BOEK 1
HS 4: Chronisch inflammatoire darmziekten (IBD = inflammatory bowel disease).
1/1000, 25% voor 18j, UC > Crohn, 1/10 undiagnosed -> unclassified colitis
Etiopatho;
Omgevingsf.; roken (opstoot bij Crohn, opstoot bij CU als gestopt), appendectomie, NSAID, ZS
beschermend effect, slechte hygiëne geeft minder IBD
Genetisch.; Joden, NOD2-gen
Intestinaal microbiota; dysbiose (oorzaak of gevolg?)
Intestinaal immuunsyst; gestoorde permeab. -> DC brengt bact. nr lymfeknoop -> cytok. door CD4-T
Crohn Colitis Ulcerosa
hele tractus, segmentaire, transmuraal, granulomen colon, diffuus, oppervlakkig, geen granulomen
terminaal ileum voorkeur !-> patchy voorkeur rectum.
-> + erythema nodosum, synovitiden, axiale aantasting, uveitis, PSC (prim. sclero. cholangitis)
ZIEKTE VAN CROHN
SYM -> met opstoten (moeheid, vermagering, buikp. OF acute R. fossapijn met koorts OF diarree en bloed)
-> vaak drukpijn in R. fossagebied, anale ulceratie/fistel/abces kan.
DIAG-> bloed (CRP), faeces (C. Diff uitsl., calprotectine uit granulomen), echo/CT-abd., ileocolosc.+biops.
! fistul. transmur. inflamm -> abces, fistelvorming, obstructie, bloeding, toxisch megacolon, colonCa.
BEH -> inductie van remissie;
corticosteroid -methylprednisolon=medrol; bij opstoot, afbouwen over 3mnd, niet langdurig)
-budesonide bij milde opstoot, minder bijwerkingen, voor terminaal ileum
behoud van remissie; evt. chirurgie.
immunosupp. -azithioprine of methotrex; remisse behouden, corticoiden vermijden
biologicals; anti-TNF-a (! NIET bij; voorg. TBC, oude pt, malign., hartfalen, actieve infectie of
abces. Risico huidtumor., pneumokok vacc.) , anti-adhesiemolec., IL-anta, proteinekin.-inhib.
COLITIS ULCEROSA
SYM -> verstoorde mucosa -> diarree, bloed, slijmverlies, vaak ‘snachts, kan koorts en vermagering geven.
DIAG-> bloed (CRP, anemie), faeces (C. Diff uitsl., calprotectine), ileocoloscop.biops (bloed, opp. ulcerat.)
! toxisch megacolon (aantasting muscul.), ulceraties met bloeding, colonCa
BEH -> milde opstoot; 5-amino-salicylzuur (5-ASA), budesonide / ernstige opstoot; methylprednisolone
linkszijdige colitis; beclomethason
behoud van remissie; azathioprine, biologicals, chirurgie.
MICROSCOPISCHE COLITIS
Chronisch waterige diarree bij pt 50-70j (vnm V). Exclusie inf. via faeces, biopsie ziet lymfocyt. infiltraat in
lamina propria. Veroorzaakt door sertraline (SSRI), NSAID, PPI. ->R/ stop oorzaak of budesonide.
HS 5: Disorders of gut-brain interaction (DGBI).
pijn/ongemakken die niet verklaard kunnen worden adhv onderzoeken, 10% vd pt’en
FUNCTIONELE DYSPEPSIE
epigastrische pijn, zwaartegevoel na eten, vroege verzadiging, misselijkheid, nausea, geen honger.
- vertraagde maaglediging, hypersensitiviteit bij distensie, verstoorde fundusrelaxatie, H. Pylori
DIAG-> endosc. om organische oorzaak (ulcus,tumor) uit te sluiten + zeker bij vermagering, anemie, >50j.
Ademtest of maagbiopt voor H. Pylori. Maagontledigingsonderzoek
BEH -> acuut: vet vermijden, prokinetica (domperidone, metoclopramide). chron: geen efficiente. beh.
