!, want je geeft het eigendom over
- overdracht van een recht of vestiging van een zakelijk recht
- bv. koop-verkoop ovk
- relevantie/belang van onderscheid?
-> heeft impact op de vraag hoe je de SA kan dwingen om een verbintenis na te komen
- verbintenis ≠ contract, verb kan voortvloeien uit een contract, maar kan ook andere bron hebben
- kan gaan om een wederkerig contract en een eenzijdig contract
- w: bevat meerdere verbintenissen
- e: 1 partij neemt een verbintenis op, bv. schenking
- een contract bevat meestal meerdere verbintenissen
- elke verbintenis in het contract heeft een voorwerp: een prestatie die de SA moet leveren
-> prestatie: iets doen, niet doen, geven of garanderen
- elk contract heeft ook een voorwerp: de verbintenis
- alle verbintenissen zijn afdwingbaar, maar is soms moeilijk
- relevantie van het onderscheid naargelang het voorwerp vd verbintenis
-> manier waarop de nakoming vd verbintenis kan worden afgedwongen: art.5.234, 2 e lid BW
- want sommige verbintenissen zijn makkelijker afdwingbaar dan anderen
- verbintenis om iets te geven: kan je via de RB dwingen, bv. dwangsom
- verbintenis om iets te doen: moeilijker, dus bv. dwangsom
-> nut ingebrekestelling: art.5.233, 1 °BW
- laatste kans die je wil geven aan de SA om verbintenis uit te voeren
- daarna naar de RB
- weinig nut bij verbintenis om iets niet te doen
,2) Resultaatsverbintenissen VS inspanningsverbintenissen
- specifiek bij contracten
° Resultaatsverbintenis
= garantieverbintenis = uitslagverbintenis
- SA verbindt zich tot een welbepaald resultaat
- bv. moest linkerarm opereren en heeft rechterarm geopereerd
° Inspanningsverbintenis
= middelenverbintenis
- SA verbindt zich ertoe de nodige inspanningen te leveren, zonder het resultaat te beloven
- kan een SA van een verbintenis bij niet-nakoming vd verbintenis als verweer zeggen dat hij ‘alle
mogelijke inspanningen heeft geleverd’?
- bv. dokter schrijft therapie voor, maar slaat niet aan
-> er is een contract
-> niet genezen, dus is dit een medische fout door dokter?
-> geen fout, hij heeft zich niet verbonden tot een bepaald resultaat (genezen)
=> inspanningsverbintenis, want poging tot bereiken van resultaat
° Criterium: hoe weet je of iemand een resultaat of inspanning beoogt? Blijkt uit:
- de wet
- de bedoeling van de partijen
- uitdrukkelijk in het contract, bv. ‘niet gehouden tot een bepaald resultaat’
- impliciet, bv. een schadebeding bij het niet bereiken van het resultaat
- het voorwerp van de verbintenis
- het aleatoir (onzeker) karakter van het beoogde resultaat
- hoe onzeker het karakter is
° Relevantie
- art.5.72 BW
- waarom is het relevant om het antwoord op de vraag ‘garandeert de SA een resultaat of niet?’ te
weten
- het bepaalt of een contractuele fout begaan werd of niet
- bepaalt wie wat moet bewijzen (bewijs!)
° Voorbeeldvragen
- kan ik zeggen dat mijn dokter een contractuele wanprestatie begaan heeft als hij mij niet kon
genezen van een zeldzame ziekte?
- onzeker karakter: kan het resultaat niet garanderen
- voorwerp
= inspanningsverbintenis
- kan ik zeggen dat mijn dokter een contractuele wanprestatie begaan heeft als hij mijn rechteroog
geopereerd heeft ipv mijn linkeroog
- resultaat dat dokter moet kunnen beloven
= resultaatsverbintenis
,! in een C kunnen verschillende verbintenissen opgenomen worden, dus je moet per verbintenis
nagaan of het gaat om een R of I
- auto herstellen bij garagist - garagist verb te herstellen I
- garagist verb auto terug te geven: R
° Voorbeelden
- de verbintenis van een accountant om je belastingaangifte tijdig in te dienen: R
- de verbintenis van een architect om toezicht te houden op het werk van de aannemer: I
- de verbintenis van een geneesheer om een vrouw te steriliseren: I
- de verbintenis van een droogkuis om een trouwkleed te reinigen: I
3) Deelbare en ondeelbare verbintenissen (art.5.166, §2 BW)
- soms zijn er meerdere SA’s die in een contract een verbintenis aangaan tav 1 SE
- welke SA moet wat aan de SE betalen?
° Voorbeeld
- je huurt een vakantiewoning, met 2 vrienden. Huurprijs: €900 + moet ten laatste worden betaald op
15/06/24. Het is 16/06/24 en er is nog niets betaald. Hoeveel kan de verhuurder aan jou vragen?
- mag de schuldenaar zijn verbintenis ‘in stukjes’ uitvoeren?
- vraag rijst ook ingeval van meerdere schuldeisers en/of schuldenaars (pluraliteit van subjecten)
-> mag elke schuldenaar zich ertoe beperken slechts zijn (aan)deel te doen/geven?
-> kan de schuldeiser van elke schuldenaar de volledige prestatie vorderen?
° Principe
- art.5.2000 en art.5.159 BW
- 1SA en 1SE
-> verbintenis moet in zijn geheel worden uitgevoerd (niet gesplitst)
-> SE kan niet gedwongen worden betaling te ontvangen van een gedeelte
-> de betaling is ondeelbaar
- als er meerdere SA’s zijn die een verbintenis aangegaan zijn tav een SE, is het principe deelbaarheid
- bv. met vrienden een zaal gehuurd: iedereen zal een deel moeten bijdragen
- uitz1: hoofdelijke verbintenissen
- uitz2: ondeelbare verbintenissen
- uitz3: verbintenissen in solidum
,