PRIKKELBARE DARMSYNDROOM (IBS) (v>m, 15% bevolking)
DIAG-> alle criteria voldaan; abd. pijn minstens 1x/week gedurende 3 maand met >=2 van volgende kenm.
in relatie met defecatie, gewijzigde stoelgangfreq. (diarree/constip), veranderde stoelgang
ondersteunende sympt; hevig persen, blokkage, urgentie, opgeblazen gevoel.
, bloed (CRP, anemie, anti-TG), faeces bij diarree(calprot., giardia-antigen), waterstofademtest na
lactose, bij alarmsympt (ileocoloscopie)
OORZ-> viscerale hypersensitiviteit, dysbiose, motiliteitsstoornis, stress/psychisch.
BEH -> geen eff. behandeling, vooral symptomatisch werken
-geruststelling en informatie,
-dieet (glutenvrij helpt bij mensen met IBS-coeliakie, mensen met ‘glutensensitiviteit’ kunnen ook
beterschap hebben met low-FODMAP dieet omdat er minder water wordt aangetrokken naar lumen.
-bij dominante constipatie; osmotisch actief laxeermiddel voor regelmatig stoelgang
-bij dominante diarree; ispaghulavezels, loperamide
-spasmolytica bij post-prandiale pijn, probiotica, microbiotica transplant, psychofarmaca
FUNCTIONELE CONSTIPATIE
DIAG-> functioneel als er geen organische oorzaak wordt gevonden, met criteria; =<2 defecaties per week,
persen, digitale evacuatie, laxativa meer dan 1x/week.
OORZ-> secund. (organishce aand, medic, neurogeen, ZS, DM, bedlederigheid), functioneel (trage transit,
gestoorde uitdrijving)
EVALUATIE. -> begin, freq, medic, organisch(plots, >45j, bloed, vermagering)/functioneel(lang wc, persen)
-> coloscopie bij organisch vermoeden, bloedOZ
Anismus = moeilijke, pijnlijke defecatie wegens niet relaxeren van sfincter -> R/ biofeedback therapie
Rectocoele = ventraalwaarste uitstuiping in de vagina. -> R/ afwachten of operatie
BEH -> dieet (vocht,vezel), orale laxeermiddelen (osmotische laxativa, contactlaxativa voor motiliteit,
glijmiddelen, prucalopride voor motiliteit), rectale laxeermiddelen, chirurgie minder
FAECALE INCONTINENTIE
OORZ-> diarree, verminderde rectale compliance, verstoorde rectale sensatie, zwak bekkenbodem
VORMEN - IBS-D; intacte sfincterfunctie -> R/vezelpreparaat, loperamide
- Post-partum; scheur int/ext sfincter -> R/pelvische re-educatie
- faecale impactie/encopresis; zachte/harde faecalomen kunnen niet uitgescheiden worden bij
oude mensen geeft ook incontinentie. -> R/clysmata (spoelen met water), laxativa, dieet,
toilettraining
BEH -> diarree aanpakken evt via oorzaak, neuromodulatie, sfincterherstel, spoelen, tampon, stoma.
HS 6: Aandoeningen van anus en anaal kanaal.
Normaal
Mucosa; cilindrisch -> overgansepitheel -> onverhoornd -> meerlagig verhoornd.
Linea dentata met kliertjes en papillen -> fistels of fissuren kunnen hieruit komen
Submucosa; inwend. hemorrhoiden (a hemorr. sum/med), uitwen. hermorrhoiden (a hem. inf)
Muscularis; circulaire laag -> interne kringspier (enterisch/autonoom geinnerveerd),
bekkenbodemspieren vormen de uitwendige kringspier (dwarsgestreept)
ANA; bloedverlies (helder rood/spoortje op papier -> sws scopie bij <45j of risicopopulatie) > anale pijn > jeuk
> slijm of etter > zwelling.
-Inwendig hemorroidaal bloedverlies of prolaps bij actief persen.
-> R/ vermijd persen, vezels voor regulaire transit, suppo/zalf, (coagulatie/sclerosering)
-Inwendig of uitwendige trombosen; harde, pijnlijke zwelling vaak niet reduceerbaar.
-> R/ externe insnijden + NSAID, inwendige corticoid + NSAID
-Anale fissuur door ulceratie thv de margo analis. Pijn in 3 fasen(tijdens defaecatie, afname, terug)
Typsich thv anterieure (6uur) fissuur of posterieure (12uur) fissuur, met sfincterhypertonie.
-Chronisch anale fissuur; witte fissuur (blote vezels) meestal 12uur + marisken en hypertrofe papil
-> R/acut/chron; vezelprep. of laxativum, locale lidocaïne, ca-anta of NO voor VD, myotomie
-Pruritus ani (erytheem->irritatief eczeem->lichenificatie) tgv krabben. Oorzaak; zeep, parfums,
obesitas, spannende kledij, psoriasis, scabies, candida…
->R/ causaal, hygiëne, stop fietsen, OH, specerij.
-Anaal abces/fistel; kliertjes linea dentata in de diepte geraken geïnfecteerd. Fistel -> abces
Abces; pulserende pijn, continu, geen verband met defaec., dysurie kan. ->R/ drainage
Fistel; pustel die openspringt en vuil uitkomt. Kan eerst of na abces. ->R/drainage
-Condylomata accuminata; HPV-virus 6/11,16/18, hanenkam letsels -> R/imiquimod,cryo,laser,coag.
-Herpes simplex-t2; pijn, malaise,koorts, ulceraties, blaasjes -> R/aciclovir
-Syfilis (lues); Treponema pallidum -> anale sjanker, niet pijnlijk -> R/benzathine-penicilline
-Gonorroe; vnm bij MSM.; pijn, bloedverlies, pus, normale inspectie -> ceftriaxone + azithromycine
-Chlamydia trachomatis; asymptom, soms slijm/bloed. -> doxycycline of azitromycine.
, -Molluscum contagiosum; kleine verhevenheden, genaveld -> cryo of coag.
-Apenpokken; koorts, hoofdpijn, gezwollen klieren, diffuse huidletsels(hand/voet/oksel/lies)-> isolatie
Anorectitis
Bloed/slijmverlies, valse defaecatiedrang tot 20x per dag, chronisch en recidiverend verloop
OORZ-> infectie(denk aan SOA), iatrogeen(suppo,..), idiopatisch
DIAG-> anamn, faeces/soa, biopsie
BEH -> AB, vermidjen lokaal preparaat, bij ideopatisch -> mesalazine suppo of lavement/schuim.
Anaal Carcinoom
HPV vnm risicofactor, vnm bij MSM en oude vrouwen
DIAG-> bloedverlies, jeuk, pijn, valse drang, afscheiding, incontinentie. Biopsie + scopie+CT voor stagering.
BEH -> radio-chemo om sfincter in staat te laten.
HS 7: Acute diarree = acute gastro-enteritis
-> hogere freq., meer, waterig, vaak 4-7d. Vnm kinderen/ouderen (rotavirus, bij deze groepen is diarree
gevaarlijk wegens uitdroging) en reizigers (bacterieel) die hiervoor op consult komen. Kan ook
parasitair,ziekenhuis C. Diff of toxine in voedsel zijn.
-> besmettingsgevaar bij mensen in; horeca, verpleging, instelling met >=2 gevallen.
ANA; beroep? comorbiditeit? risicogroep? dehydratatie(duur/braken/dunne stoelgang?) ernst (koorts/bloed)
DIAG-> ongecompliceerde diarree; geen koorts, bloed, dehydratatie, besmettingsgevaar -> geen KO/labo
-> R/H20, hygiëne, eten wat kan, geen motilium, loperamide (niet bij kinderen/bloed), (probiotica)
!! bloed/koorts/buikpijn -> terugbellen !!
-> braken/diarree binnen 4u na pilinname = ‘pil vergeten’
NVT 1 -> alsnog innemen
WK 1 2 of meer -> alsnog innemen, evt morning-after, extra anticonc. vr 7d
WK 2 2 of 3 -> alsnog innemen
4 of meer -> alsnog innemen, extra anticonc. vr 7d
WK 3 2 of meer -> alsnog innemen of pauze van 7d vanaf 1e keer niet genomen.
faecescultuur als; bloed, freq. diarree, >10d, recente reis, besmettingsgevaar, immuungecomprom.
-> R/ AB bij sepsis(opname), dysenteriesyndr. (koorts,bloederig,slechte toestand), immuungecompr.
kind met diarree; R/orale rehydratatiemiddel., borstvoeding verder geven, fles stoppen tijdens ORS.
-> preventie door vaccinatie tegen rotavirus (8,12,16wk)
dehydrat. bij ouderen; droge tong, ingevallen ogen, droge oksels, hoge T, verward, !!! medicatie.
-> ORS, diuretica onderbreken, ACE minderen/onderbreken, opname als >75j en bloed/dehydr
! aandacht bij ernstige diarree/kinderen/ouderen/buitenland/ziekenhuisopname !
HS 8; Preventie van colorectaal carcinoom
1/20, 2e bij vrouwen, 3e bij mannen, maar voorkombaar (best via sec. prev. door lang voorstadia)
RF -> familiaal, lft, poliepen, Crohn/CU, rood vlees/weinig groenten/vezels, OH/roken/obesitas, voorgesch.
FAP (familiaal adenomateus polypose); AD APC-gen, veel screening nodig want 100-en poliepen op
15j, sws Ca op 30j als niets gedaan. -> profylactisch totale colectomie
Lynch-syndroom of HNPCC; AD DNA-mismatch repair-gen. Genanalyse bij colonCa bij pt <50j
hiervoor. Verhoogd risico op blaas/endometrium/ovariumCa.
Peutz-Jeghers-syndroom (PJS); hamartomen in dunne en dikke darm, zelden ontaarding
SEC. SCREENING -> faeces (iFOBT) vanaf 50j opgestuurd -> 6% afwijkend -> 25% adenoom/Ca bij scopie
DIAG-> coloscopie of CT/MR-abd als >6mm -> vlakke/sessiele/gesteelde poliepen = GA, kan adenoom = KA
worden via APC-gen/K-Ras mutatie. Evolutie duurt 10j. -> asymptom, bloed/slijm, diarree
Grootste kans op ontaarding bij grote/meerdere/villeuze/gekartelde (BRAF-mut ->sneller ontaarden/moeilijk te
herkennen) adenomen
BEH -> resectie via diathermische/koude lus, 1-5% bloedingsrisico, laag risico op perforatie, als >1000μm dan
kans op lymfatische invasie. Controle na 3maand.
HS 4: Chronisch inflammatoire darmziekten (IBD = inflammatory bowel disease).
1/1000, 25% voor 18j, UC > Crohn, 1/10 undiagnosed -> unclassified colitis
Etiopatho;
Omgevingsf.; roken (opstoot bij Crohn, opstoot bij CU als gestopt), appendectomie, NSAID, ZS
beschermend effect, slechte hygiëne geeft minder IBD
Genetisch.; Joden, NOD2-gen
Intestinaal microbiota; dysbiose (oorzaak of gevolg?)
Intestinaal immuunsyst; gestoorde permeab. -> DC brengt bact. nr lymfeknoop -> cytok. door CD4-T
Crohn Colitis Ulcerosa
hele tractus, segmentaire, transmuraal, granulomen colon, diffuus, oppervlakkig, geen granulomen
terminaal ileum voorkeur !-> patchy voorkeur rectum.
-> + erythema nodosum, synovitiden, axiale aantasting, uveitis, PSC (prim. sclero. cholangitis)
ZIEKTE VAN CROHN
SYM -> met opstoten (moeheid, vermagering, buikp. OF acute R. fossapijn met koorts OF diarree en bloed)
-> vaak drukpijn in R. fossagebied, anale ulceratie/fistel/abces kan.
DIAG-> bloed (CRP), faeces (C. Diff uitsl., calprotectine uit granulomen), echo/CT-abd., ileocolosc.+biops.
! fistul. transmur. inflamm -> abces, fistelvorming, obstructie, bloeding, toxisch megacolon, colonCa.
BEH -> inductie van remissie;
corticosteroid -methylprednisolon=medrol; bij opstoot, afbouwen over 3mnd, niet langdurig)
-budesonide bij milde opstoot, minder bijwerkingen, voor terminaal ileum
behoud van remissie; evt. chirurgie.
immunosupp. -azithioprine of methotrex; remisse behouden, corticoiden vermijden
biologicals; anti-TNF-a (! NIET bij; voorg. TBC, oude pt, malign., hartfalen, actieve infectie of
abces. Risico huidtumor., pneumokok vacc.) , anti-adhesiemolec., IL-anta, proteinekin.-inhib.
COLITIS ULCEROSA
SYM -> verstoorde mucosa -> diarree, bloed, slijmverlies, vaak ‘snachts, kan koorts en vermagering geven.
DIAG-> bloed (CRP, anemie), faeces (C. Diff uitsl., calprotectine), ileocoloscop.biops (bloed, opp. ulcerat.)
! toxisch megacolon (aantasting muscul.), ulceraties met bloeding, colonCa
BEH -> milde opstoot; 5-amino-salicylzuur (5-ASA), budesonide / ernstige opstoot; methylprednisolone
linkszijdige colitis; beclomethason
behoud van remissie; azathioprine, biologicals, chirurgie.
MICROSCOPISCHE COLITIS
Chronisch waterige diarree bij pt 50-70j (vnm V). Exclusie inf. via faeces, biopsie ziet lymfocyt. infiltraat in
lamina propria. Veroorzaakt door sertraline (SSRI), NSAID, PPI. ->R/ stop oorzaak of budesonide.
HS 5: Disorders of gut-brain interaction (DGBI).
pijn/ongemakken die niet verklaard kunnen worden adhv onderzoeken, 10% vd pt’en
FUNCTIONELE DYSPEPSIE
epigastrische pijn, zwaartegevoel na eten, vroege verzadiging, misselijkheid, nausea, geen honger.
- vertraagde maaglediging, hypersensitiviteit bij distensie, verstoorde fundusrelaxatie, H. Pylori
DIAG-> endosc. om organische oorzaak (ulcus,tumor) uit te sluiten + zeker bij vermagering, anemie, >50j.
Ademtest of maagbiopt voor H. Pylori. Maagontledigingsonderzoek
BEH -> acuut: vet vermijden, prokinetica (domperidone, metoclopramide). chron: geen efficiente. beh.
PRIKKELBARE DARMSYNDROOM (IBS) (v>m, 15% bevolking)
DIAG-> alle criteria voldaan; abd. pijn minstens 1x/week gedurende 3 maand met >=2 van volgende kenm.
in relatie met defecatie, gewijzigde stoelgangfreq. (diarree/constip), veranderde stoelgang
ondersteunende sympt; hevig persen, blokkage, urgentie, opgeblazen gevoel.
, bloed (CRP, anemie, anti-TG), faeces bij diarree(calprot., giardia-antigen), waterstofademtest na
lactose, bij alarmsympt (ileocoloscopie)
OORZ-> viscerale hypersensitiviteit, dysbiose, motiliteitsstoornis, stress/psychisch.
BEH -> geen eff. behandeling, vooral symptomatisch werken
-geruststelling en informatie,
-dieet (glutenvrij helpt bij mensen met IBS-coeliakie, mensen met ‘glutensensitiviteit’ kunnen ook
beterschap hebben met low-FODMAP dieet omdat er minder water wordt aangetrokken naar lumen.
-bij dominante constipatie; osmotisch actief laxeermiddel voor regelmatig stoelgang
-bij dominante diarree; ispaghulavezels, loperamide
-spasmolytica bij post-prandiale pijn, probiotica, microbiotica transplant, psychofarmaca
FUNCTIONELE CONSTIPATIE
DIAG-> functioneel als er geen organische oorzaak wordt gevonden, met criteria; =<2 defecaties per week,
persen, digitale evacuatie, laxativa meer dan 1x/week.
OORZ-> secund. (organishce aand, medic, neurogeen, ZS, DM, bedlederigheid), functioneel (trage transit,
gestoorde uitdrijving)
EVALUATIE. -> begin, freq, medic, organisch(plots, >45j, bloed, vermagering)/functioneel(lang wc, persen)
-> coloscopie bij organisch vermoeden, bloedOZ
Anismus = moeilijke, pijnlijke defecatie wegens niet relaxeren van sfincter -> R/ biofeedback therapie
Rectocoele = ventraalwaarste uitstuiping in de vagina. -> R/ afwachten of operatie
BEH -> dieet (vocht,vezel), orale laxeermiddelen (osmotische laxativa, contactlaxativa voor motiliteit,
glijmiddelen, prucalopride voor motiliteit), rectale laxeermiddelen, chirurgie minder
FAECALE INCONTINENTIE
OORZ-> diarree, verminderde rectale compliance, verstoorde rectale sensatie, zwak bekkenbodem
VORMEN - IBS-D; intacte sfincterfunctie -> R/vezelpreparaat, loperamide
- Post-partum; scheur int/ext sfincter -> R/pelvische re-educatie
- faecale impactie/encopresis; zachte/harde faecalomen kunnen niet uitgescheiden worden bij
oude mensen geeft ook incontinentie. -> R/clysmata (spoelen met water), laxativa, dieet,
toilettraining
BEH -> diarree aanpakken evt via oorzaak, neuromodulatie, sfincterherstel, spoelen, tampon, stoma.
HS 6: Aandoeningen van anus en anaal kanaal.
Normaal
Mucosa; cilindrisch -> overgansepitheel -> onverhoornd -> meerlagig verhoornd.
Linea dentata met kliertjes en papillen -> fistels of fissuren kunnen hieruit komen
Submucosa; inwend. hemorrhoiden (a hemorr. sum/med), uitwen. hermorrhoiden (a hem. inf)
Muscularis; circulaire laag -> interne kringspier (enterisch/autonoom geinnerveerd),
bekkenbodemspieren vormen de uitwendige kringspier (dwarsgestreept)
ANA; bloedverlies (helder rood/spoortje op papier -> sws scopie bij <45j of risicopopulatie) > anale pijn > jeuk
> slijm of etter > zwelling.
-Inwendig hemorroidaal bloedverlies of prolaps bij actief persen.
-> R/ vermijd persen, vezels voor regulaire transit, suppo/zalf, (coagulatie/sclerosering)
-Inwendig of uitwendige trombosen; harde, pijnlijke zwelling vaak niet reduceerbaar.
-> R/ externe insnijden + NSAID, inwendige corticoid + NSAID
-Anale fissuur door ulceratie thv de margo analis. Pijn in 3 fasen(tijdens defaecatie, afname, terug)
Typsich thv anterieure (6uur) fissuur of posterieure (12uur) fissuur, met sfincterhypertonie.
-Chronisch anale fissuur; witte fissuur (blote vezels) meestal 12uur + marisken en hypertrofe papil
-> R/acut/chron; vezelprep. of laxativum, locale lidocaïne, ca-anta of NO voor VD, myotomie
-Pruritus ani (erytheem->irritatief eczeem->lichenificatie) tgv krabben. Oorzaak; zeep, parfums,
obesitas, spannende kledij, psoriasis, scabies, candida…
->R/ causaal, hygiëne, stop fietsen, OH, specerij.
-Anaal abces/fistel; kliertjes linea dentata in de diepte geraken geïnfecteerd. Fistel -> abces
Abces; pulserende pijn, continu, geen verband met defaec., dysurie kan. ->R/ drainage
Fistel; pustel die openspringt en vuil uitkomt. Kan eerst of na abces. ->R/drainage
-Condylomata accuminata; HPV-virus 6/11,16/18, hanenkam letsels -> R/imiquimod,cryo,laser,coag.
-Herpes simplex-t2; pijn, malaise,koorts, ulceraties, blaasjes -> R/aciclovir
-Syfilis (lues); Treponema pallidum -> anale sjanker, niet pijnlijk -> R/benzathine-penicilline
-Gonorroe; vnm bij MSM.; pijn, bloedverlies, pus, normale inspectie -> ceftriaxone + azithromycine
-Chlamydia trachomatis; asymptom, soms slijm/bloed. -> doxycycline of azitromycine.
, -Molluscum contagiosum; kleine verhevenheden, genaveld -> cryo of coag.
-Apenpokken; koorts, hoofdpijn, gezwollen klieren, diffuse huidletsels(hand/voet/oksel/lies)-> isolatie
Anorectitis
Bloed/slijmverlies, valse defaecatiedrang tot 20x per dag, chronisch en recidiverend verloop
OORZ-> infectie(denk aan SOA), iatrogeen(suppo,..), idiopatisch
DIAG-> anamn, faeces/soa, biopsie
BEH -> AB, vermidjen lokaal preparaat, bij ideopatisch -> mesalazine suppo of lavement/schuim.
Anaal Carcinoom
HPV vnm risicofactor, vnm bij MSM en oude vrouwen
DIAG-> bloedverlies, jeuk, pijn, valse drang, afscheiding, incontinentie. Biopsie + scopie+CT voor stagering.
BEH -> radio-chemo om sfincter in staat te laten.
HS 7: Acute diarree = acute gastro-enteritis
-> hogere freq., meer, waterig, vaak 4-7d. Vnm kinderen/ouderen (rotavirus, bij deze groepen is diarree
gevaarlijk wegens uitdroging) en reizigers (bacterieel) die hiervoor op consult komen. Kan ook
parasitair,ziekenhuis C. Diff of toxine in voedsel zijn.
-> besmettingsgevaar bij mensen in; horeca, verpleging, instelling met >=2 gevallen.
ANA; beroep? comorbiditeit? risicogroep? dehydratatie(duur/braken/dunne stoelgang?) ernst (koorts/bloed)
DIAG-> ongecompliceerde diarree; geen koorts, bloed, dehydratatie, besmettingsgevaar -> geen KO/labo
-> R/H20, hygiëne, eten wat kan, geen motilium, loperamide (niet bij kinderen/bloed), (probiotica)
!! bloed/koorts/buikpijn -> terugbellen !!
-> braken/diarree binnen 4u na pilinname = ‘pil vergeten’
NVT 1 -> alsnog innemen
WK 1 2 of meer -> alsnog innemen, evt morning-after, extra anticonc. vr 7d
WK 2 2 of 3 -> alsnog innemen
4 of meer -> alsnog innemen, extra anticonc. vr 7d
WK 3 2 of meer -> alsnog innemen of pauze van 7d vanaf 1e keer niet genomen.
faecescultuur als; bloed, freq. diarree, >10d, recente reis, besmettingsgevaar, immuungecomprom.
-> R/ AB bij sepsis(opname), dysenteriesyndr. (koorts,bloederig,slechte toestand), immuungecompr.
kind met diarree; R/orale rehydratatiemiddel., borstvoeding verder geven, fles stoppen tijdens ORS.
-> preventie door vaccinatie tegen rotavirus (8,12,16wk)
dehydrat. bij ouderen; droge tong, ingevallen ogen, droge oksels, hoge T, verward, !!! medicatie.
-> ORS, diuretica onderbreken, ACE minderen/onderbreken, opname als >75j en bloed/dehydr
! aandacht bij ernstige diarree/kinderen/ouderen/buitenland/ziekenhuisopname !
HS 8; Preventie van colorectaal carcinoom
1/20, 2e bij vrouwen, 3e bij mannen, maar voorkombaar (best via sec. prev. door lang voorstadia)
RF -> familiaal, lft, poliepen, Crohn/CU, rood vlees/weinig groenten/vezels, OH/roken/obesitas, voorgesch.
FAP (familiaal adenomateus polypose); AD APC-gen, veel screening nodig want 100-en poliepen op
15j, sws Ca op 30j als niets gedaan. -> profylactisch totale colectomie
Lynch-syndroom of HNPCC; AD DNA-mismatch repair-gen. Genanalyse bij colonCa bij pt <50j
hiervoor. Verhoogd risico op blaas/endometrium/ovariumCa.
Peutz-Jeghers-syndroom (PJS); hamartomen in dunne en dikke darm, zelden ontaarding
SEC. SCREENING -> faeces (iFOBT) vanaf 50j opgestuurd -> 6% afwijkend -> 25% adenoom/Ca bij scopie
DIAG-> coloscopie of CT/MR-abd als >6mm -> vlakke/sessiele/gesteelde poliepen = GA, kan adenoom = KA
worden via APC-gen/K-Ras mutatie. Evolutie duurt 10j. -> asymptom, bloed/slijm, diarree
Grootste kans op ontaarding bij grote/meerdere/villeuze/gekartelde (BRAF-mut ->sneller ontaarden/moeilijk te
herkennen) adenomen
BEH -> resectie via diathermische/koude lus, 1-5% bloedingsrisico, laag risico op perforatie, als >1000μm dan
kans op lymfatische invasie. Controle na 3maand.
